Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Heshibaa—Su ko Ni Kɛ Toiŋjɔlɛ Baa

Heshibaa—Su ko Ni Kɛ Toiŋjɔlɛ Baa

Heshibaa—Su ko Ni Kɛ Toiŋjɔlɛ Baa

Eji mɔ fɛɛ mɔ baa ehe shi kulɛ, kwɛ bɔ ni shihilɛ yɛ je lɛŋ baaŋɔɔ eha. Kulɛ aŋkroaŋkroi taoŋ ni amɛná nibii babaoo fe nine, weku mli bii béiŋ pii, nitsumɔhei kɛ amɛhe eshiŋ akaŋ pii, maji kɛ amɛhe wuŋ ta babaoo. Ani obaasumɔ ni ohi jeŋ ni tamɔ nɛkɛ mli?

YEHOWA NYƆŊMƆ tsuji anɔkwafoi lɛ miisaa amɛhe kɛha jeŋ hee ni ewo shi yɛ he lɛ, he ni heshibaa baafee su ni je lɛŋ bii fɛɛ baajie lɛ kpo, jeee akɛni amɛtɔɔ fã hewɔ, shi moŋ akɛni eji ekãafeemɔ kɛ su kpakpa lɛ hewɔ. (2 Petro 3:13) Yɛ anɔkwale mli lɛ, amɛmiiwo heshibaa su nɛɛ amrɔ nɛɛ. Mɛni hewɔ? Titri lɛ akɛni enɛ ji nɔ ko ni Yehowa taoɔ yɛ amɛdɛŋ lɛ hewɔ. Egbalɔ Mika ŋma akɛ: “Gbɔmɔ, ajaje nɔ ni hi kɛ nɔ ni Yehowa biɔ yɛ odɛŋ atsɔɔo: no ji akɛ ofee nɔ ni ja gbɛ, ni osumɔ ejurɔfeemɔ, ni okɛ o-Nyɔŋmɔ lɛ anyiɛ yɛ heshibaa mli.”—Mika 6:8.

Heshibaa baanyɛ atsɔɔ nibii srɔtoisrɔtoi, ekomɛi tamɔ mɔ aŋkro pɛ susumɔ ni ekɛtsuuu nii, aloo mɔ ni buɔ ehe akɛ ehe ehiaaa, kɛ shwã ni asumɔɔɔ ni ashwãa yɛ nyɛmɔ ni ayɔɔ, nii ni aná, kɛ nibii ni ayɔɔ lɛ hewɔ. Wolo ko tsɔɔ akɛ heshibaa shishitsɔɔmɔ hu ji “ní aaahi shi yɛ husu ni afo aha mɔ ko lɛ mli.” Heshibalɔ hiɔ shi yɛ jeŋba kpakpa husui amli. Ekpɛlɛɔ nɔ hu akɛ, husu yɛ nibii ni esa akɛ efee kɛ nibii ni enyɛɔ efeɔ lɛ he. Ele akɛ nibii komɛi yɛ ni ebɛ hegbɛ akɛ efeɔ. Lɛɛlɛŋ, wɔsumɔɔ ni wɔtsi wɔbɛŋkɛ heshibalɔi. Joseph Addison, ni foɔ lala yɛ Blɔfo wiemɔ mli lɛ ŋma akɛ: “Nɔ ko bɛ ni asumɔɔ waa fe heshibaa yɛ anɔkwale mli.”

Akɛ heshibaa su fɔɔɔ adesai ni yeee emuu. Ehe miihia ni wɔkɛ mɔdɛŋbɔɔ atsu he nii bɔni afee ni wɔná nɛkɛ su nɛɛ. Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ tsɔɔ saji srɔtoi ni ba ni tsɔɔ bɔ ni ajie heshibaa kpo atsɔɔ yɛ gbɛ̀i srɔtoi anɔ, ni ekɛwoɔ wɔ hewalɛ.

Maŋtsɛmɛi Enyɔ ni Ba Amɛhe Shi

Yehowa tsuji ni yeɔ anɔkwa fe fɛɛ lɛ ateŋ mɔ kome ji David, mɔ ni beni eji oblanyo lɛ, afɔ lɛ mu akɛ Israel wɔsɛɛ be maŋtsɛ lɛ. Yɛ no sɛɛ lɛ, Maŋtsɛ Saulo ni yeɔ nɔ lɛ ha David he fĩ lɛ waa akɛni eetao ni egbe lɛ lɛ hewɔ, kɛ agbɛnɛ hu akɛni eha etsɔ foijelɔ lɛ hewɔ.—1 Samuel 16:1, 11-13; 19:9, 10; 26:2, 3.

Yɛ shihilɛi amli ni David yaje nɛɛ fɛɛ sɛɛ po lɛ, eyɔse akɛ husu yɛ nibii ni esa akɛ efee koni ekɛbu ewala he lɛ he. Be ko beni amɛyɔɔ ŋa lɛ nɔ lɛ, David ekpɛlɛɛɛ ni Abishai yeɔ Maŋtsɛ Saulo ni ewɔ lɛ awui, ekɛɛ: “Yehowa akaha enɛ miigbale mi fɔɔŋfɔ akɛ makpã minine mli yɛ mɔ ni Yehowa efɔ lɛ mu lɛ nɔ!” (1 Samuel 26:8-11) David le akɛ jeee lɛ enitsumɔ ji akɛ ejie Saulo kɛjɛ maŋtsɛyeli gbɛhe ni eyɔɔ mli lɛ mli. Enɛ hewɔ lɛ David jie heshibaa kpo yɛ nɛkɛ be nɛɛ mli, kɛtsɔ shi ni ehi yɛ jeŋba kpakpa he husu ni afo aha lɛ lɛ mli lɛ nɔ. Nakai nɔŋŋ Nyɔŋmɔ tsuji ni yɔɔ wɔbe nɛɛ amli lɛ le akɛ yɛ ‘Yehowa hiɛ’ lɛ nibii komɛi yɛ ni amɛnyɛŋ amɛfee kɔkɔɔkɔ, kɛ́ oshara eba adesa wala he po.—Bɔfoi lɛ Asaji 15:28, 29; 21:25.

Maŋtsɛ David bi Salomo hu jie heshibaa kpo beni eji oblanyo, shi enɔ lɛ yɛ srɔto fioo. Beni awó Salomo maŋtsɛ lɛ enu he akɛ enyɛŋ etsu sɔ̃ ni tsii ni ji maŋtsɛyeli lɛ he nii. Esɔle akɛ: “Yehowa, mi-Nyɔŋmɔ, owo otsulɔ maŋtsɛ yɛ mitsɛ David najiaŋ; ni mi lɛ gbekɛ bibioo kɛkɛ ji mi, mileko kpojee loo mlibaa.” Eka shi faŋŋ akɛ, Salomo le akɛ ebɛ nyɛmɔ, ni ebɛ niiashikpamɔ hu. No hewɔ lɛ eba ehe shi, ni ekɛ ekome too pɛ esusumɔ tsuuu nii, aloo esusuuu akɛ enɔ bɛ kwraa. Salomo bi koni Yehowa aha lɛ nilee, ni atsu he nii aha lɛ nakai.—1 Maŋtsɛmɛi 3:4-12.

Mesia lɛ kɛ Mɔ ni Tsɔ Ehiɛ Ba Lɛ

Beni Salomo ebahi shi afii 1,000 sɛɛ lɛ, Yohane Baptisilɔ lɛ tsu nii kɛ saa gbɛ eha Mesia lɛ. Ákɛ mɔ ni tsɔ Mɔ ni Afɔ Lɛ Mu lɛ hiɛ hewɔ lɛ, Yohane miiha Biblia gbalɛ miiba mli. Kulɛ ebaanyɛ ekɛ hegbɛ ni eyɔɔ lɛ ashwã. Agbɛnɛ kulɛ Yohane baanyɛ etao hiɛnyamwoo eha ehe akɛni eji Mesia lɛ wekunyo lɛ hewɔ. Shi Yohane kɛɛ mɛi krokomɛi akɛ esaaa mɔ ni fɛ̃neɔ Yesu tokotanaa kpãa lɛ po. Ni beni Yesu tee Yordan Faa lɛ naa koni abaptisi lɛ lɛ, Yohane kɛɛ akɛ: “Mi moŋ ni ehia mi akɛ bo obaptisiɔ mi lɛ, ni bo obaa miŋɔɔ nɛɛ?” Enɛ tsɔɔ akɛ Yohane jeee gbɔmɔ ko ni shwãa. Ebaa ehe shi.—Mateo 3:14; Maleaki 4:5, 6; Luka 1:13-17; Yohane 1:26, 27.

Sɛɛ mli beni abaptisi Yesu lɛ, eje be-fɛɛ sɔɔmɔ nitsumɔ lɛ shishi, eshiɛ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ he sanekpakpa lɛ. Eyɛ mli akɛ no mli lɛ Yesu eye emuu moŋ shi ekɛɛ akɛ: “Minyɛŋ mato miyiŋ mafee nɔ kome po yɛ misuɔmɔ naa . . . jeee mi diɛŋtsɛ misuɔmɔnaa nii mitaoɔ, shi mɔ ni tsu mi lɛ suɔmɔnaa nii.” Kɛfata he lɛ, Yesu taooo hiɛnyamwoo kɛjɛɛɛ gbɔmɔ dɛŋ, shi moŋ ewoɔ Yehowa hiɛ nyam yɛ nɔ fɛɛ nɔ ni efeɔ lɛ mli. (Yohane 5:30, 41-44, NW) Mɛɛ heshibaa po nɛ!

Belɛ eka shi faŋŋ akɛ, Yehowa tsuji anɔkwafoi—tamɔ David, Salomo, Yohane Baptisilɔ lɛ, kɛ Yesu Kristo ni ji nuu ni eye emuu po—ba amɛhe shi. Amɛshwãaa, amɛsusuuu akɛ amɛnɔ kwɔ, amɛkɛ amɛ pɛ amɛsusumɔ tsuuu nii, shi amɛhi husui ni ja ni afo awo amɛhe lɛ mli. Amɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ ji yiŋtoo ni fa kɛha ŋmɛnɛŋmɛnɛ beaŋ Yehowa tsuji koni amɛkase, ni amɛba amɛhe shi. Kɛlɛ, yiŋtoi krokomɛi ahewɔ ni esa akɛ afee nakai lɛ yɛ.

Yɛ adesai ayinɔsane be ni bɛ shweshweeshwe nɛɛ mli lɛ, heshibaa ebafee su ko ni he hiaa waa kɛha anɔkwa Kristofoi. Eyeɔ ebuaa ni toiŋjɔlɛ bakãa mɔ lɛ kɛ Yehowa Nyɔŋmɔ teŋ, kɛ nanemɛi adesai ateŋ, ni mɔ lɛ diɛŋtsɛ hu naa mligbɛ toiŋjɔlɛ.

Wɔ kɛ Yehowa Nyɔŋmɔ Teŋ Toiŋjɔlɛ

Ja wɔhi shi yɛ husui ni Yehowa efo eha wɔ yɛ anɔkwa jamɔ mli lɛ naa dani wɔbaaná wɔ kɛ lɛ teŋ toiŋjɔlɛ. Wɔ klɛŋklɛŋ fɔlɔi Adam kɛ Hawa teke husui ni Nyɔŋmɔ fo ewo amɛhe lɛ, ni amɛbatsɔmɔ klɛŋklɛŋ adesai ni baaa amɛhe shi. Amɛŋmɛɛ shidaamɔ kpakpa ni kã amɛ kɛ Yehowa teŋ lɛ he, kɛ amɛshia, amɛwɔsɛɛ shihilɛ kɛ amɛwala hu. (1 Mose 3:1-5, 16-19) Kwɛ ehe nyɔmɔwoo ni ehiii kwraa ni amɛná!

Nyɛhaa wɔkasea nii kɛjɛa Adam kɛ Hawa fatɔi lɛ amli, ejaakɛ anɔkwa jamɔ yɛ husui yɛ nibii ni esa akɛ wɔfeɔ lɛ ahe. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, Biblia lɛ kɛɔ akɛ: “Ajwamaŋbɔlɔi loo wɔŋjalɔi loo gbalaŋkulɔi loo mɛi ni kɛ amɛ diɛŋtsɛ amɛheloo feɔ yakayakanii loo hii ni kɛ hii feɔ yakayakanii, loo julɔi loo hiɛjoolɔi loo dãatɔlɔi loo mɛi ajɛlɔi loo amimyelɔi anine shɛŋ Nyɔŋmɔ maŋtsɛyeli lɛ nɔ kwraa.” (1 Korintobii 6:9, 10) Yehowa ejɛ nilee mli eje nɛkɛ husui nɛɛ kɛha wɔhilɛ-kɛhamɔ, ni wɔtsɔɔ akɛ nilelɔi ji wɔ kɛji akɛ wɔhi shi yɛ nɛkɛ husui nɛɛ anaa. (Yesaia 48:17, 18) Abɛi 11:2 lɛ kɛɔ wɔ akɛ: “Heshibalɔi moŋ yɔɔ nilee.”

Ni kɛ́ jamɔ gbɛjianɔtoo ko kɛɛ wɔ akɛ wɔbaanyɛ wɔteke husui nɛɛ, ni wɔya nɔ wɔná wɔ kɛ Nyɔŋmɔ teŋ toiŋjɔlɛ mli ŋɔɔmɔ hu? Nakai gbɛjianɔtoo lɛ miibɔ mɔdɛŋ ni elaka wɔ. Yɛ gbɛ kroko nɔ lɛ heshibaa baaye ebua wɔ ni wɔná wɔ kɛ Yehowa Nyɔŋmɔ teŋ wekukpaa ni mli wa.

Wɔ kɛ Adesai Ateŋ Toiŋjɔlɛ

Heshibaa haa toiŋjɔlɛ bakãa wɔ kɛ mɛi krokomɛi ateŋ hu. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, kɛ fɔlɔi fee bɔ ni amɛmii shɛɔ nii ni amɛyɔɔ lɛ he lɛ he nɔkwɛmɔnɔ kpakpa, ni amɛhaa mumɔŋ saji yeɔ klɛŋklɛŋ gbɛhe lɛ, no lɛ eka shi faŋŋ akɛ amɛbii baanyɛ akase amɛsu ni amɛyɔɔ lɛ. Kɛ eba lɛ nakai lɛ, kɛji akɛ amɛbii bibii lɛ hu anine shɛɛɛ nibii ni amɛtaoɔ lɛ anɔ be fɛɛ be po lɛ, ebaafee mlɛo kɛha amɛ akɛ amɛmii aaashɛ amɛhe yɛ nii ni amɛyɔɔ lɛ he. Enɛ baaye ebua amɛ ni amɛhi shi yɛ heshibaa mli, ni weku shihilɛ lɛ baafee nɔ ni toiŋjɔlɛ babaoo yɔɔ mli.

Ehe miihia ni mɛi ni yɔɔ nɔkwɛmɔ nitsumɔ hegbɛi amli lɛ titri akwɛ jogbaŋŋ koni amɛba amɛhe shi, ni amɛkɛ hegbɛ ni amɛyɔɔ lɛ akatsu nii yɛ gbɛ ni esaaa nɔ. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, awoɔ Kristofoi ŋaa akɛ: “Mɔ ko akajwɛŋ fe nɔ ni aŋma lɛ.” (1 Korintobii 4:6) Esa akɛ asafoŋ onukpai lɛ ale akɛ, esaaa akɛ amɛbɔɔ mɔdɛŋ ni amɛkɛ amɛ diɛŋtsɛ amɛsusumɔi fɔ̃ɔ mɛi krokomɛi anɔ. Yɛ no najiaŋ lɛ, esa akɛ amɛkɛ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ atsu nii ni amɛkɛwo nifeemɔi kpakpai ahe hewalɛ yɛ saji ni kɔɔ jeŋba, atadewoo, hesaamɔ, kɛ hiɛtserɛjiemɔ mli lɛ he. (2 Timoteo 3:14-17) Kɛ asafoŋ bii lɛ na akɛ onukpai lɛ kɛ Ŋmalɛi lɛ tsuɔ nii lɛ, ehaa amɛnáa bulɛ kɛhaa nɛkɛ hii nɛɛ, ni enɛ kɛ miishɛɛ kɛ suɔmɔ toiŋjɔlɛ mumɔ ko baa asafo lɛ mli.

Mligbɛ Toiŋjɔlɛ ni Mɔ Náa

Mɛi ni baa amɛhe shi lɛ náa nyɔmɔwoo ni ji mligbɛ toiŋjɔlɛ. Mɔ ni baa ehe shi lɛ kɛ hiɛdɔɔ taooo hiɛnyam. Enɛ etsɔɔɔ akɛ ekɛ otii mamɔɔɔ ehiɛ. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, ekolɛ eesumɔ ni ená sɔɔmɔ hegbɛi krokomɛi, shi emɛɔ Nyɔŋmɔ, ni ejieɔ Yehowa yi yɛ Kristofoi ahegbɛi fɛɛ eko ni enáa lɛ hewɔ. Eŋɔɔɔ amɛ akɛ nibii ni lɛ diɛŋtsɛ enine shɛ nɔ. Enɛ gbalaa heshibalɔ lɛ kɛbɛŋkɛɔ Yehowa he gbagbalii, mɔ ni ji “hejɔlɛ Nyɔŋmɔ lɛ.”— Filipibii 4:9.

Ŋɔɔ lɛ akɛ, bei komɛi lɛ mɛi komɛi jieɔ amɛjwɛŋmɔ yɛ wɔnɔ. Ani ehiii moŋ akɛ aaajie jwɛŋmɔ yɛ wɔnɔ akɛni wɔbaa wɔhe shi hewɔ moŋ fe ni wɔkɛ henɔwomɔ aaagbala mɛi ajwɛŋmɔ kɛba wɔnɔ? Heshibalɔi kɛ hiɛdɔɔ taooo hiɛnyam. Enɛ hewɔ lɛ, amɛyɛ mligbɛ toiŋjɔlɛ ni he hiaa kɛha henumɔŋ kɛ gbɔmɔtsoŋ hilɛ-kɛhamɔ.

Ní Wɔɔná Heshibaa Su ni Wɔhiɛ Mli Daa

Adam kɛ Hawa wó amɛhe nɔ—su ni amɛkɛfɔ amɛshwiei. Mɛni baaye ebua wɔ koni wɔtsi wɔhe kɛjɛ tɔmɔi ni tamɔ nɔ ni wɔ klɛŋklɛŋ fɔlɔi lɛ fee lɛ pɛpɛɛpɛ he? Mɛɛ gbɛ nɔ wɔɔtsɔ ni wɔná subaŋ kpakpa ni ji heshibaa?

Klɛŋklɛŋ lɛ hegbɛ ni wɔyɔɔ yɛ wɔ kɛ Yehowa, jeŋ muu fɛɛ Bɔlɔ lɛ teŋ wekukpaa mli lɛ baaye ebua wɔ. Mɛɛ hiɛyaa ni wɔɔná wɔbaanyɛ wɔkɛto nibii ni Nyɔŋmɔ efee eha wɔ lɛ he be fɛɛ be? Yehowa bi etsulɔ anɔkwafo Hiob akɛ: “Nɛgbɛ oyɔɔ beni mito shikpɔŋ lɛ shishi lɛ? Kɛɛmɔ mi kɛ oyɛ sane shishinumɔ.” (Hiob 38:4, NW) Hiob nyɛɛɛ aha hetoo ko. Ani wɔ hu wɔnilee, nyɛmɔ kɛ niiashikpamɔ ni wɔyɔɔ lɛ tamɔɔɔ nakai nɔŋŋ? Ani efeŋ nɔ ni sɛɛnamɔ yɔɔ he akɛ wɔɔyɔse wɔfatɔi?

Kɛfata he lɛ Biblia lɛ kɛɔ wɔ akɛ: “Yehowa nɔ̃ ji shikpɔŋ lɛ kɛ emli nii lɛ, je lɛ kɛ mɛi ni yɔɔ mli lɛ.” Nɔ ni fata enɛ he ji, “kooŋ looi fɛɛ . . . kɛ lɛ̀ɛ kooloi akpei abɔ ni yɔɔ gɔji anɔ lɛ.” Yehowa baanyɛ ekɛɛ akɛ: “Minɔ ji jwiɛtɛi lɛ, ni minɔ ji shika lɛ.” (Lala 24:1; 50:10; Hagai 2:8) Mɛni wɔyɔɔ ni wɔbaanyɛ wɔkɛto nibii ni Yehowa yɔɔ lɛ he? Adesa ni ji niiatsɛ ni fe fɛɛ lɛ po nyɛŋ ashwã yɛ nibii ni eyɔɔ lɛ hewɔ! No hewɔ lɛ nilee yɛ mli akɛ wɔɔnyiɛ bɔfo Paulo ŋaawoo ni jɛ mumɔŋ ni ekɛha Kristofoi ni yɔɔ Roma lɛ sɛɛ: “Mikɛ duromɔ ni aŋɔduro mi lɛ miikɛɛ nyɛteŋ mɔ fɛɛ mɔ akɛ, ekabu lɛ diɛŋtsɛ ehe tuutu fe bɔ ni sa akɛ ebuɔ ehe.”—Romabii 12:3.

Ákɛ Nyɔŋmɔ tsuji ni sumɔɔ ni amɛba amɛhe shi lɛ, esa akɛ wɔsɔle koni wɔná mumɔ lɛ yibii ni ji—suɔmɔ, miishɛɛ, hejɔlɛ, tsuishitoo, mlihilɛ, ejurɔfeemɔ, hemɔkɛyeli, mlijɔlɛ, kɛ henɔyeli. (Luka 11:13; Galatabii 5:22, 23) Mɛni hewɔ? Ejaakɛ nɛkɛ sui nɛɛ ateŋ eko fɛɛ eko baaye ebua wɔ koni wɔba wɔhe shi. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, suɔmɔ kɛha wɔnanemɛi adesai baaye ebua wɔ koni wɔwuu wɔshi su ni haa wɔshwãa aloo ni wɔɔha akɛ wɔ pɛ wɔsusumɔ atsu nii. Ni henɔyeli baaye ebua wɔ koni wɔmɛ ni wɔjwɛŋ dani wɔfee nɔ ko ni tsɔɔ henɔwomɔ.

Nyɛhaa wɔhiɛ ahia wɔhe nɔ! Esa akɛ wɔha wɔhiɛ ahi wɔhe nɔ be fɛɛ be koni wɔkagbee henɔwomɔ tsɔne mli. Jeee be fɛɛ be maŋtsɛmɛi enyɔ ni atsĩ amɛtã kɛtsɔ hiɛ lɛ ba amɛhe shi. Maŋtsɛ David kɛ oyaiyeli fee nɔ ko ni ji Israel ni ekane lɛ hewɔ, nɔ ko ni kɛ Yehowa suɔmɔnaa nii kpãaa gbee. Maŋtsɛ Salomo baaa ehe shi aahu akɛ, ekɛ ehe yawo wɔŋjamɔ mli.—2 Samuel 24:1-10; 1 Maŋtsɛmɛi 11:1-13.

Shii abɔ ni nibii agbɛjianɔtoo ni leee Nyɔŋmɔ nɛɛ yɔɔ shihilɛ mli lolo nɛɛ, ebaabi hiɛmiamɔ be fɛɛ be koni aná heshibaa su. Shi kɛlɛ, sɛɛnamɔ baaba mɔdɛŋ ni aaabɔ lɛ he. Adesai heshibalɔi pɛ baahi Nyɔŋmɔ jeŋ hee lɛ mli. Amɛbaana heshibaa akɛ eji ekãafeemɔ moŋ, shi jeee gbɔjɔmɔ. Kwɛ bɔ ni ebaafee nɔ ni yɔɔ naakpɛɛ akɛ akɛ toiŋjɔlɛ ni jɛɔ heshibaa mli baa lɛ baajɔɔ aŋkroaŋkroi kɛ wekui fɛɛ!

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 23]

Yesu jɛ heshibaa mli ekɛ yijiemɔ ha Yehowa yɛ nibii fɛɛ ni efee lɛ mli