Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

NIKASEMƆ 38

Okɛ Toiŋjɔlɛ Be Lɛ Atsu Nii Yɛ Hiɛshikamɔ Mli

Okɛ Toiŋjɔlɛ Be Lɛ Atsu Nii Yɛ Hiɛshikamɔ Mli

“Toiŋjɔlɛ yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ, ni mɔ ko mɔ ko kɛ lɛ wuuu ta yɛ nakai afii lɛ amli, ejaakɛ Yehowa hã lɛ toiŋjɔlɛ.”—2 KRO. 14:6.

LALA 60 Mɛi Ni Boɔ Toi Lɛ Baaná Wala

NƆ NI ABAASUSU HE *

1. Mɛɛ be ebaanyɛ ewa waa kɛhã wɔ akɛ wɔbaajá Yehowa?

TE OSUSUƆ tɛŋŋ? Mɛɛ be ebaanyɛ ewa waa kɛhã bo akɛ obaajá Yehowa: Be ni okɛ naagbai miikpe, aloo be ni nibii miiya lɛ jogbaŋŋ yɛ oshihilɛ mli? Kɛ́ wɔkɛ naagbai miikpe lɛ, wɔshaa foi kɛyaa Yehowa ŋɔɔ. Shi ani nakai nɔŋŋ wɔfeɔ kɛ́ nibii miiya lɛ jogbaŋŋ eehã wɔ? Bei pii lɛ, kɛ́ nibii miiya lɛ jogbaŋŋ eehã wɔ lɛ, wɔhiɛ kpaa nɔ akɛ ehe miihia waa ni wɔjá Nyɔŋmɔ. Yehowa bɔ Israelbii lɛ kɔkɔ yɛ nɛkɛ sane nɛɛ he.​—5 Mo. 6:10-12.

Maŋtsɛ Asa bɔ mɔdɛŋ fɛɛ ni ebaanyɛ koni ejie amale jamɔ kɛje Yuda (Kwɛmɔ kuku 2) *

2. Mɛɛ nɔkwɛmɔnɔ kpakpa Maŋtsɛ Asa fee?

2 Maŋtsɛ Asa tsɔɔ akɛ ehiɛ kã shi. Ekɛ ehiɛ fɔ̃ Yehowa nɔ ni ejá lɛ yɛ toiŋjɔlɛ beiaŋ kɛ haomɔ beiaŋ fɛɛ. Bɔ ni ehi shi ehã lɛ ji nɔkwɛmɔnɔ kpakpa kɛhã wɔ. Mra mli yɛ Asa wala shihilɛ mli lɛ, ‘ekɛ etsui muu fɛɛ hã Yehowa.’ (1 Maŋ. 15:14) Asa hã akpa amale nyɔŋmɔi jamɔ yɛ Yuda. Biblia lɛ kɛɔ akɛ: “Ejie afɔleshaa latɛi ni afee ahã nyɔŋmɔi krokomɛi lɛ kɛ hei grɔŋŋi lɛ, ni ekumɔ wɔŋ tɛi lɛ, ni efolɔ wɔŋ tsei lɛ.” (2 Kro. 14:3, 5) Enɛ hãa wɔnaa akɛ, Asa kɛ etsui fɛɛ hã Yehowa lɛɛlɛŋ. Ehã enaa Maaka po kpa maŋnyɛyeli, ejaakɛ no mli lɛ efee amaga ko, ni eewo mɛi hewalɛ ni amɛjá.​—1 Maŋ. 15:11-13.

3. Mɛni he wɔbaasusu yɛ nikasemɔ nɛɛ mli?

3 Mɛni ekoŋŋ Asa fee? Ewo maŋbii lɛ hewalɛ ni amɛbɔi Yehowa jamɔ ekoŋŋ. Yehowa jɔɔ Asa kɛ mɛi ni yɔɔ Yuda lɛ. Be ni eyeɔ nɔ lɛ, amɛná toiŋjɔlɛ afii nyɔŋma sɔŋŋ. * (2 Kro. 14:1, 4, 6) Yɛ nikasemɔ nɛɛ mli lɛ, wɔbaakwɛ bɔ ni Asa kɛ toiŋjɔlɛ be nɛɛ tsu nii ehã. No sɛɛ lɛ, wɔbaakwɛ bɔ ni blema Kristofoi lɛ hu kɛ toiŋjɔlɛ be ni amɛná lɛ tsu nii jogbaŋŋ tamɔ bɔ ni Asa fee lɛ. Naagbee lɛ, wɔbaahã sanebimɔ nɛɛ hetoo: Kɛ́ onyɛɔ ojáa Yehowa yɛ toiŋjɔlɛ mli yɛ he ni oyɔɔ lɛ, mɛɛ gbɛ nɔ obaanyɛ okɛ toiŋjɔlɛ be nɛɛ atsu nii jogbaŋŋ?

BƆ NI ASA KƐ TOIŊJƆLƐ BE LƐ TSU NII EHÃ

4. Yɛ nɔ ni awie yɛ 2 Kronika 14:2, 6, 7 lɛ naa lɛ, te Asa kɛ toiŋjɔlɛ be lɛ tsu nii ehã tɛŋŋ?

4 Kanemɔ 2 Kronika 14:2, 6, 7. Asa kɛɛ maŋbii lɛ akɛ, Yehowa ‘ehã amɛhe ejɔ amɛ yɛ he fɛɛ he.’ Shi ani no tsɔɔ akɛ, enu he akɛ, esa akɛ amɛta shi amɛjɔɔ amɛhe ni amɛná amɛhewɔ miishɛɛ? Dabi. Moŋ lɛ, etotoi maji, etswa gbogboi, ni emamɔ mɔji ni etara amɛnaa agbói. Ekɛɛ maŋbii lɛ akɛ: “Shikpɔŋ lɛ kã shi kɛhã wɔ lolo.” Mɛni nakai sane lɛ ni Asa wie lɛ tsɔɔ? Etsɔɔ akɛ, maŋbii lɛ baanyɛ amɛya amɛba yɛ shikpɔŋ ni Yehowa kɛhã amɛ lɛ nɔ ni amɛmamɔ tsũi ni henyɛlɔi gbaaa amɛnaa. Asa wo maŋbii lɛ hewalɛ ni amɛkɛ toiŋjɔlɛ be lɛ atsu nii jogbaŋŋ.

5. Mɛni hewɔ Asa bua asraafoi pii anaa ni ewula amɛ lɛ?

5 Asa kɛ toiŋjɔlɛ be nɛɛ bua asraafoi pii anaa, ni ewula amɛ jogbaŋŋ. (2 Kro. 14:8) Ani enɛ tsɔɔ akɛ ekɛ ehiɛ efɔ̃ɔɔ Yehowa nɔ? Dabi. Moŋ lɛ, akɛ maŋtsɛ lɛ, ele akɛ, eji esɔ̃ akɛ esaa maŋbii lɛ eto naagbai ni amɛbaanyɛ amɛkɛkpe wɔsɛɛ lɛ. Asa le akɛ, nibii baanyɛ atsake trukaa, ni henyɛlɔi baanyɛ abatutua amɛ; ni nakai pɛpɛɛpɛ eba lɛ.

BƆ NI BLEMA KRISTOFOI LƐ KƐ TOIŊJƆLƐ BE NI AMƐNÁ LƐ TSU NII AMƐHÃ

6. Te blema Kristofoi lɛ kɛ toiŋjɔlɛ be ni amɛná lɛ tsu nii amɛhã tɛŋŋ?

6 Eyɛ mli akɛ awa blema Kristofoi lɛ ayi moŋ, shi bei komɛi hu lɛ, amɛná toiŋjɔlɛ. Te amɛkɛ toiŋjɔlɛ be nɛɛ tsu nii amɛhã tɛŋŋ? Nyɛmimɛi anɔkwafoi nɛɛ shiɛ kɛ ekãa. Biblia lɛ hãa wɔleɔ yɛ Bɔfoi awolo lɛ mli akɛ ‘amɛnyiɛ yɛ Yehowa gbeyeishemɔ mli.’ Amɛkpaaa shiɛmɔ, ni enɛ hewɔ lɛ, “amɛtee nɔ amɛshwere.” Ŋwanejee ko bɛ he akɛ, Yehowa jɔɔ nyɛmimɛi nɛɛ yɛ bɔ ni amɛkɛ ekãa shiɛ be ni amɛná toiŋjɔlɛ lɛ hewɔ.​—Bɔf. 9:26-31.

7-8. Be ni Paulo kɛ nyɛmimɛi krokomɛi lɛ ná hegbɛ lɛ, mɛni amɛfee? Tsɔɔmɔ mli.

7 Blema Kristofoi lɛ ŋɔ hegbɛ fɛɛ hegbɛ ni amɛná lɛ kɛshiɛ sane kpakpa lɛ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, be ni bɔfo Paulo na akɛ agbele shinaa wulu ko naa ahã lɛ yɛ Efeso lɛ, eŋɔ hegbɛ lɛ ni ekɛshiɛ ni efee kaselɔi yɛ jɛmɛ.​—1 Kor. 16:8, 9.

8 Paulo kɛ Kristofoi krokomɛi lɛ ná hegbɛ kroko be ni ana ketiafoo sane lɛ naa yɛ afi 49 Ŋ.B. lɛ. (Bɔf. 15:23-29) Be ni ahã kaselɔi lɛ le yiŋ ni bɔfoi lɛ kɛ onukpai lɛ ekpɛ lɛ, amɛjaje “Yehowa wiemɔ lɛ he sane kpakpa lɛ” amɛtsɔɔ kɛ ekãa. (Bɔf. 15:30-35) Mɛni jɛ mli kɛba? Biblia lɛ kɛɔ akɛ: “Asafoi lɛ tee nɔ amɛhe wa yɛ hemɔkɛyeli lɛ mli ni amɛyibɔ lɛ tee nɔ efa daa gbi.”​—Bɔf. 16:4, 5.

TE WƆKƐ TOIŊJƆLƐ BE NI WƆYƆƆ ŊMƐNƐ LƐ TSUƆ NII WƆHÃA TƐŊŊ?

9. Ŋmɛnɛ lɛ, te shihilɛ yɔɔ tɛŋŋ yɛ maji pii anɔ? Ni mɛɛ sane wɔbaanyɛ wɔbi wɔhe?

9 Yɛ maji pii anɔ lɛ, wɔnyɛɔ wɔshiɛɔ ni mɔ ko gbaaa wɔnaa. Ani nakai eji yɛ he ni oyɔɔ lɛ? Kɛ́ nakai lɛ, bi ohe akɛ, ‘Ani mikɛ toiŋjɔlɛ be nɛɛ miitsu nii jogbaŋŋ?’ Yɛ naagbee gbii nɛɛ amli lɛ, Yehowa tsuji bɛ dekã kwraa. Amɛmiishiɛ ni amɛmiitsɔɔ nii yɛ je lɛŋ fɛɛ bɔ ni anako enɔ dã. (Mar. 13:10) Ŋmɛnɛ lɛ, nibii babaoo yɛ ni wɔbaanyɛ wɔtsu yɛ Yehowa sɔɔmɔ lɛ mli.

Nyɛmimɛi pii efã kɛtee maŋ kroko nɔ koni amɛyashiɛ, loo amɛkase wiemɔ kroko koni amɛkɛshiɛ, ni amɛná miishɛɛ waa (Kwɛmɔ kuku 10-12) *

10. Mɛni 2 Timoteo 4:2 lɛ woɔ wɔ hewalɛ ni wɔfee?

10 Kɛ́ toiŋjɔlɛ yɛ he ni oyɔɔ lɛ, mɛɛ gbɛ nɔ obaanyɛ okɛ hegbɛ nɛɛ atsu nii jogbaŋŋ? (Kanemɔ 2 Timoteo 4:2.) Ani bo loo oweku lɛ mli bii lɛ eko baanyɛ atsu babaoo yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli, ni kɛ́ ebaahi po lɛ, ebatsɔ daa gbɛgbalɔ? Amrɔ nɛɛ jeee be ni akɛbuaa shika kɛ heloonaa nibii anaa, ejaakɛ wɔkɛ nibii nɛɛ efoŋ amanehulu kpeteŋkpele lɛ.​—Abɛi 11:4; Mat. 6:31-33; 1 Yoh. 2:15-17.

11. Mɛni mɛi komɛi efee koni amɛnyɛ amɛshiɛ sane kpakpa lɛ amɛhã mɛi babaoo?

11 Shiɛlɔi pii ekase wiemɔ kroko koni amɛnyɛ amɛshiɛ ni amɛkɛ mɛi akase nii yɛ nakai wiemɔ lɛ mli. Yehowa asafo lɛ miifee woji kɛ nibii ni akɛkaseɔ Biblia lɛ yɛ wiemɔi pii amli koni nyɛmimɛi nɛɛ kɛshiɛ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, yɛ afi 2010 lɛ, no mli lɛ asafo lɛ etsɔɔ woji, vidioi, kɛ nibii krokomɛi ashishi kɛtee wiemɔi aaafee 500 amli. Shi ŋmɛnɛ lɛ, nakai yibɔ lɛ eshɛ 1,000 kɛ sɛɛ!

12. Kɛ́ ashiɛ ahã mɛi yɛ amɛmaŋ wiemɔ mli lɛ, mɛɛ gbɛ nɔ amɛnáa he sɛɛ? Okɛ enɛ he nɔkwɛmɔnɔ ahã.

12 Kɛ́ mɛi nu saji ni yɔɔ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ mli lɛ yɛ amɛmaŋ wiemɔ mli lɛ, te enáa amɛnɔ hewalɛ ehãa tɛŋŋ? Niiashikpamɔ ni nyɛmi yoo ko ni wieɔ Kinyarwanda lɛ ná be ni etee Kinyarwanda kpokpaa wulu nɔ kpee ko ni afee yɛ Memphis, yɛ Tennessee, yɛ U.S.A. lɛ, baanyɛ aye abua wɔ ni wɔná sanebimɔ nɛɛ hetoo. Kinyarwanda ji wiemɔ titri ni mɛi wieɔ yɛ Rwanda, Congo (Kinshasa), kɛ Uganda. Be ni agbe kpee lɛ naa lɛ, nyɛmi yoo lɛ wie akɛ: “Kɛjɛ be ni mifã kɛba United States afii 17 ni eho nɛ lɛ, enɛ ji klɛŋklɛŋ be ni minu nibii fɛɛ ni awie yɛ kpokpaa wulu nɔ kpee ko shishi lɛ shishi jogbaŋŋ.” Mɛni hã nyɛmi yoo lɛ wie nakai? Ekã shi faŋŋ akɛ, akɛni afee kpee lɛ yɛ emaŋ wiemɔ mli hewɔ lɛ, saji ni awie lɛ ta etsuiŋ waa. Ani ole mɔ ko yɛ osafo lɛ shikpɔŋkuku lɛ mli ni kɛ́ ashiɛ ahã lɛ yɛ emaŋ wiemɔ mli lɛ ebaanya he waa? Kɛ́ oshihilɛ baaŋmɛ bo gbɛ lɛ, ani obaanyɛ okase wiemɔ nɛɛ koni onyɛ oye obua lɛ? Kɛ́ ofee nakai lɛ, Yehowa baajɔɔ bo waa.

13. Te nyɛmimɛi ni yɔɔ Russia lɛ kɛ toiŋjɔlɛ be ni amɛná lɛ tsu nii amɛhã tɛŋŋ?

13 Yɛ maji komɛi anɔ lɛ, amralofoi lɛ etsĩ wɔnitsumɔ lɛ naa, ni no hewɔ lɛ, wɔnyɛmimɛi lɛ náaa hegbɛ amɛshiɛ bɔ ni amɛtsui shweɔ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, susumɔ wɔnyɛmimɛi ni yɔɔ Russia lɛ ahe okwɛ. Nɔyeli lɛ tsĩ amɛnitsumɔ lɛ naa afii pii, ni awa amɛ yi. Shi yɛ March 1991 lɛ, ajie naatsĩi lɛ. No mli lɛ, shiɛlɔi aaafee 16,000 ni yɔɔ Russia. Te nyɛmimɛi lɛ kɛ heyeli ni amɛná lɛ tsu nii amɛhã tɛŋŋ? Amɛkɛtsu nii yɛ hiɛshikamɔ mli. Hiɛdɔɔ ni amɛkɛshiɛ lɛ hewɔ lɛ, be ni shɛɔ afi 2011 lɛ, shiɛlɔi ni yɔɔ jɛmɛ lɛ ayifalɛ etee hiɛ kɛshɛ 160,000 kɛ sɛɛ. Shi nibii etsake ekoŋŋ. Amrɔ nɛɛ, atsĩ amɛnaa. Kɛ̃lɛ, amɛmiifee bɔ fɛɛ bɔ ni amɛbaanyɛ koni amɛsɔmɔ Yehowa kɛ ekãa.

TOIŊJƆLƐ BE LƐ EHIŊ SHI DAA

Be ni asraafoi akuu babaoo ko batutua Maŋtsɛ Asa kɛ Yudabii lɛ, Maŋtsɛ Asa sɔle waa, ni Yehowa hã amɛye kunim (Kwɛmɔ kuku 14-15)

14-15. Mɛɛ gbɛ nɔ Yehowa ye ebua Asa?

14 Toiŋjɔlɛ ni Yudabii lɛ ná yɛ Asa beiaŋ lɛ ehiii shi daa. Asraafoi akuu ko ni amɛyifalɛ shɛɔ 1,000,000 lɛ jɛ Etiopia amɛbatutua amɛ. Zera, ni ji amɛtatsɛ lɛ, nu he akɛ esraafoi lɛ ayifalɛ lɛ hewɔ lɛ, amɛbaaye Yudabii lɛ anɔ kunim. Shi Maŋtsɛ Asa hãaa amɛyifalɛ lɛ awo ehe gbeyei. Moŋ lɛ, ekɛ ehiɛ fɔ̃ Yehowa e-Nyɔŋmɔ lɛ nɔ, ni esɔle akɛ: “Ao Yehowa, wɔ-Nyɔŋmɔ, ye obua wɔ, ejaakɛ bo onɔ wɔkɛ wɔhiɛ fɔ̃ɔ, ni ogbɛ́i mli wɔba yɛ koni wɔkɛ mɛi pii nɛɛ abawu.”​—2 Kro. 14:11.

15 Shwɛ fioo ni Etiopia asraafoi lɛ ayi yafa fe Asa asraafoi lɛ toi enyɔ. Shi Asa le akɛ, Yehowa he wa waa, ni ebaaye ebua amɛ. Ni lɛɛlɛŋ, Yehowa ye ebua amɛ ni amɛkpãtã Etiopiabii lɛ ahiɛ butuu.​—2 Kro. 14:8-13.

16. Te wɔfeɔ tɛŋŋ wɔleɔ akɛ, toiŋjɔlɛ be lɛ ehiŋ shi daa?

16 Eyɛ mli akɛ wɔteŋ mɔ ko mɔ ko leee nɔ ni baaba enɔ wɔsɛɛ moŋ, shi kɛ́ wɔyɛ toiŋjɔlɛ bianɛ lɛ, wɔle akɛ, nakai toiŋjɔlɛ lɛ ehiŋ shi daa. Anɔkwa, Yesu gba akɛ yɛ naagbee gbii lɛ amli lɛ, “jeŋmaji lɛ fɛɛ baanyɛ” ekaselɔi lɛ. (Mat. 24:9) Bɔfo Paulo hu wie akɛ, “mɛi fɛɛ ni taoɔ akɛ amɛhi shi yɛ Nyɔŋmɔjamɔ naa yɛ Kristo Yesu mli lɛ, abaawa amɛ hu yi.” (2 Tim. 3:12) Satan ‘mli efu waa,’ ni wɔle akɛ, bɔ fɛɛ bɔ ni fee lɛ, ekɛ emlifu lɛ baato wɔnɔ.​—Kpo. 12:12.

17. Mɛɛ kai ekolɛ wɔkɛbaakpe?

17 Etsɛŋ wɔ fɛɛ wɔkɛ shihilɛi ni baaka wɔhemɔkɛyeli lɛ baakpe. “Amanehulu kpeteŋkpele ni anako enɔ dã kɛjɛ je lɛ shishijee aahu kɛbashi amrɔ nɛɛ” baaba. (Mat. 24:21) Nakai beiaŋ lɛ, ekolɛ wɔwekumɛi baate shi amɛwo wɔ, ni ekolɛ abaatsĩ wɔnitsumɔ lɛ hu naa. (Mat. 10:35, 36) Ani wɔbaakase Asa ni wɔkɛ wɔhiɛ afɔ̃ Yehowa nɔ akɛ, ebaaye ebua wɔ ni ebu wɔhe?

18. Yɛ nɔ ni aŋma yɛ Hebribii 10:38, 39 lɛ naa lɛ, mɛni baaye abua wɔ ni wɔnyɛ wɔfi shi kɛ́ toiŋjɔlɛ be lɛ ba naagbee?

18 Yehowa miisaa wɔ eeto koni wɔhemɔkɛyeli lɛ mli awa. Eetsɔ “nyɔŋ anɔkwafo kɛ hiɛshikalɔ lɛ” nɔ eehã wɔ mumɔŋ ‘niyenii yɛ be ni sa mli,’ koni wɔdamɔ shi shiŋŋ yɛ hemɔkɛyeli lɛ mli. (Mat. 24:45) Shi agbɛnɛ lɛ, wɔ eshwɛɔ. Ani wɔbaafee bɔ fɛɛ bɔ ni wɔbaanyɛ koni wɔhã hemɔkɛyeli ni wɔyɔɔ yɛ Yehowa mli lɛ mli awa?​—Kanemɔ Hebribii 10:38, 39.

19-20. Yɛ nɔ ni aŋma yɛ 1 Kronika 28:9 lɛ naa lɛ, mɛɛ saji esa akɛ wɔbi wɔhe? Ni mɛni hewɔ?

19 Esa akɛ ‘wɔtao Yehowa’ tamɔ bɔ ni Maŋtsɛ Asa fee lɛ. (2 Kro. 14:4; 15:1, 2) Mɛni kɛ́ wɔfee lɛ no baatsɔɔ akɛ wɔmiitao Yehowa? Klɛŋklɛŋ lɛ, esa akɛ wɔkase ehe nii ni wɔhã abaptisi wɔ. Agbɛnɛ hu, esa akɛ wɔŋɔ hegbɛ fɛɛ hegbɛ ni wɔbaaná lɛ ni wɔkɛfee nibii ni baahã wɔsumɔ lɛ waa. Nibii nɛɛ eko ji, asafoŋ kpeei yaa. No hewɔ lɛ, obaanyɛ obi ohe akɛ, ‘Ani miyaa asafoŋ kpeei daa?’ Kɛ́ wɔtee kpeei srɔtoi ni Yehowa asafo lɛ eto he gbɛjianɔ ehã wɔ lɛ, awajeɔ wɔ koni wɔya nɔ wɔsɔmɔ Yehowa, ni wɔnyɛmimɛi Kristofoi lɛ hu woɔ wɔ hewalɛ. (Mat. 11:28) Sane kroko ni obaanyɛ obi ohe ji, ‘Ani miyɛ gbɛjianɔtoo kpakpa kɛhã aŋkro nikasemɔ?’ Kɛ́ okɛ oweku lɛ ni yɔɔ lɛ, ani nyɛto gbɛjianɔ daa otsi kɛhã weku jamɔ? Ni kɛ́ okome oyɔɔ lɛ, ani oto be daa otsi kɛhã nikasemɔ, tamɔ bɔ ni awoɔ wekui hewalɛ ni amɛfee lɛ? Agbɛnɛ hu, ani okɛ ekãa tsuɔ shiɛmɔ kɛ kaselɔfeemɔ nitsumɔ lɛ?

20 Mɛni hewɔ esa akɛ wɔbi wɔhe saji nɛɛ? Ejaakɛ Biblia lɛ kɛɔ akɛ Yehowa pɛiɔ wɔmli koni ele nɔ ni yɔɔ wɔtsui kɛ wɔjwɛŋmɔ mli, ni esa akɛ wɔ hu wɔfee nakai nɔŋŋ. (Kanemɔ 1 Kronika 28:9.) Kɛ́ wɔna akɛ esa akɛ wɔfee tsakemɔi komɛi yɛ otii ni wɔkɛmamɔ wɔhiɛ, bɔ ni wɔbaa wɔjeŋ wɔhãa, loo bɔ ni wɔsusuɔ nii ahe wɔhãa lɛ mli lɛ, esa akɛ wɔkpa Yehowa fai ni eye ebua wɔ koni wɔnyɛ wɔfee tsakemɔi nɛɛ. Amrɔ nɛɛ ji be ni esa akɛ wɔsaa wɔhe wɔto kai ni wɔkɛbaakpe wɔsɛɛ lɛ. No hewɔ lɛ, tswaa ofai shi akɛ, okɛ toiŋjɔlɛ be lɛ baatsu nii yɛ hiɛshikamɔ mli!

LALA 62 Lala Hee Lɛ

^ kk. 5 Ani onyɛɔ ojáa Yehowa yɛ toiŋjɔlɛ mli yɛ maŋ nɔ he ni oyɔɔ lɛ? Kɛ́ nakai lɛ, ani okɛ toiŋjɔlɛ be nɛɛ miitsu nii jogbaŋŋ? Yuda maŋtsɛ Asa kɛ blema Kristofoi lɛ kɛ toiŋjɔlɛ be ni amɛná lɛ tsu nii yɛ hiɛshikamɔ mli. Nikasemɔ nɛɛ baahã ona bɔ ni obaafee okase amɛ.

^ kk. 3 WIEMƆ NI ATSƆƆ MLI: Kɛ́ awuuu ta yɛ he ko lɛ, akɛɔ akɛ mɛi ni yɔɔ jɛmɛ lɛ yɛ toiŋjɔlɛ. Shi jeee no pɛ Hebri wiemɔ ni atsɔɔ shishi akɛ toiŋjɔlɛ lɛ tsɔɔ. Ebaanyɛ etsɔɔ hu akɛ, amɛyɛ gbɔmɔtsoŋ hewalɛ kpakpa, amɛyɛ shweshweeshwe, ni nibii miiya nɔ jogbaŋŋ eehã amɛ.

^ kk. 57 NƆ NI WƆNAA YƐ MFONIRI LƐ MLI: Maŋtsɛ Asa hã enaa kpa maŋnyɛyeli, ejaakɛ ewo mɛi hewalɛ ni amɛjá amagai. Yudafoi anɔkwafoi lɛ fi Asa sɛɛ ni amɛkpãtã amagai lɛ ahiɛ.

^ kk. 59 NƆ NI WƆNAA YƐ MFONIRI LƐ MLI: Gbalashihilɛ mli bii komɛi ni yɔɔ ekãa lɛ miitse heloonaa nibii ni amɛyɔɔ lɛ nɔ koni amɛnyɛ amɛyasɔmɔ yɛ he ni hiamɔ lɛ da yɛ.