Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Yiŋtoo ni Yɔɔ Tsɔsemɔ Sɛɛ lɛ Shishi ni Wɔɔnu

Yiŋtoo ni Yɔɔ Tsɔsemɔ Sɛɛ lɛ Shishi ni Wɔɔnu

Yiŋtoo ni Yɔɔ Tsɔsemɔ Sɛɛ lɛ Shishi ni Wɔɔnu

MƐNI baa ojwɛŋmɔ mli kɛ́ onu wiemɔ ni ji “tsɔsemɔ” lɛ? Wiemɔ komekomei ashishitsɔɔmɔ wolo ko tsɔɔ tsɔsemɔ shishi akɛ, “nifeemɔ ni akɛhaa mɛi boɔ mlai loo jeŋba he tɛi ni afolɔ ashwie shi lɛ atoi, kɛ ní akɛ toigbalamɔ aaaha kɛji akɛ amɛbooo toi.” Eyɛ mli akɛ enɛ jeee shishitsɔɔmɔ pɛ ni akpɛlɛɔ nɔ moŋ, shi gbɔmɛi babaoo ni yɔɔ ŋmɛnɛ lɛ hiɛ jwɛŋmɔ ni ejaaa nakai nɔŋŋ yɛ nɔ fɛɛ nɔ ni kɔɔ tsɔsemɔ he lɛ he.

Shi kɛlɛ, Biblia lɛ wieɔ tsɔsemɔ he yɛ gbɛ ni yɔɔ srɔto kwraa nɔ. Nilelɔ Maŋtsɛ Salomo ŋma akɛ: “Mibi, kaagbe Yehowa tsɔsemɔ lɛ he guɔ.” (Abɛi 3:11) Nɛkɛ wiemɔi nɛɛ kɔɔɔ tsɔsemɔi fɛɛ he, shi moŋ ekɔɔ “Yehowa tsɔsemɔ lɛ,” ni ji tsɔsemɔ ni damɔ Nyɔŋmɔ shishitoo mlai ni nɔ kwɔlɔ lɛ nɔ lɛ he. Tsɔsemɔ ni tamɔ nɛkɛ lɛ pɛ woɔ mumɔŋ yibii ni anáa he sɛɛ—anyaa he po. Nɔ ni tamɔɔɔ nakai lɛ, efɔɔ kaa ákɛ akɛ tsɔsemɔ ni damɔ adesa susumɔ nɔ ní teɔ shi ewoɔ Yehowa shishitoo mlai ni nɔ kwɔlɔ lɛ tsuɔ nii yɛ gbɛ ni ejaaa nɔ, ni eyeɔ awui. Enɛ haa anaa nɔ hewɔ ni mɛi babaoo hiɛ jwɛŋmɔ ni ejaaa yɛ tsɔsemɔ he lɛ.

Mɛni hewɔ awoɔ wɔ hewalɛ koni wɔkpɛlɛ Yehowa tsɔsemɔ nɔ lɛ? Yɛ Ŋmalɛi lɛ amli lɛ, átsɔɔ tsɔsemɔ ni Nyɔŋmɔ kɛhaa lɛ mli akɛ eji suɔmɔ ni Nyɔŋmɔ yɔɔ kɛha ebɔɔ nii ni ji adesai lɛ kpojiemɔ. No hewɔ lɛ, Salomo tsa nɔ akɛ: “Mɔ ni Yehowa sumɔɔ lɛ, lɛ ekãa, tamɔ bɔ ni tsɛ feɔ ebi ni eyɔɔ ehe tsui lɛ!”—Abɛi 3:12.

Tsɔsemɔ loo Toigbalamɔ—Te Emli Nɔ ni Ji?

Tsɔsemɔ, taakɛ átsɔɔ mli yɛ Biblia lɛ mli lɛ hiɛ fãi srɔtoi babaoo—gbɛtsɔɔmɔ, nitsɔɔmɔ, tsɔsemɔ, kãmɔ, jajemɔ, kɛ toigbalamɔ po. Shi kɛlɛ, yɛ eko fɛɛ eko mli lɛ, suɔmɔ ji nɔ ni kanyaa Yehowa ni ekɛ tsɔsemɔ lɛ haa, ni oti ni hɔ sɛɛ ji koni ehe aba sɛɛnamɔ kɛha mɔ ni nine shɛɔ nɔ lɛ. Yehowa tsɔsemɔ ni etsɔɔ nɔ ekɛjajeɔ mɔ lɛ jeee kɛha toigbalamɔ pɛ.

Yɛ gbɛ kroko nɔ lɛ, jeee be fɛɛ be Nyɔŋmɔ nifeemɔi ni ekɛgbalaa mɔ toi lɛ ji koni ekɛ jajemɔ loo tsɔsemɔ aha mɔ ni agbalaa etoi lɛ. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, kɛjɛ gbi tuuntu ni Adam kɛ Hawa fee esha lɛ nɔ lɛ, amɛje shishi amɛpiŋ yɛ nɔ ni jɛ amɛtoigbele lɛ mli ba lɛ hewɔ. Yehowa shwie amɛ kɛjɛ Eden paradeiso abɔɔ lɛ mli, ni nibii ni jɛɔ emuu ni ayeee, hela, kɛ gbɔlɛ mli kɛbaa lɛ ba amɛnɔ. Be mli ni amɛkɛ afii ohai abɔ ehi wala mli yɛ shihilɛ ni mli wa mli lɛ sɛɛ lɛ, amɛhiɛ kpata kwraa. Eka shi faŋŋ akɛ enɛɛmɛi fɛɛ ji toigbalamɔ ni jɛ Nyɔŋmɔ ŋɔɔ, shi ejeee tsɔsemɔ ni akɛjajeɔ mɔ. Akɛni Adam kɛ Hawa jɛ amɛsuɔmɔ mli amɛfee esha ni amɛjieee tsuitsakemɔ kpo hewɔ lɛ, anyɛŋ ajaje amɛ.

Saji krokomɛi ni fata Yehowa toigbalamɔ nifeemɔi lɛ ahe ji Noa Nu Afua lɛ, Sodom kɛ Gomora hiɛkpatamɔ lɛ, kɛ Mizraim asraafoi lɛ ahiɛkpatamɔ yɛ Ŋshɔ Tsuru lɛ mli lɛ. Nɛkɛ nifeemɔi ni jɛ Yehowa ŋɔɔ nɛɛ jeee ni ekɛ kudɔmɔ, tsɔsemɔ, loo nitsɔɔmɔ aha mɛi ni nine shɛ nɔ lɛ. Bɔfo Petro ŋma kɛkɔ Nyɔŋmɔ toigbalamɔ nifeemɔi nɛɛ ahe akɛ: “Eŋɔɔɔ blema je lɛ he ekeee lɛ, shi moŋ Noa ni ji jalɛ shiɛlɔ lɛ, mɔ ni gbe yi fee mɛi kpaanyɔ lɛ kɛkɛ yi ebaa, ni ekɛ nu afua lɛ ba mɛi ni kwa Nyɔŋmɔ lɛ aje lɛ nɔ, ni Sodom kɛ Gomora maji lɛ hu eshã ni eha amɛtsɔ lamulu, ni ekɛ butumɔ kojo amɛ ekɛto mɛi ni baakwa Nyɔŋmɔ lɛ okadi.”—2 Petro 2:5, 6.

Mɛɛ shishinumɔ naa nɛkɛ toigbalamɔ nifeemɔi nɛɛ ‘ji okaditoo nɔ̃ kɛha mɛi ni baakwa Nyɔŋmɔ lɛ’? Yɛ wolo ni Paulo ŋma kɛyaha Tesalonikabii lɛ amli lɛ, ekɛ enine tsɔɔ wɔbe nɛɛ ákɛ be ni Nyɔŋmɔ baatsɔ e-Bi, Yesu Kristo nɔ ekɛ ‘oweletɔɔ aba mɛi ni leee Nyɔŋmɔ lɛ, kɛ mɛi ni booo sanekpakpa lɛ toi lɛ anɔ.’ Paulo kɛfata he akɛ: “[Nɛkɛ mɛi nɛɛ] aaaná nyɔmɔwoo ni ji naanɔ hiɛkpatamɔ.” (2 Tesalonikabii 1:8, 9) Eyɛ faŋŋ akɛ, akɛ toigbalamɔ ni tamɔ nɛkɛ haaa mɛi ni nine baashɛ nɔ lɛ koni akɛtsɔɔ amɛ nii loo ni akɛtsake amɛ. Shi kɛlɛ, kɛ́ Yehowa fɔ̃ ejálɔi lɛ anine koni amɛkpɛlɛ etsɔsemɔ lɛ nɔ lɛ, jeee toigbalamɔ ni akɛbaaba eshafeelɔi ni tsakeee amɛtsui lɛ anɔ lɛ he ji nɔ ni ewieɔ lɛ.

Eji nɔ ni sa kadimɔ waa akɛ, Biblia lɛ ewieee Yehowa he akɛ toigbalalɔ titri ko. Yɛ no najiaŋ lɛ, afɔɔ ehe wiemɔ bei pii akɛ tsɔɔlɔ ni yɔɔ suɔmɔ kɛ tsɔselɔ ni toɔ etsui shi. (Hiob 36:22; Lala 71:17; Yesaia 54:13) Hɛɛ, suɔmɔ kɛ tsuishitoo fataa tsɔsemɔ ni Nyɔŋmɔ kɛhaa koni ekɛjaje mɔ lɛ he be fɛɛ be. Yiŋtoo ni yɔɔ tsɔsemɔ sɛɛ lɛ shishi ni Kristofoi nuɔ lɛ haa amɛkpɛlɛɔ tsɔsemɔ nɔ ni amɛkɛ tsɔsemɔ haa kɛ jwɛŋmɔ ni ja.

Tsɔsemɔ ni Fɔlɔi ni Yɔɔ Suɔmɔ Kɛhaa

Ehe miihia ni mɛi fɛɛ ni yɔɔ weku kɔkrɔɔ lɛ kɛ Kristofoi asafo lɛ mli lɛ anu yiŋtoo ni yɔɔ tsɔsemɔ sɛɛ lɛ shishi. Enɛ bafeɔ anɔkwale diɛŋtsɛ yɛ mɛi ni akɛ nɔyeli hegbɛi ewo amɛdɛŋ, tamɔ fɔlɔi nɛkɛ lɛ agbɛfaŋ. Abɛi 13:24 kɛɔ akɛ: “Mɔ ni tsĩɔ etso naa lɛ, eenyɛ̃ ebi lɛ; shi mɔ ni sumɔɔ lɛ lɛ, ejɛɔ mra etsɔseɔ lɛ.”

Mɛɛ gbɛ nɔ esa akɛ fɔlɔi atsɔ ni amɛkɛ tsɔsemɔ aha? Biblia lɛ tsɔɔ mli akɛ: “Nyɛ tsɛmɛi lɛ, nyɛkawoa nyɛbii amlifu, shi moŋ nyɛlɛa amɛ yɛ [Yehowa, NW] tsɔsemɔ kɛ ŋaawoo lɛ mli.” (Efesobii 6:4) Asaa atĩ nɛkɛ ŋaawoo nɛɛ mli yɛ wiemɔi ni nyiɛ sɛɛ nɛɛ amli akɛ: “Nyɛ tsɛmɛi lɛ, nyɛkawoa nyɛbii amlila, koni amɛtsui akafã.”—Kolosebii 3:21.

Fɔlɔi ni ji Kristofoi ni nuɔ yiŋtoo ni yɔɔ tsɔsemɔ sɛɛ lɛ shishi lɛ efeŋ amɛnii yɛ yiwalɛ gbɛ nɔ. Abaanyɛ akɛ shishitoo mla ni yɔɔ 2 Timoteo 2:24 lɛ atsu nii kɛtsɔɔ gbɛ ni fɔlɔi baanyɛ atsɔ nɔ ni amɛkɛ tsɔsemɔ aha lɛ mli. Paulo ŋma akɛ: “Nuŋtsɔ lɛ tsulɔ lɛ, esaaa akɛ ebéɔ, shi moŋ emli ajɔ aha mɛi fɛɛ, mɔ ni le nitsɔɔmɔ.” Mlifu ni naa wa ni anyɛɛɛ nɔ aye, bolɔmɔ, kɛ jɛmɔ loo heguɔgbee wiemɔi nyɛŋ afee tsɔsemɔ ni jɛ suɔmɔ mli, ni esaaa akɛ ejeɔ kpo yɛ Kristofonyo ko shihilɛ mli.—Efesobii 4:31; Kolosebii 3:8.

Jajemɔ ni jɛ fɔlɔi aŋɔɔ biɔ babaoo fe toigbalamɔ nifeemɔ ni akɛ oyaiyeli kɛ ekãa tsuɔ he nii lɛ kɛkɛ. Ŋaawoo ni aaatĩ mli shii abɔ he miihia gbekɛbii babaoo dani amɛjaje amɛjwɛŋmɔ. No hewɔ lɛ, esa akɛ fɔlɔi ahe be, amɛto amɛtsui shi, ní amɛsusu gbɛ ni amɛtsɔɔ nɔ amɛkɛ tsɔsemɔ haa lɛ he jogbaŋŋ. Esa akɛ amɛha ehi amɛjwɛŋmɔ mli akɛ, esa akɛ atsɔse gbekɛbii lɛ yɛ ‘Yehowa tsɔsemɔ kɛ ŋaawoo’ lɛ mli. Enɛ tsɔɔ tsɔsemɔ nifeemɔ gbɛ ko ni baahe afii babaoo.

Kristofoi Nɔkwɛlɔi Kɛ Tsɔsemɔ Haa yɛ Mlijɔlɛ Mli

Nakai shishitoo mlai lɛ nɔŋŋ kɔɔ Kristofoi onukpai ahe. Ákɛ asafo lɛ nɔkwɛlɔi lɛ, amɛbɔɔ mɔdɛŋ ni amɛtswa asafoŋbii lɛ amɛma shi kɛtsɔ tsɔsemɔ, kudɔmɔ, kɛ kamɔ ni amɛkɛhaa lɛ nɔ, kɛji akɛ nakai feemɔ he miihia. Kɛ́ amɛkɛ tsɔsemɔ miiha lɛ, amɛhaa yiŋtoo diɛŋtsɛ ni yɔɔ tsɔsemɔ sɛɛ lɛ hiɔ amɛjwɛŋmɔ mli. (Efesobii 4:11, 12) Kɛ́ oti ni ma amɛhiɛ pɛ ji ni amɛkɛ toigbalamɔ aha lɛ, no lɛ amɛbaagbala mɔ ni etɔ̃ lɛ toi kɛkɛ ni amɛfeŋ nɔ ko kwraa yɛ he dɔŋŋ. Tsɔsemɔ ni Nyɔŋmɔ kɛhaa lɛ biɔ babaoo fe nakai. Akɛni suɔmɔ ji nɔ ni kanyaa onukpai lɛ hewɔ lɛ, amɛkwɛɔ koni atsu ŋaawoo ni amɛkɛhaa lɛ he nii. Akɛni amɛjɛɔ anɔkwale mli amɛsusuɔ mɔ ni etɔ̃ lɛ he hewɔ lɛ, efɔɔ kaa akɛ amɛtoɔ gbɛjianɔ yɛ bei srɔtoi amli kɛhaa lɛ kɛha hewalɛwoo kɛ tsɔsemɔ.

Taakɛ ŋaawoo ni anaa yɛ 2 Timoteo 2:25, 26 lɛ tsɔɔ lɛ, kɛji akɛ onukpai lɛ kɛ mɛi ni ekpɛlɛɛɛ tsɔsemɔ nɔ amrɔ nɔŋŋ lɛ po lɛ miiwie lɛ, esa akɛ amɛkɛ tsɔsemɔ lɛ aha ‘yɛ mlijɔlɛ mli.’ Kɛkɛ ni ŋmalɛ lɛ tsɔɔ yiŋtoo ni yɔɔ tsɔsemɔ sɛɛ lɛ mli lɛ akɛ: “Aleenɔ Nyɔŋmɔ aaaha amɛ tsuitsakemɔ ni amɛle anɔkwale, ni amɛhiɛ aaatserɛ amɛ kɛjɛ abonsam tsɔne lɛŋ.”

Bei komɛi lɛ, ehe bahiaa ni ashwie eshafeelɔi ni tsakeee amɛtsui lɛ kɛjɛ asafo lɛ mli. (1 Timoteo 1:18-20) Esa akɛ abu nifeemɔ ni mli wa ni tamɔ nɛkɛ lɛ po akɛ tsɔsemɔ, shi jeee toigbalamɔ kɛkɛ. Yɛ be kɛ bei amli lɛ, asafoŋ onukpai bɔɔ mɔdɛŋ ni amɛyasaraa aŋkroaŋkroi ni ashwie amɛ ni amɛkɛ amɛhe wooo eshafeemɔ mli vii lɛ. Yɛ saramɔ bei ni tamɔ nɛkɛ mli lɛ, asafoŋ onukpai lɛ tsuɔ nii yɛ yiŋtoo diɛŋtsɛ ni yɔɔ tsɔsemɔ sɛɛ lɛ kɛ gbeekpamɔ naa, kɛtsɔ tsɔɔmɔ ni amɛtsɔɔ mɔ lɛ nibii ni he hiaa ni esa akɛ etsu he nii koni eku esɛɛ kɛba Kristofoi asafo lɛ mli ekoŋŋ lɛ nɔ.

Yehowa Ji Kojolɔ ni Eye Emuu

Esa akɛ fɔlɔi, nɔkwɛlɔi Kristofoi, kɛ mɛi krokomɛi ni yɔɔ Ŋmalɛ naa hegbɛ akɛ amɛkɛ tsɔsemɔ aha lɛ kɛ hiɛdɔɔ asusu nɛkɛ gbɛnaa nii nɛɛ he. Esaaa akɛ amɛtsɔɔ hiɛ amɛkojoɔ mɛi krokomɛi akɛ mɛi ni anyɛŋ amɛ ajaje kɔkɔɔkɔ. No hewɔ lɛ, esaaa akɛ tsɔsemɔ ni amɛkɛhaa lɛ feɔ tamɔ nɔ ni aatɔ owele loo akɛ yiwalɛ miigbala toi.

Eji anɔkwale akɛ, Biblia lɛ wieɔ Yehowa he akɛ mɔ ni kɛ naagbee toigbalamɔ ni mli wa baaha. Yɛ anɔkwale mli lɛ, Ŋmalɛi lɛ kɛɔ akɛ “Nyɔŋmɔ hiɛkalɔ lɛ dɛŋ gbeemɔ yɛ gbeyei pam.” (Hebribii 10:31) Shi esaaa akɛ adesa ko bɔɔ mɔdɛŋ kwraa akɛ ekɛ ehe aaato Yehowa he yɛ sane nɛɛ mli loo yɛ gbɛ ko kwraa nɔ. Ni esaaa akɛ mɔ ko náa susumɔ ni baaha enu he akɛ eji gbeyei nɔ̃ ákɛ eeegbee fɔlɔ ko loo onukpa ko ni yɔɔ asafo lɛ mli lɛ dɛŋ.

Yehowa yɛ nyɛmɔ ni ekɛaaŋmɛ pɛpɛɛpɛ jogbaŋŋ diɛŋtsɛ be mli ni ekɛ tsɔsemɔ haa lɛ. Adesai bɛ eko. Nyɔŋmɔ baanyɛ ale tsuiŋ saji ni ebaanyɛ etsɔɔ kɛji mɔ ko nyɛŋ atsake ní no hewɔ lɛ esa akɛ mɔ lɛ nine ashɛ naagbee toigbalamɔ ni tɔmɔ bɛ he lɛ nɔ. Nɔ ni tamɔɔɔ nakai lɛ, adesai nyɛɛɛ akojo yɛ nakai gbɛ nɔ. Yɛ yiŋtoo nɛɛ hewɔ lɛ, kɛ́ ehe bahia ni mɛi ni hiɛ nɔyeli hegbɛ kɛ tsɔsemɔ aha lɛ, esa akɛ amɛfee nakai be fɛɛ be kɛ yiŋtoo lɛ akɛ amɛkɛaajaje mɔ lɛ.

Yehowa Tsɔsemɔ lɛ ni Aaakpɛlɛ Nɔ

Yehowa tsɔsemɔ he miihia wɔ fɛɛ. (Abɛi 8:33) Yɛ anɔkwale mli lɛ, esa akɛ wɔná shwelɛ kɛha tsɔsemɔ ni damɔ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ nɔ lɛ. Beni wɔkaseɔ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ, wɔbaanyɛ wɔkpɛlɛ tsɔsemɔ ni baa tɛ̃ɛ kɛjɛɔ Yehowa ŋɔɔ kɛtsɔ Ŋmalɛi lɛ anɔ lɛ nɔ. (2 Timoteo 3:16, 17) Shi kɛlɛ, bei komɛi lɛ, wɔnine baashɛ tsɔsemɔ nɔ kɛjɛ nanemɛi Kristofoi adɛŋ. Yɔsemɔ ni wɔɔyɔse yiŋtoo hewɔ ni akɛ tsɔsemɔ ni tamɔ nɛkɛ haa lɛ baaye abua wɔ ni wɔjɛ wɔsuɔmɔ mli wɔkpɛlɛ nɔ.

Bɔfo Paulo kpɛlɛ nɔ akɛ: “Tsɔsemɔ fɛɛ tsɔsemɔ lɛ, amrɔmrɔ lɛ efeee mɔ akɛ miishɛɛ nɔ̃ ni, shi dɔlɛ nɔ̃ moŋ.” Kɛkɛ ni ekɛfata he akɛ: “Shi kɛ́ fee sɛɛ lɛ, ewoɔ hejɔlɛ yibii ni ji jalɛ lɛ ehaa mɛi ni etsɔ nɔ ekase nɔ ko lɛ.” (Hebribii 12:11) Tsɔsemɔ ni Yehowa kɛhaa lɛ ji suɔmɔ ni mli wa ni eyɔɔ kɛha wɔ lɛ kpojiemɔ. Kɛji ákɛ akɛ tsɔsemɔ miiha wɔ loo wɔkɛmiiha lɛ, nyɛhaa wɔkaia yiŋtoo ni yɔɔ tsɔsemɔ ni Nyɔŋmɔ kɛhaa lɛ sɛɛ, ní wɔbo Biblia mli ŋaawoo ni nilee yɔɔ mli lɛ toi, akɛ: “Mɔ tsɔsemɔ mli waa, kaaŋmɛɛ he! Okɛto jogbaŋŋ, shi no ji owala.”—Abɛi 4:13.

[Mfonirii ni yɔɔ baafa 21]

Eshafeelɔi ni tsakeee amɛtsui lɛ anine shɛɔ Nyɔŋmɔ toigbalamɔ kojomɔ nɔ, jeee tsɔsemɔ ni ekɛjajeɔ mɔ nɔ

[Mfonirii ni yɔɔ baafa 22]

Akɛni suɔmɔ ji nɔ ni kanyaa onukpai lɛ hewɔ lɛ, amɛheɔ be kɛtaoɔ nibii amli ni amɛyeɔ amɛbuaa mɛi ni tɔ̃ɔ lɛ

[Mfonirii ni yɔɔ baafa 23]

Fɔlɔi jɛɔ tsuishitoo kɛ suɔmɔ mli amɛkɛ ‘Yehowa tsɔsemɔ kɛ ŋaawoo’ haa