Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shweshweeshwe Shihilɛ Namɔ Bianɛ—Kɛ Kɛmiiya Naanɔ

Shweshweeshwe Shihilɛ Namɔ Bianɛ—Kɛ Kɛmiiya Naanɔ

Shweshweeshwe Shihilɛ Namɔ Bianɛ—Kɛ Kɛmiiya Naanɔ

MƐNI hewɔ ni bei pii lɛ ewa akɛ abaaná shweshweeshwe shihilɛ lɛ, ni kɛji akɛ nine shɛ nɔ hu lɛ, mɛni hewɔ ehiɔ shi be kukuoo lɛ? Ani eeenyɛ ebalɛ akɛ shweshweeshwe shihilɛ ni wɔsusuɔ akɛ wɔyɔɔ lɛ damɔ susumɔ—nɔ ni wɔhiɛ kã nɔ akɛ wɔnine baashɛ nɔ lɛ nɔ fe nɔ ni eeedamɔ nɔ ni nine nyɛɔ eshɛɔ nɔ lɛ nɔ? Abaanyɛ atsɛ yiŋsusumɔ ni tamɔ nɛkɛ ni baŋ mli nɛɛ akɛ lakamɔ jeŋ ko ni ayɔɔ mli.

Yaka yiŋsusumɔ jieɔ jwɛŋmɔ lɛ kɛjɛɔ shihilɛ mli nibii ni yɔɔ diɛŋtsɛ lɛ kɛ emli nibii ni bɛ shweshweeshwe lɛ anɔ koni esusu shihilɛ fɛfɛo, ni yɔɔ shweshweeshwe he, ni ekpoɔ nɔ fɛɛ nɔ ni baanyɛ ajie lakamɔ lɛ kɛya lɛ. Shi bei pii lɛ, je lɛ mli nibii ni wɔkɛkpeɔ diɛŋtsɛ lɛ mli naagbai lɛ baa kɛjɛɔ lakamɔ jeŋ nɛɛ mli trukaa, ni efiteɔ henumɔ ni mɔ lɛ yɔɔ akɛ eshihilɛ miiya nɔ jogbaŋŋ lɛ kwraa ni ehaa mɔ ni kɛ yiŋsusumɔ lakaa ehe lɛ hiɛ tserɛɔ lɛ koni ena shihilɛ mli nibii ni yɔɔ diɛŋtsɛ lɛ jogbaŋŋ.

Nyɛhaa wɔkwɛa hekome ni gbɔmɛi yataoɔ shweshweeshwe shihilɛ yɛ lɛ—shikpɔŋ lɛ nɔ he ko pɔtɛɛ. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, ekolɛ maŋtiase wulu lɛ baatamɔ he ko kpakpa, ní haa anáa bei kpakpai, nyɔmɔwoo ni fa, kɛ wɔɔhei kpakpai ahe yiŋsusumɔi. Hɛɛ, no baanyɛ afee tamɔ nɔ ni ekɛ shweshweeshwe shihilɛ ni akpa lɛ gbɛ be saŋŋ lɛ miiha. Shi ani yiŋsusumɔ nɛɛ baaba mli diɛŋtsɛ?

He Pɔtɛɛ Ko—Ni Ji Maŋtiase Wulu loo Hiɛnɔkamɔi Wuji ni Baaa Mli?

Yɛ maji ni kpaako amɛnáa hiɛyaa lɛ amli lɛ, jarayeli he adafitswaa ni baanyɛ aka mɔ koni ená yiŋsusumɔi ni naa wa waa lɛ ji nɔ ni akɛwoɔ hewalɛ koni ashi kɛba maŋtiase lɛ mli. Jeee oshweshweeshwe shihilɛ titri ji nɔ ni gbɛjianɔtoi ni fiɔ jarayeli he adafitswai ni tamɔ nɛkɛ asɛɛ lɛ yɔɔ he miishɛɛ, shi moŋ amɛ nibii lɛ ahɔɔmɔ. Amɛkɛ omanyeyeli he nibii ni miitsɔɔ shweshweeshwe shihilɛ tsimɔɔ naagbai diɛŋtsɛ ni yɔɔ lɛ anɔ. No hewɔ lɛ, shweshweeshwe shihilɛ bafeɔ nɔ ni fata jarayeli nibii ni amɛtswaa he adafi lɛ kɛ maŋtiase wulu lɛ he.

Susumɔ nɔkwɛmɔnɔ ni nyiɛ sɛɛ nɛɛ he okwɛ. Onukpai ni yɔɔ Afrika Anaigbɛ maŋtiase ko mli lɛ kɛ adafitswaa taoi ni mfoniri fɛfɛo yɔɔ nɔ lɛ mamɔ shi ni miitsɔɔ faŋŋ akɛ srɔtofeemɔ ko bɛ tawa shɛremɔ kɛ shika ni akɛ deŋmegbomɔ etsu nii kɛná ni akpataa hiɛ lɛ mli. No ji tafaa ko koni ekɛbɔ emaŋbii lɛ kɔkɔ yɛ tawa shɛremɔ he lɛ fã ko. Zigaret feelɔi kɛ ehɔɔlɔi te shi wo enɛ kɛtsɔ jarayeli he adafitswaa taoi ni áfee yɛ ŋaa gbɛ nɔ ní tsɔɔ tawa shɛrelɔi ahe mfonirii ni átɛŋ ni feɔ hiŋmɛi lɛ akɔnɔ ni miitsɔɔ miishɛɛnamɔ kɛ omanyeyeli. Kɛfata he lɛ, zigaret nitsumɔhe ko wula enitsulɔi lɛ ateŋ mɛi komɛi kɛ nitsumɔ atadei ni aye mli asamai kɛ baseball faii ni feɔ hiŋmɛi lɛ akɔnɔ koni amɛja zigaretii amɛha oblahii kɛ oblayei bibii yɛ gbɛjegbɛ lɛ nɔ, ni amɛwo amɛteŋ mɔ fɛɛ mɔ hewalɛ koni “eka ekwɛ.” Nɛkɛ oblahii kɛ oblayei bibii nɛɛ ateŋ mɛi babaoo jɛ akrowai amli, ni akɛni amɛleee jarayeli he adafitswaa gbɛ̀i ni akɛtsuɔ nii yɛ ŋaa gbɛ nɔ lɛ hewɔ lɛ, nɛkɛ ninefɔ̃ɔ nɛɛ laka amɛ. Amɛbatsɔmɔ mɛi ni tawa shɛremɔ eka amɛhe. Akrowai amli oblahii kɛ oblayei bibii lɛ ba maŋtiase wulu lɛ mli koni amɛbatao shweshweeshwe shihilɛ bɔni afee ni amɛkɛkwɛ amɛwekui lɛ loo koni amɛye omanye yɛ shika gbɛfaŋ. Yɛ no najiaŋ lɛ, amɛmiikpata shika babaoo ni kulɛ amɛbaanyɛ amɛkɛtsu yiŋtoi kpakpai ahe nii lɛ hiɛ.

Jeee be fɛɛ be jarayeli he adafitswai ni kɔɔ shihilɛ mli omanyeyeli yɛ maŋtiase wulu lɛ mli lɛ he lɛ jɛɔ jarayelɔi aŋɔɔ baa. Amɛbaanyɛ amɛba kɛjɛ gbɔmɛi ni eshi kɛtee maŋtiase wulu lɛ mli ni hiɛ egboi akɛ amɛbaaku sɛɛ kɛya amɛ akrowai ni amɛjɛ mli kɛba lɛ amli lɛ anaa. Akɛni amɛsumɔɔɔ ni amɛfeɔ amɛnii tamɔ mɛi ni yeko omanye hewɔ lɛ, amɛshwãa yɛ nii babaoo ni amɛsusuɔ akɛ amɛná kɛ nii ni amɛsusuɔ akɛ amɛnyɛ amɛtsu yɛ maŋtiase lɛ mli lɛ ahe. Shi kɛlɛ, hegbɛ mli ni amɛkɛɛ amɛyɔɔ lɛ mlipɛimɔ jogbaŋŋ jieɔ lɛ kpo akɛ shihilɛ mli ni amɛyɔɔ amrɔ nɛɛ jeee nɔ ni etee hiɛ fe amɛtsutsu shihilɛ yɛ akrowa lɛ; amɛmiimia amɛhiɛ yɛ shika gbɛfaŋ taakɛ mɛi krokomɛi babaoo ni yɔɔ maŋtiase lɛ mli lɛ ji lɛ pɛpɛɛpɛ.

Maŋtiasei wuji amli titri ji he ni shishiulɔi shishiuɔ mɛi heei ni eba kɛha shweshweeshwe shihilɛ taomɔ lɛ yɛ. Mɛni hewɔ? Efɔɔ kaa akɛ, amɛnáko be kɛha naanyobɔi ni mli wa námɔ ni amɛkɛ weku mli bii ateŋ jɛkɛ. No hewɔ lɛ amɛbɛ ŋaawolɔi ni baaye abua amɛ koni amɛtsi amɛhe kɛjɛ naagbai ni yɔɔ maji wuji amli heloonaa ninamɔ shihilɛ mli lɛ he.

Josué haaa ni alaka lɛ awo tawa shɛremɔ mli. Kɛfata he lɛ, ebayɔse akɛ nibii ni shihilɛ ni yɔɔ maŋtiase lɛ mli lɛ kpaa gbɛ lɛ fa kwraa fe nɔ ni ebaanyɛ etsu he nii yɛ omanyeyeli mli. Yɛ egbɛfaŋ lɛ, nɔ diɛŋtsɛ pɛ ni maŋtiase lɛ baanyɛ ekɛha yɛ shihilɛi ni hi fe fɛɛ lɛ shishi lɛ ji hiɛnɔkamɔi wuji ni baaa mli. Ena akɛ ebɛ anɔkwa shweshweeshwe shihilɛ yɛ maŋtiase lɛ mli; jeee jɛmɛ ji eshihilɛhe kwraa. Ebafee shwɛm, ni enu he akɛ ejeee mɔ ko, ni omanye ni eyeee lɛ ná enɔ hewalɛ, ni yɛ naagbee mli lɛ ejɛ heshibaa mli eku esɛɛ kɛtee akrowa lɛ.

Eshe gbeyei akɛ abaaye ehe fɛo. Yɛ no najiaŋ lɛ, eweku lɛ kɛ enɔkwa nanemɛi lɛ jɛ amɛtsui mli amɛhere lɛ hiɛmɛɛ kɛba shia. Kɛtsɔ miishɛɛ ni eweku lɛ jie lɛ kpo, nibii ni yɔɔ akrowa lɛ mli ni ele waa, kɛ suɔmɔ ni enanemɛi ni yɔɔ Kristofoi asafo lɛ mli lɛ jie lɛ kpo hewɔ lɛ nɔ lɛ, etsɛɛɛ kwraa ni enu shweshweeshwe shihilɛ babaoo he fe bɔ ni eji yɛ maŋtiase wulu lɛ mli, he ni mɛi pii ahiɛnɔkamɔi bafeɔ haomɔ sɔŋŋ lɛ. Nɔ ni fee lɛ naakpɛɛ ji akɛ, shika ni lɛ kɛ eweku lɛ ná beni ekɛ etsɛ tsu nii waa yɛ okwaayeli mli lɛ fa kwraa fe nɔ ni kulɛ ebaaná yɛ maŋtiase lɛ mli lɛ.

Shika—Mɛni Ji Naagba lɛ Diɛŋtsɛ?

Ani shika baaha onu he akɛ oyɛ shweshweeshwe? Liz, ni jɛ Canada lɛ jaje akɛ: “Ákɛ oblayoo lɛ, mihe miye akɛ shika haa anáa heyeli kɛjɛɔ haomɔ mli.” Ená suɔmɔ eha nuu ko ni yɔɔ nii waa. Etsɛɛɛ ni amɛbote gbalashihilɛ mli. Ani enu he akɛ eyɛ shweshweeshwe? Liz tee nɔ akɛ: “Beni mibote gbalashihilɛ mli lɛ, wɔyɛ shia fɛfɛo kɛ kar enyɔ, ni shihilɛ mli ni wɔyɔɔ yɛ shika gbɛfaŋ lɛ ha wɔná hegbɛ ni wɔná nɔ fɛɛ nɔ kwraa ni kɔɔ heloonaa nibii, gbɛfaa, kɛ hiɛtserɛjiemɔi ahe lɛ mli miishɛɛ. Naakpɛɛ sane ji akɛ, mihaoɔ yɛ shika he lolo.” Etsɔɔ nɔ hewɔ lɛ mli akɛ: “Babaoo yɛ ni baaŋmɛɛ wɔ. Etamɔ nɔ ni babaoo ni oyɔɔ lɛ, onuɔ shweshweeshwe shihilɛ fioo pɛ he. Shika haaa ni aye he kɛjɛ haomɔ loo yeyeeyefeemɔ mli.”

Kɛji onuɔ he akɛ obɛ shika bɔ ni sa ni baaha onu he akɛ oyɛ shweshweeshwe lɛ, bi ohe akɛ, ‘Mɛni ji naagba lɛ diɛŋtsɛ? Ani shika ni mibɛ lɛɛlɛŋ hewɔ, aloo eji shika he gbɛjianɔtoo he nilee ni mibɛ hewɔ?’ Beni Liz susuɔ etsutsu shihilɛ he lɛ, ekɛɛ akɛ: “Nɔ ni miyɔse amrɔ nɛɛ ji akɛ, beni miji gbekɛ lɛ miweku lɛ naagbai jɛ shika he gbɛjianɔtoo kpakpa ni bɛ. Wɔfiliɔ nii, ni no hewɔ lɛ daa nɛɛ nyɔmɔ kã shi ni wɔbaawo. Enɛ kɛ yeyeeyefeemɔ ba.”

Shi kɛlɛ, ŋmɛnɛ, Liz kɛ ewu nuɔ he waa akɛ amɛyɛ shweshweeshwe, eyɛ mli akɛ shika fioo pɛ amɛyɔɔ. Beni amɛkase Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ mli anɔkwale lɛ, amɛkpa lakamɔ wiemɔi ni kɔɔ shika he lɛ atoiboo ni amɛbɔi Nyɔŋmɔ nilee lɛ toiboo, ni nɔ ni fata he ji wiemɔi nɛɛ akɛ: “Shi mɔ ni boɔ mi toi lɛ aaahi shi shweshweeshwe, ni ehe aaajɔ lɛ ní efɔŋ gbeyeishemɔ bɛŋ.” (Abɛi 1:33) Amɛmiisumɔ ni shishinumɔ babaoo aba amɛshihilɛ he fe nɔ ni shika babaoo ni akɛto shikatoohe ko baanyɛ ekɛha. Amrɔ nɛɛ, Liz kɛ ewu fɛɛ miisɔmɔ ákɛ maŋsɛɛ sanekpakpa shiɛlɔi yɛ shikpɔŋ ko ni yɔɔ shɔŋŋ nɔ, ni amɛmiitsɔɔ niiatsɛmɛi kɛ ohiafoi fɛɛ akɛ etsɛŋ ni Yehowa Nyɔŋmɔ kɛ anɔkwa shweshweeshwe shihilɛ baaba jeŋ fɛɛ. Nitsumɔ nɛɛ haa anáa tsui ni nyɔɔ mɔ mli waa kɛ shiŋŋfeemɔ ni jɛɔ yiŋtoo ko ni nɔ kwɔ ni jara wa fe fɛɛ mli, jeee kɛjɛ shika gbɛfaŋ sɛɛnamɔ mli.

Kaimɔ nɛkɛ shishijee anɔkwale nɛɛ akɛ: Niiatsɛ ni aaatsɔ yɛ Nyɔŋmɔ gbɛfaŋ lɛ jara wa kwraa fe heloonaa nii ni aaaná. Yɛ Ŋmalɛi Krɔŋkrɔŋi lɛ amli fɛɛ lɛ, amaaa heloonaa ninamɔ nɔ mi, shi moŋ ama shidaamɔ kpakpa ni aaakã mɔ kɛ Yehowa teŋ lɛ nɔ mi, shidaamɔ kpakpa ni wɔbaanyɛ wɔhiɛ mli kɛtsɔ Nyɔŋmɔ suɔmɔnaa nii ni wɔɔya nɔ wɔfee yɛ hemɔkɛyeli mli lɛ nɔ. Yesu Kristo wo wɔ hewalɛ koni wɔfee ‘niiatsɛmɛi yɛ Nyɔŋmɔ gbɛfaŋ’ ni wɔto ‘jwetri yɛ ŋwɛi.’—Luka 12:21, 33.

Hegbɛ—Nɛgbɛ Oyaa?

Kɛji kɛtsɔ kaa nɔ lɛ onu he akɛ hegbɛ ko ni nɔ kwɔ ni onine aaashɛ nɔ yɛ shihilɛ mli lɛ ji gbɛ ni kɛ mɔ yaa shweshweeshwe shihilɛ mli lɛ, bi ohe akɛ: ‘Namɔ yɔɔ nakai hegbɛ lɛ mli ni yɛ anɔkwale mli lɛ enine eshɛ shweshweeshwe shihilɛ diɛŋtsɛ nɔ? Mɛɛ gbɛhe esa akɛ mashɛ koni minine ashɛ nɔ?’ Ekolɛ nitsumɔ ko ni eye omanye lɛ baaha osusu akɛ oyɛ shweshweeshwe yɛ be mli ni eji lakamɔ, ni ebaaha onijiaŋ aje wui, loo nɔ ni ehiii kwraa lɛ, onine baanyɛ shi kwraa.

Niiashikpamɔi diɛŋtsɛ tsɔɔ akɛ gbɛi kpakpa ni aaaná yɛ Nyɔŋmɔ hiɛ lɛ haa anaa shweshweeshwe shihilɛ babaoo fe gbɛi ni aaaná yɛ gbɔmɔ hiɛ. Yehowa pɛ baanyɛ ekɛ nikeenii ni ji naanɔ wala lɛ aha adesai. Nɔ ni fata he ji wɔgbɛi ni wɔɔŋma, jeee yɛ maŋ wolo ni aŋmalaa gbɛi awoɔ mli lɛ amli, shi moŋ yɛ Nyɔŋmɔ wala wolo lɛ mli.—2 Mose 32:32; Kpojiemɔ 3:5.

Kɛji okɛ yaka yiŋsusumɔ ŋmɛ afa lɛ, te osusuɔ shihilɛ ni oyɔɔ mli amrɔ nɛɛ he ohaa tɛŋŋ, ni yɛ anɔkwale mli lɛ mɛni obaanyɛ okpa gbɛ kɛjɛ wɔsɛɛ be mli? Mɔ ko mɔ ko bɛ ni yɔɔ nɔ fɛɛ nɔ. Taakɛ Kristofonyo nilelɔ ko tsɔɔ mli lɛ, “Ehe bahia ni makase akɛ shihilɛ lɛ jeee nɛkɛ KƐ nɛkɛ kwraa shi moŋ nɛkɛ ALOO nɛkɛ.” Mɛɛ fioo koni okane akrabatsa ni ji “Agba yɛ Benin.”

Agbɛnɛ ha sanebimɔi nɛɛ ahetoo: Mɛni ji yaahe ko, loo oti ni he hiaa yɛ mishihilɛ mli? Mɛni ji gbɛ ni yɔɔ tɛɛ fe fɛɛ ni kɛ mi baaya jɛmɛ? Ani eeenyɛ efee akɛ minyiɛ shilɔgɔmɔ gbɛ kakadaŋŋ ni bɛ shweshweeshwe nɔ, ni ákɛ, nine baanyɛ ashɛ nɔ̃ diɛŋtsɛ ni mitaoɔ ní yɛ anɔkwale mli lɛ nine baanyɛ ashɛ nɔ lɛ nɔ kɛtsɔ gbɛ ni bɛ haŋtsii tsɔ̃ lɛ nɔ?

Beni Yesu kɛ ŋaawoo eha yɛ heloonaa nibii ajara kɛji akɛto mumɔŋ nibii ajarawalɛ he lɛ sɛɛ lɛ, ekɛɛ akɛ aha hiŋmɛi lɛ nɔ ‘atse’ loo “aha jwɛŋmɔ ahi nɔ.” (Mateo 6:22) Efee lɛ faŋŋ akɛ nibii ni he hiaa titri yɛ shihilɛ mli ji mumɔŋ sui kpakpai kɛ otii ni kɔɔ Nyɔŋmɔ gbɛi lɛ kɛ e-Maŋtsɛyeli lɛ he. (Mateo 6:9, 10) Nibii krokomɛi ahe ehiaaa tsɔ loo, taakɛ eji lɛ, amɛjeee nibii ni asusu he.

Mfoniri-shamɔ tsɔnei ni yɔɔ ŋmɛnɛ lɛ ateŋ babaoo shaa nibii ni yɔɔ shɔŋŋ kɛ nɔ ni bɛŋkɛ fɛɛ trukaa. Ani oosumɔ ni otsɔ nakai? Ani onáa nɔ ni miihe ashɛ nɔ fɛɛ nɔ ni okwɛɔ ni ‘ohiɛ yɔɔ nɔ’—ni tsɔɔ akɛ, ehe miihia, esa, ni yaka yiŋsusumɔ fata he lɛ akɛ onine baashɛ nɔ? Kɛji akɛ jeee nɛkɛ po ji bɔ ni sane lɛ ji lɛ, abaanyɛ aku hiɛ shwie Maŋtsɛyeli lɛ, ni ji nɔ ni he hiaa kɛha Kristofoi lɛ yɛ gbɛ ni yɔɔ mlɛo nɔ yɛ mfonirii krokomɛi ni efee bisibasaa amli, ni eko fɛɛ eko miigbala ojwɛŋmɔ. Ŋaawoo ni mli wa ni Yesu kɛha ji akɛ: “Shi nyɛtaoa Nyɔŋmɔ maŋtsɛyeli lɛ kɛ ejalɛ lɛ tsutsu, ni akɛ nii nɛɛ fɛɛ aaafata he aha nyɛ.”—Mateo 6:33.

Shweshweeshwe Shihilɛ Bianɛ kɛ Kɛmiiya Naanɔ

Ekolɛ wɔ fɛɛ wɔbaafee nibii kpakpai ni wɔbaasumɔ ni eba mli eha wɔ kɛ wɔsuɔlɔi lɛ ahe mfoniri yɛ wɔjwɛŋmɔŋ. Shi kɛlɛ, yɛ anɔkwale ni eji akɛ wɔyeee emuu, wɔyɛ jeŋ ko ni yeee emuu mli, ni wɔwala sɛɛ kɛɛɛ lɛ nyɛɔ wɔnɔ koni wɔtse nibii abɔ ni wɔbaanyɛ wɔkɛ anɔkwayeli akpa gbɛ akɛ wɔnine baashɛ nɔ lɛ afalɛ lɛ nɔ. Biblia ŋmalɔ ko tsɔɔ mli afii akpei abɔ ni eho nɛ akɛ: “Misaa mina yɛ hulu shishi, akɛ jeee he oyai atsɛmɛi anɔ ji foidamɔ, ni jeee ekãalɔi hu anɔ ji ta, ni asaŋ jeee nilelɔi anɔ ji aboloo, ni asaŋ jeee sanesɛɛkɔlɔi anɔ ji nii, ni asaŋ jeee ŋaalɔi anɔ ji hiɛnyam; shi amɛ fɛɛ lɛ be kɛ [nibii ni aleee ni baa trukaa ninaa amɛ fɛɛ, NW].”—Jajelɔ 9:11.

Bei pii lɛ, wɔbafeɔ mɛi ni daa gbi shihilɛ mli nitsumɔ dɛŋdɛŋ ehé wɔbe fɛɛ aahu akɛ wɔhiɛ kpaa nɔ akɛ wɔbaakwɛ nɔ ni he hiaa titri ni ji mɔ ni wɔji kɛ nɔ diɛŋtsɛ ni he hiaa wɔ bɔni afee ni wɔnu he yɛ anɔkwale mli akɛ wɔyɛ shweshweeshwe. Susumɔ blema wiemɔi ni nilee yɔɔ mli nɛɛ ahe okwɛ: “Mɔ ni sumɔɔ shika lɛ, shika etɔŋ lɛ, ni mɔ ni sumɔɔ nifálɛ lɛ, enáŋ sɛɛ ko. Enɛ hu yakayaka nɔ ko ni! Nitsulɔ lɛ, eyɛ nii fioo jio, pii jio, ewɔ ŋɔɔ enaa; shi tɔ ni niiatsɛ tɔɔ lɛ haaa ewɔ.” (Jajelɔ 5:9, 11) Hɛɛ, nɛgbɛ onáa oshweshweeshwefeemɔ kɛjɛɔ?

Kɛji yɛ gbɛ ko nɔ lɛ oshihilɛ lɛ tamɔ Josué yaka yiŋsusumɔ ni nyɛŋ aba mli lɛ, ani obaanyɛ otsake ogbɛjianɔtoi? Mɛi ni sumɔɔ bo yɛ anɔkwale mli lɛ baaye abua bo, taakɛ bɔ pɛ ni Josué weku lɛ kɛ nanemɛi ni yɔɔ Kristofoi asafo lɛ mli lɛ fee lɛ. Obaanyɛ okɛ mɛi ni sumɔɔ bo lɛ aná hebuu kpele yɛ hei ni baa shi ni oyɔɔ lɛ amli fe bɔ ni ebaaji yɛ okɛ mɛi ni ekolɛ amɛbaabɔ mɔdɛŋ ni amɛye bo amim yɛ maŋtiase lɛ mli lɛ ji lɛ.

Kɛji oyɛ nii bɔ ni fa momo, taakɛ Liz kɛ ewu yɔɔ lɛ, ani obaanyɛ ofee tsakemɔ yɛ oshihilɛ mli koni eha oná be kɛ hewalɛ babaoo ni okɛaaye obua mɛi, kɛji amɛji niiatsɛmɛi loo ohiafoi, ní amɛkase Maŋtsɛyeli lɛ ni abaatsɔ nɔ aná shweshweeshwe shihilɛ diɛŋtsɛ lɛ he nii?

Kɛji oobɔ mɔdɛŋ koni onine ashɛ hegbɛ ni nɔ kwɔ ko nɔ yɛ shihilɛ mli loo yɛ onitsumɔhe lɛ, ekolɛ obaasumɔ ni ojɛ anɔkwayeli mli osusu nɔ ni kanyaa bo lɛ he. Wɔbaanyɛ wɔkpɛlɛ nɔ akɛ, nibii kpakpai komɛi yɛ ni obaanyɛ okɛtsu nii koni enyɛ eha omiishɛɛnamɔ aya hiɛ yɛ shihilɛ mli. Ni kɛlɛ, ani onyɛɔ ohaa ohiɛ hiɔ Maŋtsɛyeli lɛ—ni ji anɔkwa gbɛ ní aaatsɔ nɔ aná shweshweeshwe shihilɛ ni hiɔ shi daa lɛ—nɔ? Kaimɔ Yesu wiemɔi lɛ akɛ: “Nɔ hamɔ mli yɛ jɔɔmɔ fe hemɔ.” (Bɔfoi lɛ Asaji 20:35) Kɛji okɛ ohe wo Kristofoi asafo lɛ mli nitsumɔi srɔtoi lɛ fɛɛ amli lɛ, obaaná shweshweeshwe shihilɛ ni nyɔmɔwoo yɔɔ mli.

Mɛi ni náa Yehowa kɛ e-Maŋtsɛyeli lɛ mli hekɛnɔfɔɔ kɛmɔɔ shi lɛ shwereɔ yɛ shweshweeshwe shihilɛ ni haa mɔ tsui nyaa mli amrɔ nɛɛ ni amɛmiikpa shweshweeshwe shihilɛ ni yeɔ emuu gbɛ yɛ wɔsɛɛ be mli. Lalatsɛ lɛ kɛɛ akɛ: “Mikɛ Yehowa toɔ mihiɛ daa: ní eyɔɔ mininejurɔ nɔ nɛɛ, mididãŋ. Hewɔ lɛ mitsui enyɔ mimli, ni minunyam lɛ miinya, ni miheloo hu aaahi shi shweshweeshwe.”—Lala 16:8, 9.

[Akrabatsa/Mfoniri ni yɔɔ baafa 6]

Agba yɛ Benin

Átã adesã nɛɛ shii akpei abɔ yɛ gbɛ̀i srɔtoi babaoo nɔ. Nyɛsɛɛ nɛɛ yɛ Benin, ni ji Afrika Anaigbɛ lɛ, onukpa ko ni yɔɔ akrowa lɛ gba gbekɛbii komɛi shishitsɔɔmɔ ni nyiɛ sɛɛ nɛɛ.

Wolɛɛnyo lɛ ta elɛlɛ bibioo mli kɛku sɛɛ kɛba eshia ni mɔ ko ni he esa yɛ majimaji ateŋ jarayeli saji amli ní miitsu nii yɛ nɛkɛ maŋ ni kpaako eyaa ehiɛ nɛɛ mli lɛ yanina lɛ. Nuu ni he esa lɛ bi wolɛɛnyo lɛ nɔ hewɔ ni eba mra waa nakai lɛ. Eha hetoo akɛ kulɛ ebaanyɛ etsɛ, shi egbe loo bɔ ni sa ni baashɛ lɛ kɛ eweku lɛ naa.

Nuu ni he esa lɛ bi akɛ: “Yɛ fɛɛ mli lɛ, amrɔ nɛɛ mɛni ji nɔ ni okɛ obe lɛ fɛɛ feɔ?”

Wolɛɛnyo lɛ ha hetoo akɛ: “Ojogbaŋŋ, miyaa wuo fioo. Mikɛ mibii lɛ shwɛɔ. Wɔ fɛɛ wɔjɔɔ wɔhe kɛji jeŋ dɔ. Gbɛkɛnaashi mli lɛ, wɔbuaa wɔhe naa kutuu kɛyeɔ nii. Sɛɛ mli lɛ, mikɛ minanemɛi feɔ ekome kɛlaa lalai, ni wɔkɛ wɔhe woɔ nibii krokomɛi afeemɔi amli.”

Mɔ ni he esa yɛ jarayeli saji amli lɛ fo wiemɔ lɛ mli akɛ: “Kwɛmɔ, mihiɛ univɛsiti yijiemɔ wolo ni mikase saji nɛɛ ahe nii. Miisumɔ akɛ maye mabua bo. Esa akɛ osɛɛ atsɛ kɛ́ otee loo shamɔ. Obaaná shika babaoo ni etsɛŋ obaanyɛ ohé lɛlɛ agbo ni da fe nɛkɛ lɛlɛ bibioo nɛɛ. Kɛji oná lɛlɛ ni da lɛ, obaaná shika babaoo lolo ni etsɛŋ ni obaanyɛ oná lɛji wuji ni akɛmɔmɔɔ loo.”

Wolɛɛnyo lɛ bi akɛ: “Kɛkɛ lɛ mɛni?”

“Kɛkɛ lɛ, yɛ nɔ najiaŋ ni obaahɔɔ loo lɛ kɛtsɔ teŋdamɔlɔ ko nɔ lɛ, obaanyɛ okɛ nitsumɔhe lɛ aye naa tɛ̃ɛ aloo obaanyɛ oma nitsumɔhe ni tsuɔ loo he nii bo diɛŋtsɛ. Obaanyɛ oshi akrowa ni oyɔɔ mli ni ofã kɛya Cotonou, aloo Paris loo New York koni otsu nitsumɔ lɛ fɛɛ he nii kɛjɛ jɛmɛ. Obaanyɛ osusu he po akɛ okɛ onitsumɔ lɛ baawo nitsumɔ mli hegbɛi ahɔɔmɔhe lɛ mli koni otsɔ niiatsɛ.”

Wolɛɛnyo lɛ bi akɛ: “Bei enyiɛ enɛ fɛɛ baahe?”

Nuu ni he esa lɛ ha hetoo akɛ: “Ekolɛ afii 15 kɛmiibote 20 mli.”

Wolɛɛnyo lɛ tee nɔ akɛ: “Kɛkɛ lɛ mɛni?”

Nuu ni he esa lɛ tsɔɔ mli akɛ: “Nakai beaŋ ji be mli ni shihilɛ lɛ ŋɔɔ. Kɛkɛ lɛ obaanyɛ oba hejɔɔmɔ. Obaanyɛ oshi yisɛɛ tsirɛmɔ kɛ gidigidifeemɔ ni yɔɔ maŋtiase lɛ mli lɛ mli kɛya akrowa ko ni etse ehe banee mli.”

Wolɛɛnyo lɛ bi akɛ: “Kɛkɛ lɛ mɛni baajɛ mli kɛba?”

“Kɛkɛ lɛ obaaná be okɛhɛ loo fioo, okɛ obii lɛ ashwɛ, ojɔɔ ohe kɛji jeŋ dɔ, okɛ oweku lɛ afee kutuu kɛye gbɛkɛ niyenii, koni okɛ onanemɛi afee ekome kɛla lalai.”

[Mfonirii ni yɔɔ baafa 7]

Ani gbɛhe ni nɔ kwɔ namɔ kɛ shweshweeshwe shihilɛ baa?

[Mfonirii ni yɔɔ baafa 8]

Yɛ anɔkwale mli lɛ onanemɛi Kristofoi lɛ yɛ oshweshweeshwe shihilɛ namɔ he miishɛɛ