Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Mɛni Gbeleɔ Gbɛ Kɛha Omanyeyeli?

Mɛni Gbeleɔ Gbɛ Kɛha Omanyeyeli?

Mɛni Gbeleɔ Gbɛ Kɛha Omanyeyeli?

OBALAHII enyɔ komɛi ni kɛ ekãa tsuɔ nii lɛ miifee tsɔne ko ni yɔɔ srɔto ko kwraa kɛha kaa ko ni he hiaa waa, ni amɛto amɛtsui shi amɛmiifee lɛ jogbaŋŋ. Trukaa lɛ, ahum ko tswa waa ni ebaloo tsɔne lɛ he nibii ni yɔɔ fɛtɛfɛtɛ lɛ kɛtee ŋwɛi, ni ekɛbatswa shikpɔŋ ni egbɛ. Hii lɛ kɛ nijiaŋwujee damɔ shi diŋŋ ni amɛtswaaa amɛsɛŋ. Nii ni amɛŋmɛ amɛtsui shi amɛtsu lɛ jogbaŋŋ lɛ, jwere shi ni edurɔ yɛ tsei kɛ dadei ni ekɔdɔ amli.

Kɛha Orville kɛ Wilbur Wright lɛ, nɔ ni ba yɛ nakai October gbi lɛ nɔ yɛ afi 1900 mli lɛ jeee klɛŋklɛŋ nɔ ni je amɛnijiaŋ wui ni gbala amɛsɛɛ yɛ amɛ mɔdɛŋbɔɔ koni amɛnyɛ amɛfee nɔ ni fe tsɔne ko ni nyiɛɔ kɔɔyɔŋ kɛkɛ. Amɛfite afii komɛi momo kɛ shika pii ni amɛkɛka amɛkwɛ.

Shi, yɛ naagbee lɛ, amɛshifimɔ lɛ he ba sɛɛnamɔ. Yɛ December 17, 1903, yɛ Kitty Hawk, Carolina Kooyigbɛ yɛ U.S.A. lɛ, Wright nyɛmimɛi lɛ bɔ mɔdɛŋ amɛjie tsɔne ko ni akudɔɔ ni ji shishijee nɔ̃ lɛ ni akwɛ nɔ afee nɔ ni kɛ hiŋmɛitswaa 12 filiki lɛ kpo—be fioo ko pɛ kɛ akɛmiito bei abɔ ni kɔɔyɔŋ lɛji yaa amrɔ nɛɛ he, shi efa saŋŋ bɔ ni eeenyɛ etsake je lɛ kɛya naanɔ!

Bei babaoo lɛ omanye ni aaaye yɛ nitsumɔi amli lɛ damɔ tsuishitoo ni akɛkãa nɔ ko feemɔ he lɛ nɔ. Kɛ́ eji wiemɔ hee kasemɔ ni aaale waa jio, nitsumɔ ko kasemɔ jio, aloo ekolɛ wekukpaa ko ni wɔɔto shishi jio, mɔdɛŋbɔɔ babaoo pɛ nɔ atsɔɔ ni nine shɛɔ nibii ni he hiaa waa lɛ anɔ. Niŋmalɔ Charles Templeton kɛɛ “nitsumɔ ni wa nɔ atsɔɔ ni ayeɔ omanye yɛ nibii babaoo mli.” Adafitswaa wolo mli niŋmalɔ Leonard Pitts, Jr., wie akɛ: “Wɔwieɔ duromɔ keenɔ he, wɔkɛ wɔyitso kpɛlɛɔ shade nɔ, shi bei babaoo lɛ, wɔkpoɔ nibii ni he hiaa fe fɛɛ lɛ moŋ. Nitsumɔ ni wa kɛ omanye ni ayeee babaoo lɛ. Nitsumɔ ní aaaya mra kɛ tsɛ ní aaatsɛ yɛ nitsumɔ mli lɛ.”

Enɛ maa nɔ ni Biblia lɛ wie be babaoo ni eho nɛ lɛ nɔ mi akɛ: “Mɔdɛŋbɔlɔi anine aaaye onukpa.” (Abɛi 12:24) Mɔdɛŋbɔɔ tsɔɔ akɛ esa akɛ wɔmia wɔhiɛ yɛ wɔnitsumɔi amli. Enɛ he miihia kɛji wɔmiitao ni wɔnine ashɛ nɔ ni wɔtswa wɔfai shi akɛ wɔbaafee lɛ nɔ. Mɛni ji hiɛmiamɔ? Te wɔbaafee tɛŋŋ wɔmia wɔhiɛ yɛ wɔ otii lɛ asɛɛdii mli, ni mɛni mli esa akɛ wɔmia wɔhiɛ yɛ? Abaaha sanebimɔi nɛɛ ahetoo yɛ sane ni nyiɛ sɛɛ nɛɛ mli.

[He ni Mfoniri ni yɔɔ baafa 3 lɛ Jɛ]

U.S. National Archives photo