Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Yaa Nɔ Ofĩ Shi Shiŋŋ, ni Oye Kunim yɛ Wala He Foidamɔ lɛ Mli

Yaa Nɔ Ofĩ Shi Shiŋŋ, ni Oye Kunim yɛ Wala He Foidamɔ lɛ Mli

Yaa Nɔ Ofĩ Shi Shiŋŋ, ni Oye Kunim yɛ Wala He Foidamɔ lɛ Mli

KƐJI eba lɛ akɛ obaafã gbɛ kɛtsɔ ŋshɔ ko ni hiɛ efee hamahama nɔ lɛ, mɛɛ lɛlɛ nɛkɛ obaasumɔ ni okɛya? Ani obaasumɔ lɛlɛ bibioo ko ni bɛ hewalɛ loo meele ko ni yɔɔ hewalɛ ni akpɛ lɛ jogbaŋŋ? Ŋwanejee ko bɛ he akɛ obaahala meele ni yɔɔ hewalɛ ni akpɛ lɛ jogbaŋŋ lɛ, akɛni ebaanyɛ ekpee ahum ni naa wa lɛ naa yɛ omanyeyeli mli lɛ hewɔ.

Be mli ni wɔkpeeɔ nibii agbɛjianɔtoo ni yɔɔ hamahama kɛ gbeyei nɛɛ naa lɛ, wɔkɛ kaai ni haaa mɔ anu shweshweeshwe shihilɛ he baakpe. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, ekolɛ oblahii kɛ oblayei baanu he yɛ bei komɛi amli akɛ amɛjwɛŋmɔ efutu ni amɛbɛ shweshweeshwe yɛ je nɛŋ susumɔi kɛ nifeemɔ gbɛ̀i ni futuɔ mɔ yiŋ nɛɛ mli. Ekolɛ aŋkroaŋkroi ni je Kristofoi ashihilɛ gbɛ lɛ shishi nyɛsɛɛ nɛɛ lɛ kã he amɛnuɔ he moŋ akɛ amɛbɛ shifimɔ ni yɔɔ shiŋŋ. Ekolɛ amɛteŋ mɛi komɛi ní kɛ afii babaoo esɔmɔ Nyɔŋmɔ yɛ anɔkwayeli mli ní amɛfi shi shiŋŋ lɛ po kɛ kaa miikpe ejaakɛ amɛ gbɛkpamɔi lɛ bako mli kɛmɔko shi lolo.

Henumɔi ni tamɔ nɛkɛ jeee nɔ̃ hee. Yehowa tsuji anɔkwafoi tamɔ Mose, Hiob, kɛ David nu haomɔ he yɛ bei komɛi amli. (4 Mose 11:14, 15; Hiob 3:1-4; Lala 55:5) Kɛlɛ, nɔ ni kadi amɛshihilɛ gbɛ̀i lɛ ji bɔ ni amɛjɛ shiŋŋfeemɔ mli amɛtuu amɛhe amɛha Yehowa lɛ. Amɛnɔkwɛmɔnɔ kpakpa lɛ woɔ wɔ hewalɛ koni wɔfĩ shi shiŋŋ, shi Satan Abonsam miitao ni egbala wɔjwɛŋmɔ kɛjɛ wala he foidamɔ lɛ nɔ. (Luka 22:31) No hewɔ lɛ te wɔɔfee tɛŋŋ wɔkã he wɔfĩ shi shiŋŋ, ni ‘wɔdamɔ shi shiŋŋ yɛ hemɔkɛyeli lɛ mli lɛ’? (1 Petro 5:9) Ni te wɔɔfee tɛŋŋ wɔwaje wɔnanemɛi heyelilɔi lɛ hu?

Yehowa Miitao ni Wɔfĩ Shi Shiŋŋ

Kɛji wɔye Yehowa anɔkwa lɛ, ebaaye ebua wɔ be fɛɛ be koni wɔhiɛ wɔ shiŋŋfeemɔ lɛ mli. Lalatsɛ David kɛ shihilɛi babaoo ni mli wa kpe, shi ená hiɛnɔkamɔ yɛ Nyɔŋmɔ mli, ni no hewɔ lɛ ebaanyɛ elá akɛ: “Ni [Yehowa] efã mi kɛjɛ hiɛkpatamɔ bu lɛ mli, kɛjɛ ŋmɔtɔ ni mli kwɔ lɛ mli, ni ekɛ minaji mamɔ tɛsaa nɔ ni ehã minane mɔ shi.”—Lala 40:3.

Yehowa wajeɔ wɔ koni ‘wɔwu hemɔkɛyeli he ta kpakpa lɛ’ bɔni afee ni wɔnyɛ ‘wɔmɔ naanɔ wala lɛ mli kpɛŋŋ.’ (1 Timoteo 6:12) Ekɛ nibii ni baaye abua wɔ koni wɔdamɔ shi shiŋŋ ni wɔye kunim yɛ wɔmumɔŋ ta lɛ mli lɛ hu haa wɔ. Bɔfo Paulo wo nanemɛi Kristofoi hewalɛ ní ‘amɛhe awa yɛ Nuŋtsɔ lɛ kɛ ehewalɛ nyɛmɔ lɛ mli,’ koni ‘amɛwo Nyɔŋmɔ tawuu nii lɛ fɛɛ, ní amɛnyɛ Abonsam ŋaatsɔɔi lɛ anaa amɛdamɔ.’ (Efesobii 6:10-17) Shi mɛni baanyɛ aha ni wɔhao? Ni te wɔɔfee tɛŋŋ wɔte shi wɔshi nibii ni tamɔ nɛkɛ ni haaa mɔ afi shi shiŋŋ lɛ?

Ohiɛ Ahi Ohe Nɔ yɛ Nibii ni Haaa Mɔ Afĩ Shi Shiŋŋ lɛ Ahe

Nilee yɛ mli akɛ wɔɔkai nɛkɛ anɔkwa sane ni he hiaa nɛɛ akɛ: Yɛ naagbee mli lɛ yiŋkpɛi ni wɔfeɔ lɛ saa wɔ shiŋŋfeemɔ akɛ Kristofoi lɛ he yɛ gbɛ kpakpa loo gbɛ fɔŋ nɔ. Oblahii kɛ oblayei kɛ yiŋkpɛɛfeemɔ ni kɔɔ saji tamɔ nitsumɔ ni amɛbaatsu, woloŋlee mli tsɔsemɔ ni yaa hiɛ, kɛ gbalashihilɛ mlibotemɔ he lɛ kpeɔ. Ekolɛ ehe baahia ni mɛi ni edara lɛ akpɛ amɛyiŋ kɛji esa akɛ amɛfã kɛya he kroko loo amɛtao nitsumɔ kroko amɛfata nɔ ni amɛtsuɔ lɛ he. Wɔfeɔ yiŋkpɛi gbi fɛɛ gbi yɛ nɔ ni kɔɔ bɔ ni wɔkɛ be tsuɔ nii wɔhaa lɛ he kɛ saji krokomɛi babaoo ahe. Mɛni baaye abua wɔ koni wɔfee yiŋkpɛi ni nilee yɔɔ mli ní baaha wɔshifĩmɔ akɛ Nyɔŋmɔ tsuji lɛ aya hiɛ? Mɔ ko ni kɛ be kakadaŋŋ ehi shi akɛ Kristofonyo lɛ wie akɛ: “Mibiɔ Yehowa yelikɛbuamɔ kɛji miifee yiŋkpɛi. Miheɔ miyeɔ akɛ ehe miihia ni akpɛlɛ ŋaawoo ni akɛhaa yɛ Biblia lɛ mli, yɛ Kristofoi akpeei ashishi, kɛtsɔ onukpai anɔ, kɛ agbɛnɛ yɛ Biblia kasemɔ woji amli lɛ nɔ koni akɛtsu nii.”

Kɛji akɛ wɔmiifee yiŋkpɛi lɛ, ebaahi jogbaŋŋ akɛ wɔɔbi wɔ diɛŋtsɛ wɔhe akɛ: ‘Afii enumɔ loo nyɔŋma kɛjɛ amrɔ nɛɛ kɛyaa lɛ, ani mimii baashɛ mihe yɛ yiŋkpɛi ni mifeɔ ŋmɛnɛ lɛ ahe, aloo mashwa mihe? Ani mibɔɔ mɔdɛŋ akɛ maná nɔmimaa akɛ yiŋkpɛi ni mifeɔ lɛ efeŋ nɔ ni baagbɔjɔ mishifimɔ ni yɔɔ shiŋŋ yɛ mumɔŋ lɛ, shi moŋ ebaaye ebua kɛha mimumɔŋ nɔyaa?’—Filipibii 3:16.

Aŋkroaŋkroi komɛi ni abaptisi amɛ lɛ ahe ni amɛŋmɛɛ amɛha kaa loo shwɛ fioo ni amɛ diɛŋtsɛ amɛku Nyɔŋmɔ mlai amli lɛ eha amɛyaje shihilɛ ni bɛ shiŋŋ mli. Amɛteŋ mɛi fioo komɛi ni ashwie amɛ kɛjɛ asafo lɛ mli yɛ amɛtsui ni amɛtsakeee ni amɛtiuɔ eshafeemɔ gbɛ lɛ sɛɛ hewɔ lɛ ebɔ mɔdɛŋ waa ni ahé amɛ ekoŋŋ, kɛkɛ lɛ ásaa ashwie amɛ ekoŋŋ—bei komɛi lɛ yɛ no sɛɛ etsɛɛɛ kwraa—yɛ efɔŋfeemɔ ni tamɔ nakai nɔŋŋ hewɔ. Ani eeenyɛ efee akɛ amɛsɔleko kɛhako ŋwɛi yelikɛbuamɔ koni ‘amɛhi efɔŋ kwraa, ni amɛkpɛtɛ ekpakpa he’? (Romabii 12:9; Lala 97:10) Ehe miihia ni wɔ fɛɛ ‘wɔya nɔ wɔto wɔnaji ashi jogbaŋŋ ni wɔnyiɛ tɔrɔmɔɔ.’ (Hebribii 12:13) No hewɔ lɛ nyɛhaa wɔsusua saji otii komɛi ni baanyɛ aye abua wɔ koni wɔhiɛ mumɔŋ shiŋŋfeemɔ mli lɛ he.

Yaa Nɔ Ofĩ Shi Shiŋŋ Kɛtsɔ Kristofoi Anitsumɔ Nɔ

Gbɛ kome ní wɔɔtsɔ nɔ wɔfĩ shi shiŋŋ yɛ wɔwala he foidamɔ lɛ mli ji ni wɔná babaoo feemɔ yɛ Maŋtsɛyeli shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli. Hɛɛ, sɔɔmɔ nitsumɔ lɛ ni wɔkɛ wɔhe woɔ mli akɛ Kristofoi lɛ ji yelikɛbuamɔ nɔ̃ ni hi jogbaŋŋ ni baaha wɔtsuii kɛ wɔjwɛŋmɔi ahi Nyɔŋmɔ suɔmɔnaa nifeemɔ kɛ juromɔnɔ ni ji naanɔ wala lɛ nɔ. Paulo wo Korintobii lɛ hewalɛ yɛ enɛ he akɛ: “Minyɛmimɛi ni misumɔɔ, nyɛfia shi ni nyɛkagbugbaa, ni nyɛtekea nɔ yɛ Nuŋtsɔ lɛ nitsumɔ lɛ mli daa nɛɛ, ejaakɛ nyɛle akɛ nyɛmɔdɛŋbɔɔ lɛ efeee yaka yɛ Nuŋtsɔ lɛ mli.” (1 Korintobii 15:58) ‘Shifimɔ’ tsɔɔ nii ni ‘ma shi shiŋŋ.’ “Nyɛkagbugbaa” baanyɛ atsɔɔ akɛ ‘mɔ eŋmɛŋ gbɛ ni eje eshishifã ni yɔɔ shiŋŋ lɛ he.’ No hewɔ lɛ, ni wɔɔfee mɛi ni bɛ dekã kwraa yɛ wɔsɔɔmɔ nitsumɔ lɛ mli lɛ baanyɛ aná hewalɛ ni yɔɔ shiŋŋ yɛ wɔshihilɛ gbɛ lɛ nɔ akɛ Kristofoi. Mɛi krokomɛi ni wɔɔye wɔbua koni amɛbale Yehowa lɛ haa shishinumɔ baa wɔshihilɛi amli ni ekɛ miishɛɛ bahaa wɔ.—Bɔfoi lɛ Asaji 20:35.

Pauline, ni ji Kristofonyo ko ni kɛ nɔ ni fe afii 30 etsu nii yɛ maŋsɛɛ sanekpakpa shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli kɛ bei-fɛɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ fãi krokomɛi amli lɛ, kɛɛ akɛ: “Sɔɔmɔ nitsumɔ lɛ ji hebuunɔ ejaakɛ shiɛmɔ ni mishiɛɔ mihaa mɛi krokomɛi lɛ maa nɔ mi ehaa mi akɛ miyɛ anɔkwale lɛ.” Yiŋtsɔmɔ ni tamɔ nakai nɔŋŋ jɛɔ Kristofoi anitsumɔi krokomɛi tamɔ kpeeiyaa kɛha jamɔ kɛ aŋkro Biblia mli nikasemɔ ni aaafee daa lɛ mli baa.

Shifĩmɔ ni Yɔɔ Shiŋŋ Kɛtsɔ Suɔmɔ Nyɛmifeemɔ Nɔ

Anɔkwa jálɔi ajeŋ muu fɛɛ gbɛjianɔtoo lɛ ní aaaji emlinyo lɛ baanyɛ aná hewalɛ ni mli wa ni yɔɔ shiŋŋ yɛ wɔnɔ. Kwɛ jɔɔmɔ ni eji akɛ wɔkɛ wɔhe aaabɔ jeŋ muu fɛɛ nyɛmifeemɔ kuu ni yɔɔ suɔmɔ tamɔ nɛkɛ he! (1 Petro 2:17) Ni wɔbaanyɛ wɔná hewalɛ ni yɔɔ shiŋŋ yɛ wɔnanemɛi heyelilɔi anɔ.

Susumɔ Hiob, ni ji nuu ni ji jalɔ lɛ yelikɛbuamɔ nifeemɔi lɛ ahe okwɛ. Anyɛ apasa miishɛjelɔ Elifaz tete po nɔ koni ekpɛlɛ akɛ: “Owiemɔi lɛ esɔo mɔ ni héɔ agbee shi lɛ edamɔ shi, ni nakutsei ní egbɔjɔ lɛ owo amɛ hewalɛ.” (Hiob 4:4) Ani wɔyeɔ wɔbuaa mɛi krokomɛi? Akɛ aŋkroaŋkroi lɛ, gbɛnaa nii kã wɔnɔ akɛ wɔye wɔbua wɔmumɔŋ nyɛmimɛi hii kɛ yei lɛ koni amɛŋmɛ amɛtsui shi yɛ Nyɔŋmɔ sɔɔmɔ lɛ mli. Yɛ wɔkɛ wɔnyɛmimɛi hii kɛ yei lɛ asharamɔ mli lɛ, wɔbaanyɛ wɔfee wɔnii yɛ wiemɔ nɛɛ kɛ gbeekpãmɔ naa akɛ: “Nyɛwajea niji ni mli eje wui lɛ, nyɛwoa nakutsei ni egbɔjɔ lɛ hewalɛ!” (Yesaia 35:3) No hewɔ lɛ mɛni hewɔ okɛfeee oti ni ma ohiɛ akɛ obaawaje ni owo naanyo Kristofonyo kome loo mɛi enyɔ hewalɛ be fɛɛ be ni okɛ amɛ aaakpe lɛ? (Hebribii 10:24, 25) Yijiemɔ wiemɔi ni wajeɔ mɔ kɛ hiɛsɔɔ kɛha mɔdɛŋ ni amɛyaa nɔ amɛbɔɔ koni amɛsa Yehowa hiɛ lɛ baanyɛ aye abua amɛ lɛɛlɛŋ koni amɛkã he amɛfĩ shi shiŋŋ kɛ gbɛkpamɔ akɛ amɛaaye omanye yɛ wala he foidamɔ lɛ mli.

Kristofoi onukpai baanyɛ amɛfee babaoo kɛtsɔ hewalɛ ni amɛaawo mɛi heei lɛ nɔ. Ekolɛ abaanyɛ atsu enɛ he nii kɛtsɔ ŋaawoo ni yeɔ ebuaa kɛ Ŋmalɛ naa ŋaawoo kpakpa ni akɛaaha, kɛ agbɛnɛ ni wɔkɛ amɛ aaatsu nii yɛ sɔɔmɔ nitsumɔ lɛ mli lɛ nɔ. Bɔfo Paulo ŋɔɔ hegbɛi ni baa be fɛɛ be koni ekɛwo mɛi krokomɛi hewalɛ. Eeshwe koni ena Kristofoi ni yɔɔ Roma lɛ bɔni afee ni enyɛ eye ebua kɛtswa amɛ ema shi yɛ mumɔŋ. (Romabii 1:11) Ebu esuɔmɔ nyɛmimɛi hii kɛ yei ni yɔɔ Filipi lɛ akɛ ‘emiishɛɛ nɔ̃ kɛ ekekere’ ni ewo amɛ hewalɛ koni ‘amɛdamɔ shi shiŋŋ nakai yɛ Nuŋtsɔ lɛ mli.’ (Filipibii 4:1) Beni Paulo nu shihilɛ ni mli wawai ni enyɛmimɛi ni yɔɔ Tesalonika lɛ yɔɔ mli lɛ he lɛ, etsu Timoteo koni ‘eyawo amɛ hewalɛ, ni amɛtse amɛtsui amɛŋmɛ amɛmli, koni nɛkɛ amanehulu nɛɛ akaha mɔ ko mɔ ko miigbugbaa.’—1 Tesalonikabii 3:1-3.

Bɔfo Paulo kɛ bɔfo Petro kpɛlɛ ni amɛhiɛ sɔ amɛnanemɛi jálɔi lɛ amɔdɛŋbɔɔ ni jɛ anɔkwayeli mli lɛ. (Kolosebii 2:5; 1 Tesalonikabii 3:7 8; 2 Petro 1:12) Nakai nɔŋŋ nyɛkahaa wɔgbalaa wɔjwɛŋmɔ kɛyaa wɔnyɛmimɛi lɛ agbɔjɔmɔi anɔ, shi moŋ amɛsui kpakpai lɛ kɛ ta ni amɛwuɔ yɛ omanyeyeli mli koni amɛkã he amɛfĩ shi shiŋŋ ni amɛkɛ woo aha Yehowa lɛ nɔ.

Kɛji wɔhiɛ jwɛŋmɔ ni ejaaa loo wɔwieɔ wɔshiɔ mɔ lɛ, ekolɛ wɔbaaha ewa kɛha mɛi komɛi akɛ amɛaahiɛ amɛshifimɔ yɛ hemɔkɛyeli lɛ mli ní wɔleee. Kwɛ bɔni eji nɔ ni sa akɛ wɔɔkai akɛ “etɔ” wɔnyɛmimɛi lɛ “ni amɛfee yuyaa” yɛ nɛkɛ nibii agbɛjianɔtoo nɛɛ mli! (Mateo 9:36) Amɛmiikpa gbɛ akɛ amɛbaaná miishɛjemɔ kɛ hejɔɔmɔ yɛ Kristofoi asafo lɛ mli. No hewɔ lɛ, eba akɛ wɔ fɛɛ wɔɔfee nɔ fɛɛ nɔ ní wɔɔnyɛ koni wɔkɛtswa nanemɛi heyelilɔi wɔma shi ni wɔye wɔbua amɛ koni amɛfĩ shi shiŋŋ.

Ekolɛ bei komɛi lɛ mɛi krokomɛi kɛ wɔ baaye yɛ gbɛ ni baanyɛ aba wɔshifĩmɔ lɛ shi lɛ nɔ. Ani wɔbaaha wiemɔ keketee loo nifeemɔ ko ni mlihilɛ bɛ mli aha wɔnijiaŋ aje wui yɛ sɔɔmɔ ni wɔkɛhaa Yehowa lɛ mli? Ekaba kɔkɔɔkɔ akɛ wɔɔha mɔ ko agbala wɔ kɛjɛ wɔshifĩmɔ lɛ he!—2 Petro 3:17.

Nyɔŋmɔ ShiwoiEji Nɔ ni Haa Mɔ Fĩɔ Shi Shiŋŋ

Yehowa shiwoo ni kɔɔ wɔsɛɛ be ko ni yɔɔ naakpɛɛ yɛ Maŋtsɛyeli nɔyeli lɛ shishi lɛ he lɛ haa wɔ hiɛnɔkamɔ ní yeɔ ebuaa wɔ koni wɔhiɛ wɔshifĩmɔ lɛ mli. (Hebribii 6:19) Ni hekɛnɔfɔɔ akɛ Nyɔŋmɔ haa eshiwoi baa mli be fɛɛ be lɛ kanyaa wɔ koni ‘wɔbu ni wɔdamɔ shi shiŋŋ yɛ hemɔkɛyeli lɛ mli.’ (1 Korintobii 16:13; Hebribii 3:6) Ekolɛ Nyɔŋmɔ shiwoi lɛ ekomɛi amlibaa ní tamɔ nɔ ni miitsɛ waa lɛ baaka wɔhemɔkɛyeli lɛ. No hewɔ lɛ ehe miihia waa akɛ wɔɔha wɔhiɛ ahi wɔhe nɔ koni wɔkaha akɛ apasa tsɔɔmɔi miilaka wɔ ní wɔmiitsi wɔhe kɛmiijɛ wɔhiɛnɔkamɔ lɛ he.—Kolosebii 1:23; Hebribii 13:9.

Esa akɛ Israelbii ni gboi yɛ hemɔkɛyeli ni amɛbɛ yɛ Yehowa shiwoi lɛ amli lɛ hewɔ lɛ anɔkwɛmɔnɔ gbonyo lɛ afee kɔkɔbɔɔ nɔ̃ kɛha wɔ. (Lala 78:37) Yɛ nɔ najiaŋ ni wɔɔtamɔ amɛ lɛ, eba akɛ wɔɔfĩ shi shiŋŋ, ní wɔkɛ hehiamɔ henumɔ asɔmɔ Nyɔŋmɔ yɛ nɛkɛ naagbee gbii nɛɛ amli. Asafoŋ onukpa ko ni yɔɔ niiashikpamɔ lɛ wie akɛ: “Mihiɔ shi gbi fɛɛ gbi tamɔ nɔ ni Yehowa gbi wulu lɛ baaba wɔ́.”—Yoel 1:15.

Hɛɛ, Yehowa gbi wulu lɛ ebɛŋkɛ. Shi kɛlɛ, nɔ ko nɔ ko bɛ ni baaha wɔshe gbeyei bei abɔ ni wɔbɛŋkɛɔ Nyɔŋmɔ he kpaakpa lɛ. Kɛji akɛ wɔkɛ shiŋŋfeemɔ bo ejalɛ shishitoo mlai lɛ atoi ni wɔkã he wɔfĩ shi shiŋŋ lɛ, wɔbaanyɛ wɔdá naanɔ wala he foi lɛ yɛ omanyeyeli mli!—Abɛi 11:19; 1 Timoteo 6:12, 17-19.

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 23]

Ani oofee bɔ fɛɛ bɔ ni ooonyɛ ni okɛye obua nanemɛi Kristofoi koni amɛkã he amɛfĩ shi shiŋŋ?

[He ni Mfoniri ni yɔɔ baafa 21 lɛ Jɛ]

The Complete Encyclopedia of Illustration/J. G. Heck