Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Te Osusuɔ Gbele He Ohaa Tɛŋŋ?

Te Osusuɔ Gbele He Ohaa Tɛŋŋ?

Te Osusuɔ Gbele He Ohaa Tɛŋŋ?

GBELE náa wɔnɔ hewalɛ butuu beni wɔtsuɔ wɔ daa gbi shihilɛ mli nitsumɔi ahe nii, ekɔɔɔ he eko bɔ ni wɔyɔɔ gbɔmɔtsoŋ hewalɛ loo wɔyɔɔ nii wɔha. Ebaanyɛ eba wɔnɔ beni wɔfoɔ gbɛjegbɛ mli loo wɔkamɔ shi wɔwɔ. Osharai ni tamɔ nɛkɛ taakɛ September 11, 2001 tutuamɔi ní yiwalɔi kɛba yɛ New York City, kɛ Washington, D.C. nɛkɛ lɛ ji lɛ, haa wɔyɔseɔ akɛ “naagbee henyɛlɔ,” ni ji gbele baa adesai ni eye afii srɔtoi ni jɛ shihilɛ srɔtoi fɛɛ amli lɛ anɔ, ni bei komɛi lɛ ekɛ minitii fioo ko pɛ ŋɔɔ mɛi akpekpei abɔ.—1 Korintobii 15:26.

Eyɛ mli akɛ gbele woɔ mɛi ahe gbeyei waa moŋ, shi etamɔ nɔ ni mɛi sumɔɔ koni amɛle he saji. Nɔ ko kwraa bɛ ni baaha ahé adafitswaa woji waa loo eha mɛi pii akwɛ tɛlivishiŋ ákɛ ja saji ni kɔɔ gbele he, titri lɛ kɛji saji lɛ kɔɔ mɛi babaoo ni amɛnyɔnyɔi yɛ shihilɛi ni yɔɔ gbeyei mli lɛ he lɛ. Etamɔ nɔ ni mɛi sumɔɔ amaniɛbɔɔ ni kɔɔ gbele he lɛ waa, ekɔɔɔ he eko kɛji gbele lɛ ba kɛtsɔ tawuu, adebɔɔ mli oshara, awuiyeli loo hela nɔ. Ajieɔ gbele hesusumɔ yɛ gbɛ ni mli wa waa nɛɛ kpo yɛ gbɛ ni futuɔ mɔ yiŋ waa nɔ yɛ bɔ ni mɛi jieɔ amɛhenumɔi akpo waa diɛŋtsɛ amɛhaa, kɛ́ amɛnu mɛi ni ehé gbɛi waa kɛ mɛi ni ale amɛ waa yɛ hiɛtserɛjiemɔ mli lɛ agbele he lɛ.

Anyɛŋ aje bɔ ni mɛi nuɔ gbele he amɛhaa yɛ gbɛ̀i srɔtoi anɔ nɛɛ eko kwraa he ŋwane. Mɛi sumɔɔ koni amɛle gbele he saji lolo—mɛi krokomɛi agbele. Ni kɛlɛ, kɛ́ amɛna akɛ amɛkɛ amɛ diɛŋtsɛ amɛgbele baakpe lɛ, amɛsumɔɔɔ akɛ amɛsusuɔ he kwraa. Wɔ diɛŋtsɛ wɔgbele ji nɔ ko ni wɔteŋ mɛi babaoo sumɔŋ akɛ wɔɔsusu he.

Ani Gbele Miigba Ojwɛŋmɔ Naa?

Jwɛŋmɔ ni wɔɔná akɛ be baashɛ ni wɔdiɛŋtsɛ wɔbaagboi lɛ ji nɔ ko ni wɔnyaaa he, ni nakai ji bɔ ni ebaaji be fɛɛ be. Mɛni hewɔ eji nakai lɛ? Nɔ hewɔ ji akɛ, Nyɔŋmɔ kɛ shwelɛ ákɛ ahi shi kɛya naanɔ lɛ ewo wɔmli. Jajelɔ 3:11 lɛ kɛɔ akɛ: “Eŋɔ naanɔ hu ewo amɛtsui mli.” No hewɔ lɛ, anɔkwale ni eji akɛ abaagbo lɛ eha henumɔ ni ejaaa ete shi yɛ adesai amli, nɔ ni ji yiŋkɔshikɔshifeemɔ ni hiɔ shi daa. Bɔni afee ni adesai atsu henumɔ ni ejaaa nɛɛ he nii yɛ omanyeyeli mli koni amɛná shwelɛ akɛ amɛbaahi shi kɛya naanɔ lɛ, amɛkɛ hemɔkɛyelii srɔtoi eba, kɛjɛ susuma ni gbooo tsɔɔmɔ lɛ nɔ, kɛtee fɔmɔ ekoŋŋ kɛmiiya gbɔmɔtso kroko mli lɛ nɔ.

Bɔ fɛɛ bɔ ni sane lɛ ji lɛ, gbele hesusumɔ haoɔ mɔ, eji shihilɛ ni woɔ mɔ he gbeyei, ni asheɔ gbele gbeyei yɛ he fɛɛ he. No hewɔ lɛ, esaaa akɛ efeɔ wɔ naakpɛɛ mɔ akɛ adesai aweku muu lɛ fɛɛ naa gbele akɛ eji nɔ ko ni woɔ shihilɛ he gbeyei. Nɔ kome ji akɛ, gbele haa anaa akɛ sɛɛnamɔ ko kwraa bɛ shihilɛ ní atuɔ ahaa heloonaa nibii asɛɛdii kɛ hewalɛ lɛ he.

Ani Gbele Eha Atse He Banee?

Be ko ni eho lɛ, nɔ ni afɔɔ feemɔ ji akɛ, aŋmɛɔ gbɛ koni mɔ ni yeɔ gbele hela loo epila waa bɔ ni eeenyɛ egbo lɛ agbo yɛ lɛ diɛŋtsɛ eshia loo he ni esumɔɔ yɛ akutso lɛ mli. Nakai ji bɔ ni ebaa lɛ bei babaoo yɛ Biblia beaŋ, ni eeya nɔ lolo yɛ kusumii komɛi amli. (1 Mose 49:1, 2, 33) Yɛ saji ni tamɔ nɛkɛ mli lɛ, wekumɛi lɛ bakpeɔ kutuu, ni bii lɛ fataa he yɛ saji ahe susumɔ lɛ mli. Enɛ haa weku lɛ mli bii ateŋ mɔ fɛɛ mɔ nuɔ he akɛ jeee ekome pɛ eyeɔ ŋkɔmɔ lɛ, ni enɛ haa mɔ fɛɛ mɔ yeɔ ŋkɔmɔ lɛ eko ni etsuɔ sɔ̃i ahe nii.

Esoro enɛ kwraa yɛ nɔ ni baa yɛ hei ni agu akɛ esaaa akɛ agbaa gbele he sane lɛ he, ní abuɔ akɛ eteeɔ henumɔ ni esaaa shi, ní aŋmɛɛɛ bii lɛ agbɛ ni amɛkɛ amɛhe awo saji ahe susumɔ lɛ mli akɛni asusuɔ akɛ “ebaaye amɛ awui waa yɛ henumɔŋ” lɛ hewɔ. Esoro gbelei ni agboɔ gbii etɛ nɛɛ yɛ gbɛ̀i srɔtoi anɔ, ni bei pii lɛ, mɔ lɛ kome too pɛ. Eyɛ mli akɛ mɛi babaoo baasumɔ ni amɛgbo yɛ shia, yɛ kpoofeemɔ mli yɛ wekumɛi ni kɛ suɔmɔ miikwɛ amɛnɔ lɛ anine nɔ moŋ, shi yɛ mɛi pii agbɛfaŋ lɛ shihilɛ ni naa wa ni baa amɛnɔ ji akɛ amɛgboiɔ yɛ helatsamɔhe, bei pii lɛ mɔ ko mɔ ko bɛ amɛmasɛi yɛ amɛpiŋmɔ be lɛ mli, ni akɛ amɛ etsá tsɔji ni atee hiɛ waa yɛ efeemɔ mli lɛ ni ato naa gbeyeigbeyei lɛ. Nɔ ni tamɔɔɔ nakai lɛ, mɛi akpekpei abɔ gboiɔ ni aleee mɛi ni amɛji—mɛi ni weku shishibulemɔ, hɔmɔ, AIDS, maŋ ta, loo ohia futaa gbeɔ amɛ lɛ nɛkɛ.

Sane ko ni Esa akɛ Asusu He

Biblia lɛ ewieee eshiii gbele ní abaasusu he lɛ. Yɛ anɔkwale mli lɛ, Jajelɔ 7:2 kɛɔ wɔ akɛ: “Ŋkɔmɔyeli shia yaa hi fe nɔ ni aaatee shia ni aŋmɛ okpɔlɔ yɛ mli; ejaakɛ no ji mɔ fɛɛ mɔ naagbee.” Kɛji agbo yɛ wɔnɔ lɛ, ekolɛ wɔjieɔ wɔjwɛŋmɔ kɛjɛɔ wɔ daa gbi shihilɛ mli nifeemɔi loo nitsumɔi anɔ ni wɔsusuɔ bɔ ni wala yɔɔ kuku ha lɛ he. Enɛ baanyɛ aye abua wɔ ni wɔba wɔjeŋ jogbaŋŋ, moŋ fe nɔ ni wɔɔhi shi kɛkɛ ni yiŋtoo ko bɛ sɛɛ loo ni wɔɔba wɔjeŋ bɔ ni wɔnaŋ he sɛɛ ko.

Te osusuɔ gbele he ohaa tɛŋŋ? Ani osusu ohenumɔi, hemɔkɛyelii, hiɛnɔkamɔi, kɛ gbeyei ni osheɔ akɛ obaagbo lɛ he okwɛ?

Tamɔ bɔ ni gbɔmɔ nyɛŋ atsɔɔ bɔ ni wala yɔɔ hã ní enuuu shishi lɛ, nakai nɔŋŋ hu enyɛŋ etsɔɔ gbele shihilɛ mli, ni enuuu shishi hu. Mɔ pɛ ni baanyɛ ekɛ nɔmimaa ni anyɛɔ akɛ he fɔ̃ɔ nɔ awie sane lɛ he ji wɔ-Bɔlɔ lɛ. Lɛ ji ‘wala jɛɛhe,’ ni lɛ ji mɔ ni “jieɔ mɔ kɛjɛɔ gbele mli.” (Lala 36:10; 68:21) Eyɛ mli akɛ onaa baakpɛ ohe kɛji odamɔ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ nɔ otao hemɔkɛyelii komɛi ni ehe shi lɛ amli okwɛ moŋ, shi ebaafee miishɛɛ kɛ hewalɛwoo fɛɛ. Ebaatsɔɔ akɛ, gbele etsɔɔɔ akɛ nɔ fɛɛ nɔ eba naagbee.

[Wiemɔ ni akɔ ni akɛmiitsu nii ni yɔɔ baafa 4]

Akɛni gbele baanyɛ aba hewɔ lɛ, eyeɔ ebuaa wɔ ni wɔbaa wɔjeŋ jogbaŋŋ