Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

NIKASEMƆ 49

LALA 147 Naanɔ Wala He Shiwoo

Mɛni Esa Akɛ Ofee Koni Oná Naanɔ Wala?

Mɛni Esa Akɛ Ofee Koni Oná Naanɔ Wala?

“Mɔ fɛɛ mɔ ni yɔseɔ Bi lɛ, ni eheɔ enɔ eyeɔ lɛ [baaná] naanɔ wala.”YOH. 6:40.

NƆ NI WƆBAAKASE

Wɔbaana bɔ ni mɛi ni afɔ amɛ mu lɛ kɛ gwantɛŋi krokomɛi lɛ náa Yesu Kristo afɔleshaa lɛ he sɛɛ.

1. Mɛni hewɔ mɛi pii susuɔ akɛ adesai nyɛŋ ahi shi kɛya naanɔ lɛ?

 ŊMƐNƐ LƐ, mɛi pii miisumɔ ni amɛná gbɔmɔtsoŋ hewalɛ kpakpa. No hewɔ lɛ, amɛkwɛɔ amɛniyeli jogbaŋŋ ni amɛgbɔleɔ amɛkpɔiaŋ daa. Fɛɛ sɛɛ lɛ, amɛle akɛ enɛ hãŋ amɛhi shi kɛya naanɔ. Ekolɛ kɛ́ amɛjwɛŋ gbɔlɛ kɛ emli naagbai lɛ ahe po lɛ, amɛsumɔŋ ni amɛhi shi kɛya naanɔ. Shi Yesu kɛɛ adesai baanyɛ ahi shi kɛya naanɔ, ni wɔnaa enɛ yɛ ŋmalɛi tamɔ Yohane 3:16 kɛ 5:24.

2. Mɛɛ hiɛnɔkamɔ Yohane yitso 6 lɛ hãa wɔnáa? (Yohane 6:​39, 40)

2 Be ko lɛ, Yesu tsɔ naakpɛɛ gbɛ nɔ ekɛ blodo kɛ loo fioo lɛ mɛi akpei abɔ. a Nɔ ni efee nɛɛ sa kadimɔ waa, shi nɔ ni ekɛɛ mɛi babaoo lɛ ni nyiɛ esɛɛ kɛtee Kapernaum, ni bɛŋkɛ Galilea Ŋshɔ lɛ naa lɛ, sa kadimɔ fe no po. Ekɛɛ amɛ akɛ, ebaatee mɛi ni egboi lɛ ashi ni amɛbaahi shi kɛya naanɔ. (Kanemɔ Yohane 6:​39, 40.) Ŋwanejee ko bɛ he akɛ, oyɛ nanemɛi kɛ wekumɛi ni osumɔɔ amɛsane waa ni egboi. Nɔ ni Yesu wie lɛ hãa wɔnáa hiɛnɔkamɔ akɛ, abaatee mɛi pii ni egboi lɛ ashi, ni bo kɛ onanemɛi kɛ owekumɛi ni osumɔɔ amɛsane waa lɛ baanyɛ ahi shi kɛya naanɔ. Shi mɛi pii eyanuuu nɔ ni Yesu wie yɛ enɛ sɛɛ yɛ Yohane yitso 6 lɛ shishi, ni kɛbashi ŋmɛnɛ lɛ, mɛi pii nuuu shishi. Hã wɔsusu nɔ ni ewie lɛ he wɔkwɛ.

3.Yohane 6:51 lɛ, mɛni Yesu wie yɛ lɛ diɛŋtsɛ ehe?

3 Be ni Yesu kɛ blodo lɛ lɛ mɛi babaoo lɛ, amɛjwɛŋmɔ tee bɔ ni Yehowa kɛ mana lɛ Israelbii lɛ be ni amɛnyiɛ ŋa lɛ nɔ lɛ nɔ. Amɛle akɛ Ŋmalɛ lɛ tsɛɔ mana lɛ “blodo ni jɛ ŋwɛi.” (Lala 105:​40, shn.; Yoh. 6:31) Shi Yesu hã amɛle akɛ, lɛ ji ‘anɔkwa blodo ni jɛ ŋwɛi’ lɛ, “Nyɔŋmɔ blodo lɛ,” kɛ “wala blodo lɛ.” (Yoh. 6:​32, 33, 35, shn.) Kɛkɛ ni ekɛ saji komɛi ni amɛle yɛ mana lɛ he lɛ tsɔɔ amɛ nɔ ko ni he hiaa waa ni hãa esoroɔ lɛ yɛ mana lɛ he. Eyɛ mli akɛ mana lɛ jɛ Nyɔŋmɔ ŋɔɔ moŋ, shi mɛi ni ye lɛ ehiii shi kɛyaaa naanɔ; amɛgboi. (Yoh. 6:49) Shi Yesu kɛɛ amɛ akɛ: “Miji blodo ni hiɛ kã ni kpeleke shi kɛjɛ ŋwɛi lɛ. Kɛ́ mɔ ko ye blodo nɛɛ eko lɛ, ebaahi shi kɛya naanɔ.” (Kanemɔ Yohane 6:51 kɛ shishigbɛ niŋmaa lɛ.) Nɔ ni Yesu wie lɛ hã Yudafoi lɛ ahiɛ fee amɛ yaa. Amɛnuuu nɔ hewɔ ni etsɛɔ ehe ‘blodo ni jɛ ŋwɛi’ kɛ nɔ hewɔ ni ekɛɔ akɛ “blodo nɛɛ” hi fe mana lɛ ni Nyɔŋmɔ hã amɛtsɛmɛi lɛ shishi. No hewɔ lɛ, Yesu gbala nɔ ni ewie lɛ mli fioo. Ekɛɛ amɛ akɛ: “Blodo ni mikɛbaahã . . . lɛ ji miheloo lɛ.” Mɛni no mli lɛ etsɔɔ lɛ? Esa akɛ wɔnu nɔ ni etsɔɔ lɛ shishi, ejaakɛ no baaye abua wɔ ni wɔna nɔ ni esa akɛ wɔ kɛ wɔnanemɛi kɛ wɔwekumɛi ni wɔsumɔɔ waa lɛ afee koni wɔná naanɔ wala. Nyɛhãa wɔkwɛa nɔ ni no mli lɛ Yesu tsɔɔ lɛ.

NƆ NI BLODO NI HIƐ KÃ LƐ KƐ YESU HELOO LƐ TSƆƆ

4. Mɛni hewɔ nɔ ni Yesu wie lɛ hã mɛi komɛi anaa kpɛ amɛhe waa lɛ?

4 Mɛi ni Yesu kɛwieɔ lɛ ateŋ mɛi komɛi anaa kpɛ amɛhe waa be ni ewie akɛ ‘blodo ni esa akɛ amɛye lɛ ji eheloo lɛ ni ekɛbaahã koni je lɛ aná wala lɛ.’ Ekolɛ, amɛyasusu akɛ Yesu miitao amɛye eheloo diɛŋtsɛ. (Yoh. 6:52) Kwɛmɔ nɔ ni Yesu wie kɛfata he ni fite sane lɛ kwraa. Ekɛɛ amɛ akɛ: “Kɛji nyɛyeee gbɔmɔ Bi lɛ heloo lɛ, ni nyɛnuuu elá lɛ, nyɛbɛ wala yɛ nyɛmli.”—Yoh. 6:53.

5. Mɛni hewɔ wɔbaanyɛ wɔwie kɛ nɔmimaa akɛ nɔ ni Yesu wie lɛ etsɔɔɔ akɛ mɛi lɛ anu elá diɛŋtsɛ?

5 Yɛ Noa beiaŋ lɛ, Nyɔŋmɔ wo mla akɛ akaye lá. (1 Mo. 9:​3, 4) Sɛɛ mli lɛ, etĩ nakai mla lɛ mli ehã Israelbii lɛ. Efã akɛ mɔ fɛɛ mɔ ni baaye lá lɛ, “agbe lɛ.” (3 Mo. 7:​27, shn.) Yesu ye nakai mla lɛ nɔ, ni ewo mɛi krokomɛi hu hewalɛ ni amɛye nɔ. (Mat. 5:​17-19) No hewɔ lɛ, ekã shi faŋŋ akɛ, Yesu ekɛŋ Yudafoi ni ebabua amɛhe naa ni amɛboɔ lɛ toi lɛ akɛ amɛye eheloo diɛŋtsɛ ni amɛnu elá diɛŋtsɛ kɔkɔɔkɔ. Yɛ anɔkwale mli lɛ, no mli lɛ Yesu miitsɔɔ amɛ nɔ ni esa akɛ amɛfee koni amɛná “naanɔ wala,” shi amɛyanuuu shishi.—Yoh. 6:54.

6. Mɛni hewɔ wɔbaanyɛ wie akɛ be ni Yesu kɛɛ mɛi lɛ aye eheloo ni amɛnu elá lɛ, no mli lɛ ekɛ nii miito nii ahe kɛkɛ?

6 No hewɔ lɛ, te esa akɛ wɔnu nɔ ni Yesu wie lɛ shishi wɔhã tɛŋŋ? Eyɛ faŋŋ akɛ, no mli lɛ, Yesu kɛ nii miito nii ahe kɛkɛ. Mra mli be ni ekɛ Samaria yoo lɛ wieɔ, efee nɔ ko ni tamɔ nakai. Ekɛɛ yoo lɛ akɛ: “Mɔ fɛɛ mɔ ni nuɔ nu ni mahã lɛ lɛ eko lɛ, kumai yeŋ lɛ dɔŋŋ kɛaatee naanɔ, shi nu ni mahã lɛ lɛ baatsɔ nuhiŋmɛi yɛ emli, ni nu baajɛ mli kɛba koni ehã naanɔ wala.” (Yoh. 4:​7, 14) b Nɔ ni Yesu wie nɛɛ etsɔɔɔ akɛ kɛ́ yoo lɛ nu nubu pɔtɛɛ ko mli nu lɛ, ebaaná naanɔ wala. Nakai nɔŋŋ nɔ ni ekɛɛ mɛi lɛ yɛ Kapernaum lɛ etsɔɔɔ akɛ kɛ́ amɛye eheloo diɛŋtsɛ ni amɛnu elá diɛŋtsɛ lɛ amɛbaaná naanɔ wala.

ANI YOHANE 6:53 LƐ KƆƆ NUŊTSƆ LƐ GBƐKƐ NIYELI LƐ HE?

7. Mɛni mɛi komɛi ewie yɛ nɔ ni Yesu wie yɛ Yohane 6:53 lɛ he?

7 Mɛi komɛi kɛɛ, be ni Yesu wie wiemɔi ni yɔɔ Yohane 6:53 lɛ akɛ, aye eheloo ni anu elá lɛ, no mli lɛ, eetsɔɔ nɔ ni esa akɛ afee yɛ Nuŋtsɔ Lɛ Gbɛkɛ Niyeli lɛ shishi, ejaakɛ be ni etoɔ Nuŋtsɔ Lɛ Gbɛkɛ Niyeli lɛ shishi lɛ, wiemɔi ni ekɛtsu nii lɛ tamɔ wiemɔi ni ekɛtsu nii yɛ Yohane 6:53 lɛ. (Mat. 26:​26-28) Amɛkɛɛ esa akɛ mɔ fɛɛ mɔ ni baa Nuŋtsɔ Lɛ Gbɛkɛ Niyeli lɛ shishi lɛ aye blodo lɛ eko ni enu wain lɛ eko. Ani nɔ ni amɛwieɔ lɛ ja? Ehe miihia ni wɔle, ejaakɛ daa afi lɛ, mɛi akpekpei abɔ kɛ wɔ feɔ ekome yɛ jeŋ fɛɛ kɛyeɔ Nuŋtsɔ Lɛ Gbɛkɛ Niyeli lɛ. No hewɔ lɛ, nyɛhãa wɔkwɛa nibii komɛi ni hãa esoroɔ nɔ ni Yesu wie yɛ Yohane 6:53 lɛ yɛ nɔ ni ewie yɛ Nuŋtsɔ Lɛ Gbɛkɛ Niyeli lɛ shishi lɛ he.

8. Mɛni ji nibii komɛi ni hãa esoroɔ nɔ ni Yesu wie yɛ Yohane 6:53 lɛ yɛ nɔ ni ewie yɛ Nuŋtsɔ Lɛ Gbɛkɛ Niyeli lɛ shishi lɛ he? (Kwɛmɔ mfonirii lɛ hu.)

8 Nyɛhãa wɔjea shishi kɛ otii enyɔ nɛɛ. Klɛŋklɛŋ lɛ, mɛɛ be Yesu wie sane ni yɔɔ Yohane 6:​53-56 lɛ, ni nɛgbɛ ewie yɛ? Ewie yɛ afi 32 Ŋ.B., ni ewie yɛ Galilea. Enɛ tsɔɔ akɛ, be ni ewie wiemɔi nɛɛ sɛɛ aaafee afi dani eto Nuŋtsɔ Lɛ Gbɛkɛ Niyeli lɛ shishi yɛ Yerusalem. Nɔ ni ji enyɔ lɛ, hã wɔsusu mɛi ni no mli lɛ ekɛwieɔ lɛ ahe wɔkwɛ. Be ni Yesu kɛ mɛi lɛ wie yɛ Galilea lɛ, no mli lɛ, amɛmiitao ehã amɛ niyenii, shi jeee ni etsɔɔ amɛ Yehowa loo Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ he nii. (Yoh. 6:26) Anɔkwa, be ni ewie nɔ ko ni amɛnuuu shishi lɛ, amɛbooo lɛ toi dɔŋŋ. Ekaselɔi lɛ ekomɛi po kpa esɛɛnyiɛmɔ. (Yoh. 6:​14, 36, 42, 60, 64, 66) Okɛ mɛi nɛɛ ato bɔfoi anɔkwafoi 11 ni yɔɔ jɛmɛ be ni Yesu to Nuŋtsɔ Lɛ Gbɛkɛ Niyeli lɛ shishi aaafee enɔ afi sɛɛ yɛ afi 33 Ŋ.B. lɛ he okwɛ. Bɔfoi anɔkwafoi nɛɛ nuuu nibii fɛɛ ni Yesu wie nakai gbɛkɛ lɛ shishi. Fɛɛ sɛɛ lɛ, amɛfeee amɛnii tamɔ mɛi ni yɔɔ Galilea lɛ, moŋ lɛ, amɛhe amɛye akɛ Yesu ji Nyɔŋmɔ Bi lɛ, ni ejɛ ŋwɛi. (Mat. 16:16) Yesu jie amɛ yi; ekɛɛ amɛ akɛ: “Nyɛji mɛi ni ekpɛtɛ mi yɛ mijaramɔ shihilɛi lɛ amli.” (Luka 22:28) Otii enyɔ nɛɛ ni wɔsusu he lɛ po kɛkɛ hãa wɔnaa akɛ, nɔ ni Yesu wie yɛ Yohane 6:53 lɛ kɔɔɔ Nuŋtsɔ Lɛ Gbɛkɛ Niyeli lɛ he. Shi jeee otii enyɔ nɛɛ pɛ hãa wɔnaa akɛ ekɔɔɔ he.

Yesu wie sane ni yɔɔ Yohane yitso 6 lɛ yɛ Galilea, ni no mli lɛ, ekɛ Yudafoi babaoo ko ni wieɔ (abɛku). Afi sɛɛ lɛ, ekɛ mɛi fioo ko, ni ji ebɔfoi anɔkwafoi 11 lɛ, wie yɛ Yerusalem (ninejurɔ) (Kwɛmɔ kuku 8)


NƆ NI YESU WIE LƐ KƆƆ OHE

9. Namɛi ahe sane ni Yesu wie yɛ Nuŋtsɔ Lɛ Gbɛkɛ Niyeli lɛ shishi lɛ kɔɔ?

9 Be ni Yesu kɛ ebɔfoi lɛ yeɔ Nuŋtsɔ Lɛ Gbɛkɛ Niyeli lɛ, ekumɔ blodo ni ashikishaŋ-sha bɛ mli mli ni ekɛhã amɛ, ni ekɛɛ amɛ akɛ edamɔ shi kɛhã egbɔmɔtso lɛ. No sɛɛ lɛ, ewó kɔɔpoo kɛ wain ni ekɛhã amɛ ni ekɛɛ amɛ akɛ edamɔ shi kɛhã “kpaŋmɔ lɛ nɔ lá” lɛ. (Mar. 14:​22-25; Luka 22:20; 1 Kor. 11:24) Esa kadimɔ waa akɛ, Yesu tsĩ kpaŋmɔ tã yɛ biɛ. Kpaŋmɔ nɛɛ ji kpaŋmɔ hee lɛ. Yehowa kɛ “Israel shĩa lɛ,” ni ji mɛi ni kɛ Yesu baaye nɔ akɛ maŋtsɛmɛi “yɛ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ” mli lɛ pɛ ni fee kpaŋmɔ nɛɛ. (Heb. 8:​6, 10; 9:15) Bɔfoi lɛ eyanuuu nɔ ni kpaŋmɔ hee nɛɛ ji lɛ shishi jogbaŋŋ. Shi etsɛɛɛ tsɔ ni akɛ mumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ fɔ amɛ mu ni amɛbatsɔmɔ kpaŋmɔ hee nɛɛ mli bii ni amɛná hegbɛ akɛ amɛbaafata Yesu he yɛ ŋwɛi.—Yoh. 14:​2, 3.

10. Mɛni ji nɔ kroko ni hãa wɔnaa akɛ nɔ ni Yesu wie yɛ Galilea lɛ kɔɔɔ Nuŋtsɔ Lɛ Gbɛkɛ Niyeli lɛ he? (Kwɛmɔ mfoniri lɛ hu.)

10 Tamɔ bɔ ni wɔna lɛ, nɔ ni Yesu wie yɛ Nuŋtsɔ Lɛ Gbɛkɛ Niyeli lɛ shishi lɛ kɔɔ “tooku bibioo” lɛ he. Yesu bɔfoi anɔkwafoi lɛ, ni ji mɛi ni ekɛyɔɔ tsũ lɛ mli be ni ewie nakai sane lɛ, ji mɛi ni ekɛje kuu nɛɛ shishi. (Luka 12:32) Nakai gbɛkɛ lɛ, amɛji mɛi ni Yesu kɛɛ amɛ akɛ amɛye blodo lɛ ni amɛnu wain lɛ. Sɛɛ mli lɛ, mɛi krokomɛi baabafata kuu nɛɛ he, ni esa akɛ amɛ hu amɛye blodo lɛ ni amɛnu wain lɛ yɛ Nuŋtsɔ Lɛ Gbɛkɛ Niyeli lɛ shishi. Kuu nɛɛ mli bii lɛ pɛ ni baaná hegbɛ amɛkɛ Yesu aye nɔ yɛ ŋwɛi. Enɛ ji nɔ kroko ni hãa wɔnaa akɛ, sane ni ewie yɛ Galilea lɛ kɔɔɔ Nuŋtsɔ Lɛ Gbɛkɛ Niyeli lɛ he. Sane ni ewie yɛ Galilea lɛ kɔɔ mɛi babaoo ahe, shi nɔ ni ewie yɛ Nuŋtsɔ Lɛ Gbɛkɛ Niyeli lɛ shishi lɛ kɔɔ mɛi fioo pɛ ahe.

Mɛi fioo ko pɛ yɔɔ hegbɛ akɛ amɛyeɔ blodo lɛ eko ni amɛnuɔ wain lɛ hu eko yɛ Nuŋtsɔ Lɛ Gbɛkɛ Niyeli lɛ shishi, shi mɔ fɛɛ mɔ baanyɛ ahe Yesu nɔ eye ni ená naanɔ wala (Kwɛmɔ kuku 10)


11. Mɛni Yesu wie yɛ Galilea ni hãa wɔnaa akɛ jeee mɛi fioo pɛ ekɛwieɔ lɛ?

11 Mɛi ni Yesu kɛwie yɛ Galilea yɛ afi 32 Ŋ.B. lɛ ateŋ mɛi pii nyiɛ esɛɛ yɛ niyenii hewɔ. Shi ebɔ mɔdɛŋ akɛ ebaaye ebua amɛ ni amɛna akɛ nɔ ko yɛ ni he yɛ sɛɛnamɔ kwraa fe niyenii, ni nakai nɔ lɛ baanyɛ ahã amɛná naanɔ wala. Ehã amɛle po akɛ, kɛ́ amɛgboi lɛ, abaatee amɛ shi yɛ naagbee gbi lɛ nɔ, ni amɛbaahi shi kɛya naanɔ. Jɔɔmɔi ni Yesu wie he yɛ Nuŋtsɔ Lɛ Gbɛkɛ Niyeli lɛ shishi lɛ, mɛi fioo pɛ baaná, shi jɔɔmɔi ni ewie he yɛ Galilea lɛ, no lɛ, jeee mɛi fioo pɛ baaná; mɔ fɛɛ mɔ baanyɛ aná. Anɔkwa, Yesu wie akɛ: “Kɛ́ mɔ ko ye blodo nɛɛ eko lɛ, ebaahi shi kɛya naanɔ . . . Blodo ni mikɛbaahã koni je lɛ aná wala lɛ ji miheloo lɛ.”—Yoh. 6:51.

12. Mɛni esa akɛ mɔ ko afee dani ená naanɔ wala?

12 Ani nɔ ni Yesu kɛɛ Yudafoi ni yɔɔ Galilea lɛ tsɔɔ akɛ mɔ fɛɛ mɔ ni ehi shi pɛŋ lɛ baaná naanɔ wala? Dabi, mɛi pɛ ni baaná naanɔ wala ji mɛi ni yeɔ “blodo nɛɛ,” ni ji mɛi ni heɔ Yesu nɔ amɛyeɔ lɛ. Ŋmɛnɛ lɛ, mɛi pii susuɔ akɛ kɛ́ amɛhe Yesu nɔ amɛye ni amɛna lɛ akɛ amɛkpɔ̃lɔ kɛkɛ lɛ, no baahã amɛná naanɔ wala. (Yoh. 6:29) Shi no pɛ kɛkɛ faaa. Mɛni hewɔ? Ejaakɛ no mli lɛ, mɛi ni Yesu kɛwieɔ yɛ Galilea lɛ ateŋ mɛi komɛi heɔ enɔ amɛyeɔ, shi amɛkpa esɛɛnyiɛmɔ. Mɛni hã amɛkpa esɛɛnyiɛmɔ?

13. Mɛni esa akɛ mɔ ko afee koni etsɔ Yesu kaselɔ diɛŋtsɛ?

13 Mɛi ni Yesu kɛwie yɛ Galilea lɛ ateŋ mɛi pii nyiɛ esɛɛ yɛ nɔ ni ehã amɛ lɛ hewɔ. Nɔ ni amɛtaoɔ ji, ni etsa amɛ, ehã amɛ niyenii, ni ekɛɛ amɛ nibii ni baaŋɔɔ amɛtoi naa. Shi Yesu hã amɛle faŋŋ akɛ, jeee nɔ ni amɛtaoɔ lɛ hewɔ eba shikpɔŋ lɛ nɔ. Eba ni ebatsɔɔ amɛ nɔ ni esa akɛ amɛfee koni amɛtsɔmɔ ekaselɔi diɛŋtsɛ. Esa akɛ ‘amɛba eŋɔɔ,’ ni tsɔɔ akɛ amɛbo nɔ fɛɛ nɔ ni etsɔɔ amɛ lɛ toi ni amɛkɛtsu nii.—Yoh. 5:40; 6:44.

14. Kɛ́ wɔmiitao wɔná Yesu heloo lɛ kɛ elá lɛ he sɛɛ lɛ, mɛni esa akɛ wɔfee?

14 Yesu hã mɛi lɛ le akɛ, ekɛ eheloo lɛ kɛ elá lɛ baashã afɔle koni adesai aná hegbɛ amɛhi shi kɛya naanɔ. Ehe bahia ni mɛi lɛ ahe anɔkwa sane nɛɛ amɛye, ni nakai nɔŋŋ ehe miihia ni wɔ hu wɔhe wɔye. (Yoh. 6:40) Nɔ ni Yesu wie yɛ Yohane 6:53 lɛ tsɔɔ akɛ, kɛ́ wɔmiitao wɔná Yesu heloo lɛ kɛ elá lɛ he sɛɛ, ni tsɔɔ akɛ wɔmiitao wɔná naanɔ wala lɛ, esa akɛ wɔhe wɔye akɛ ekɛ ewala bashã afɔle ehã wɔ. Enɛ ji nɔ ko ni mɔ fɛɛ mɔ baanyɛ afee.—Efe. 1:7.

15-16. Mɛni wɔkase yɛ Yohane yitso 6 lɛ mli?

15 Wɔkase nibii pii ni he hiaa waa ni baanyɛ awo wɔ fɛɛ hewalɛ yɛ Yohane yitso 6 lɛ mli. Wɔbana akɛ, Yesu nuɔ he waa ehãa mɛi. No hewɔ lɛ, be ni eyɔɔ Galilea lɛ, etsa mɛi, etsɔɔ amɛ Maŋtsɛyeli lɛ he nii, ni be ni hɔmɔ miiye amɛ lɛ, ehã amɛ niyenii. (Luka 9:11; Yoh. 6:​2, 11, 12) Shi nɔ ni he hiaa fe fɛɛ lɛ, etsɔɔ amɛ akɛ, lɛ ji “wala blodo lɛ.”—Yoh. 6:​35, 48, shn.

16 “Gwantɛŋi krokomɛi” lɛ yaa Nuŋtsɔ Lɛ Gbɛkɛ Niyeli lɛ shishi daa afi, shi amɛyeee blodo lɛ eko ni amɛnuuu wain lɛ hu eko, ejaakɛ esaaa akɛ amɛfeɔ nakai. (Yoh. 10:16) Fɛɛ sɛɛ lɛ, amɛyeɔ Yesu heloo lɛ ni amɛnuɔ elá lɛ kɛ̃ yɛ mfonirifeemɔŋ gbɛ nɔ, ejaakɛ amɛheɔ amɛyeɔ akɛ, ekɛ ewala bashã afɔle ehã wɔ, ni akɛ, nakai afɔleshaa lɛ hewɔ lɛ, wɔnáa jɔɔmɔi pii. (Yoh. 6:53) Mɛi ni esa akɛ amɛye blodo lɛ eko ni amɛnu wain lɛ hu eko ji mɛi ni yɔɔ kpaŋmɔ hee lɛ mli lɛ, ni ji mɛi ni yɔɔ hiɛnɔkamɔ akɛ amɛkɛ Yesu baaye nɔ yɛ ŋwɛi lɛ. Kɛ́ wɔhiɛnɔkamɔ ji wɔbaaya ŋwɛi jio, wɔbaahi shikpɔŋ nɔ jio, wɔ fɛɛ wɔbaanyɛ wɔkase nɔ ko ni he hiaa waa yɛ Yohane yitso 6 lɛ mli. No ji, kɛ́ wɔmiitao wɔná naanɔ wala lɛ, esa akɛ wɔhe wɔye akɛ, Yesu kɛ ewala bashã afɔle ehã wɔ.

LALA 150 Taomɔ Nyɔŋmɔ Sɛɛ Gbɛ Koni Ehere Oyiwala

a Wɔsusu Yohane 6:​5-35 lɛ he yɛ nikasemɔ ni tsɔ hiɛ lɛ mli.

b Nu ni Yesu wie he lɛ damɔ shi kɛhã nibii fɛɛ ni Yehowa efee kɛ nibii fɛɛ ni eefee lolo koni adesai aná naanɔ wala lɛ.