Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Be Kɛha Miishɛɛnamɔ yɛ Balkan Maji lɛ Amli

Be Kɛha Miishɛɛnamɔ yɛ Balkan Maji lɛ Amli

Be Kɛha Miishɛɛnamɔ yɛ Balkan Maji lɛ Amli

Be lɛ ji afi 1922. No mli lɛ Biblia Kaselɔi ni Yɔɔ Ekãa, taakɛ ale Yehowa Odasefoi yɛ nakai beaŋ lɛ miifee kpee yɛ Innsbruk, Austria. Mɔ ni yɔɔ toibolɔi lɛ ateŋ ji Franz Brand, ni ji Germany oblanyo ko ni jɛ Apatin yɛ Vojvodina, Serbia lɛ. Amrɔ nɔŋŋ ni wielɔ lɛ tsĩ Nyɔŋmɔ gbɛi Yehowa lɛ tã pɛ, kɛkɛ ni basabasafeelɔi akuu ko bɔi basabasafeemɔ, no hewɔ lɛ enyɛɛɛ etsa wiemɔ lɛ nɔ, ni akɛ kpee lɛ ba naagbee. Ni kɛlɛ, nɔ ni Franz nu lɛ ná enɔ hewalɛ waa, ni ekɛ ehe wo Maŋtsɛyeli sanekpakpa lɛ shiɛmɔ mli. Enɛɛmɛi ji mumɔŋ hiɛyaa ni yɔɔ miishɛɛ lɛ ashishijee bibioo yɛ Balkan maji lɛ ateŋ ekome mli.

KƐHA mɛi pii ŋmɛnɛ lɛ, gbɛi ni ji Yugoslavia lɛ kɛ susumɔ ni kɔɔ ta kɛ gbɔmɔgbee he lɛ baa. Mfonirii ni kɔɔ gbɔmɛi babaoo ni agbe ni yɔɔ gbeyei, abobalɔi ni nijiaŋ eje wui, shiai ni akpata hiɛ, kɛ awusai ni ehao ahe lɛ baa mɔ jwɛŋmɔ mli. Anyɛŋ akɛ wiemɔi atsɔɔ piŋmɔ ni naa wa kɛ haomɔi ni ta ní batutua Balkan Ŋshɔkpɔi lɛ kɛjɛ afi 1991 kɛyashi 1995 lɛ kɛba, ní ekpata hiɛnɔkamɔi fɛɛ ni ayɔɔ kɛha shweremɔ kɛ wɔsɛɛ be nɔ fɛɛ nɔ feemɔ gbɛ ni aŋmɛɔ kɛtsɔ adesa mɔdɛŋbɔi anɔ lɛ hiɛ lɛ mli. Gbɔmɛi ni yɔɔ tsutsu Yugoslavia lɛ miipiŋ yɛ shika he naagba kɛ ohia futaa mli shihilɛ, yɛ nɔ ni jɛ nakai ta lɛ mli kɛba lɛ hewɔ. *

Yɛ piŋmɔ ni mli wa ni tamɔ nɛkɛ mli lɛ, ewa akɛ mɔ ko aaakpa gbɛ akɛ abaana gbɔmɛi ni yɔɔ miishɛɛ yɛ nɛkɛ je lɛŋ fã nɛɛ mli. Kɛlɛ, yɛ bɔ ni etamɔ nɔ ni yɔɔ naakpɛɛ lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, gbɔmɛi ni tamɔ nakai yɛ shihilɛ mli. Yɛ anɔkwale mli lɛ, kɛmiibɛŋkɛ afii ohai 20 lɛ naagbee gbɛ lɛ mɛi ni yɔɔ miishɛɛ nɛɛ ná gbi kome mlifilimɔ krɛdɛɛ ko. Mɛɛ gbɛ nɔ Franz Brand ni ji oblanyo ni atsĩ etã kɛtsɔ hiɛ lɛ ná gbɛfaŋnɔ yɛ mliflimɔ ni tamɔ nɛkɛ mli yɛ?

Mumɔŋ Hiɛyaa yɛ Balkan Maji lɛ Amli

Franz Brand ná miishɛɛ yɛ anɔkwalei heei ni enu lɛ ahe ni etswa efai shi akɛ esa akɛ egbɛ sanekpakpa lɛ eshwã. Ená nitsumɔ akɛ yikulɔ yɛ Maribor, ni ji maŋtiase ko ni yɔɔ Slovenia ni bɛŋkɛ Austria husui lɛ anaa lɛ, ni ebɔi shiɛmɔ kɛ ekpelɔi lɛ hamɔ, mɛi ni bei pii lɛ amɛtaa shi dioo beni akuɔ amɛyitsɔi lɛ. Nɔ ni jɛ emɔdɛŋbɔɔi lɛ amli kɛba ji Maŋtsɛyeli jajelɔi akuu bibioo ni aná yɛ Maribor yɛ afi 1920 afii lɛ anaagbee gbɛ. Aha wiemɔi yɛ niyelihe ko, ni yɛ sɛɛ mli lɛ awo jɛi gbɛi ni sa akɛ Novi svet (Jeŋ Hee) Ŋshɔŋloo Niyelihe.

Yɛ be ni sa mli lɛ, sanekpakpa lɛ gbɛ eshwã maŋ lɛ mli fɛɛ. “Photo-Drama of Creation” (ni ji ŋmɛlɛtswai kpaanyɔ wiemɔ ni nɔ ni fata he ji sinii, mfonirii ni akɛ niji tsiɔ, kɛ wiemɔi ni amɔmɔ awo kpãa nɔ) ni akɛtsu nii lɛ tsu gbɛfaŋnɔ titri ko he nii yɛ nɛkɛ mlilɛɛmɔ nitsumɔ nɛɛ mli. Agbɛnɛ yɛ afi 1930 afii lɛ amli beni Yehowa Odasefoi baje yiwaa ni naa wa waa shishi yɛ Germany lɛ, Germany gbɛgbalɔi ni ejo foi kɛshi amɛmaŋ lɛ bawo Odasefoi ni yɔɔ Yugoslavia Maŋtsɛyeli lɛ mli lɛ ekãa. Be mli ni amɛkɛ amɛ diɛŋtsɛ amɛmiishɛjemɔ kɛ hejɔlɛ eshã afɔle lɛ, amɛbɔ mɔdɛŋ koni amɛshɛ nɛkɛ gɔji ashikpɔŋ nɛɛ naagbeehei lɛ koni amɛyashiɛ. Shishijee lɛ etamɔ nɔ ni toiboo fioo ko pɛ afeɔ ahaa amɛ shɛɛ sane lɛ. Shiɛlɔi 150 pɛ bu amɛsɔɔmɔ nitsumɔ lɛ he akɔntaa yɛ afi 1940 afii lɛ mra be mli.

Yiwaa ni naa wa je shishi yɛ afi 1941 lɛ mli, ni etee nɔ aahu kɛyashi afi 1952. Kwɛ miishɛɛ ni eji beni yɛ naagbee mli yɛ September 9, 1953 lɛ, yɛ Tatsɛ Tito Komunist nɔyeli lɛ shishi lɛ, akɛ Yehowa Odasefoi lɛ agbɛi wo mla shishi! Nakai afi lɛ aná sanekpakpa shiɛlɔi 914, ni yibɔ lɛ tee nɔ eda fiofio. Beni shɛɔ afi 1991 lɛ, shiɛlɔi ayibɔ lɛ etee hiɛ kɛyashɛ 7,420, ni mɛi 16,072 ba Kaimɔ lɛ shishi yɛ nakai afi lɛ mli.

Afee klɛŋklɛŋ Yehowa Odasefoi amajimaji ateŋ kpee yɛ maŋ nɛɛ mli yɛ Zagreb, Croatia, kɛjɛ August 16 kɛyashi 18 lɛ, yɛ afi 1991. Maŋ lɛ mli bii kɛ maŋsɛɛbii ni ba lɛ feɔ mɛi 14,684. Nɛkɛ kpee ni hiɛ kpaŋ nɔ kɔkɔɔkɔ nɛɛ sáa Yehowa webii lɛ kɛha kaai ni jwere amɛhiɛ lɛ. Tsɔnei ni fata naagbee tsɔnei ni tsɔ he ni akwɛɔ mɛi anibii amli yɛ ni kã Croatia kɛ Serbia teŋ lɛ ji bɔɔs ni kɛ Serbiabii ni ba lɛ miiya shia. Beni naagbee bɔɔs lɛ ho pɛ ni aŋa he ni akwɛɔ mɛi anibii amli yɛ lɛ, ni ta je shishi.

Yehowa Webii yɛ Yiŋtoi Ni Amɛaadamɔ nɔ Amɛná Miishɛɛ

Afii abɔ ni akɛwuu ta lɛ bafee kaa ni naa wa waa be kɛha Yehowa Odasefoi ni yɔɔ Balkan maji lɛ amli lɛ. Kɛlɛ, amɛyɛ yiŋtoo ni amɛaadamɔ nɔ amɛmli afili amɛ ejaakɛ Yehowa kɛ nɔyaa ni nɔ bɛ ejɔɔ ewebii ni yɔɔ jɛmɛ lɛ. Kɛjɛ afi 1991 lɛ, Maŋtsɛyeli shiɛlɔi ayibɔ ni yɔɔ tsutsu Yugoslavia lɛ etee hiɛ kɛyashɛ nɔ ni fa fe mɛi oha mlijaa 80. Aná mɛi ni fa fe fɛɛ ni ji 13,472 yɛ 2001 sɔɔmɔ afi lɛ mli.

Kulɛ nitsumɔhei ni yɔɔ Zagreb kɛ Belgrade (Serbia) lɛ kwɛɔ Yehowa Odasefoi ni yɔɔ tsutsu Yugoslavia lɛ fɛɛ anitsumɔ nɔ. Yɛ nɔyaa ni ba lɛ kɛ tsakemɔi ni ba yɛ maŋkwramɔŋ gbɛfaŋ lɛ hewɔ lɛ, ehe bahia ni ato nitsumɔhei heei ashishi yɛ Ljubljana (Slovenia), kɛ Skopje (Macedonia), kɛfata nitsumɔhei heei ni abaaná yɛ Belgrade kɛ Zagreb lɛ ahe. Mɛi aaafee 140 miisɔmɔ yɛ nɛkɛ nitsumɔhei nɛɛ amli. Amɛteŋ mɛi pii ji oblahii ni yɔɔ ekãa babaoo kɛ suɔmɔ kɛha Yehowa. Amɛteŋ mɛi babaoo fata he kɛtsɔɔ Biblia kasemɔ woji lɛ ashishi kɛyaa Croatia, Macedonia, Serbia, kɛ Slovenia wiemɔ mli. Kwɛ miishɛɛ ni eji akɛ akalaa Yehowa Odasefoi awoji tɛtrɛbii lɛ kɛ woji wuji lɛ ateŋ babaoo ni yɔɔ wiemɔi nɛɛ amli lɛ kɛ Blɔfo nɔ lɛ fɛɛ yɛ be kome too lɛ nɔŋŋ mli! Nɛkɛ woji nɛɛ ye ebua mɛi babaoo ni amɛná miishɛjemɔ kɛ hiɛnɔkamɔ.

Yelikɛbuamɔ ni pɛsɛmkunya bɛ mli ni be-fɛɛ sɔɔlɔi babaoo ni jɛ maji krokomɛi anɔ kɛha lɛ ji yiŋtoo ni amɛdamɔɔ nɔ lolo amɛnáa miishɛɛ. Amamɔ Maŋtsɛyeli Asai fɛfɛji babaoo yɛ nyɛsɛɛ afii nɛɛ amli, ni eha asafoi lɛ amiishɛɛnamɔ efa babaoo. Kɛlɛ, miishɛɛnamɔ babaoo yɛ ni miimɛ amɛ. Te aaafee tɛŋŋ ni eba lɛ nakai?

Nitsumɔ ko ni Yɔɔ Srɔto

Bei pii lɛ shiɛlɔi babaoo susuɔ he akɛ, ‘Ani be ko baaba ni wɔbaaná New World Translation lɛ yɛ wɔ diɛŋtsɛ wɔmaŋ wiemɔ mli?’ Afi fɛɛ afi lɛ amɛkɛ hiɛnɔkamɔ kwɛɔ gbɛ akɛ amɛaanu enɛ he adafitswaa yɛ kpokpaa wulu nɔ kpee ko shishi lo. Kɛlɛ, te aaafee tɛŋŋ atsu nitsumɔ wulu ni tamɔ nɛkɛ he nii, ejaakɛ ato shishitsɔɔmɔ kui kɛha wiemɔi nɛɛ ashishi afii fioo komɛi ni eho nɛ, ni shishitsɔɔlɔi lɛ hu ayi faaa?

Beni apɛi saji amli agbe naa sɛɛ lɛ, Nɔyeli Kuu lɛ kpɛlɛ ekome ni afeɔ kɛtsuɔ nii, ni Croatia, Macedonia, kɛ Serbia wiemɔ shishitsɔɔlɔi akui lɛ baafee kɛtsu nii koni amɛná hesɛɛ kɛjɛ mɔ kroko nitsumɔ kɛ esusumɔi amli lɛ nɔ. Ehe bahia ni Croatia wiemɔ kuu lɛ anyiɛ hiɛ.

Nyamɔ Be

Yehowa Odasefoi ni yɔɔ Balkan maji lɛ amli lɛ hiɛ kpaŋ July 23, 1999 lɛ nɔ kɔkɔɔkɔ. Abaafee “Nyɔŋmɔ Gbalɛ Wiemɔ” Kpokpaa Wulu nɔ Kpeei ni abaafee kɛtsara nɔ yɛ be kome too lɛ nɔŋŋ mli lɛ yɛ Belgrade, Sarajevo, (Bosnia-Herzegovina), Skopje, kɛ Zagreb. Yɛ be saŋŋ mli lɛ aleee kɛji abaanyɛ afee kpee lɛ yɛ Belgrade ejaakɛ yɛ be mli ni NATO tswiaa okplɛmii lɛ, aŋmɛɛɛ gbɛ ni afee kpee. Kwɛ bɔ ni nyɛmimɛi lɛ ná miishɛɛ amɛha yɛ gbɛkpamɔ akɛ amɛaanyɛ amɛkɛ amɛhe abɔ yɛ nɔmimaa ni abɛ yɛ nyɔji abɔ lɛ fɛɛ sɛɛ! Shi kɛlɛ, nɔ diɛŋtsɛ ni ba lɛ teke amɛ gbɛkpamɔi lɛ.

Sohaa shwane lɛ, atswa adafi krɛdɛɛ ko yɛ maŋtiasei ejwɛ ni afeɔ kpee lɛ yɛ mli lɛ fɛɛ amli. Mɛi 13,497 ni ba lɛ fee dioo kɛmiikpa nɔ ni baaba lɛ gbɛ. Yɛ naagbee mli beni wielɔ lɛ jie New World Translation of the Christian Greek Scriptures lɛ yɛ Croatia kɛ Serbia wiemɔ mli ni ekɛɛ toibolɔi lɛ akɛ shishitsɔɔmɔ ni yɔɔ Macedonia wiemɔ mli lɛ miiya nɔ jogbaŋŋ lɛ, kpeeiyalɔi lɛ nyɛɛɛ amɛkudɔ amɛhenumɔi dɔŋŋ. Dɛtswaa ni gbɛɔ waa lɛ eŋmɛɛɛ wielɔ lɛ gbɛ koni egbe adafitswaa lɛ naa. Yɛ Sarajevo kpee lɛ shishi lɛ, toibolɔi ni naa ekpɛ amɛhe lɛ fee dioo trukaa. No sɛɛ lɛ dɛtswaa kakadaŋŋ nyiɛ sɛɛ. Miishɛɛ yaafonui jɛ amɛteŋ mɛi pii ahiŋmɛii amli yɛ Belgrade, ni dani wielɔ lɛ baagbe adafitswaa lɛ naa lɛ akɛ dɛtswaa ni tsara nɔ fo wiemɔ lɛ mli aahu. Kwɛ bɔ ni mɔ fɛ mɔ ná miishɛɛ eha!

Aha nikeenii nɛɛ jara bafee nɔ ni wa waa po yɛ anɔkwale ni eji akɛ Yehowa Odasefoi ená mla naa hegbɛ ni akɛkalaa nii kɛha Croatia kɛ Serbia Biblia shishitsɔɔmɔ wiemɔi lɛ fɛɛ. No hewɔ lɛ, afee New World Translation of the Christian Greek Scriptures ni yɔɔ nɛkɛ wiemɔi enyɔ nɛɛ amli lɛ ekome awo kpo kome mli kɛ Hebri Ŋmalɛi lɛ ashishitsɔɔmɔ lɛ hu yɛ nakai wiemɔ lɛ nɔŋŋ mli. Kɛfata he lɛ, akala Biblia ni yɔɔ Serbia wiemɔ mli lɛ yɛ Roman Cyrillic niŋmaai fɛɛ amli.

Yehowa webii ni yɔɔ Balkan maji lɛ amli lɛ daa shi babaoo yɛ jɔɔmɔi kɛ gbɛtsɔɔmɔ ni amɛnine shɛ nɔ lɛ he, ni amɛhiɛ sɔɔ David wiemɔi nɛɛ yɛ anɔkwale mli akɛ: “Ni asaŋ kɛ́ minyiɛ gbele hɔɔŋ jɔɔ lɛŋ lɛ, misheŋ efɔŋ ko gbeyei; ejaakɛ [Yehowa] okɛ mi yɛ.” Yɛ shihilɛi ni mli wawai ni amɛyaa nɔ amɛkɛkpeɔ lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, amɛtswa amɛfai shi akɛ amɛbaaha ‘Yehowa he nyamɔ lɛ afee amɛhewalɛ!’—Lala 23:4; Nehemia 8:10.

[Shishigbɛ niŋmaa]

^ kk. 3 Kwasafo maji ekpaa ni feɔ tsutsu Yugoslavia lɛ ji—Bosnia-Herzegovina, Croatia, Macedonia, Montenegro, Serbia, kɛ Slovenia.

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 20]

Klɛŋklɛŋ shiɛlɔi akuu ni jɛ Maribor, Slovenia, ni miishiɛ yɛ shikpɔŋkuku ko ni yɔɔ shɔŋŋ mli