Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Nɔ ni Wɔkaseɔ Kɛjɛɔ Klitso Ŋɔɔ

Nɔ ni Wɔkaseɔ Kɛjɛɔ Klitso Ŋɔɔ

Nɔ ni Wɔkaseɔ Kɛjɛɔ Klitso Ŋɔɔ

“KLITSO tete ní nyiɛ ŋwɛi lɛ, ele ebe . . . shi mimaŋ lɛ leee Yehowa gbɛnaa nii lɛ!” (Yeremia 8:7) Gbalɔ Yeremia tsɔ nakai wiemɔi lɛ anɔ ejaje Yehowa kojomɔ lɛ etsɔɔ Yuda hemɔkɛyeli kwalɔi lɛ, mɛi ni eshi Yehowa, amɛ-Nyɔŋmɔ lɛ ni amɛtee amɛmiijá maŋsɛɛ nyɔŋmɔi lɛ. (Yeremia 7:18, 31) Mɛni hewɔ ni Yeremia hala klitso akɛ nɔ ko ni Yudafoi ní yeee anɔkwa lɛ baanyɛ atsɔ nɔ akase nii lɛ?

Kɛha Israelbii lɛ, klitso, titri lɛ klitso yɛŋ lɛ ji nɔ ni afɔɔ namɔ waa yɛ be mli ni efilikiɔ kɛtsɔɔ shikpɔji hei ni Biblia mli saji ba mli lɛ anɔ lɛ. Hebri gbɛi kɛha nɛkɛ looflɔ agbo kɛ enaji kakadaji ni hiɔ he ni nu yɔɔ lɛ ji wiemɔ ni kɔɔ yoo henɔ he, ní tsɔɔ “anɔkwafo; mɔ ni yɔɔ mlihilɛ.” Enɛ sa jogbaŋŋ, ejaakɛ ákɛ mɛi ni tamɔɔɔ loofɔji krokomɛi babaoo lɛ, klitsoi yɛji ni ji nuu kɛ yoo lɛ fɛɛ kãa he amɛhiɔ shi ákɛ hefatalɔi amɛwala gbii abɔ fɛɛ. Beni amɛye fɛ̃ibe nyɔji lɛ amɛgbe naa yɛ shikpɔji ní nɔ dɔɔ lɛ anɔ sɛɛ lɛ, klitsoi lɛ ateŋ babaoo kuɔ amɛsɛɛ afi fɛɛ afi, bei pii lɛ kɛbaa amɛtsũ ni amɛwɔɔ mli tsutsu lɛ nɔŋŋ mli ekoŋŋ.

Henumɔ ni klitsoi lɛ jieɔ lɛ kpo lɛ feɔ anɔkwayeli he nɔkwɛmɔnɔ yɛ gbɛ̀i krokomɛi ni sa kadimɔ nɔ. Klitso nuu lɛ kɛ yoo lɛ fɛɛ bumɔɔ wɔji lɛ anɔ ni amɛfeɔ ekome kɛlɛɔ bii lɛ. Wolo ni ji Our Magnificent Wildlife lɛ tsɔɔ mli akɛ: “Ákɛ fɔlɔi lɛ, klitsoi yeɔ amɛhe anɔkwa yɛ gbɛ ni yɔɔ srɔto kwraa nɔ. Klitso nuu ko ni yɔɔ Germany lɛ filiki kɛyabote sarawa hewalɛ kpãai ateŋ ni sarawa hewalɛ lɛ gbe lɛ. Ehefatalɔ lɛ tee nɔ ebu wɔji lɛ anɔ ekome too gbii 3, yɛ bei amli ni eshiɔ etsũ lɛ mli shikome pɛ yɛ be kukuoo ko mli koni eyatao niyenii. . . . Yɛ shihilɛ kroko mli lɛ, beni mɔ ko tswa klitso yoo lɛ tu lɛ, tsɛ lɛ kwɛ bii lɛ.”

Eji anɔkwale akɛ, kɛtsɔ henumɔi anɔ ni klitso tsɔɔ eyeɔ ewala shihilɛ mli hefatalɔ lɛ anɔkwa ni ekwɛɔ ebii bibii lɛ yɛ suɔmɔ mli lɛ nɔ hewɔ lɛ, ehiɔ shi yɛ egbɛi lɛ shishinumɔ naa akɛ—“anɔkwafo.” No hewɔ lɛ, klitsoi ji nikasemɔ ni sa jogbaŋŋ kɛha Israelbii ni kuɛŋ ti ni amɛyeee anɔkwa lɛ.

Kɛha mɛi babaoo ŋmɛnɛ lɛ, anɔkwayeli ji nɔ ko ni be eho—asumɔɔ shi anyɛɛɛ atsu he nii. Gbalamlitsemɔ, nii ní akpoɔ kwraa, shika ni ajuɔ, kɛ lakamɔ henɔi krokomɛi ni yaa nɔ efaa lɛ tsɔɔ akɛ abuuu anɔkwayeli akɛ eji su ko ni he hiaa dɔŋŋ. Nɔ ni tamɔɔɔ nakai lɛ, Biblia lɛ buɔ anɔkwayeli ni suɔmɔ kɛ mlihilɛ kanyaa lɛ lɛ akɛ eji su ko ni he hiaa waa. Ewoɔ Kristofoi ahewalɛ ni ‘amɛwo gbɔmɔ hee ni abɔ yɛ Nyɔŋmɔ subaŋ nɔ yɛ anɔkwa jalɛ kɛ hetsemɔ mli lɛ.’ (Efesobii 4:24) Hɛɛ, gbɔmɔ hee lɛ yeɔ ebuaa wɔ koni wɔye anɔkwa, shi wɔbaanyɛ wɔkase anɔkwayeli he nii hu kɛjɛ klitso ŋɔɔ.