Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Kɛ́ Blema Israelbii Lɛ Wu Ta Lɛ, Mɛni Hewɔ Wɔ Lɛ Wɔwuuu Ta?

Kɛ́ Blema Israelbii Lɛ Wu Ta Lɛ, Mɛni Hewɔ Wɔ Lɛ Wɔwuuu Ta?

BE NI awuɔ Jeŋ Ta II lɛ, Nazi asraafonyo ko bo ewo Yehowa Odasefoi komɛi akɛ: “Kɛ́ nyɛteŋ mɔ ko kpoo akɛ ebaafata wɔhe kɛwu wɔshi France loo England lɛ, wɔbaagbe nyɛ fɛɛ!” Eyɛ mli akɛ no mli lɛ, Nazi asraafoi lɛ hiɛ tu kɛdamɔ shi moŋ, shi wɔnyɛmimɛi lɛ kpoo akɛ amɛkɛ amɛhe baawo ta lɛ mli. Amɛfee ekãa waa! Enɛ ji nɔkwɛmɔnɔ ko ni hãa wɔnaa jwɛŋmɔ ni wɔ, Yehowa Odasefoi lɛ, wɔhiɛ yɛ tawuu he. Wɔkɛ wɔhe wooo tai ni awuɔ yɛ je lɛ mli lɛ amli. Kɛ́ akɛɛ abaagbe wɔ po lɛ, wɔkɛ wɔhe wooo mli.

Shi jeee mɛi fɛɛ ni tsɛɔ amɛhe Kristofoi lɛ kpɛlɛɔ nɔ akɛ esaaa akɛ Kristofoi kɛ amɛhe woɔ ta mli. Mɛi babaoo heɔ amɛyeɔ akɛ, Kristofoi baanyɛ afã amɛmaŋ lɛ he, ni esa akɛ amɛfee nakai. Ekolɛ amɛbaakɛɛ akɛ, ‘Blema Israelbii lɛ ji Yehowa webii, shi amɛwu ta. No hewɔ lɛ, mɛni hewɔ esaaa akɛ Kristofoi wuɔ ta ŋmɛnɛ?’ Kɛ́ mɔ ko bi bo nakai lɛ, mɛni obaakɛɛ? Obaanyɛ okɛɛ lɛ akɛ, esoro blema Israelbii lɛ ashihilɛ kwraa yɛ Nyɔŋmɔ webii ni yɔɔ ŋmɛnɛ lɛ anɔ lɛ he. Naa nibii enumɔ ni tsɔɔ nakai.

1. NYƆŊMƆ WEBII NI HI SHI YƐ BLEMA LƐ FƐƐ JƐ MAŊ KOME NƆ

Yɛ blema lɛ, Yehowa hala maŋ kome akɛ ewebii. Nakai maŋ lɛ ji Israel. Etsɛ Israelbii lɛ akɛ ‘enii ni eshwɛɛɛ he kwraa yɛ maji fɛɛ ateŋ.’ (2 Mo. 19:5) Nyɔŋmɔ hã amɛ he ko pɔtɛɛ ni amɛhi. No hewɔ lɛ, be fɛɛ be ni Yehowa baafã Israelbii lɛ ni amɛkɛ maji krokomɛi ayawu lɛ, amɛgbeee amɛnyɛmimɛi krokomɛi ni ji Nyɔŋmɔ jalɔi. a

Ŋmɛnɛ lɛ, Yehowa anɔkwa tsuji jɛ “jeŋmaŋ fɛɛ jeŋmaŋ kɛ weku fɛɛ weku kɛ gbɔmɛi srɔtoi fɛɛ kɛ wiemɔ fɛɛ wiemɔ mli.” (Kpo. 7:9) Enɛ hewɔ lɛ, kɛ́ Nyɔŋmɔ webii lɛ kɛ maji krokomɛi yawu ta lɛ, ewaaa akɛ amɛbaagbe amɛnyɛmimɛi krokomɛi ni jáa Yehowa lɛ.

2. YEHOWA NI FÃA ISRAELBII LƐ DANI AMƐYAA TA

Yɛ blema lɛ, Yehowa ni fãa Israelbii akɛ amɛya ta, ni lɛ etsɔɔ amɛ nɔ hewɔ ni esa akɛ amɛwu nakai ta lɛ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, Yehowa fã Israelbii lɛ koni amɛkɛ Kanaanbii lɛ ayawu ta ni ekɛgbala Kanaanbii lɛ atoi. No mli lɛ, ale Kanaanbii lɛ akɛ amɛkɛ mumɔi shãraa, amɛkɛ amɛhe woɔ ajwamaŋbɔɔ mli waa, ni amɛkɛ gbekɛbii shãa afɔle. Yehowa fã Israelbii lɛ koni amɛshwie Kanaanbii lɛ kɛje Shiwoo Shikpɔŋ lɛ nɔ koni amɛjeŋba gbonyo lɛ akaná amɛnɔ hewalɛ. (3 Mo. 18:24, 25) Sɛɛ mli be ni Israelbii lɛ tee Shiwoo Shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ, bei komɛi lɛ, Yehowa fãa amɛ ni amɛwu ta kɛbu maŋbii lɛ ahe. (2 Sam. 5:17-25) Shi kɛ́ jeee Yehowa ni fã Israelbii akɛ amɛyawu ta ni amɛyawu lɛ, amɛyeee omanye.​—4 Mo. 14:41-45; 2 Kro. 35:20-24.

Ŋmɛnɛ lɛ, Yehowa fãaa adesai ni amɛyawu ta. Maji pii yawuɔ ta yɛ nɔ ni amɛtaoɔ hewɔ, shi jeee nɔ ni Nyɔŋmɔ taoɔ hewɔ. Ekomɛi yaa ta koni amɛná shikpɔji babaoo, amɛná shika babaoo, loo koni mɛi akpɛlɛ susumɔi ni amɛmaŋkwramɔ gbɛjianɔtoo lɛ hiɛ lɛ anɔ. Shi mɛi ni kɛɛ amɛmiiwu ta yɛ Nyɔŋmɔ gbɛ́i lɛ mli koni amɛkɛfã amɛjamɔ lɛ he loo amɛkɛkpãtã Nyɔŋmɔ henyɛlɔi lɛ ahiɛ lɛ hu? Yehowa diɛŋtsɛ baabu enɔkwa tsuji lɛ ahe ni ebaakpãtã ehenyɛlɔi lɛ ahiɛ yɛ ta ko ni ebaawu wɔsɛɛ lɛ mli. Atsɛɔ nakai ta lɛ akɛ, Harmagedon ta lɛ. (Kpo. 16:14, 16) Yɛ nakai ta lɛ mli lɛ, asraafoi ni Yehowa kɛbaatsu nii ji ŋwɛibɔfoi lɛ, jeee adesai ni jáa lɛ yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ.​—Kpo. 19:11-15.

3. ISRAELBII LƐ EGBEEE MƐI NI TSƆƆ AKƐ AMƐHEƆ YEHOWA NƆ AMƐYEƆ LƐ

Ŋmɛnɛ kɛ́ aawu ta lɛ, ani anaa mɛi ni yeɔ Yehowa anɔkwa lɛ mɔbɔ, tamɔ bɔ ni Yehowa hã Israelbii lɛ na Rahab kɛ eweku lɛ mɔbɔ be ni amɛkɛ Yeriko wuɔ lɛ?

Yɛ blema lɛ, kɛ́ Israelbii lɛ tee ta lɛ, amɛnaa mɛi ni tsɔɔ akɛ amɛheɔ Nyɔŋmɔ nɔ amɛyeɔ lɛ mɔbɔ, ni amɛgbeɔ mɛi ni Yehowa efã amɛ akɛ amɛgbe lɛ pɛ. Naa nɔkwɛmɔnii enyɔ ni tsɔɔ nakai. Eyɛ mli akɛ Yehowa fã Israelbii lɛ ni amɛkpãtã mɛi ni yɔɔ Yeriko maŋ lɛ mli lɛ ahiɛ moŋ, shi amɛna Rahab kɛ eweku lɛ mɔbɔ ejaakɛ amɛtsɔɔ akɛ amɛheɔ Yehowa nɔ amɛyeɔ. (Yos. 2:9-16; 6:16, 17) Sɛɛ mli lɛ, amɛna mɛi fɛɛ ni yɔɔ Gibeon maŋ lɛ mli lɛ mɔbɔ, ejaakɛ amɛtsɔɔ akɛ amɛheɔ Nyɔŋmɔ nɔ amɛyeɔ.​—Yos. 9:3-9, 17-19.

Ŋmɛnɛ lɛ, kɛ́ mɛi tee ta lɛ, amɛnaaa mɛi ni heɔ Nyɔŋmɔ nɔ amɛyeɔ lɛ mɔbɔ. Bei komɛi lɛ, amɛgbeɔ mɛi ni leee ta lɛ he nɔ ko lɛ po.

4. YEHOWA HÃ ISRAELBII LƐ GBƐTSƆƆMƆI YƐ TAWUU HE

Yɛ blema lɛ, kɛ́ Israelbii lɛ tee ta lɛ, Yehowa miikpa gbɛ akɛ amɛkɛ gbɛtsɔɔmɔi ni ekɛhã amɛ lɛ baatsu nii. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, bei komɛi lɛ kɛ́ Israelbii lɛ yaawu ta lɛ, Yehowa kɛɔ amɛ ni amɛkɛ maŋ ni amɛkɛyaawu lɛ awie “toiŋjɔlɛ kpaŋmɔ” he dã. (5 Mo. 20:10) Yehowa kpa gbɛ hu akɛ, Israel asraafoi lɛ baahã amɛnsara lɛ mli afee falefale ni amɛba amɛjeŋ jogbaŋŋ. (5 Mo. 23:9-14) Bei pii lɛ, kɛ́ maji ni jáaa Yehowa lɛ ye maŋ ko nɔ kunim lɛ, amɛtoɔ yei ni yɔɔ nakai maŋ lɛ mli lɛ kabonaa. Shi Yehowa fã Israelbii lɛ akɛ amɛkafee nakai. Anɔkwa, kɛ́ amɛye maŋ ko nɔ kunim lɛ, ja nyɔɔŋ kome sɛɛ dani amɛbaanyɛ amɛkɛ maŋ lɛ nɔ yei ni amɛŋɔ amɛ nom lɛ ateŋ mɔ ko abote gbalashihilɛ mli.​—5 Mo. 21:10-13.

Ŋmɛnɛ lɛ, maji pii eba gbeekpamɔ akɛ, amɛkɛ gbɛtsɔɔmɔi ni kɔɔ nibii ni abaanyɛ afee kɛ nibii ni esaaa akɛ afeɔ yɛ ta mli lɛ he lɛ baatsu nii. Eyɛ mli akɛ akɛ gbɛtsɔɔmɔi nɛɛ hã koni akɛbu maŋbii lɛ ahe moŋ, shi dɔlɛ sane ji, kɛ́ maji lɛ tee ta lɛ amɛkɛtsuuu nii.

5. NYƆŊMƆ WU EHÃ EWEBII LƐ

Ŋmɛnɛ lɛ, ani Nyɔŋmɔ wuɔ ehãa maŋ ko tamɔ bɔ ni ewu ehã Israelbii lɛ yɛ Yeriko lɛ?

Yɛ blema lɛ, Yehowa wu ehã Israelbii lɛ, ni bei pii lɛ, etsɔɔ naakpɛɛ gbɛ nɔ ehãa amɛyeɔ kunim yɛ ta mli. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, mɛɛ gbɛ nɔ Yehowa tsɔ eye ebua Israelbii lɛ ni amɛye Yeriko maŋ lɛ nɔ kunim? Yehowa fã Israelbii lɛ ni “amɛbɔ oshe waa,” ni be ni amɛfee nakai lɛ, maŋ lɛ “gbogbo lɛ gbee shi shwɛtɛɛ” ni amɛnyɛ amɛŋɔ maŋ lɛ ni etɔɔɔ amɛ pii. (Yos. 6:20) Ni be ko hu be ni Israelbii lɛ kɛ Amorbii lɛ yawu lɛ, “Yehowa hã nyɔŋmɔŋtɛi wuji nɛ kɛjɛ ŋwɛi shwie amɛnɔ . . . Anɔkwa, mɛi ni nyɔŋmɔŋtɛi lɛ gbe lɛ ayi fa fe mɛi ni Israelbii lɛ kɛ klante gbe lɛ.”​—Yos. 10:6-11.

Ŋmɛnɛ lɛ, Yehowa wuuu ehãaa maŋ ko yɛ shikpɔŋ nɛɛ nɔ. E-Maŋtsɛyeli lɛ, ni Yesu ji enɔ Maŋtsɛ lɛ, “jɛɛɛ je nɛɛ mli.” (Yoh. 18:36) Je lɛ nɔyelii lɛ fɛɛ yɛ Satan dɛ̃. Satan yitsoŋ wa waa, ni bɔ ni ashwieɔ lá shi yɛ tai ni awuɔ yɛ je nɛɛ mli lɛ amli lɛ yeɔ enɛ he odase.​—Luka 4:5, 6; 1 Yoh. 5:19.

ANƆKWA KRISTOFOI SUMƆƆ TOIŊJƆLƐ

Saji ni wɔsusu he lɛ hãa wɔnaa akɛ, esoro wɔshihilɛ lɛ kwraa yɛ blema Israelbii lɛ anɔ lɛ he. Shi jeee nibii ni wɔsusu he nɛɛ pɛ ahewɔ wɔyaaa ta. Yiŋtoi krokomɛi hu yɛ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, Nyɔŋmɔ gba akɛ, mɛi ni ebaatsɔɔ amɛ nii lɛ ‘ekaseŋ tawuu dɔŋŋ,’ aahu ni amɛbaaya ta. (Yes. 2:2-4) Agbɛnɛ hu, Kristo kɛɛ ekaselɔi lɛ akɛ ‘amɛfataaa je lɛ he,’ ni tsɔɔ akɛ, esaaa akɛ amɛkɛ amɛhe woɔ pɔlitis kɛ tai ni awuɔ yɛ je lɛ mli lɛ amli.​—Yoh. 15:19.

Shi jeee no pɛ ekɛɛ amɛ. Ekɛɛ amɛ akɛ amɛkahiɛ mɔ ko he mlifu mli, amɛmli akawo la, ni amɛkafee nibii ni kɛ béi baaba. (Mat. 5:21, 22) Ewo amɛ hewalɛ hu ni ‘amɛsumɔ toiŋjɔlɛ’ ni amɛsumɔ amɛhenyɛlɔi po.​—Mat. 5:9, 44.

Te wɔbaafee tɛŋŋ wɔkɛ ŋaa ni Yesu wo lɛ atsu nii lɛ? Ekã shi faŋŋ akɛ, wɔteŋ mɔ ko mɔ ko sumɔŋ ni ekɛ ehe awo ta mli. Shi ani wɔhiɛ wɔnyɛmi ko he mlifu mli yɛ wɔtsui mli ni wɔfeɔ nibii ni baanyɛ ekɛ béi kɛ mligbalamɔ aba asafo lɛ mli? Kɛ́ nakai lɛ, esa akɛ wɔbɔ mɔdɛŋ ni wɔjie nakai mlifu lɛ kɛje wɔtsui mli ni wɔtsi wɔhe kɛje nibii ni kɛ béi baa lɛ ahe.​—Yak. 4:1, 11.

Wɔwuuu ta, moŋ lɛ, wɔfeɔ nibii ni baahã toiŋjɔlɛ kɛ suɔmɔ ahi wɔteŋ. (Yoh. 13:34, 35) Wɔsɛɛ lɛ, Yehowa baafo tai fɛɛ asɛɛ kɛya naanɔ. Shi kɛyashi nakai be lɛ baashɛ lɛ, nyɛhãa wɔtswaa wɔfai shi akɛ, wɔkɛ wɔhe woŋ tawuu mli.​—Lala 46:9.

a Bei komɛi lɛ, Israel wekui lɛ ekomɛi kɛ amɛhe wuɔ ta. Shi Yehowa náaa enɛ he miishɛɛ kwraa. (1 Maŋ. 12:24) Shi kɛ́ Israel weku lɛ eko yeee anɔkwa, loo efee esha ni yɔɔ hiɛdɔɔ lɛ, Yehowa ŋmɛɔ gbɛ ni wekui krokomɛi lɛ kɛ lɛ wuɔ ta.​—Koj. 20:3-35; 2 Kro. 13:3-18; 25:14-22; 28:1-8.