Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

NIKASEMƆ 23

Fɔlɔi—Nyɛyea Nyɛbuaa Nyɛbii Lɛ Ni Amɛsumɔ Yehowa

Fɔlɔi—Nyɛyea Nyɛbuaa Nyɛbii Lɛ Ni Amɛsumɔ Yehowa

“Suɔmɔ Yehowa, o-Nyɔŋmɔ lɛ, kɛ otsui muu fɛɛ kɛ osusuma muu fɛɛ kɛ ojwɛŋmɔ muu fɛɛ.”​—MAT. 22:37.

LALA 134 Bii Ji Nii Ni Jara Wa Ni Jɛ Nyɔŋmɔ Ŋɔɔ

NƆ NI ABAASUSU HE *

1-2. Mɛni hewɔ bei pii lɛ kɛ́ wɔshihilɛ tsake lɛ, ŋmalɛi komɛi ahe bahiaa wɔ waa lɛ?

 KƐ́ MƐI enyɔ miibote gbalashihilɛ mli lɛ, asafoŋ onukpa ko jɛɔ Biblia lɛ mli ehãa wiemɔ ni kɔɔ gbalashihilɛ he ni mɛi enyɔ lɛ boɔ toi jogbaŋŋ. Ŋwanejee ko bɛ he akɛ, amɛnu shishitoo mlai ni atsĩɔ tã yɛ wiemɔ nɛɛ mli lɛ pɛŋ. Shi kɛjɛ gbi nɛɛ nɔ kɛyaa lɛ, ehe baahia amɛ yɛ amɛshihilɛ mli waa. Mɛni hewɔ? Ejaakɛ bianɛ ni amɛbote gbalashihilɛ mli lɛ, amɛshihilɛ etsake ni shishitoo mlai nɛɛ ji nɔ ni esa akɛ amɛkɛtsu nii agbɛnɛ.

2 Nakai nɔŋŋ eji kɛ́ Kristofoi ni ebote gbalashihilɛ mli lɛ fɔ bii. Amɛ hu ŋwanejee ko bɛ he akɛ, yɛ afii ni eho lɛ amli lɛ, amɛnu ni aahã wiemɔi srɔtoi ni kɔɔ bii atsɔsemɔ he. Shi bianɛ lɛ, akɛni amɛ hu amɛyaatsɔse bi hewɔ lɛ, nakai shishitoo mlai ni amɛnu aahu lɛ ahe baahia amɛ waa agbɛnɛ, ejaakɛ bii atsɔsemɔ bɛ mlɛo kwraa. Lɛɛlɛŋ, bei pii lɛ kɛ́ wɔshihilɛ tsake lɛ, ehãa wɔnaa bɔ ni Biblia mli shishitoo mlai komɛi kɔɔ wɔhe ehãa lɛ waa. Enɛ hewɔ awoɔ Yehowa tsuji fɛɛ hewalɛ ni amɛkane Ŋmalɛ lɛ daa gbi ni amɛjwɛŋ nɔ ‘amɛwala gbii abɔ fɛɛ’ tamɔ akɛɛ Israel maŋtsɛmɛi lɛ ni amɛfee lɛ.​—5 Mo. 17:19.

3. Mɛni he wɔbaasusu yɛ nikasemɔ nɛɛ mli?

3 Fɔlɔi, hegbɛ ni nyɛná akɛ nyɛbaatsɔɔ nyɛbii lɛ Yehowa he nii lɛ ji hegbɛ ko ni nɔ bɛ kwraa ni Kristofonyo ko baanyɛ aná. Shi jeee Nyɔŋmɔ he saji kɛkɛ esa akɛ nyɛtsɔɔ amɛ. Esa akɛ nyɛye nyɛbua amɛ ni amɛsumɔ lɛ waa diɛŋtsɛ. No hewɔ lɛ, mɛni nyɛbaanyɛ nyɛfee kɛye nyɛbua nyɛbii lɛ ni amɛsumɔ Yehowa? Wɔbaasusu Biblia mli shishitoo mlai ejwɛ komɛi ni baanyɛ aye abua fɔlɔi lɛ ahe yɛ nikasemɔ nɛɛ mli. (2 Tim. 3:16) Agbɛnɛ hu, wɔbaakwɛ bɔ ni fɔlɔi komɛi ená shishitoo mlai nɛɛ ni amɛkɛtsu nii lɛ ahe sɛɛ amɛhã.

SHISHITOO MLAI EJWƐ NI BAAYE ABUA FƆLƆI

Kɛ́ daa nɛɛ obiɔ Yehowa dɛŋ gbɛtsɔɔmɔi ni ofeɔ nɔkwɛmɔnɔ kpakpa lɛ, mɛɛ gbɛ nɔ no baanyɛ aye abua obii lɛ? (Kwɛmɔ kuku 4, 8)

4. Mɛni ji shishitoo mlai ni baaye abua fɔlɔi ni amɛye amɛbua amɛbii koni amɛsumɔ Yehowa lɛ ateŋ ekome? (Yakobo 1:5)

4 Shishitoo Mla 1: Nyɛbia Yehowa dɛŋ gbɛtsɔɔmɔ. Nyɛbia Yehowa ni ehã nyɛ hiɛshikamɔ ni nyɛkɛye nyɛbua nyɛbii lɛ ni amɛsumɔ lɛ. (Kanemɔ Yakobo 1:5.) Lɛ ji mɔ ni fe fɛɛ ni baanyɛ ahã nyɛ ŋaawoo kpakpa. Nɔ hewɔ ni wɔwieɔ nakai lɛ ateŋ enyɔ nɛ. Klɛŋklɛŋ lɛ, Yehowa ji mɔ ni yɔɔ niiashikpamɔ fe fɛɛ yɛ bii atsɔsemɔ mli. (Lala 36:9) Nɔ ni ji enyɔ lɛ, ŋaawoi ni ekɛhãa lɛ ahe yɛ sɛɛnamɔ be fɛɛ be.​—Yes. 48:17.

5. (a) Mɛɛ nibii Yehowa asafo lɛ efee ni baanyɛ aye abua fɔlɔi? (b) Be ni okwɛ Nyɛminuu kɛ Nyɛmiyoo Amorim vidio lɛ, mɛni okase yɛ bɔ ni amɛtsɔse amɛbii lɛ amɛhã lɛ mli?

5 Fɔlɔi, Yehowa etsɔ e-Wiemɔ kɛ esafo lɛ nɔ ehã nyɛ nibii babaoo ni nyɛbaanyɛ nyɛkɛtsɔse nyɛbii lɛ ni amɛsumɔ lɛ. (Mat. 24:45) Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, nyɛbaanyɛ nyɛná ŋaawoi kpakpai pii kɛjɛ saji ni baa kɛtsaraa nɔ ni yitso ji, “Yelikɛbuamɔ Kɛhã Weku” lɛ ni yɔɔ JW Library® lɛ kɛ wɔwɛbsaiti lɛ nɔ lɛ amli. Agbɛnɛ hu, wɔyɛ vidioi babaoo yɛ jw.org lɛ nɔ ni baanyɛ aye abua fɔlɔi ni amɛná ŋaawoi kpakpai kɛjɛ Yehowa dɛŋ kɛtsɔse amɛbii lɛ. *​—Abɛi 2:4-6.

6. Mɛni nyɛmi nuu ko wie ni hãa wɔnaa bɔ ni ekɛ eŋa ená nibii ni Yehowa asafo lɛ feɔ kɛyeɔ ebuaa fɔlɔi lɛ ahe sɛɛ amɛhã?

6 Fɔlɔi pii etsɔɔ akɛ amɛhiɛ sɔɔ bɔ ni Yehowa tsɔɔ esafo lɛ nɔ eyeɔ ebuaa amɛ lɛ waa. Nyɛmi nuu ko ni atsɛɔ lɛ Joe ni yɔɔ bii etɛ lɛ wie akɛ: “Mináaa lɛ mlɛo kwraa akɛ matsɔse mibii etɛ lɛ yɛ anɔkwale lɛ mli. Mikɛ miŋa sɔleɔ be fɛɛ be ni Yehowa aye abua wɔ. Ni bei pii lɛ, kɛ́ wɔkɛ shihilɛ ko miikpe lɛ, sane ko jeɔ kpo yɛ asafo lɛ woji lɛ eko loo vidio ko ni kɔɔ nakai shihilɛ lɛ he pɛpɛɛpɛ lɛ mli, ni enɛ yeɔ ebuaa wɔ waa. Wɔbiɔ Yehowa dɛŋ yelikɛbuamɔ be fɛɛ be.” Joe kɛ eŋa ena akɛ asafo lɛ woji kɛ vidioi lɛ miiye miibua amɛbii lɛ ni amɛmiibɛŋkɛ Yehowa waa.

7. Mɛni hewɔ esa akɛ fɔlɔi abɔ mɔdɛŋ amɛfee nɔkwɛmɔnɔ kpakpa amɛhã amɛbii lɛ? (Romabii 2:21)

7 Shishitoo Mla 2: Nyɛfea nɔkwɛmɔnɔ kpakpa. Bii kwɛɔ amɛfɔlɔi waa, ni bei pii lɛ, amɛkaseɔ amɛ. Eyɛ mli akɛ fɔlɔ ko fɔlɔ ko bɛ ni yeɔ emuu moŋ, shi esa akɛ fɔlɔi afee nɔ fɛɛ nɔ ni amɛbaanyɛ koni amɛfee nɔkwɛmɔnɔ kpakpa amɛhã amɛbii lɛ. (Kanemɔ Romabii 2:21; Rom. 3:23) Naa nɔ ni nyɛmi nuu ko wie. Ewie akɛ: “Bɔ ni kotsa gbalaa nu oya lɛ, nakai gbekɛbii hu kaseɔ nibii ni amɛnaa lɛ.” Ekɛfata he akɛ: “Bei komɛi kɛ́ wɔfee nɔ ko ni kɛ́ nɔ ni wɔtsɔɔ amɛ lɛ kpãaa gbee lɛ, amɛkɛɔ wɔ.” No hewɔ lɛ, kɛ́ wɔmiitao wɔbii lɛ asumɔ Yehowa lɛ, belɛ esa akɛ wɔhã amɛna akɛ wɔsumɔɔ Yehowa waa.

8-9. Mɛni okaseɔ yɛ nɔ ni Andrew kɛ Emma wie lɛ mli?

8 Nibii pii yɛ ni fɔlɔi baanyɛ afee kɛtsɔɔ amɛbii lɛ ni amɛsumɔ Yehowa. Naa nɔ ni nyɛmi nuu ko ni atsɛɔ lɛ Andrew ni eye afii 17 lɛ wie. Ewie akɛ: “Mifɔlɔi hãa minaa be fɛɛ be akɛ sɔlemɔ he hiaa waa. Daa gbɛkɛ lɛ, mipapa kɛ mi sɔleɔ kɛ́ mi diɛŋtsɛ misɔle momo po. Mifɔlɔi kɛɔ mi kɛ minyɛmi yoo lɛ be fɛɛ be akɛ: ‘Nyɛbaanyɛ nyɛkɛ Yehowa agba sane shii abɔ ni nyɛsumɔɔ.’ Bɔ ni amɛkɛ wɔ wieɔ sɔlemɔ he daa lɛ ná minɔ hewalɛ waa, ni bianɛ lɛ, ewaaa kɛhãaa mi akɛ masɔle mahã Yehowa, ni minaa Yehowa akɛ mi-Tsɛ ni sumɔɔ mi.” Fɔlɔi, nyɛhãa ehia nyɛjwɛŋmɔ mli be fɛɛ be akɛ, kɛ́ nyɛsumɔɔ Yehowa waa lɛ, ebaaná nyɛbii lɛ anɔ hewalɛ, ni amɛ hu amɛbaasumɔ lɛ waa.

9 Naa nyɛmi yoo ko ni atsɛɔ lɛ Emma lɛ niiashikpamɔ. Amɛpapa shi amɛ kɛ amɛmami. Be ni eshi amɛ lɛ, no mli lɛ ehiɛ nyɔmɔ babaoo, ni enɛ fɛɛ bakã amɛmami nɔ. Emma wie akɛ: “Bei shɛɔ ni mimami ehiɛɛɛ nɔ ko nɔ ko kwraa. Shi be fɛɛ be lɛ, ehãa wɔleɔ akɛ Yehowa susuɔ etsuji ahe ni ekwɛɔ amɛ. Bɔ ni ehiɔ shi ehãa lɛ hãa minaa akɛ, eheɔ nɔ ni ewieɔ lɛ eyeɔ waa. Mina akɛ mimami kɛ nɔ ni etsɔɔ wɔ lɛ tsuɔ nii.” Mɛni wɔkaseɔ yɛ enɛ mli? Fɔlɔi baanyɛ afee nɔkwɛmɔnɔ kpakpa amɛhã amɛbii kɛ́ amɛkɛ shihilɛ ni mli wa miikpe po.​—Gal. 6:9.

10. Mɛɛ hegbɛ fɔlɔi ni hi shi yɛ blema Israel lɛ ná ni amɛbaanyɛ amɛkɛ amɛbii agba sane? (5 Mose 6:6, 7)

10 Shishitoo Mla 3: Nyɛkɛ nyɛbii lɛ afɔa sanegbaa. Yehowa fã blema Israelbii lɛ ni amɛtsɔɔ amɛbii lɛ ehe nii daa. (Kanemɔ 5 Mose 6:6, 7.) Fɔlɔi ni hi shi yɛ nakai beiaŋ lɛ ná hegbɛi pii yɛ gbi lɛ lɛ mli ni amɛkɛ amɛbii lɛ baagba sane ni amɛtsɔɔ amɛ ni amɛsumɔ Yehowa. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, yɛ Israelbii lɛ ateŋ lɛ, gbekɛ nuu ko baanyɛ ekɛ epapa aye ŋmɛlɛtswai abɔ yɛ ŋmɔ mli ni amɛmiidu nii loo amɛmiikpa nii. Yɛ nɛkɛ be nɛɛ mli nɔŋŋ lɛ, ekolɛ enyɛmi yoo hu yɛ shĩa ni ekɛ emami miikpɛ nii, amɛmiilo nii, loo amɛmiifee shĩa nii. Be ni fɔlɔi lɛ kɛ gbekɛbii lɛ feɔ ekome kɛtsuɔ nii lɛ, amɛbaanyɛ amɛgba nibii babaoo ni he hiaa lɛ ahe sane. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, amɛbaanyɛ amɛsusu bɔ ni Yehowa feɔ mɔ ekpakpa kɛ bɔ ni eyeɔ ebuaa amɛweku lɛ he.

11. Mɛni ji hegbɛ kome ni fɔlɔi ni ji Kristofoi lɛ baanyɛ aŋɔ ni amɛkɛ amɛbii agba sane?

11 Ŋmɛnɛ lɛ, nibii bɛ lɛ tamɔ bɔ ni eji yɛ blema lɛ. Yɛ hei pii lɛ, fɔlɔi kɛ amɛbii nyɛɛɛ amɛná be amɛhã amɛhe ni amɛkɛ amɛhe ashãra, ejaakɛ ekolɛ be ni fɔlɔi lɛ etee nitsumɔ lɛ, bii lɛ hu etee skul. Enɛ hewɔ lɛ, esa akɛ fɔlɔi aŋɔ hegbɛ fɛɛ hegbɛ ni amɛbaaná lɛ koni amɛkɛ amɛbii lɛ agba sane. (Efe. 5:15, 16; Fip. 1:10) Ni hegbɛi nɛɛ eko ji, weku jamɔ gbɛjianɔtoo lɛ. Nyɛmi nuu oblanyo ko ni atsɛɔ lɛ Alexander lɛ wie akɛ: “Mipapa toɔ be ni wɔkɛfeɔ weku jamɔ daa, ni ehãaa nɔ ko nɔ ko afite be ni wɔkɛkpeɔ akɛ weku lɛ. Kɛ́ wɔkase nii lɛ wɔtã lɛ, wɔtaa shi ni wɔgbaa sane.”

12. Mɛni esa akɛ weku yitso lɛ ahã ehi ejwɛŋmɔ mli kɛ́ aafee weku jamɔ?

12 Kɛ́ oji weku yitso lɛ, mɛni obaanyɛ ofee koni obii lɛ aná weku jamɔ lɛ he miishɛɛ? Obaanyɛ okɛ obii lɛ akase wolo hee ni ji, Oyi Aná Wala Kɛya Naanɔ! lɛ. Wolo nɛɛ baaye abua bo ni okɛ obii lɛ agba sane. Akɛni ootao obii lɛ agba bo bɔ ni amɛnuɔ he amɛhãa kɛ nibii ni gbaa amɛnaa lɛ hewɔ lɛ, esaaa akɛ okɛ weku jamɔ be lɛ wieɔ amɛhiɛ nyanyaanya, ni kɛ́ amɛwie nɔ ko ni ejaaa lɛ, omli akafu amɛ. Moŋ lɛ, hã eŋɔɔ onaa akɛ obii lɛ miikɛɛ bo nɔ ni yɔɔ amɛtsui mli, ni owo amɛ hewalɛ hu ni amɛkɛɛ bo nibii krokomɛi ni gbaa amɛnaa. Hã ehi ojwɛŋmɔ mli akɛ, ja ole bɔ ni obii lɛ nuɔ he amɛhãa jogbaŋŋ dani obaanyɛ oye obua amɛ.

Mɛɛ gbɛ nɔ fɔlɔi baanyɛ amɛkɛ nibii ni Yehowa ebɔ lɛ atsɔɔ amɛbii lɛ Yehowa sui? (Kwɛmɔ kuku 13)

13. Mɛni ji gbɛi krokomɛi ni fɔlɔi baanyɛ atsɔ nɔ amɛye amɛbua amɛbii lɛ ni amɛbɛŋkɛ Yehowa?

13 Fɔlɔi, nyɛkwɛa nibii krokomɛi ni yaa nɔ yɛ gbi lɛ lɛ mli ni nyɛbaanyɛ nyɛtsɔ nɔ nyɛye nyɛbua nyɛbii lɛ ni amɛbɛŋkɛ Yehowa. Jeee be ni nyɛkɛ amɛmiikase Biblia lɛ pɛ ji be ni esa akɛ nyɛkɛ amɛ awie wɔ-Nyɔŋmɔ ni yɔɔ suɔmɔ lɛ he. Naa nɔ ni nyɛmi yoo ko ni atsɛɔ lɛ Lisa lɛ wie. Ewie akɛ: “Wɔtsɔɔ nibii ni Yehowa ebɔ lɛ anɔ wɔyeɔ wɔbuaa wɔbii lɛ koni amɛle lɛ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, kɛ́ wɔgbee lɛ fee nɔ ko ni hã wɔbii lɛ ŋmɔ lɛ, wɔtsɔɔ no nɔ wɔtsɔɔ amɛ akɛ Yehowa ji miishɛɛ Nyɔŋmɔ, ni ebɔ wɔ koni wɔ hu wɔná miishɛɛ yɛ shihilɛ mli.”

Fɔlɔi, ani nyɛle mɛi ni nyɛbii lɛ kɛbɔɔ naanyo? (Kwɛmɔ kuku 14) *

14. Mɛni hewɔ ehe miihia waa ni fɔlɔi aye abua amɛbii koni amɛná nanemɛi kpakpai lɛ? (Abɛi 13:20)

14 Shishitoo Mla 4: Ye obua obii lɛ koni amɛná nanemɛi kpakpai. Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ hãa wɔnaa akɛ, mɛi ni wɔkɛbɔɔ naanyo lɛ baanyɛ aná wɔnɔ hewalɛ yɛ gbɛ kpakpa nɔ loo yɛ gbɛ gbonyo nɔ. (Kanemɔ Abɛi 13:20.) Fɔlɔi, ani nyɛle mɛi ni nyɛbii lɛ kɛbɔɔ naanyo? Ani nyɛna amɛ pɛŋ? Ni agbɛnɛ hu, ani nyɛkɛ amɛ egba sane pɛŋ? Mɛni nyɛbaanyɛ nyɛfee kɛye nyɛbua nyɛbii lɛ ni amɛkɛ mɛi ni sumɔɔ Yehowa abɔ naanyo? (1 Kor. 15:33) Nyɛbaanyɛ nyɛfɔ̃ mɛi komɛi ni miibɔ mɔdɛŋ yɛ asafo lɛ mli lɛ nine kɛba nyɛshĩa lɛ kɛhã weku jamɔ loo hiɛtserɛjiemɔ koni no aye abua nyɛbii lɛ ni amɛkɛ amɛ abɔ naanyo.​—Lala 119:63.

15. Mɛni fɔlɔi baanyɛ amɛfee kɛye amɛbua amɛbii lɛ koni amɛná nanemɛi kpakpai?

15 Naa nyɛmi nuu ko ni atsɛɔ lɛ Tony lɛ niiashikpamɔ. Etsɔɔ nɔ ni ekɛ eŋa fee koni amɛye amɛbua amɛbii lɛ ni amɛná nanemɛi kpakpai. Ewie akɛ: “Nɔ ni mikɛ miŋa efee afii babaoo ni eho nɛɛ ji, wɔfɔ̃ɔ nyɛmimɛi srɔtoisrɔtoi, mɛi ni edara kɛ mɛi ni darako fɛɛ nine kɛbaa wɔshĩa lɛ, wɔkɛ amɛ feɔ ekome kɛyeɔ nii ni wɔkɛ amɛ feɔ weku jamɔ. Enɛ ehã wɔle mɛi pii ni sumɔɔ Yehowa ni amɛkɛ miishɛɛ miisɔmɔ lɛ. Bei komɛi lɛ, wɔhãa kpokpaa nɔkwɛlɔi, maŋsɛɛ sɔɔlɔi, kɛ mɛi krokomɛi batoɔ wɔshĩa lɛ. Amɛniiashikpamɔi, ekãa ni amɛyɔɔ, kɛ bɔ ni amɛkɛ amɛhe shãa afɔle lɛ ená wɔbii lɛ anɔ hewalɛ waa ni eye ebua amɛ ni amɛbasumɔ Yehowa.” Fɔlɔi, nyɛyea nyɛbuaa nyɛbii lɛ koni amɛná nanemɛi kpakpai.

KAAHÃ OHIƐNƆKAMƆ TÃ!

16. Kɛ́ obi ko kɛɛ esɔmɔɔɔ Yehowa dɔŋŋ lɛ, mɛni esaaa akɛ ofeɔ?

16 Kɛ́ yɛ omɔdɛŋbɔɔ lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, obii lɛ ateŋ mɔ ko kɛɛ lɛ lɛ esumɔɔɔ ni esɔmɔɔ Yehowa hu? Kɛ́ eba lɛ nakai lɛ, kaanu he akɛ otsuko osɔ̃ akɛ fɔlɔ lɛ he nii jogbaŋŋ. Wɔ fɛɛ lɛ, Yehowa ehã wɔ heyeli, ni tsɔɔ akɛ ehã wɔ hegbɛ ni wɔkpɛ wɔyiŋ kɛji wɔbaasɔmɔ lɛ, loo wɔsɔmɔŋ lɛ. Kɛ́ obii lɛ ateŋ mɔ ko shi Yehowa lɛ, kaanu he akɛ ekuŋ esɛɛ ebaŋ Yehowa ŋɔɔ dɔŋŋ. Kaimɔ bi ni laaje lɛ he nɔkwɛmɔnɔ lɛ. (Luka 15:11-19, 22-24) Oblanyo nɛɛ je jalɛ gbɛ lɛ nɔ, shi yɛ naagbee mli aahu lɛ, eku esɛɛ. Ekolɛ mɔ ko baakɛɛ akɛ, ‘Enɛ lɛ adesã ko kɛkɛ ni. Enyɛŋ eba lɛ nakai yɛ shihilɛ mli.’ Shi anɔkwa sane ji, enyɛɔ ebaa lɛ nakai! Ni nakai eba lɛ yɛ nyɛmi nuu ko ni atsɛɔ lɛ Elie lɛ gbɛfaŋ.

17. Mɛɛ gbɛ nɔ Elie nɔkwɛmɔnɔ lɛ woɔ bo hewalɛ?

17 Elie wie akɛ: “Mifɔlɔi fee bɔ fɛɛ bɔ ni amɛbaanyɛ koni amɛdu suɔmɔ kɛhã Yehowa kɛ e-Wiemɔ ni ji Biblia lɛ amɛwo mimli. Shi be ni mishɛ afii 13 kɛmiimɔ afii 19 afii lɛ amli lɛ, mibɔi atuatsemɔ.” Elie bɔi nibii gbohii feemɔ yɛ teemɔŋ. Efɔlɔi bɔ mɔdɛŋ fɛɛ ni amɛbaanyɛ koni amɛye amɛbua lɛ ni esumɔ Yehowa, shi ekpɛlɛɛɛ. Eshi shĩa ni ekɛ ehe yawo jeŋba gbonyo mli. Shi enɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, bei komɛi lɛ ekɛ enaanyo ko gbaa Biblia mli saji. Elie wie akɛ: “Babaoo ni mikɛ minaanyo lɛ gbaa Yehowa he sane lɛ, babaoo ni misusuɔ Yehowa he. Fiofio lɛ, Biblia mli anɔkwale dumɔwui ni mifɔlɔi gbo deŋme kɛdu amɛwo mimli ni ekwɛ̃ko lɛ bɔi kwɛ̃ɛ agbɛnɛ.” Sɛɛ mli lɛ, Elie ku esɛɛ kɛba anɔkwale lɛ mli ekoŋŋ. * Efɔlɔi ná miishɛɛ waa akɛ kɛjɛ egbekɛbiiashi tɔ̃ɔ lɛ amɛtsɔɔ lɛ ni esumɔ Yehowa!​—2 Tim. 3:14, 15.

18. Te onaa fɔlɔi ni bɔɔ mɔdɛŋ waa akɛ amɛbaatsɔɔ amɛbii lɛ ni amɛsumɔ Yehowa lɛ ohãa tɛŋŋ?

18 Fɔlɔi, Yehowa ehã nyɛ hegbɛ ni nɔ bɛ kwraa akɛ nyɛtsɔse nyɛbii lɛ koni wɔsɛɛ lɛ amɛbajá lɛ. (Lala 78:4-6) Nyɛsa yijiemɔ waa yɛ mɔdɛŋ ni nyɛbɔɔ kɛyeɔ nyɛbuaa nyɛbii lɛ, ejaakɛ enɛ jeee nitsumɔ bibioo. Kɛ́ nyɛtee nɔ nyɛye nyɛbua nyɛbii lɛ ni amɛsumɔ Yehowa, ni nyɛtee nɔ nyɛkwɛ amɛ yɛ Yehowa tsɔsemɔ kɛ eŋaawoo lɛ mli lɛ, wɔ-Tsɛ ni yɔɔ ŋwɛi ni sumɔɔ wɔ lɛ baaná miishɛɛ waa.​—Efe. 6:4.

LALA 135 Yehowa Kɛɛ: “Mibi, Hã Ohiɛ Akã Shi”

^ Fɔlɔi ni ji Kristofoi lɛ sumɔɔ amɛbii waa. No hewɔ lɛ, amɛbɔɔ mɔdɛŋ fɛɛ ni amɛbaanyɛ koni amɛhã amɛbii lɛ amɛheloonaa hiamɔ nii ni amɛhã amɛná miishɛɛ. Nɔ ni he hiaa fe fɛɛ lɛ, amɛbɔɔ mɔdɛŋ akɛ amɛbaatsɔɔ amɛbii lɛ nii kɛjɛ amɛgbekɛbiiashi koni amɛsumɔ Yehowa. Yɛ nikasemɔ nɛɛ mli lɛ, wɔbaasusu Biblia mli shishitoo mlai ejwɛ ni baanyɛ aye abua fɔlɔi koni amɛye amɛbua amɛbii ni amɛsumɔ Yehowa lɛ ahe.

^ Kwɛmɔ vidio ni ji, Yehowa Tsɔɔ Wɔ Bɔ Ni Wɔɔfee Wɔtsɔse Wɔbii Lɛ ni yɔɔ jw.org lɛ nɔ lɛ.

^ Kwɛmɔ sane ni yitso ji, “Biblia Lɛ Tsakeɔ Mɛi,” ni je kpo yɛ April 1, 2012 Buu-Mɔɔ lɛ mli lɛ.

^ NƆ NI WƆNAA YƐ MFONIRI LƐ MLI: Papa ko kɛ ebi kɛ ebi lɛ naanyo miitswa baskɛtbɔɔl bɔ ni afee ni enyɛ ele ebi lɛ naanyo lɛ jogbaŋŋ.