Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

NIKASEMƆ 4

LALA 30 Mi-Tsɛ, Mi-Nyɔŋmɔ, Kɛ Mi-Naanyo

Yehowa Sumɔɔ Osane Waa

Yehowa Sumɔɔ Osane Waa

“Tsɛ lɛ diɛŋtsɛ sumɔɔ nyɛsane.”YOH. 16:27.

NƆ NI WƆBAAKASE

Bɔ ni Yehowa suɔmɔ lɛ hãa wɔtsiɔ wɔbɛŋkɛɔ lɛ kpaakpa, kɛ bɔ ni ehãa wɔnuɔ he akɛ nɔ fɔŋ ko ninaŋ wɔ, ebaakwɛ wɔ jogbaŋŋ, ni ebaahã wɔná hewalɛ hee.

1. Kɛ́ akɛɛ otsɔɔ bɔ ni Yehowa yɔɔ lɛ, kulɛ mɛni obaakɛɛ?

 ANI oka akɛ obaafee bɔ ni Yehowa yɔɔ hã lɛ he mfoniri yɛ ojwɛŋmɔ mli pɛŋ? Mɛni baa ojwɛŋmɔ mli kɛ́ oosɔle oohã lɛ? Wɔnaaa Yehowa, shi Biblia lɛ tsɔɔ wɔ bɔ ni eyɔɔ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, ewieɔ akɛ Yehowa ji “hulu kɛ tsɛŋ,” ni agbɛnɛ hu, eji “la ni shãa nii wɛɛ.” (Lala 84:11; Heb. 12:29) Be ko lɛ, Ezekiel na Yehowa he ninaa. Ena lɛ akɛ nɔ ko ni miikpɛlɛ tamɔ shika tsuru kɛ jwiɛtɛi ni afutu, ehewɔŋ fɛɛ miikpɛlɛ tamɔ kwaabuɛtɛ, ni eta nɔ ko ni tamɔ safiro tɛ ni efee tamɔ maŋtsɛ sɛi nɔ. (Eze. 1:​26-28) Nibii nɛɛ ni awie yɛ Yehowa he lɛ ekomɛi baanyɛ ahã wɔnaa akpɛ wɔhe loo ŋmiŋmi amɔ wɔ po.

2. Mɛɛ nibii baanyɛ ehã ewa kɛhã mɛi komɛi akɛ amɛbaahe amɛye akɛ Yehowa sumɔɔ amɛ?

2 Na ni wɔnaaa Yehowa hewɔ lɛ, ekolɛ ebaawa kɛhã wɔ akɛ wɔbaahe wɔye akɛ esumɔɔ wɔ. Mɛi komɛi hu yɛ ni nibii amli ni amɛtsɔmɔ lɛ hewɔ lɛ, ewa kɛhã amɛ akɛ amɛbaahe amɛye akɛ Yehowa sumɔɔ amɛ. Ekolɛ amɛbɛ papa, loo kɛ́ amɛyɛ eko po lɛ, esumɔɔɔ amɛ sane. Yehowa nuɔ mɛi fɛɛ ni yɔɔ shihilɛ ni tamɔ nɛkɛ mli lɛ shishi, ni ele nɔ hewɔ ni ewa kɛhã amɛ akɛ amɛbaahe amɛye akɛ esumɔɔ amɛ. Shi Yehowa efee nɔ ko ni baaye ebua wɔ. Etsɔ Biblia lɛ nɔ ehã ni wɔle mɔ ni eji kɛ bɔ ni esumɔɔ wɔ ehãa.

3. Mɛni hewɔ esa akɛ wɔkase Yehowa suɔmɔ lɛ he nii waa lɛ?

3 Kɛ́ mɔ ko miiwie bɔ ni Yehowa ji lɛ he ni ewieee esuɔmɔ lɛ he lɛ, belɛ eleee Yehowa jogbaŋŋ, ejaakɛ Biblia lɛ kɛɛ: “Nyɔŋmɔ lɛ, suɔmɔ ji lɛ.” (1 Yoh. 4:8) Suɔmɔ ji nɔ ni tsirɛɔ Yehowa ni efeɔ nibii fɛɛ ni efeɔ lɛ. Yehowa suɔmɔ lɛ mli wa aahu akɛ, ejieɔ lɛ kpo etsɔɔ mɛi ni jáaa lɛ lɛ po. (Mat. 5:​44, 45) Yɛ nikasemɔ nɛɛ mli lɛ, wɔbaakase Yehowa kɛ esuɔmɔ lɛ he nii pii. Kɛ́ wɔkase wɔ-Nyɔŋmɔ lɛ he nii pii lɛ, no baahã wɔsumɔ lɛ waa.

YEHOWA SUMƆƆ WƆ WAA

4. Kɛ́ okwɛ bɔ ni Yehowa sumɔɔ wɔsane lɛ, te ehãa onuɔ he ohãa tɛŋŋ? (Kwɛmɔ mfoniri lɛ hu.)

4 Biblia lɛ kɛɛ, “Tsɛ lɛ diɛŋtsɛ sumɔɔ nyɛsane.” (Yoh. 16:27) Yɛ ŋmalɛ kroko mli lɛ, Yehowa kɛ ehe to mami ko ni sumɔɔ ebi waa lɛ he. (Yes. 66:​12, 13) Feemɔ mami ko ni hiɛ ebi bibioo ko ni esumɔɔ esane waa lɛ he mfoniri okwɛ. Ehiɛɔ gbekɛ lɛ dɔdɔɔdɔ yɛ enakutsei anɔ, ni kɛ́ ekɛ lɛ miiwie lɛ, bɔ ni efeɔ egbee ehãa lɛ po hãa gbekɛ lɛ naa akɛ esumɔɔ lɛ. Kɛ́ gbekɛ lɛ miifó loo eheko miiwa ehe lɛ, mami lɛ hãa lɛ nɔ ni he hiaa lɛ lɛ. Wɔ hu kɛ́ nɔ ko hã wɔhao waa lɛ, wɔle akɛ Yehowa baaye ebua wɔ, ejaakɛ esumɔɔ wɔ. Mɔ ni ŋma Lala 94 lɛ wie yɛ Yehowa he akɛ, “Kɛ́ tsuiyelii hã mifee gbedee lɛ, oshɛjeɔ mimii ni ohãa mimii shɛɔ mihe.”—Lala 94:19.

“Bɔ ni bi nyɛ shɛjeɔ ebi mii lɛ, nakai maya nɔ mashɛje nyɛmii” (Kwɛmɔ kuku 4)


5. Mɛɛ gbɛ nɔ onáa Yehowa suɔmɔ ni tsakeee lɛ he sɛɛ?

5 Yehowa yɛ suɔmɔ ni tsakeee. (Lala 103:8) Kɛ́ wɔfee nɔ ko ni esumɔɔɔ lɛ, eshɛɛɛ wɔ efɔ̃ɔɔ. Israelbii lɛ fee Yehowa dɔlɛ nii shii abɔ, shi kɛ́ amɛtsake amɛtsui lɛ, ehãa amɛnaa akɛ esumɔɔ amɛ lolo. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, be ko lɛ, ekɛɛ amɛ akɛ, ‘amɛjara wa yɛ ehiɛ, amɛhiɛ eba nyam, ni esumɔɔ amɛ.’ (Yes. 43:​4, 5) Bɔ ni Yehowa sumɔ Israelbii lɛ, nakai nɔŋŋ esumɔɔ wɔ hu. No hewɔ lɛ, esaaa akɛ wɔnuɔ he kɔkɔɔkɔ akɛ ebaashɛ wɔ efɔ̃. Kɛ́ wɔtɔ̃ tɔmɔi ni yɔɔ hiɛdɔɔ po lɛ, Yehowa shɛŋ wɔ efɔ̃ŋ. Kɛ́ wɔtsake wɔtsui ni wɔku wɔsɛɛ wɔba Yehowa ŋɔɔ lɛ, wɔbaana akɛ esumɔɔ wɔ lolo. Ewo shi akɛ, ‘ekɛ wɔhe baake wɔ kwraa.’ (Yes. 55:7) Biblia lɛ kɛɛ, kɛ́ Yehowa kɛ wɔhe eshai ke wɔ kwraa lɛ, wɔhe jɔɔ wɔ.—Bɔf. 3:19.

6. Mɛni Zakaria 2:8 lɛ hãa wɔleɔ yɛ Yehowa he?

6 Kanemɔ Zakaria 2:8. Akɛni Yehowa sumɔɔ wɔ hewɔ lɛ, kɛ́ nɔ ko hã wɔhao lɛ, enaa oya nɔŋŋ ni esumɔɔ ni efee nɔ ko kɛye ebua wɔ. Kɛ́ nɔ ko hã wɔwerɛ ho wɔhe lɛ, lɛ hu ewerɛ hoɔ ehe. Enɛ hewɔ lɛ, kɛ́ wɔsɔle wɔhã lɛ akɛ ‘ebu wɔhe tamɔ ehiŋmɛi mli ajaŋmalaatɛ’ lɛ, ebaabo wɔ toi. (Lala 17:8) Wɔhiŋmɛi ji wɔgbɔmɔtso lɛ he nii ko ni wɔbuɔ he waa ni wɔshwɛɛɛ he kwraa. No hewɔ lɛ, be ni Yehowa kɛɛ wɔtamɔ ehiŋmɛi mli ajaŋmalaatɛ lɛ, etamɔ nɔ ni eekɛɛ akɛ, ‘Miwebii, mɔ fɛɛ mɔ ni yeɔ nyɛ awui lɛ, miiye nɔ ko ni mishwɛɛɛ he kwraa lɛ awui.’

7. Mɛni hewɔ esa akɛ wɔfee nibii ni baahã hemɔkɛyeli ni wɔyɔɔ akɛ Yehowa sumɔɔ wɔ lɛ mli awa?

7 Yehowa miisumɔ ni ole akɛ esumɔɔ bo waa. Shi ele akɛ ekolɛ shihilɛi komɛi ni otsɔ mli be ko ni eho loo shihilɛ ko ni mli wa ni okɛkpeɔ bianɛ lɛ ehã oonu he akɛ esumɔɔɔ bo. Mɛni obaanyɛ ofee koni hemɔkɛyeli ni oyɔɔ akɛ Nyɔŋmɔ sumɔɔ bo lɛ mli awa? Nɔ kome ni obaanyɛ ofee ji, ni obaakase nɔ ni Yehowa efee kɛtsɔɔ akɛ esumɔɔ Yesu, mɛi ni afɔ amɛ mu lɛ, kɛ agbɛnɛ hu, wɔ fɛɛ lɛ he nii.

NƆ NI YEHOWA EFEE KƐTSƆƆ AKƐ ESUMƆƆ YESU, MƐI NI AFƆ AMƐ MU LƐ, KƐ WƆ FƐƐ

8. Mɛni hã Yesu he eye waa akɛ e-Tsɛ lɛ sumɔɔ lɛ?

8 Yehowa kɛ e-Bi Yesu ehi ŋwɛi afii akpei abɔ, ni amɛsumɔɔ amɛhe waa. Anɔkwa, mɛi enyɔ ko bɛ ni efee ekome kɛhi shi afii pii fe Yehowa kɛ Yesu. Yɛ Mateo 17:5 lɛ, Yehowa wie faŋŋ akɛ esumɔɔ Yesu. Kulɛ Yehowa baanyɛ ewie kɛkɛ akɛ, ‘Mɔ nɛ ji mɔ ni miná ehe miishɛɛ lɛ.’ Shi efeee nakai. Moŋ lɛ ewie akɛ: “Mɔ nɛ ji mi-Bi ni misumɔɔ lɛ lɛ.” Mɛni hewɔ Yehowa wie nakai lɛ? Ejaakɛ eesumɔ ni wɔna akɛ, esumɔɔ e-Bi lɛ waa. Nɔ ni Yehowa fee nɛɛ hãa wɔnaa akɛ, eshwɛɛɛ Yesu he kwraa, titri lɛ, akɛni ekɛ ewala ba ni ekɛbashã afɔle kɛkpɔ̃ adesai lɛ hewɔ. (Efe. 1:7) Yesu hu yiŋ efeee lɛ kɔshikɔshi shi kome po akɛ e-Tsɛ lɛ sumɔɔ lɛ waa. Yɛ etsuiŋ tɔ̃ɔ lɛ, ele akɛ Yehowa sumɔɔ lɛ waa. Ewie shii abɔ akɛ e-Tsɛ lɛ sumɔɔ lɛ.—Yoh. 3:35; 10:17; 17:24.

9. Mɛɛ wiemɔi akɛtsu nii yɛ Romabii 5:5 lɛ mli ni hãa wɔnaa bɔ ni Yehowa sumɔɔ mɛi ni afɔ amɛ mu lɛ waa ehãa? Mɛni hewɔ okɛɔ nakai?

9 Yehowa etsɔɔ hu akɛ esumɔɔ mɛi ni afɔ amɛ mu lɛ. (Kanemɔ Romabii 5:5.) Ŋmalɛ lɛ kɛɛ, “afɔse Nyɔŋmɔ suɔmɔ lɛ” awo mɛi ni afɔ amɛ mu lɛ atsuii amli. Be ni Biblia he dishinari ko gbálaa wiemɔ nɛɛ mli lɛ, ewie akɛ: “Nyɔŋmɔ suɔmɔ lɛ miiho tamɔ faa kɛmiibote mɛi ni afɔ amɛ mu lɛ atsuii amli.” Nɔkwɛmɔnɔ nɛɛ sa jogbaŋŋ, ni ehãa wɔnaa bɔ ni Yehowa sumɔɔ mɛi ni afɔ amɛ mu lɛ waa ehãa! Mɛi ni afɔ amɛ mu lɛ hu le akɛ, ‘Nyɔŋmɔ sumɔɔ amɛ.’ (Yuda 1) Bɔfo Yohane tsɔɔ bɔ ni amɛnuɔ he amɛhãa be ni ewie akɛ: “Nyɛkwɛa suɔmɔ sɔŋŋ ni Tsɛ lɛ kɛsumɔɔ wɔ, akɛ atsɛ wɔ Nyɔŋmɔ bii!” (1 Yoh. 3:1) Ani mɛi ni afɔ amɛ mu lɛ pɛ Yehowa sumɔɔ amɛ? Dabi. Yehowa sumɔɔ wɔ fɛɛ.

10. Mɛni ji nɔ ni fe fɛɛ ni Yehowa efee kɛtsɔɔ akɛ esumɔɔ bo waa?

10 Mɛni ji nɔ ni fe fɛɛ ni Yehowa efee kɛtsɔɔ akɛ esumɔɔ wɔ waa? No ji e-Bi lɛ ni ekɛhã wɔ akɛ kpɔmɔnɔ lɛ. Mɔ ko efeko nɔ ko ni tamɔ nɛkɛ pɛŋ kɛtsɔɔ akɛ eyɛ suɔmɔ. (Yoh. 3:16; Rom. 5:8) Yehowa hã e-Bi ni esumɔɔ lɛ waa lɛ bagbo ehã adesai fɛɛ koni enyɛ ekɛ wɔhe eshai ake wɔ ni wɔbatsɔmɔ enanemɛi. (1 Yoh. 4:10) Kɛ́ wɔsusu nɔ ni Yehowa kɛ Yesu tsɔ mli koni anyɛ akpɔ̃ wɔ lɛ he lɛ, ebaahã wɔna akɛ amɛsumɔɔ wɔteŋ mɔ fɛɛ mɔ waa. (Gal. 2:20) Kpɔmɔnɔ lɛ ni Yehowa kɛhã lɛ tsɔɔ akɛ eyeɔ jalɛsane. Shi jeee no ji yiŋtoo titri hewɔ ni ekɛhã lɛ. Yiŋtoo titri hewɔ ni efee nakai lɛ ji, esumɔɔ wɔ. Yehowa hã mɔ ni esumɔɔ fe fɛɛ lɛ bapiŋ ni egbo yɛ wɔ hewɔ, ni enɛ hãa wɔnaa akɛ esumɔɔ wɔ waa.

11. Mɛni wɔkaseɔ yɛ Yeremia 31:3 lɛ mli?

11 Saji ni wɔsusu he lɛ ehã wɔna akɛ, Yehowa sumɔɔ wɔ waa, ni ekɛɔ wɔ faŋŋ akɛ esumɔɔ wɔ. (Kanemɔ Yeremia 31:3.) Yehowa sumɔɔ wɔ, ni no hewɔ eye ebua wɔ ni wɔbatsɔmɔ enanemɛi lɛ. (Okɛto 5 Mose 7:​7, 8 lɛ he.) Nɔ ko bɛ, ni mɔ ko hu bɛ ni baanyɛ atse wɔ kɛje esuɔmɔ lɛ he. (Rom. 8:​38, 39) Kɛ́ osusu bɔ ni Yehowa sumɔɔ bo waa lɛ he lɛ, te no hãa onuɔ he ohãa tɛŋŋ? Kanemɔ Lala 23 lɛ koni ona bɔ ni David nu he ehã be ni esusu bɔ ni Yehowa sumɔɔ lɛ ni ekwɛɔ lɛ jogbaŋŋ lɛ he, kɛ bɔ ni wɔ hu wɔbaanu he wɔhã kɛ́ wɔsusu bɔ ni Yehowa sumɔɔ wɔ waa lɛ he.

KƐ́ OSUSU BƆ NI YEHOWA SUMƆƆ BO WAA LƐ HE LƐ, TE NO HÃA ONUƆ HE OHÃA TƐŊŊ?

12. Wiemɔ Lala 23 lɛ he kuku.

12 Kanemɔ Lala 23:​1-6.Lala 23 lɛ mli lɛ, David wie nibii ni hãa wɔnaa akɛ, ele akɛ Yehowa sumɔɔ lɛ ni ebaakwɛ lɛ. Saji ni ewie lɛ hãa wɔnaa hu akɛ, naanyobɔɔ ni yɔɔ ekɛ Yehowa, mɔ ni etsɛ lɛ akɛ e-Tookwɛlɔ lɛ, teŋ lɛ mli wa. David kɛ ehiɛ fɔ̃ Yehowa nɔ kwraa, ni ehe eye akɛ akɛni Yehowa ni tsɔɔ lɛ gbɛ hewɔ lɛ, nɔ fɔŋ ko ninaŋ lɛ. Ele hu akɛ Yehowa baaya nɔ esumɔ lɛ ewala gbii fɛɛ. Mɛni hã David nyɛ ewie nibii ni tamɔ nɛkɛ?

13. Mɛni hã David he eye waa akɛ Yehowa baakwɛ lɛ?

13 “Nɔ ko nɔ ko ehiaŋ mi.” David nuuu he akɛ nɔ ko ehia lɛ ejaakɛ be fɛɛ be lɛ, Yehowa hãa lɛ nibii fɛɛ ni he hiaa lɛ. Agbɛnɛ hu, ele akɛ Yehowa ji enaanyo, ni eyɛ ehe miishɛɛ. No hewɔ ni ehe eye waa akɛ, ekɔɔɔ he eko nɔ ni baaba wɔsɛɛ lɛ, Yehowa baaya nɔ ehã lɛ nibii ni he hiaa lɛ lɛ. Akɛni David he eye akɛ Yehowa sumɔɔ lɛ ni ebaakwɛ lɛ hewɔ lɛ, eyeee etsui yɛ enaagbai lɛ ahe. Shi moŋ, ená miishɛɛ ni etsui nyɔ emli.—Lala 16:11.

14. Mɛɛ gbɛ nɔ Yehowa baanyɛ etsɔ ekwɛ wɔ ni ehã wɔna akɛ esumɔɔ wɔ?

14 Yehowa kwɛɔ wɔ jogbaŋŋ, titri lɛ, kɛ́ nibii gbohii ba wɔnɔ. Naa nyɛmi yoo ko ni atsɛɔ lɛ Claire a lɛ niiashikpamɔ. Ekɛ nɔ ni fe afii 20 esɔmɔ yɛ Betel. Be ko lɛ, eweku lɛ kɛ naagbai ni mli wawai ni eko nyiɛ eko sɛɛ lɛ kpe, ni enɛ hã ehao waa. Epapa ná stroke, ashwie enyɛmimɛi yei lɛ ateŋ mɔ kome kɛje asafo lɛ mli, amɛweku lɛ nitsumɔ fite, ni amɛshĩa lɛ hu je amɛdɛŋ. Mɛɛ gbɛ nɔ Yehowa kwɛ amɛ ni ehã amɛna akɛ esumɔɔ amɛ? Claire wie akɛ: “Yehowa hã miweku lɛ nibii ni he hiaa amɛ gbi fɛɛ gbi. Ni bei pii lɛ, ehãa wɔ ni etekeɔ nɔ. Kɛ́ efee lɛ, misusuɔ nibii ni Yehowa fee kɛye ebua wɔ lɛ ahe, ni mihiɛ kpaŋ nibii ni efee kɛtsɔɔ akɛ esumɔɔ wɔ lɛ anɔ kɔkɔɔkɔ. Nibii nɛɛ ni mikaiɔ lɛ ye ebua mi ni mitee nɔ mikɛ miishɛɛ sɔmɔ Yehowa be ni mikɛ naagbai krokomɛi kpe lɛ.”

15. Mɛni hã David ná hewalɛ hee? (Kwɛmɔ mfoniri lɛ hu.)

15 “Ehãa mináa hewalɛ hee.” Naagbai kɛ kai ni David kɛkpe lɛ hã bei komɛi lɛ, ehao waa ni enu he akɛ ehewalɛ fɛɛ etã. (Lala 18:​4-6) Shi Yehowa kwɛ lɛ ni eye ebua lɛ akɛni esumɔɔ lɛ lɛ hewɔ, ni no hã ená hewalɛ hee. Yehowa kɛ enaanyo David tee “lɛɛhei ni jwɛi fɔ yɔɔ” kɛ “hejɔɔmɔhei ni nui yɔɔ.” Enɛ wo David hewalɛ ni etee nɔ esɔmɔ Yehowa kɛ miishɛɛ.—Lala 18:​28-32.

Be ni David hewalɛ fɛɛ tã lɛ, Yehowa kwɛ lɛ ni eye ebua lɛ, ni no hã ená hewalɛ hee (Kwɛmɔ kuku 15)


16. Mɛɛ gbɛ nɔ Yehowa suɔmɔ lɛ ehã oná hewalɛ hee?

16 Ŋmɛnɛ hu lɛ, “Yehowa suɔmɔ ni tsakeee lɛ hewɔ ni wɔhiɛ kpãtãko” yɛ naagbai kɛ kai ni wɔkɛkpeɔ lɛ fɛɛ sɛɛ. (Yaf. 3:22; Kol. 1:11) Naa nyɛmi yoo ko ni atsɛɔ lɛ Rachel lɛ niiashikpamɔ. Yɛ COVID-19 be lɛ mli lɛ, Rachel tsui kumɔ waa be ni ewu shi lɛ, ni ekpa Yehowa sɔɔmɔ hu lɛ. Mɛni Yehowa fee kɛye ebua Rachel? Ewie akɛ: “Yehowa hãaa manu he shi kome po akɛ mɔ ko mɔ ko sumɔɔɔ mi. Ehã miná nanemɛi pii. Amɛbasara mi, amɛbahã mi niyenii, amɛsɛndi mi tɛs mɛseji kɛ ŋmalɛi kɛwo mi hewalɛ, amɛtse amɛhiɛ amɛhã mi, ni be fɛɛ be lɛ amɛkaiɔ mi akɛ Yehowa shiko mi. Midaa Yehowa shi daa akɛ ehã mi weku agbo ni sumɔɔ mi.”

17. Mɛni hewɔ David kɛɛ ‘esheee sane fɔŋ ko gbeyei’ lɛ?

17 “Misheee sane fɔŋ ko gbeyei, ejaakɛ okɛ mi yɛ.” David wala yaje oshãra mli shii abɔ, ni no mli lɛ, gbɔmɛi wuji pii miitao lɛ amɛgbe. Shi akɛni ele akɛ Yehowa sumɔɔ lɛ hewɔ lɛ, esheee gbeyei, ejaakɛ ele akɛ Yehowa miibu ehe. Shihilɛ fɛɛ shihilɛ ni David kɛbaakpe lɛ, enaa akɛ Yehowa kɛ lɛ yɛ, ni enɛ waje lɛ. Enɛ hewɔ lɛ, ewie yɛ lala ko ni efo lɛ mli akɛ: ‘Yehowa ejie mi kɛje migbeyeishemɔi lɛ fɛɛ amli.’ (Lala 34:4) Naagbai ni David kɛkpe lɛ ekomɛi hã eshe gbeyei waa, shi le ni ele akɛ Yehowa sumɔɔ lɛ lɛ waje lɛ ni ŋmiŋmi mɔɔɔ lɛ.

18. Mɛɛ gbɛ nɔ le ni ole akɛ Yehowa sumɔɔ bo lɛ wajeɔ bo kɛ́ okɛ shihilɛ ni yɔɔ gbeyei kpe?

18 Mɛɛ gbɛ nɔ le ni wɔle akɛ Yehowa sumɔɔ wɔ lɛ wajeɔ wɔ kɛ́ wɔkɛ shihilɛi ni yɔɔ gbeyei kpe? Nyɛmi yoo gbɛgbalɔ ko ni atsɛɔ lɛ Suzzy lɛ tsɔɔ bɔ ni ekɛ ewu nu he amɛhã be ni amɛbinuu gbe ehe lɛ. Ewie akɛ: “Kɛ́ nɔ ko ni kumɔɔ mɔ tsui nɛkɛ ba onɔ lɛ, ehãa ohaoɔ waa ni osheɔ gbeyei akɛ nibii gbohii krokomɛi hu baaba onɔ. Shi le ni wɔle akɛ Yehowa sumɔɔ wɔ lɛ hewɔ lɛ, wɔsheee gbeyei ni wɔyeee wɔtsui tsɔ.” Rachel, mɔ ni wɔtsi etã kɛtsɔ hiɛ lɛ wie akɛ: “Gbi ko gbɛkɛ be ni miwerɛ eho mihe waa ni mitsui miiye ni miishe gbeyei lɛ, misɔle waa mihã Yehowa. Amrɔ nɔŋŋ lɛ, minu he tamɔ nɔ ni Yehowa miishɛje mimii ni eehã mi tsui tamɔ bɔ ni nyɛ ko shɛjeɔ ebi mii lɛ, kɛkɛ ni wɔ nyɔ minɔ. Mihiɛ kpaŋ sane nɛɛ nɔ kɔkɔɔkɔ.” Awo asafoŋ onukpa ko ni atsɛɔ lɛ Tasos lɛ tsũŋ afii ejwɛ akɛni ekɛɛ ekɛ ehe wooo asraafoi anitsumɔ mli lɛ hewɔ. Mɛni Yehowa fee kɛtsɔɔ akɛ esumɔɔ lɛ ni eekwɛ lɛ? Ewie akɛ: “Yehowa hã mi nibii fɛɛ ni he hiaa mi lɛ ni eteke nɔ po. Enɛ hã mihe miye waa akɛ manyɛ mikɛ mihiɛ afɔ̃ enɔ kwraa. Agbɛnɛ hu, eyɛ mli akɛ kɛ́ awo mɔ ko tsũŋ lɛ ejeee miishɛɛ nɔ ko moŋ, shi Yehowa tsɔ emumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ nɔ ehã miná miishɛɛ. Enɛ ye ebua mi ni mina akɛ, kɛ́ mikɛ mihiɛ fɔ̃ Yehowa nɔ waa lɛ, mana akɛ esumɔɔ mi waa. Enɛ hewɔ lɛ, mikɛ mihe wo gbɛgbamɔ nitsumɔ lɛ mli be ni mikã he miyɔɔ tsuŋwoohe lɛ.”

TSI OBƐŊKƐ O-NYƆŊMƆ NI SUMƆƆ BO WAA LƐ

19. (a) Kɛ́ wɔle akɛ Nyɔŋmɔ sumɔɔ wɔ lɛ, te no baasa wɔsɔlemɔi ahe ehã tɛŋŋ? (b) Mɛni awie yɛ Yehowa suɔmɔ lɛ he ni onyaa he waa? (Kwɛmɔ akrabatsa ni ji, “ Ŋmalɛi Ni Hãa Wɔnaa Akɛ Yehowa Sumɔɔ Wɔ Waa.”)

19 Niiashikpamɔi ni wɔsusu he lɛ fɛɛ hãa wɔnaa akɛ, Yehowa, ‘suɔmɔ Nyɔŋmɔ’ lɛ, kɛ wɔ yɛ. (2 Kor. 13:11) Esusuɔ wɔteŋ mɔ fɛɛ mɔ he. Wɔle akɛ, ‘esuɔmɔ ni tsakeee lɛ ebɔle wɔ.’ (Lala 32:10) Kɛ́ wɔtee nɔ wɔjwɛŋ nibii ni efee kɛtsɔɔ akɛ esumɔɔ wɔ lɛ anɔ lɛ, no baahã wɔna lɛ akɛ mɔ ko ni yɔɔ diɛŋtsɛ, ni wɔbaasumɔ lɛ waa. Wɔbaanyɛ wɔsɔle wɔhã lɛ be fɛɛ be ni wɔgba lɛ nibii ni gbaa wɔnaa lɛ koni eye ebua wɔ, ejaakɛ wɔheɔ wɔyeɔ akɛ enuɔ wɔ shishi, ni eesumɔ ni eye ebua wɔ.—Lala 145:​18, 19.

20. Mɛɛ gbɛ nɔ Yehowa suɔmɔ lɛ hãa wɔbɛŋkɛɔ lɛ?

20 Bɔ ni kɛ́ fɛ̃i miiye ni ashɛre la lɛ wɔsumɔɔ ni wɔbɛŋkɛ la lɛ, nakai nɔŋŋ Yehowa suɔmɔ lɛ hewɔ lɛ, wɔsumɔɔ ni wɔbɛŋkɛ lɛ. Yehowa sumɔɔ wɔ waa, ni emusuŋ tsɔɔ lɛ yɛ wɔhe hu. No hewɔ lɛ, hã omii ashɛ ohe, ni ofee nibii ni baahã ena akɛ bo hu osumɔɔ lɛ!—Lala 116:1.

TE OBAAHÃ HETOO OHÃ TƐŊŊ?

  • Kɛ́ akɛɛ Yehowa sumɔɔ bo lɛ, te onuɔ shishi ohãa tɛŋŋ?

  • Mɛni hewɔ obaanyɛ ohe oye akɛ Yehowa sumɔɔ bo waa?

  • Te le ni ole akɛ Yehowa sumɔɔ bo lɛ hãa onuɔ he ohãa tɛŋŋ?

LALA 108 Nyɔŋmɔ Suɔmɔ Ni Tsakeee Lɛ

a Atsake gbɛ́i lɛ ekomɛi.