Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Nyɛkahãa Nɔ Ko Shɔ̃a Juromɔnɔ Lɛ Yɛ Nyɛdɛŋ

Nyɛkahãa Nɔ Ko Shɔ̃a Juromɔnɔ Lɛ Yɛ Nyɛdɛŋ

“Nyɛkahãa mɔ ko . . . [shɔ̃a] juromɔnɔ lɛ yɛ nyɛdɛŋ.”​—KOL. 2:18.

LALAI: 122, 139

1, 2. (a) Mɛɛ juromɔnɔ Nyɔŋmɔ tsuji kwɛɔ gbɛ? (b) Mɛni baaye abua wɔ ni wɔjwɛŋmɔ ahi juromɔnɔ lɛ nɔ? (Kwɛmɔ mfoniri ni yɔɔ nikasemɔ lɛ shishijee lɛ.)

KRISTOFOI ni afɔ amɛ mu lɛ yɛ hiɛnɔkamɔ ko ni nɔ bɛ kwraa. Bɔfo Paulo tsɛ hiɛnɔkamɔ nɛɛ akɛ, ‘juromɔnɔ ni ji ŋwɛi tsɛmɔ ní Nyɔŋmɔ tsɛɔ amɛ’ lɛ. (Fil. 3:14) Amɛmiikwɛ gbɛ akɛ amɛkɛ Yesu Kristo baaye nɔ yɛ e-Maŋtsɛyeli lɛ mli yɛ ŋwɛi ni amɛye amɛbua adesai koni amɛye emuu. (Kpoj. 20:6) Enɛ ji hiɛnɔkamɔ ko ni nɔ bɛ kwraa! Esoro gwantɛŋi krokomɛi lɛ ahiɛnɔkamɔ kwraa. Amɛmiikwɛ gbɛ akɛ amɛbaahi shi kɛya naanɔ yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ, ni hiɛnɔkamɔ nɛɛ hãa amɛmii shɛɔ amɛhe waa!​—2 Pet. 3:13.

2 Akɛni Paulo miisumɔ ni eye ebua enyɛmimɛi Kristofoi ni afɔ amɛ mu lɛ ni amɛya nɔ amɛye Yehowa anɔkwa koni amɛnine ashɛ juromɔnɔ lɛ nɔ hewɔ lɛ, ewo amɛ ŋaa akɛ: “Nyɛyaa nɔ nyɛhãa nyɛjwɛŋmɔ ahia nibii ni yɔɔ ŋwɛi lɛ anɔ.” (Kol. 3:2) Esa akɛ amɛkɛ amɛjwɛŋmɔ ama amɛhiɛnɔkamɔ ni nɔ bɛ ni amɛnine baashɛ nɔ yɛ ŋwɛi lɛ nɔ. (Kol. 1:4, 5) Kɛ́ wɔyɛ hiɛnɔkamɔ akɛ wɔbaahi ŋwɛi jio, wɔbaahi shikpɔŋ lɛ nɔ jio lɛ, esa akɛ wɔjwɛŋ jɔɔmɔi ni Yehowa ewo shi akɛ ekɛbaahã wɔ lɛ anɔ, koni no aye abua wɔ ni wɔjwɛŋmɔ ahi juromɔnɔ lɛ nɔ.​—1 Kor. 9:24.

3. Mɛɛ nibii komɛi Paulo bɔ enyɛmimɛi Kristofoi lɛ kɔkɔ yɛ he?

3 Paulo bɔ enyɛmimɛi Kristofoi lɛ kɔkɔ yɛ nibii ni baanyɛ ahã juromɔnɔ lɛ aŋmɛɛ amɛ lɛ ahe. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, eŋma eyahã nyɛmimɛi ni yɔɔ Kolose lɛ akɛ amɛkwɛ jogbaŋŋ yɛ amale Kristofoi lɛ ahe, ejaakɛ amale Kristofoi nɛɛ sumɔɔ ni amɛtsɔ Mla lɛ nɔyeli nɔ amɛsa Nyɔŋmɔ hiɛ, moŋ fe ni amɛbaahe Kristo nɔ amɛye. (Kol. 2:16-18) Agbɛnɛ hu, Paulo wie naagbai komɛi ni tee nɔ yɛ nakai beiaŋ, ni miiya nɔ ŋmɛnɛ hu, ni baanyɛ ahã juromɔnɔ lɛ aŋmɛɛ wɔ lɛ ahe. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, etsɔɔ bɔ ni wɔbaafee wɔtsi wɔhe kɛje akɔnɔi fɔji ahe, bɔ ni wɔbaafee wɔtsu naagbai ni baa wɔ kɛ wɔnyɛmimɛi ateŋ lɛ ahe nii, kɛ bɔ ni wɔbaafee wɔtsu weku mli naagbai ahe nii. Ŋaa ni ewo yɛ saji nɛɛ ahe lɛ baanyɛ aye abua wɔ waa ŋmɛnɛ. No hewɔ lɛ, nyɛhãa wɔsusua nibii ni ejɛ suɔmɔ mli eŋma eyahã Kolosebii lɛ ahe wɔkwɛa.

NYƐGBEA AKƆNƆI FƆJI

4. Mɛni hewɔ akɔnɔi fɔji baanyɛ ahã juromɔnɔ lɛ aŋmɛɛ wɔ lɛ?

4 Be ni Paulo gbala enyɛmimɛi lɛ ajwɛŋmɔ kɛtee amɛhiɛnɔkamɔ ni nɔ bɛ lɛ nɔ lɛ sɛɛ lɛ, eŋma akɛ: “No hewɔ lɛ, nyɛgbea nyɛgbɔmɔtso lɛ henii ni yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ, yɛ bɔlɛnamɔ jeŋba sha, muji nii, bɔlɛnamɔ he akɔnɔ ní atiuɔ sɛɛ ní ayeee he nɔ, nɔ fɔŋ ní ashweɔ, kɛ amimyeli . . . gbɛfaŋ.” (Kol. 3:5) Akɔnɔi fɔji baanyɛ aná wɔnɔ hewalɛ waa diɛŋtsɛ, ni ebaanyɛ efite wekukpaa ni yɔɔ wɔ kɛ Yehowa teŋ lɛ, ni ehã wɔhiɛnɔkamɔ lɛ hu aŋmɛɛ wɔ. Be ni nyɛmi nuu ko kɛ ehe wo jeŋba sha mli ni sɛɛ mli lɛ eku esɛɛ kɛba asafo lɛ mli lɛ, ewie akɛ, “Akɔnɔi fɔji lɛ ná minɔ hewalɛ aahu akɛ mihiɛ baaa mihe nɔ kɛyashi nu fe ma.”

5. Mɛni wɔbaanyɛ wɔfee kɛ́ wɔyaje shihilɛ ko ni baanyɛ ahã wɔku Yehowa jeŋba he mlai lɛ amli lɛ mli?

5 Esa akɛ wɔkwɛ wɔhe nɔ jogbaŋŋ kɛ́ wɔyaje shihilɛ ko ni baanyɛ ahã wɔku Yehowa jeŋba he mlai lɛ amli lɛ mli. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, kɛ́ mɛi enyɔ je nyiɛmɔ ni tsɔɔ gbalashihilɛ hiɛ lɛ shishi nɔŋŋ lɛ, esa akɛ amɛkpɛ amɛyiŋ yɛ nibii tamɔ naashɔmɔ, mɔ mli mɔmɔ, loo shihilɛi amli ni esaaa akɛ amɛ pɛ amɛhiɔ he ko lɛ ahe. (Abɛi 22:3) Shihilɛ kroko ni baanyɛ ahã Kristofonyo ko kɛ ehe awo jeŋba sha mli ji, kɛ́ enitsumɔ kɛ lɛ fãa gbɛ, loo kɛ́ eji nuu ni ekɛ yoo tsuɔ nii loo eji yoo ni ekɛ nuu tsuɔ nii. (Abɛi 2:10-12, 16) Kɛ́ oyaje shihilɛ ko ni tamɔ nakai mli lɛ, hã ale akɛ Yehowa Odasefonyo ji bo, feemɔ nibii ni bulɛ yɔɔ he, ni okai akɛ, kɛ́ ofee nibii ni tsɔɔ akɛ oyɛ mɔ ko he suɔmɔ loo mɔ ko fee nɔ ko ni tamɔ nakai etsɔɔ bo ni ofeee nɔ ko yɛ he lɛ, ebaanyɛ ekɛ bo awo oshara mli. Esa akɛ wɔkwɛ jogbaŋŋ hu kɛ́ wɔhao loo wɔnu he akɛ wɔhe efee shoo. Yɛ be ni tamɔ nakai mli lɛ, wɔbaasumɔ ni wɔná mɔ ko ni baashɛje wɔmii. Wɔbaanyɛ wɔhao waa aahu akɛ, mɔ fɛɛ mɔ kɛkɛ ni baaba akɛ ebaashɛje wɔmii lɛ, wɔbaaŋmɛ lɛ gbɛ. Enɛ yɛ oshara waa. Kɛ́ ohao loo onu shoofeemɔ he nakai lɛ, sɔlemɔ ohã Yehowa ni otsi obɛŋkɛ onyɛmimɛi hii kɛ yei lɛ koni amɛye amɛbua bo.​—Kanemɔ Lala 34:19; Abɛi 13:20.

6. Mɛni esa akɛ wɔhã ehi wɔjwɛŋmɔ mli kɛ́ wɔmiihala nibii ni wɔkɛbaajie wɔhiɛtserɛ?

6 Ja wɔtsi wɔhe kɛje hiɛtserɛjiemɔi gbohii ahe dani wɔbaanyɛ wɔgbe akɔnɔi fɔji. Nibii babaoo ni akɛjieɔ hiɛtserɛ ŋmɛnɛ lɛ hãa wɔkaiɔ nibii ni tee nɔ yɛ Sodom kɛ Gomora lɛ. (Yuda 7) Mɛi ni toɔ hiɛtserɛjiemɔ he gbɛjianɔ lɛ hãa efeɔ tamɔ naagba ko bɛ ajwamaŋbɔɔ kɛ jeŋba sha he, ni eyeee awui hu. Esaaa akɛ wɔkɛ nɔ fɛɛ nɔ kɛkɛ ni akɛjieɔ hiɛtserɛ yɛ je lɛ mli lɛ jieɔ wɔhiɛtserɛ. Esa akɛ wɔhala hiɛtserɛjiemɔ ni hãŋ wɔjie wɔjwɛŋmɔ kɛjɛ juromɔnɔ lɛ nɔ.​—Abɛi 4:23.

‘NYƐWOA SUƆMƆ KƐ MLIHILƐ TAMƆ ATADE’

7. Mɛɛ naagbai baanyɛ aba yɛ Kristofoi asafo lɛ mli?

7 Eŋɔɔ wɔnaa akɛ wɔyɛ Kristofoi asafo lɛ mli. Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ ni wɔkaseɔ yɛ wɔkpeei lɛ ashishi kɛ bɔ ni wɔjɛɔ suɔmɔ mli wɔyeɔ wɔbuaa wɔhe lɛ hãa wɔjwɛŋmɔ hiɔ juromɔnɔ lɛ nɔ. Shi jeee be fɛɛ be wɔbaanu wɔnyɛmimɛi Kristofoi lɛ ashishi loo amɛbaanu wɔ shishi, ni enɛ baanyɛ ekɛ naagbai aba wɔ kɛ amɛteŋ. Kɛ́ wɔtsuuu naagbai nɛɛ ahe nii lɛ, ewaaa akɛ wɔmli baafu amɛ loo amɛmli baafu wɔ.​—Kanemɔ 1 Petro 3:8, 9.

8, 9. (a) Mɛɛ sui baaye abua wɔ ni wɔnine ashɛ juromɔnɔ lɛ nɔ? (b) Kɛ́ wɔnyɛmi Kristofonyo ko fee wɔ nɔ ko ni yɔɔ dɔlɛ lɛ, mɛni baanyɛ aye abua wɔ ni wɔbaa toiŋjɔlɛ yi?

8 Mɛni wɔbaanyɛ wɔfee koni naagbai ni baa wɔ kɛ wɔnyɛmimɛi ateŋ lɛ akahã juromɔnɔ lɛ ŋmɛɛ wɔ? Paulo wo Kristofoi ni yɔɔ Kolose lɛ ŋaa akɛ: “Akɛ mɛi ní Nyɔŋmɔ ehala amɛ, ní yɔɔ krɔŋkrɔŋ, ní asumɔɔ nyɛ lɛ, nyɛwoa musuŋtsɔlɛ kpele, mlihilɛ, heshibaa, mlijɔlɛ, kɛ tsuishitoo. Kɛ́ mɔ ko yɛ sane ko eshi mɔ kroko po lɛ, nyɛyaa nɔ nyɛnáa tsui nyɛhãhãa nyɛhe ní nyɛkɛfafaa nyɛhe tswaa. Bɔ ni Yehowa kɛfa nyɛ tswaa lɛ, esa akɛ nyɛ hu nyɛfee nakai nɔŋŋ. Shi enɛɛmɛi fɛɛ sɛɛ lɛ, nyɛwoa suɔmɔ tamɔ atade, ejaakɛ eji kpãa ni feɔ mɛi ekome yɛ gbɛ ni eye emuu nɔ.”​—Kol. 3:12-14.

9 Kɛ́ wɔyɛ suɔmɔ ni wɔmli hi lɛ wɔkɛ mɛi atɔmɔi baake amɛ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, kɛ́ nɔ ko ni wɔnyɛmi Kristofonyo ko wie loo efee lɛ gba wɔnaa lɛ, wɔbaanyɛ wɔkai be ko ni hu wɔwie loo wɔfee nɔ ko ni gba mɛi krokomɛi anaa. Kwɛ bɔ ni wɔmii shɛ wɔhe wɔhã be ni amɛjɛ suɔmɔ kɛ mlihilɛ mli amɛkɛ wɔtɔmɔ lɛ ke wɔ lɛ! (Kanemɔ Jajelɔ 7:21, 22.) Esa akɛ wɔda Kristo hu shi waa, ejaakɛ ejɛ mlihilɛ mli ehã wɔfee ekome akɛ anɔkwa jálɔi. (Kol. 3:15) Wɔ fɛɛ wɔsumɔɔ Nyɔŋmɔ kome too lɛ nɔŋŋ, wɔshiɛɔ sane kome too lɛ nɔŋŋ, ni naagbai ni wɔkɛkpeɔ lɛ pii yɛ ni no nɔŋŋ eko wɔnyɛmimɛi lɛ hu kɛkpeɔ. Kɛ́ wɔjie mlihilɛ kɛ suɔmɔ kpo wɔtsɔɔ wɔnyɛmimɛi lɛ ni wɔkɛ amɛtɔmɔi ke amɛ lɛ, ebaahã ekomefeemɔ ahi wɔteŋ, ni wɔhiɛ baahi juromɔnɔ lɛ nɔ.

10, 11. (a) Mɛni hewɔ eyɔɔ oshara akɛ wɔbaaye mɛi ahe awuŋa? (b) Mɛni wɔbaanyɛ wɔfee koni awuŋayeli akahã juromɔnɔ lɛ ŋmɛɛ wɔ?

10 Nɔkwɛmɔnii pii yɛ Biblia lɛ mli ni hãa wɔnaa akɛ, kɛ́ wɔye mɛi ahe awuŋa lɛ, ebaanyɛ ehã juromɔnɔ lɛ aŋmɛɛ wɔ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, Kain ye enyɛmi nuu Habel he awuŋa ni no hewɔ egbe lɛ lɛ. Kora, Datan, kɛ Abiram ye Mose he awuŋa ni amɛte shi amɛwo lɛ. Agbɛnɛ hu, Maŋtsɛ Saul ye David he awuŋa ni no hã eka akɛ ebaagbe lɛ. Nɔkwɛmɔnii nɛɛ hãa wɔnaa akɛ, nɔ ni Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ kɛɔ lɛ ji anɔkwale, akɛ: “He fɛɛ he ni awuŋayeli kɛ mansɔtsɔɔ yɔɔ lɛ, jɛmɛ basabasafeemɔ kɛ nihiinii fɛɛ hu yɔɔ.”​—Yak. 3:16.

11 Kɛ́ wɔbɔ mɔdɛŋ waa ni wɔná suɔmɔ ni wɔmli ahi lɛ, ebaawa akɛ wɔbaaye mɛi ahe awuŋa. Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ kɛɔ akɛ: “Suɔmɔ toɔ etsui shi ni emli hi. Suɔmɔ yeee awuŋa.” (1 Kor. 13:4) Kɛ́ wɔsumɔɔɔ ni wɔyeɔ mɛi ahe awuŋa yɛ wɔtsui mli lɛ, esa akɛ wɔbɔ mɔdɛŋ wɔkwɛ nii tamɔ bɔ ni Nyɔŋmɔ kwɛɔ nii lɛ, ni wɔna wɔnyɛmimɛi lɛ fɛɛ akɛ, wɔ kɛ amɛ fɛɛ yɛ gbɔmɔtso kome, ni ji asafo lɛ he. Enɛ baahã wɔnu he wɔhã amɛ. Biblia lɛ kɛɔ akɛ: “Kɛ́ henii lɛ eko hiɛ ba nyam lɛ, henii krokomɛi lɛ fɛɛ kɛ lɛ náa miishɛɛ babaoo.” (1 Kor. 12:16-18, 26) No hewɔ lɛ, kɛ́ nyɛmi ko nine shɛ nɔ ko kpakpa nɔ lɛ, wɔyeŋ ehe awuŋa, moŋ lɛ, wɔbaaná miishɛɛ. Susumɔ Maŋtsɛ Saul binuu Yonatan he okwɛ. Be ni ahala David akɛ mɔ ni baaye maŋtsɛ lɛ, Yonatan yeee ehe awuŋa. Moŋ lɛ, ewo lɛ hewalɛ. (1 Sam. 23:16-18) Ani wɔbaanyɛ wɔjie mlihilɛ kɛ suɔmɔ kpo tamɔ Yonatan?

MƐNI WƆBAANYƐ WƆFEE AKƐ WEKU KONI WƆNINE ASHƐ JUROMƆNƆ LƐ NƆ?

12. Mɛɛ Biblia mli ŋaawoo baanyɛ aye abua wekui ni amɛnine ashɛ juromɔnɔ lɛ nɔ?

12 Kɛ́ wɔkɛ Biblia mli shishitoo mlai tsu nii yɛ wɔweku lɛ mli lɛ, ebaanyɛ ehã toiŋjɔlɛ kɛ miishɛɛ ahi weku lɛ mli ni ehã wɔnine ashɛ juromɔnɔ lɛ nɔ. Mɛɛ ŋaa Paulo wo Kristofoi ni hi Kolose ni yɔɔ wekui lɛ? Ekɛɛ amɛ akɛ: “Nyɛ ŋamɛi lɛ, nyɛŋɔa nyɛhe nyɛwoa nyɛwumɛi ashishi, ejaakɛ no sa yɛ Nuŋtsɔ lɛ mli. Nyɛ wumɛi lɛ, nyɛyaa nɔ nyɛsumɔa nyɛŋamɛi, ni nyɛmli akafua amɛ kɛ joomɔ. Nyɛ bii lɛ, nyɛboa nyɛfɔlɔi atoi yɛ nɔ fɛɛ nɔ mli, ejaakɛ enɛ sa Nuŋtsɔ lɛ hiɛ jogbaŋŋ. Nyɛ tsɛmɛi lɛ, nyɛkawoa nyɛbii amli la, koni amɛtsui akakumɔ.” (Kol. 3:18-21) Ŋwanejee ko bɛ he akɛ, ŋmɛnɛ hu lɛ, wumɛi, ŋamɛi, kɛ bii fɛɛ baanyɛ aná Paulo ŋaawoo lɛ he sɛɛ.

13. Mɛni nyɛmi yoo ko baanyɛ afee koni ewu ni sɔmɔɔɔ Yehowa lɛ abasɔmɔ Yehowa?

13 Kɛ́ nyɛmi yoo ji bo ni owu bɛ asafo lɛ mli ni ekɛ bo yeee jogbaŋŋ lɛ, mɛni obaafee? Ekolɛ omli baafu lɛ ni okɛ lɛ baataa saji anaa. Shi ani no baahã nibii atsake? Kɛ́ no hã efee nɔ ni otaoɔ lɛ ehã bo po lɛ, ani no baahã ená he miishɛɛ akɛ ebaakase anɔkwale lɛ? Ebaawa! Shi kɛ́ okɛ onifeemɔ tsɔɔ akɛ obuɔ owu lɛ akɛ oyitso lɛ, no baanyɛ ahã miishɛɛ ahi weku lɛ mli, ni ebaawo Yehowa hiɛ nyam. Onɔkwɛmɔnɔ kpakpa lɛ baanyɛ ahã owu lɛ abasɔmɔ Yehowa koni okɛ lɛ fɛɛ nine ashɛ juromɔnɔ lɛ nɔ.​—Kanemɔ 1 Petro 3:1, 2.

14. Kɛ́ nyɛmi nuu Kristofonyo ko ŋa ni bɛ anɔkwale lɛ mli lɛ ebuuu lɛ lɛ, mɛni esa akɛ efee?

14 Kɛ́ nyɛmi nuu ji bo ni oŋa bɛ anɔkwale lɛ mli ni onuɔ he akɛ ebuuu bo lɛ, mɛni obaafee? Ani obaabolɔ owo lɛ koni ena akɛ bo ji nuu yɛ shĩa lɛ ni no hewɔ lɛ, esa akɛ ebu bo? Ekã shi faŋŋ akɛ ofeŋ nakai! Nyɔŋmɔ miikpa gbɛ akɛ obaakase Yesu ni osumɔ oŋa lɛ. (Efe. 5:23) Yesu, ni ji asafo lɛ yitso lɛ, jieɔ suɔmɔ kpo ni etoɔ etsui shi be fɛɛ be. (Luka 9:46-48) Kɛ́ okase lɛ lɛ, ekolɛ no baanyɛ ahã oŋa lɛ abafata ohe kɛsɔmɔ Yehowa.

15. Mɛni Kristofonyo ko baafee kɛtsɔɔ akɛ esumɔɔ eŋa?

15 Yehowa kɛɔ wumɛi akɛ: “Nyɛyaa nɔ nyɛsumɔa nyɛŋamɛi, ni nyɛmli akafua amɛ kɛ joomɔ.” (Kol. 3:19) Wu ni yɔɔ suɔmɔ lɛ boɔ eŋa susumɔi atoi, ni ehãa enaa akɛ nɔ ni ekɛɔ lɛ he miihia. Ekɛ nakai feemɔ tsɔɔ akɛ ebuɔ eŋa lɛ. (1 Pet. 3:7) Eyɛ mli akɛ jeee be fɛɛ be ebaanyɛ ekɛ eŋa lɛ susumɔ lɛ atsu nii moŋ, shi ebɔɔ mɔdɛŋ akɛ yɛ yiŋ fɛɛ yiŋ ni ekpɛɔ lɛ mli lɛ, ebaabi eŋa lɛ susumɔ koni amɛ fɛɛ amɛná yiŋkpɛɛ lɛ he sɛɛ. (Abɛi 15:22) Wu ni yɔɔ suɔmɔ lɛ bɔɔ mɔdɛŋ akɛ ebaafee nibii ni baahã eŋa abu lɛ, shi jeee ni ebaafã lɛ akɛ efee nakai. Kɛ́ wu lɛ sumɔɔ eŋa kɛ ebii lɛ, ewaaa akɛ eweku lɛ kɛ miishɛɛ baasɔmɔ Yehowa ni amɛnine ashɛ juromɔnɔ lɛ nɔ.

Mɛni wɔbaanyɛ wɔfee koni weku naagbai akahã juromɔnɔ lɛ ŋmɛɛ wɔ? (Kwɛmɔ kuku 13-15)

OBLAHII KƐ OBLAYEI​—NYƐKAHÃA NƆ KO NƆ KO SHƆ̃A JUROMƆNƆ YƐ NYƐDƐŊ!

16, 17. Kɛ́ oblanyo loo oblayoo ji bo lɛ, mɛni obaanyɛ ofee koni kɛ́ ofɔlɔi jaje bo lɛ, omli akafu?

16 Kɛ́ oblanyo loo oblayoo ji bo ni onuɔ he akɛ ofɔlɔi nuuu bo shishi loo amɛhãaa bo heyeli ni otaoɔ lɛ hu? Ekolɛ, enɛ baawo omli la aahu akɛ, ebaafee bo akɛ okpa Yehowa sɔɔmɔ po. Shi kɛ́ onijiaŋ je wui ni okpa Yehowa sɔɔmɔ lɛ, sɛɛ mli lɛ, obaaná akɛ, mɔ ko mɔ ko bɛ ni susuɔ ohe fe ofɔlɔi ni sheɔ Nyɔŋmɔ gbeyei lɛ kɛ nyɛmimɛi ni yɔɔ asafo lɛ mli lɛ.

17 Kɛ́ ofɔlɔi ejajeee bo lɛ, kulɛ ani obaanu he akɛ amɛsumɔɔ bo? (Heb. 12:8) Ekolɛ gbɛ nɔ ni amɛtsɔɔ amɛtsɔseɔ bo lɛ ji nɔ ni gbaa onaa lɛ. Shi okɛ ojwɛŋmɔ akaya no nɔ. Moŋ lɛ, bɔɔ mɔdɛŋ akɛ obaana nɔ hewɔ ni amɛfeɔ nakai. No hewɔ lɛ, too otsui shi, ni omli akafu kɛ́ amɛjaje bo. Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ kɛɔ akɛ: “Mɔ ni wiemɔ ekaaa lɛ, ele nii, ni mɔ ni mumɔ he jɔ lɛ, lɛ ji mɔ ni kɔɔ sane sɛɛ.” (Abɛi 17:27) Okɛfee oti ni ma ohiɛ akɛ, be fɛɛ be ni amɛbaawo bo ŋaa lɛ, obaamɔ mli ni obaakase nii kɛjɛ mli ekɔɔɔ he eko gbɛ nɔ ni amɛbaatsɔ amɛfee nakai. Kɛ́ ofee nakai lɛ, ebaatsɔɔ akɛ ojwɛŋmɔ esa. (Abɛi 1:8) Kaimɔ akɛ, kɛ́ oyɛ fɔlɔi ni sumɔɔ Yehowa lɛ, eji jɔɔmɔ. Bɔ fɛɛ bɔ ni fee lɛ, amɛbaasumɔ ni amɛye amɛbua bo ni onine ashɛ juromɔnɔ lɛ nɔ.

18. Mɛni hewɔ otswa ofai shi akɛ obaahã ohiɛ ahi juromɔnɔ lɛ nɔ be fɛɛ be?

18 Kɛ́ wɔyɛ hiɛnɔkamɔ akɛ wɔbaahi shi kɛya naanɔ yɛ ŋwɛi jio, shikpɔŋ lɛ nɔ jio lɛ, wɔhiɛnɔkamɔ lɛ nɔ bɛ kwraa. Yehowa, mɔ ni bɔ wɔ lɛ ji mɔ ni wo shi lɛ. No hewɔ lɛ, wɔle akɛ bɔ fɛɛ bɔ ni fee lɛ, hiɛnɔkamɔ nɛɛ baaba mli. Yɛ Paradeiso lɛ mli lɛ, “shikpɔŋ lɛ nɔ aaayi obɔ kɛ Yehowa he nilee.” (Yes. 11:9) Nyɔŋmɔ baatsɔɔ mɔ fɛɛ mɔ ni baahi shikpɔŋ lɛ nɔ yɛ nakai beiaŋ lɛ nii. Esa akɛ wɔfee nɔ fɛɛ nɔ ni wɔbaanyɛ koni juromɔnɔ nɛɛ akaŋmɛɛ wɔ. No hewɔ lɛ, hã Yehowa shiwoo lɛ ahi ojwɛŋmɔ mli be fɛɛ be, ni kaahã nɔ ko shɔ̃ juromɔnɔ lɛ yɛ odɛŋ!