Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

“Namɔ Mɛi Kɛɔ akɛ Miji?”

“Namɔ Mɛi Kɛɔ akɛ Miji?”

“Namɔ Mɛi Kɛɔ akɛ Miji?”

BLONYA be eshɛ ekoŋŋ. Gbɔmɛi ni yɔɔ je lɛŋ he fɛɛ he lɛ halaa akɛ amɛbaaye fɔmɔ gbi ko. Namɔ fɔmɔ gbi? Ani Nyɔŋmɔ Bi lɛ ni loo Yudanyo ko kɛkɛ ni etuu ehe eha ni hiɛ jwɛŋmɔ akɛ ebaatsake jamɔ ni ehé shi yɛ he ni eyɔɔ lɛ yɛ klɛŋklɛŋ afii oha lɛ mli? Ani eji mɔ ko ni fãa ohiafoi ahe lɛ fɔmɔ gbi, atuatselɔ ni wo Roma Maŋtsɛyeli lɛ he gbeyei aahu akɛ agbe lɛ aloo ekolɛ eji ŋaalɔ ko ni ma aŋkro nilee kɛ mligbɛ ŋaalee ko ni nɔ kwɔ nɔ mi? Oyɛ yiŋtoo ni obaanyɛ odamɔ nɔ oha onaa akpɛ ohe akɛ, ‘Yɛ anɔkwale mli lɛ, namɔ tuuntu ji Yesu Kristo?’

Yesu diɛŋtsɛ miisumɔ ni ele hetoo ni mɛi kɛbaaha nakai sanebimɔ lɛ. Be ko lɛ ebi ekaselɔi lɛ akɛ: “Namɔ mɛi kɛɔ akɛ miji?” (Marko 8:27) Mɛni hewɔ ebi sane nɛɛ? Mɛi babaoo ekpa esɛɛ nyiɛmɔ momo. Eka shi faŋŋ akɛ mɛi krokomɛi ayiŋ futu amɛ ni amɛnijiaŋ je wui beni ekpoo mɔdɛŋ ni amɛbɔ koni amɛwo lɛ maŋtsɛ lɛ. Kɛfata he lɛ, beni Yesu henyɛlɔi lɛ ka lɛ lɛ, ekɛ okadi ko ni jɛ ŋwɛi haaa koni ekɛtsɔɔ mɔ ni eji. No hewɔ lɛ yɛ nakai sanebimɔ lɛ hetoohamɔ mli lɛ, mɛni ji nɔ ni ebɔfoi lɛ wie yɛ mɔ ni eji lɛ he? Amɛtsi susumɔi komɛi ni ehé shi yɛ gbɔmɛi lɛ ateŋ lɛ ekomɛi atã: “Mɛi komɛi kɛɔ akɛ Yohane, baptisilɔ lɛ ni, ni mɛi komɛi hu kɛɔ akɛ Elia ni, ni mɛi krokomɛi kɛɔ akɛ Yeremia aloo gbalɔi lɛ ateŋ mɔ kome ni.” (Mateo 16:13, 14) Amɛtsĩii heguɔgbee babaoo ni yɔɔ veveeve ni kɔɔ Yesu he ni miigbɛ eeshwã Palestina lɛ tã akɛ—musubɔlɔ, mɔ ni lakaa mɛi krokomɛi akɛ eyɛ ŋaalee loo nilee krɛdɛɛ ko, apasa gbalɔ, loo sɛkɛyelɔ po lɛ.

Sui Babaoo ni Yesu Hiɛ Lɛ

Kɛji Yesu bi nakai sane lɛ nɔŋŋ ŋmɛnɛ lɛ, ekolɛ ebaabi yɛ gbɛ kroko nɔ akɛ: “Namɔ woloŋlelɔi kɛɔ akɛ miji?” Shikome ekoŋŋ lɛ, ekolɛ hetoohamɔ lɛ baaba shi akɛ: Ahiɛ susumɔi srɔtoi babaoo yɛ he. David Tracy ni yɔɔ University of Chicago lɛ kɛɛ akɛ: “Yesu ebafee okpɔŋɔ ni gbɔmɛi srɔtoi eta enɔ yɛ gbɛ̀i srɔtoi babaoo nɔ.” Yɛ nyɛsɛɛ afii oha ni eho lɛ amli lɛ, woloŋlelɔi kɛ shihilɛ mli nibii, gbɔmɔ he nikasemɔ, kɛ wolokasemɔ gbɛ̀i ni yɔɔ hwanyaŋŋ babaoo etsu nii yɛ be mli ni amɛbɔɔ mɔdɛŋ koni amɛto gbɛjianɔ kɛha sanebimɔ ni kɔɔ mɔ ni Yesu ji diɛŋtsɛ lɛ he lɛ. Yɛ naagbee mli lɛ, namɔ amɛsusuɔ akɛ Yesu ji diɛŋtsɛ?

Woloŋlelɔi komɛi kã he amɛsusuɔ akɛ yinɔsane mli Yesu lɛ ji Yuda gbalɔ ko ni gbaa hemɔkɛyeli ni kɔɔ gbohii ashihilɛ he sane ni miiwo tsuitsakemɔ hewalɛ. Shi kɛlɛ, amɛkpoɔ Nyɔŋmɔ Bi, Mesia, kɛ Kpɔlɔ ni amɛaatsɛ lɛ lɛ kwraa. Woloŋlelɔi lɛ ateŋ mɛi babaoo jeɔ ŋwane yɛ Biblia mli amaniɛbɔɔ ni kɔɔ eŋwɛi shihilɛhe kɛ eshitee lɛ he. Kɛha mɛi krokomɛi lɛ, Yesu ji nuu ko kɛkɛ ni kɛtsɔ eshihilɛ gbɛ kpakpa kɛ etsɔɔmɔi anɔ lɛ ekanya jamɔi babaoo ni yɛ naagbee mli lɛ amɛbatsɔmɔ Kristojamɔ. Ni taakɛ aŋma yɛ Theology Today lɛ mli lɛ, mɛi krokomɛi kã he amɛnaa Yesu lolo akɛ “heguɔgbelɔ, ŋaalɔ ko ni kpaa shi, loo teemɔŋ sane mli ohiafo ko; akutsoŋ gbɛjianɔtolɔ, lalafolɔ ko ni ehala akɛ ebaaha eshihilɛ adamɔ toiŋjɔlɛ kɛ suɔmɔ nɔ ní miiwie eeshi asafo ni ato amɛhe gbɛjianɔ jogbaŋŋ, aloo mɔ ko ni nyɛɔ ehiɔ shi yɛ he ni basabasafeemɔ yɔɔ ni woɔ mɛi hewalɛ ni amɛku mla mli koni amɔmɔ mɛi ní gbɛɔ esusumɔi eshwãaa yɛ faŋŋ mli beni etsɔɔ mɛi ni yɔɔ hoo, ni yeɔ ohia, ni yɔɔ Palestina akrowai ni shihilɛ gbɛ yɔɔ basabasa lɛ amli.”

Susumɔi ni efɔɔɔ kaa babaoo yɛ lolo. Yesu he amaga ni atɛŋ lɛ ediŋ miije kpo yɛ rap lala, maŋ nitɛŋmɔi, kɛ jooi tete po amli. * Mɛi krokomɛi gbɛɔ yiŋsusumɔi amɛshwãa akɛ Yesu ji yoo. Yɛ afi 1993 latsaa be mli lɛ, saralɔi ni eba Orange County Fair California lɛ na “Christie” he amaga ko, ni ji “Kristo” yoo ni hiɛ ehe yayai yɛ krɔs nɔ. Yɛ nakai beaŋ nɔŋŋ yɛ New York lɛ, akɛ “Christa”—ni ji “Yesu” yoo ni asɛŋ lɛ—lɛ miitsɔɔ. Amagai enyɔ lɛ fɛɛ tee ŋwanejee babaoo shi. Ni yɛ afi 1999 mra be mli lɛ, nihélɔi anine baanyɛ ashɛ wolo “ni kɔɔ suɔmɔ [ni] Gbekɛ Yesu kɛ egbee, Angel, jie kpo amɛtsɔɔ amɛhe” kpoi abɔ nɔ. Atsɔɔ wekukpaa ni kã amɛteŋ lɛ mli akɛ aji “nɔ ni tsirɛɔ mɔ yɛ mumɔŋ ni etsɔɔ bɔ ni gbekɛ nuu kɛ gbee efee klalo akɛ amɛkɛ amɛwala baashã afɔle amɛha amɛhe.”

Ani Ehe Miihia Kwraa?

Mɛni hewɔ esa akɛ osumɔ akɛ ooole mɔ ni Yesu ji yɛ be ni eho lɛ mli kɛ mɔ ni eji amrɔ nɛɛ? Nɔ kome ji akɛ, ejaakɛ kɛji aaatsɛ Napoleon wiemɔ yisɛɛ lɛ, “Yesu Kristo ná hewalɛ yɛ E-shishibii ni efaa amɛ ni kɛlɛ amɛnaaa Lɛ yɛ gbɔmɔtsoŋ lɛ nɔ.” Kɛtsɔ etsɔɔmɔi ni hewalɛ yɔɔ mli lɛ kɛ gbɛ ni etsɔ nɔ ehi shi lɛ nɔ lɛ, Yesu ená hewalɛ yɛ gbɔmɛi akpekpe toi akpei abɔ ashihilɛ nɔ, nɔ ni miihe ashɛ afii akpei enyɔ nɛ. Niŋmalɔ ko yɔse enɛ jogbaŋŋ ni ekɛɛ akɛ: “Kɛ́ abua asraafoi fɛɛ ni eshi ako dã, kɛ ŋshɔ hiɛ asraafoi fɛɛ ni ana dã, kɛ maŋ ajinafoi agwabɔɔ ni etara shi dã, kɛ maŋtsɛmɛi fɛɛ ni eye nɔ dã lɛ fɛɛ anaa lɛ, amɛnáko adesai ashihilɛ nɔ hewalɛ yɛ shikpɔŋ nɔ yɛ gbɛ ni mli wa tamɔ nɛkɛ nɔ.”

Kɛfata he lɛ, ehe miihia ni ole mɔ ni Yesu ji yɛ be ni eho lɛ mli kɛ mɔ ni eji amrɔ nɛɛ ejaakɛ ebaaná hewalɛ tɛ̃ɛ yɛ owɔsɛɛ shihilɛ nɔ. Oyɛ hegbɛ akɛ obaatsɔ ŋwɛi maŋtsɛyeli ko ni ato ama shi—ni ji Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli ni yɔɔ Yesu shishi lɛ shishinyo. Abaaku sɛɛ akɛ wɔshibɔlemɔ ŋulami ni ehao nɛɛ mli wala yibii ni yɔɔ fɛo lɛ kɛ shihilɛhei ni ŋmɛɔ pɛpɛɛpɛ yɛ Yesu gbɛtsɔɔmɔ shishi lɛ aha ekoŋŋ. Biblia gbalɛ maa nɔ mi ehaa wɔ akɛ Yesu Maŋtsɛyeli lɛ baalɛ mɛi ni hɔmɔ yeɔ amɛ lɛ, ebaakwɛ ohiafoi anɔ, ebaatsa mɛi ni he yeɔ lɛ, ni ekɛ gbohii lɛ baaku sɛɛ aba wala mli.

Eka shi faŋŋ akɛ oosumɔ ni ole nɔ̃ gbɔmɔ ni kwɛɔ nɔyeli ni he hiaa babaoo nɛɛ nɔ. Nikasemɔ ni nyiɛ sɛɛ lɛ baaye abua bo koni onu mɔ tuuntu ni Yesu ji diɛŋtsɛ lɛ shishi.

[Shishigbɛ niŋmaa]

^ kk. 7 Kɛha sane ni kɔɔ bɔ ni Yesu ji hã yɛ gbɔmɔtsoŋ gbɛfaŋ lɛ, kwɛmɔ saneyitso ni ji “What Did Jesus Look Like,?” (“Te Yesu Ji Hã Tɛŋŋ?”) yɛ December 8, 1998, Awake! lɛ mli.