Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Sanebimɔi ni Jɛ Kanelɔi Adeŋ

Sanebimɔi ni Jɛ Kanelɔi Adeŋ

Sanebimɔi ni Jɛ Kanelɔi Adeŋ

Ani bɔfo Paulo miitsɔɔ yɛ Romabii 12:19 lɛ akɛ, esaaa akɛ Kristofoi amli fuɔ beni ekɛɛ akɛ: “Suɔlɔi, nyɛkatɔa nyɛ diɛŋtsɛ nyɛhe owele, shi moŋ nyɛŋmɛa mlifu lɛ gbɛ” lɛ lo?

Kɛ wɔɔwie faŋŋ lɛ, dabi. Bɔfo Paulo miiwie Nyɔŋmɔ mlifu lɛ he yɛ biɛ. Shi kɛlɛ, enɛ etsɔɔɔ akɛ, kɛ́ Kristofoi amli fu lɛ, efeee nɔ ko. Biblia lɛ woɔ wɔ ŋaa yɛ faŋŋ mli akɛ wɔmli akafu. Susumɔ ŋwɛi ŋaawoo lɛ he nɔkwɛmɔnɔ lɛ he okwɛ.

“Ha mlifu sɛɛ afo ni oshɛ mlila ofɔ̃; kaawo otsui la hu, efɔŋfeemɔ mli kɛkɛ ekɛ mɔ yaa.” (Lala 37:8) “Mɔ fɛɛ mɔ ni mli fuɔ enyɛmi (yaka) lɛ, eeeye kojomɔ lɛŋ fɔ.” (Mateo 5:22) “Heloo lɛ nitsumɔi lɛ jeɔ kpo faŋŋ, nomɛi ji gbalafitemɔ, ajwamaŋbɔɔ, muji nitsumɔ, nyenyeŋtswibɔɔ, wɔŋjamɔ, sũu, nyɛ̃ɛ, béi, awuŋayelii, mlilawooi.” (Galatabii 5:19, 20) “Nyɛhaa mlijoomɔ kɛ mlila kɛ mlifu kɛ bolɔmɔ kɛ musubɔɔ fɛɛ sɛɛ afoa yɛ nyɛteŋ.” (Efesobii 4:31) “Mɔ fɛɛ mɔ he afee oya kɛ ninumɔ, ehumi shi kɛ wiemɔ, ehumi shi kɛ mlifu.” (Yakobo 1:19) Kɛfata he lɛ, Abɛi awolo lɛ woɔ wɔ ŋaa shii abɔ akɛ wɔmli akafu loo wɔmli akafu oya yɛ tɔmɔi bibii kɛ adesai atɔmɔi ahewɔ.—Abɛi 12:16; 14:17, 29; 15:1; 16:32; 17:14; 19:11, 19; 22:24; 25:28; 29:22.

Saji ni yɔɔ Romabii 12:19 lɛ mli lɛ kɛ nakai ŋaawoo lɛ kpãa gbee. Paulo jie yi akɛ, esaaa akɛ wɔhaa osatofeemɔ hiɔ wɔsuɔmɔ lɛ mli, akɛ wɔjɔɔ mɛi ni waa wɔ yi lɛ, akɛ wɔsusu mɛi krokomɛi ahe ekpakpa, akɛ wɔkɛ efɔŋ akato efɔŋ najiaŋ, ni wɔbɔ mɔdɛŋ ni wɔkɛ mɛi fɛɛ ahi shi yɛ toiŋjɔlɛ mli. Kɛkɛ ni ewo hewalɛ akɛ: “Suɔlɔi, nyɛkatɔa nyɛ diɛŋtsɛ nyɛhe owele, shi moŋ nyɛŋmɛa mlifu lɛ gbɛ; ejaakɛ aŋma akɛ: ‘Minɔ ji oweletɔɔ, mi mato najiaŋ, Nuntsɔ lɛ kɛɛ.’ ”—Romabii 12:9, 14, 16-19.

Hɛɛ, esaaa akɛ wɔhaa mlifu tsirɛɔ wɔ ni wɔtɔɔ owele. Wɔshihilɛi ahe nilee kɛ wɔjalɛsaneyeli henumɔ yeee emuu. Kɛ́ wɔha mlifu tsirɛ wɔ kɛtɔ owele lɛ, bei pii lɛ ebaaha wɔfee nɔ ni ejaaa. No baatsu Nyɔŋmɔ Henyɛlɔ, Abonsam lɛ yiŋtoo he nii. Paulo ŋma yɛ he kroko akɛ: “Nyɛmli afua, shi nyɛkafea esha; hulu akanyɔ shi yɛ nyɛmlila lɛ nɔ, ni asaŋ nyɛkɛ nyɛhe akafɔa shi nyɛhaa Abonsam.”—Efesobii 4:26, 27.

Gbɛ ni hi fe fɛɛ, gbɛ ni nilee yɔɔ mli ji ni oha Nyɔŋmɔ atsɔɔ be kɛ mɔ ni esa akɛ atɔ ehe owele lɛ. Ebaanyɛ efee enɛ kɛ nilee fɛɛ ni eyɔɔ yɛ anɔkwale lɛ he lɛ, ni oweletɔɔ he nii ni eeetsu lɛ baajie ejalɛsaneyeli ni yeɔ emuu lɛ kpo. Wɔbaanyɛ wɔna akɛ enɛ ji nɔ ni Paulo tsɔɔ yɛ Romabii 12:19 lɛ, kɛji wɔyɔse wiemɔi ayisɛɛ ni etsɛ yɛ 5 Mose 32:35, 41, ni wiemɔi nɛɛ fata he lɛ, akɛ: “Mi minɔ ji oweletɔɔ kɛ nyɔmɔwoo” lɛ. (Okɛto Hebribii 10:30 he.) No hewɔ lɛ, eyɛ mli akɛ wiemɔ “Nyɔŋmɔ” ejeee kpo yɛ Hela niŋmaai lɛ amli moŋ, shi ŋmɛnɛŋmɛnɛ beaŋ shishitsɔɔlɔi babaoo kɛwo mli yɛ Romabii 12:19. Enɛ éha ekanemɔ lɛ efee no ko nɛkɛ, “ha Nyɔŋmɔ atɔ owele” (The Contemporary English Version); “ha Nyɔŋmɔ mlifu lɛ gbɛ” (American Standard Version); “ha Nyɔŋmɔ agbala toi kɛ eesumɔ” (The New Testament in Modern English); “shí gbɛ oha nyɔmɔwoo ni jɛ ŋwɛi.”—The New English Bible.

Kɛji anɔkwale lɛ henyɛlɔi fee wɔ niseniianii loo amɛwa wɔ yi po lɛ, wɔbaanyɛ wɔná hekɛnɔfɔɔ yɛ nɔ ni awie yɛ Yehowa Nyɔŋmɔ he ni Mose nu lɛ mli, akɛ: “Yehowa, Yehowa, Nyɔŋmɔ musuŋtsɔlɔ kɛ durolɔ ní toɔ tsui, ní mɔbɔnalɛ kɛ anɔkwale fá pii, ni hiɛɔ mɔbɔnalɛ mli ehaa mɛi akpei abɔ, ni ŋɔɔ tɔmɔ kɛ efɔŋ kɛ esha efaa, ni ehaaa mɔ ko mɔ ko aŋɔ ehe aye kwraa.”2 Mose 34:6, 7; wɔma efã ko nɔ mi.