Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

NIKASEMƆ 21

Kpojiemɔ Wolo Lɛ—Jɔɔmɔi Ni Etsɔɔ Akɛ Wɔbaaná Wɔsɛɛ

Kpojiemɔ Wolo Lɛ—Jɔɔmɔi Ni Etsɔɔ Akɛ Wɔbaaná Wɔsɛɛ

“Amen! Ba, Nuŋtsɔ Yesu.”​—KPO. 22:20.

LALA 142 Nyɛhãa Wɔmɔa Wɔhiɛnɔkamɔ Lɛ Mli Kpɛŋŋ

NƆ NI ABAASUSU HE *

1. Mɛɛ sane ni he hiaa waa esa akɛ adesai fɛɛ akpɛ amɛyiŋ yɛ he?

 ŊMƐNƐ lɛ, ehe miihia ni adesai fɛɛ akpɛ amɛyiŋ yɛ sane ko ni he hiaa waa lɛ he. No ji, ani amɛbaafi Yehowa Nyɔŋmɔ sɛɛ akɛ lɛ pɛ eyɔɔ hegbɛ akɛ eyeɔ jeŋ muu lɛ fɛɛ nɔ? Aloo amɛbaafi Satan Abonsam, Nyɔŋmɔ henyɛlɔ ni yitsoŋ wa lɛ moŋ sɛɛ? Esa akɛ mɔ fɛɛ mɔ ahala amɛteŋ mɔ ni sɛɛ ni ebaafi, ni mɔ ko mɔ ko nyɛŋ akɛɛ akɛ efiii amɛteŋ mɔ ko mɔ ko sɛɛ. Yiŋ ni wɔbaakpɛ yɛ sane nɛɛ he lɛ ni baatsɔɔ kɛji wɔbaaná naanɔ wala aloo wɔnáŋ. (Mat. 25:31-33, 46) Yɛ “amanehulu kpeteŋkpele lɛ” mli lɛ, abaakadi adesai kɛhã yibaamɔ loo kɛhã hiɛkpatamɔ.​—Kpo. 7:14; 14:9-11; Eze. 9:4, 6.

2. (a) Mɛni Hebribii 10:35-39 lɛ woɔ wɔ hewalɛ ni wɔfee? (b) Mɛɛ gbɛ nɔ Kpojiemɔ wolo lɛ baanyɛ aye abua wɔ?

2 Kanemɔ Hebribii 10:35-39. Ani ohala akɛ obaafi Yehowa kɛ enɔyeli lɛ sɛɛ? Kɛ́ nakai ni lɛ, ofee jogbaŋŋ. Ŋwanejee ko bɛ he akɛ amrɔ nɛɛ ooshwe waa ni oye obua mɛi koni amɛ hu amɛbafi Yehowa sɛɛ. Nɔ kome ni obaanyɛ okɛye obua amɛ ni amɛfee nakai ji, saji ni yɔɔ Kpojiemɔ wolo lɛ mli lɛ. Kpojiemɔ wolo lɛ tsɔɔ wɔ nɔ ni baaba mɛi ni teɔ shi amɛwoɔ Yehowa lɛ anɔ, ni ehãa wɔleɔ jɔɔmɔi ni mɛi ni yeɔ lɛ anɔkwa ni amɛfiɔ enɔyeli lɛ sɛɛ lɛ baaná lɛ hu. Saji nɛɛ ahe miihia waa ni esa akɛ wɔkase. Kɛ́ wɔfee nakai lɛ, ebaahã wɔfai shi ni wɔtswa akɛ wɔbaaya nɔ wɔsɔmɔ Yehowa lɛ mli awa. Agbɛnɛ hu, wɔbaanyɛ wɔkɛ nɔ ni wɔkase lɛ aye abua mɛi koni amɛ hu amɛkpɛ amɛyiŋ akɛ amɛbaasɔmɔ Yehowa ni amɛye lɛ anɔkwa kɛyawula shi.

3. Mɛɛ sanebimɔi wɔbaahã hetoo yɛ nikasemɔ nɛɛ mli?

3 Yɛ nikasemɔ nɛɛ mli lɛ, wɔbaahã sanebimɔi nɛɛ hetoo. Mɛɛ jɔɔmɔi mɛi ni fiɔ Nyɔŋmɔ nɔyeli lɛ sɛɛ lɛ baaná? Shi mɛni baaba mɛi ni fiɔ kooloo awuiyelɔ ni tsuɔ waa ni awie ehe yɛ Kpojiemɔ wolo lɛ mli lɛ sɛɛ lɛ anɔ?

JƆƆMƆI NI MƐI NI YEƆ YEHOWA ANƆKWA LƐ BAANÁ

4. Namɛi bɔfo Yohane na akɛ amɛfata Yesu he yɛ ŋwɛi?

4 Yɛ ninaa ko ni ajie kpo atsɔɔ bɔfo Yohane lɛ mli lɛ, ena kui enyɔ komɛi ni fiɔ Yehowa nɔyeli lɛ sɛɛ, ni ahã kui enyɔ nɛɛ fɛɛ amli bii lɛ naanɔ wala. Mɛi ni yɔɔ klɛŋklɛŋ kuu lɛ mli lɛ ayibɔ ji 144,000. (Kpo. 7:4) Ahala mɛi nɛɛ kɛjɛ shikpɔŋ lɛ nɔ koni amɛyafata Yesu he yɛ e-Maŋtsɛyeli lɛ mli yɛ ŋwɛi, ni amɛkɛ lɛ baaye shikpɔŋ lɛ nɔ akɛ maŋtsɛmɛi. (Kpo. 5:9, 10; 14:3, 4) Yɛ ninaa lɛ mli lɛ, Yohane na amɛ ni amɛkɛ Yesu damɔ Zion Gɔŋ lɛ nɔ yɛ ŋwɛi.​—Kpo. 14:1.

5. Mɛni etsɛŋ ebaaba mɛi ni afɔ amɛ mu lɛ ateŋ mɛi ni yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ lolo lɛ anɔ?

5 Kɛjɛ bɔfoi lɛ abeiaŋ kɛbashi ŋmɛnɛ lɛ, Yehowa ehala mɛi akpei abɔ akɛ mɛi 144,000 lɛ mli bii. (Luka 12:32; Rom. 8:17) Shi yɛ ninaa lɛ mli lɛ, ahã Yohane le akɛ, mɛi nɛɛ ateŋ mɛi fioo pɛ ebaashwɛ yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ yɛ naagbee gbii lɛ amli. Yehowa ‘baasɔo’ mɛi fioo ni “eshwɛ” nɛɛ anaa nɔ ni ji naagbee nɔ dani amanehulu kpeteŋkpele lɛ baaje shishi. (Kpo. 7:2, 3; 12:17) Kɛkɛ lɛ, kɛ́ amanehulu kpeteŋkpele lɛ je shishi lɛ sɛɛ be ko lɛ, mɛi fioo ni eshwɛ nɛɛ baayafata mɛi 144,000 lɛ mli bii ni ye anɔkwa kɛyashi gbele mli ni atee amɛ shi kɛtee ŋwɛi momo lɛ ahe, ni amɛkɛ Yesu baaye nɔ akɛ maŋtsɛmɛi yɛ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ mli.​—Mat. 24:31; Kpo. 5:9, 10.

6-7. (a) Yɛ mɛi 144,000 lɛ asɛɛ lɛ, namɛi ekoŋŋ Yohane na? Ni mɛni wɔle yɛ amɛhe? (b) Mɛni hewɔ esa akɛ wɔná Kpojiemɔ yitso 7 lɛ he miishɛɛ ekɔɔɔ he eko hiɛnɔkamɔ ni wɔyɔɔ?

6 Yɛ kuu nɛɛ ni baaya ŋwɛi lɛ sɛɛ lɛ, Yohane na “asafoku babaoo ko.” Anyɛɛɛ atsɔɔ mɛi ni yɔɔ kuu nɛɛ mli lɛ ayibɔ ejaakɛ amɛyi fa waa diɛŋtsɛ. (Kpo. 7:9, 10) Shi mɛni wɔle yɛ amɛhe? Akɛɛ Yohane akɛ: “Mɛnɛɛmɛi ji mɛi ni je amanehulu kpeteŋkpele lɛ mli lɛ, ni amɛfɔ amɛtadei kakadaji lɛ ahe ni amɛhã eyɛ futaa yɛ Gwantɛŋbi lɛ lá lɛ mli.” (Kpo. 7:14) Kɛ́ “asafoku babaoo” nɛɛ je amanehulu kpeteŋkpele lɛ mli lɛ, amɛbaahi shikpɔŋ lɛ nɔ ni amɛbaaná jɔɔmɔi babaoo.​—Lala 37:9-11, 27-29; Abɛi 2:21, 22; Kpo. 7:16, 17.

7 Kɛ́ wɔhiɛnɔkamɔ ji akɛ wɔbaaya ŋwɛi jio, wɔbaahi shikpɔŋ lɛ nɔ jio lɛ, ani wɔnaa wɔhe akɛ wɔfata mɛi ni baaná jɔɔmɔi ni awie he yɛ Kpojiemɔ yitso 7 lɛ mli lɛ ahe? Esa akɛ wɔ fɛɛ wɔnyɛ wɔhã hetoo akɛ, hɛɛ. Kwɛ bɔ ni wɔ fɛɛ wɔbaaná miishɛɛ waa nakai beiaŋ ekɔɔɔ he eko hiɛnɔkamɔ ni wɔyɔɔ! Wɔtsui baanyɔ wɔmli waa akɛ wɔhala akɛ wɔbaafi Yehowa nɔyeli lɛ sɛɛ. Mɛni ekoŋŋ Kpojiemɔ wolo lɛ wieɔ yɛ amanehulu kpeteŋkpele lɛ he?​—Mat. 24:21.

NƆ NI BAABA MƐI NI TEƆ SHI AMƐWOƆ NYƆŊMƆ LƐ ANƆ

8. Te amanehulu kpeteŋkpele lɛ baaje shishi tɛŋŋ? Ni te mɛi pii baafee amɛnii amɛhã tɛŋŋ yɛ he?

8 Tamɔ bɔ ni wɔna yɛ nikasemɔ ni tsɔ hiɛ lɛ mli lɛ, etsɛŋ je nɛŋ maŋkwramɔŋ gbɛjianɔtoi lɛ baatutua Babilon Kpeteŋkpele lɛ, ni ji amale jamɔi fɛɛ ni yɔɔ je lɛ lɛ mli lɛ. (Kpo. 17:16, 17) Enɛ ji nɔ ni baatsɔɔ akɛ amanehulu kpeteŋkpele lɛ eje shishi. Ani tutuamɔ nɛɛ baahã mɛi pii atsake amɛtsui ni amɛbajá Yehowa? Dabi. Moŋ lɛ, tamɔ bɔ ni wɔnaa yɛ Kpojiemɔ yitso 6 lɛ mli lɛ, mɛi ni jáaa Yehowa lɛ kɛ amɛhiɛ baafɔ̃ gɔji lɛ, ni ji je lɛ maŋkwramɔŋ kɛ jarayeli gbɛjianɔtoi lɛ anɔ kɛhã hebuu. Amɛfiŋ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ sɛɛ, ni enɛ hewɔ lɛ Yehowa baabu amɛ akɛ henyɛlɔi.​—Luka 11:23; Kpo. 6:15-17.

9. Yɛ amanehulu kpeteŋkpele lɛ mli lɛ, mɛni baahã esoro Yehowa webii lɛ kwraa? Ni mɛni baaba amɛnɔ yɛ enɛ hewɔ?

9 Yɛ amanehulu kpeteŋkpele lɛ mli lɛ, mɛi fɛɛ baana lɛɛlɛŋ akɛ, esoro Yehowa tsuji anɔkwafoi lɛ kwraa. Yɛ nɛkɛ be ni mli shihilɛ wa nɛɛ mli lɛ, wɔ pɛ ji mɛi ni yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ ni abaana akɛ wɔmiijá Yehowa Nyɔŋmɔ lolo ni wɔfiii “kooloo awuiyelɔ lɛ” sɛɛ. (Kpo. 13:14-17) Enɛ baawo mɛi ni teɔ shi amɛwoɔ Yehowa lɛ amli la waa, ni ebaahã jeŋmaji komɛi afee ekome akɛ kuu ni amɛtutua Nyɔŋmɔ webii lɛ yɛ je lɛŋ he fɛɛ he. Tutuamɔ nɛɛ he Biblia lɛ wieɔ be ni egba akɛ Gog ni jɛ Magog lɛ baatutua Nyɔŋmɔ webii lɛ.​—Eze. 38:14-16.

10. Tamɔ bɔ ni awie yɛ Kpojiemɔ 19:19-21 lɛ, mɛni Yehowa baafee kɛ́ atutua ewebii lɛ?

10 Mɛni Yehowa baafee kɛ́ atutua ewebii lɛ? Lɛ diɛŋtsɛ ewie akɛ: “Mimlila ni naa wa lɛ baate shi.” (Eze. 38:18, 21-23) Kpojiemɔ yitso 19 lɛ tsɔɔ nɔ ni baaba yɛ no sɛɛ. Yehowa baatsu e-Bi Yesu ni eyabu E-webii lɛ ahe ni ekpãtã amɛhenyɛlɔi lɛ ahiɛ. Mɛi ni baafata Yesu he kɛyawu ta nɛɛ ji “ŋwɛi asraafoi lɛ,” ni ji ŋwɛibɔfoi anɔkwafoi lɛ kɛ mɛi 144,000 lɛ. (Kpo. 17:14; 19:11-15) Te ta nɛɛ naa baayakpa ahã tɛŋŋ? Abaakpãtã kui, gbɛjianɔtoi, kɛ aŋkroaŋkroi fɛɛ ni teɔ shi amɛwoɔ Yehowa lɛ ahiɛ kwraa!​—Kanemɔ Kpojiemɔ 19:19-21.

KƐ́ AWU TA LƐ AGBE NAA LƐ, ABAAKPEE YOO

11. Mɛni ji nifeemɔ ni he hiaa fe fɛɛ ni awie he yɛ Kpojiemɔ wolo lɛ mli?

11 Kɛ́ okwɛ lɛ, te Nyɔŋmɔ tsuji anɔkwafoi ni yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ baanu he amɛhã tɛŋŋ kɛ́ akpãtã mɛi ni nyɛɔ Yehowa lɛ ahiɛ? Amɛbaaná miishɛɛ waa! Mɛi ni yɔɔ ŋwɛi lɛ hu baaná miishɛɛ kɛ́ akpãtã Babilon Kpeteŋkpele lɛ hiɛ. (Kpo. 19:1-3) Shi nɔ kroko yɛ ni baahã amɛná miishɛɛ waa fe nakai po. No ji, “Gwantɛŋbi lɛ yookpeemɔ lɛ.” (Kpo. 19:6-9) Nifeemɔ nɛɛ ji nifeemɔ ni he hiaa fe fɛɛ ni awie he yɛ Kpojiemɔ wolo lɛ mli.

12. Tamɔ bɔ ni atsɔɔ yɛ Kpojiemɔ 21:1, 2 lɛ, mɛɛ be Gwantɛŋbi lɛ yookpeemɔ lɛ baaba nɔ?

12 Mɛɛ be yookpeemɔ nɛɛ baaba nɔ? Mɛi 144,000 lɛ ayi baashɛ yɛ ŋwɛi be ni eshwɛ fioo ni abaawu Harmagedon ta lɛ. Shi jeee nakai beiaŋ Gwantɛŋbi lɛ yookpeemɔ lɛ baaba nɔ. (Kanemɔ Kpojiemɔ 21:1, 2.) Yookpeemɔ lɛ baaba nɔ yɛ Harmagedon ta lɛ sɛɛ be ni akpãtã mɛi fɛɛ ni nyɛɔ Nyɔŋmɔ lɛ ahiɛ.​—Lala 45:3, 4, 13-17.

13. Mɛni Gwantɛŋbi lɛ yookpeemɔ lɛ tsɔɔ?

13 Mɛni Gwantɛŋbi lɛ yookpeemɔ lɛ tsɔɔ? Bɔ ni yookpeemɔ hãa nuu kɛ yoo feɔ ekome lɛ, nakai nɔŋŋ mfonirifeemɔŋ yookpeemɔ nɛɛ baahã Maŋtsɛ lɛ, ni ji Yesu Kristo, kɛ ‘eyemforo’ lɛ, ni ji mɛi 144,000 lɛ afee ekome. Nifeemɔ ni he hiaa waa nɛɛ baahã aná nɔyeli hee ni baaye shikpɔŋ lɛ nɔ afii 1,000.​—Kpo. 20:6.

MAŊ KO NI YƆƆ FƐO WAA NI BAAHÃ WƆNÁ JƆƆMƆI PII

Kpojiemɔ yitso 21 lɛ, awie mfonirifeemɔŋ maŋ ni atsɛɔ lɛ Yerusalem Hee lɛ he akɛ ‘ejɛ Nyɔŋmɔ ŋɔɔ yɛ ŋwɛi eekpeleke shi.’ Yɛ Afii Akpe lɛ mli lɛ, maŋ nɛɛ baahã adesai ni boɔ Nyɔŋmɔ toi lɛ aná jɔɔmɔi babaoo (Kwɛmɔ kuku 14-16)

14-15. Mɛni he Kpojiemɔ yitso 21 lɛ kɛ mɛi 144,000 lɛ toɔ? (Kwɛmɔ mfoniri ni yɔɔ wolo lɛ hiɛ lɛ.)

14 Kpojiemɔ yitso 21 lɛ kɛ mɛi 144,000 lɛ to maŋ ko ni yɔɔ fɛo waa diɛŋtsɛ ni atsɛɔ lɛ “Yerusalem Hee” lɛ he. (Kpo. 21:2, 9) Maŋ lɛ yɛ faneshi tɛi 12, ni “Gwantɛŋbi lɛ bɔfoi 12 lɛ agbɛ́ii 12 lɛ yɛ amɛnɔ.” Ekã shi faŋŋ akɛ, Yohane ná sane nɛɛ he miishɛɛ waa. Mɛni hewɔ? Ejaakɛ egbɛ́i fata gbɛ́ii ni aŋmala yɛ faneshi tɛi lɛ anɔ lɛ ahe. Enɛ ji hegbɛ kpele diɛŋtsɛ!​—Kpo. 21:10-14; Efe. 2:20.

15 Maŋ ko maŋ ko bɛ ni yɔɔ fɛo tamɔ mfonirifeemɔŋ maŋ nɛɛ. Maŋ lɛ gbɛjegbɛ wulu lɛ, shika tsuru krɔŋŋ ni, egbói 12 lɛ, adiagbai 12 ni. Akɛ tɛi ni jara wa ewula egbogboi lɛ kɛ efaneshii lɛ, ni ekɛlɛ kɛ elɛɛmɔ kɛ ekwɔlɛ yeɔ egbɔ. (Kpo. 21:15-21) Shi nɔ ko yɛ ni Yohane enaaa yɛ maŋ nɛɛ mli. Ewie akɛ: “Minaaa sɔlemɔ shĩa yɛ maŋ lɛ mli, ejaakɛ Yehowa Nyɔŋmɔ, Ofe lɛ, kɛ agbɛnɛ hu, Gwantɛŋbi lɛ ji esɔlemɔ shĩa. Ni hulu loo nyɔɔŋtsere kpɛmɔ he ehiaaa maŋ lɛ, ejaakɛ Nyɔŋmɔ anunyam lɛ kpɛɔ yɛ mli, ni Gwantɛŋbi lɛ ji ekane.” (Kpo. 21:22, 23) Mɛi ni ji Yerusalem Hee lɛ mli bii lɛ baahi Yehowa masɛi, ni agbɛnɛ hu Yesu, ni miisɔmɔ akɛ osɔfonukpa yɛ ŋwɛi lɛ ni baanyiɛ amɛhiɛ. (Heb. 7:27; Kpo. 22:3, 4) Enɛ hewɔ awie akɛ Yehowa kɛ Yesu ji nakai maŋ lɛ sɔlemɔ shĩa lɛ.

Namɛi baaná jɔɔmɔi ni “faa lɛ” kɛ “tsei lɛ” damɔ shi kɛhã lɛ he sɛɛ? (Kwɛmɔ kuku 16-17)

16. Mɛɛ jɔɔmɔi adesai baaná yɛ afii 1,000 ni Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ kɛbaaye nɔ lɛ mli?

16 Kɛ́ mɛi ni afɔ amɛ mu lɛ susu maŋ nɛɛ he lɛ, amɛnáa miishɛɛ waa. Ni mɛi ni yɔɔ hiɛnɔkamɔ akɛ amɛbaahi shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ hu? Esa akɛ amɛ hu amɛná maŋ nɛɛ he miishɛɛ. Mɛni hewɔ? Ejaakɛ yɛ afii 1,000 ni Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ kɛbaaye nɔ lɛ mli lɛ, Yerusalem Hee lɛ baahã mɛi ni yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ aná jɔɔmɔi pii. Yɛ ninaa lɛ mli lɛ, Yohane na ni jɔɔmɔi nɛɛ miiho tamɔ “wala nu faa,” ni ena “wala tsei” yɛ faa lɛ toi biɛ kɛ biɛ. Akɛ tsei nɛɛ ‘ayibai lɛ tsaa jeŋmaji lɛ.’ (Kpo. 22:1, 2) Adesai fɛɛ ni yɔɔ wala mli yɛ nakai beiaŋ lɛ baaná wala nu faa lɛ kɛ wala tsei lɛ ahe sɛɛ. Adesai fɛɛ ni boɔ Nyɔŋmɔ toi lɛ baaye emuu fiofio. Hela mɔŋ mɔ ko dɔŋŋ, mɔ ko piŋŋ dɔŋŋ, mɔ ko yeŋ awerɛho dɔŋŋ, ni mɔ ko hu fóŋ dɔŋŋ.​—Kpo. 21:3-5.

17. Yɛ nɔ ni awie yɛ Kpojiemɔ 20:11-13 lɛ naa lɛ, namɛi baaná jɔɔmɔi ni baaba yɛ Afii Akpe lɛ mli lɛ he sɛɛ?

17 Namɛi baaná jɔɔmɔi nɛɛ? Klɛŋklɛŋ mɛi ni baaná jɔɔmɔi nɛɛ ji, asafoku babaoo ni baafo Harmagedon lɛ kɛ ekolɛ bii ni abaafɔ yɛ jeŋ hee lɛ mli lɛ. Shi Kpojiemɔ yitso 20 lɛ hãa wɔnaa akɛ, abaatee mɛi ni egboi lɛ hu ashi. (Kanemɔ Kpojiemɔ 20:11-13.) Yehowa baahã “jalɔi,” ni ji etsuji anɔkwafoi ni egboi lɛ, kɛ “mɛi ni ejaaa” lɛ, ni ji mɛi ni náaa hegbɛ amɛkase ehe nii lɛ, aba wala mli ekoŋŋ ni amɛbaahi shikpɔŋ lɛ nɔ. (Bɔf. 24:15; Yoh. 5:28, 29) Shi ani enɛ tsɔɔ akɛ yɛ Afii Akpe lɛ mli lɛ, abaatee mɛi fɛɛ ni egboi lɛ shi kɛba wala mli ekoŋŋ? Dabi. Mɛi ni ná hegbɛ akɛ amɛbaakase Yehowa he nii ni amɛsɔmɔ lɛ shi amɛtswa amɛfai shi akɛ amɛmɔŋ mli lɛ baŋ wala mli dɔŋŋ. Ejaakɛ nɔ ni amɛfee nɛɛ tsɔɔ akɛ amɛsaaa mɛi ni hiɔ Paradeiso lɛ mli.​—Mat. 25:46; 2 Tes. 1:9; Kpo. 17:8; 20:15.

NAAGBEE KAA LƐ

18. Mɛni hewɔ Biblia lɛ kɛɛ mɛi ni baahi shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ ‘baaba wala mli’ yɛ Afii Akpe lɛ naagbee lɛ?

18 Be ni Afii Akpe lɛ baaba naagbee lɛ, no mli lɛ adesai fɛɛ ni yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ eye emuu. Esha ni wɔná kɛjɛ Adam mli lɛ yeŋ wɔ nyɔŋ dɔŋŋ. (Rom. 5:12) Abaajie kɛje wɔhe kwraa, ni wɔbaaye emuu. Enɛ ji nɔ ni Kpojiemɔ wolo lɛ tsɔɔ be ni ewie akɛ, mɛi ni yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ ‘baaba wala mli’ yɛ Afii Akpe lɛ naagbee lɛ.​—Kpo. 20:5.

19. Mɛni hewɔ abaaka adesai nɔ ni ji naagbee nɔ lɛ?

19 Wɔle akɛ, be ni Satan ka Yesu lɛ, Yesu ye Yehowa anɔkwa. Shi ani adesai ni eye emuu lɛ fɛɛ baafee nakai kɛ́ Satan ka amɛ? Amɛteŋ mɔ fɛɛ mɔ baaná hegbɛ ehã sanebimɔ nɛɛ hetoo ehã lɛ diɛŋtsɛ ehe yɛ Afii Akpe lɛ naagbee kɛ́ ajie Satan kɛjɛ bu kwɔŋkwɔŋ lɛ mli. (Kpo. 20:7) Mɛi ni baaye Yehowa anɔkwa yɛ naagbee kaa nɛɛ mli lɛ baaná naanɔ wala ni amɛbaaye amɛhe kɛya naanɔ. (Rom. 8:21) Shi mɛi ni yeŋ anɔkwa lɛ, abaakpãtã amɛ kɛ Satan kɛ edaimonioi lɛ fɛɛ hiɛ, ni amɛbaŋ wala mli dɔŋŋ.​—Kpo. 20:8-10.

20. Te saji ni wɔsusu he yɛ Kpojiemɔ wolo lɛ mli lɛ hãa onuɔ he ohãa tɛŋŋ?

20 Te saji ni wɔsusu he yɛ Kpojiemɔ wolo lɛ mli lɛ hãa onuɔ he ohãa tɛŋŋ? Ani eŋɔɔɔ onaa akɛ oyɛ wala mli be ni gbalɛi ni sa kadimɔ waa nɛɛ baa mli lɛ? Ni ani enɛ tsirɛɛɛ bo ni oye obua mɛi krokomɛi ni amɛbafata wɔhe ni wɔkɛ jamɔ krɔŋŋ ahã Nyɔŋmɔ? (Kpo. 22:17) Ekã shi faŋŋ akɛ, wɔná miishɛɛ waa ejaakɛ saji ni wɔsusu he lɛ ehã wɔle nibii ni sa kadimɔ ni baaba wɔsɛɛ. Amrɔ nɛɛ, wɔ hu wɔbaanyɛ wɔwie nɔ ni bɔfo Yohane wie lɛ eko akɛ: “Amen! Ba, Nuŋtsɔ Yesu.”​—Kpo. 22:20.

LALA 27 Abaajie Nyɔŋmɔ Bii Lɛ Akpo

^ Nikasemɔ nɛɛ ji nikasemɔi etɛ ni eba kɛtsara nɔ ni kɔɔ Kpojiemɔ wolo lɛ he lɛ naagbee nɔ. Yɛ nikasemɔ nɛɛ mli lɛ, abaahã wɔle akɛ mɛi ni yeɔ Yehowa anɔkwa lɛ baaná miishɛɛ wɔsɛɛ, shi mɛi ni teɔ shi amɛwoɔ enɔyeli lɛ ahiɛ baakpãtã.