Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Ani Oosumɔ ni Ohi Shi Kɛya Naanɔ?

Ani Oosumɔ ni Ohi Shi Kɛya Naanɔ?

Ani Oosumɔ ni Ohi Shi Kɛya Naanɔ?

YOO onukpa ko ni yɔɔ Japan kɛɛ akɛ: “Misheee gbele gbeyei. Shi edɔɔ mi waa akɛ magbo mashi fɔfɔi nɛɛ.” Kristofonyo sɔɔlɔ ko ni tee yoo nɛɛ ŋɔɔ yɛ eshia lɛ nu nɔ hewɔ ni ekɛɛ nakai lɛ shishi, ejaakɛ yoo lɛ yɛ abɔɔ fɛfɛo ko. Mɛi pii ni kɛɔ akɛ amɛsheee gbele gbeyei lɛ nyaa adebɔɔ nibii ni yɔɔ naakpɛɛ lɛ ahe waa, ni ekolɛ amɛbaasumɔ ni amɛhi shi kɛya naanɔ.

Shihilɛ kɛmiiya naanɔ? Mɛi pii ekpɛlɛŋ susumɔ ni tamɔ nɛkɛ nɔ. Ekolɛ, mɛi komɛi po baakɛɛ akɛ amɛbɛ shihilɛ kɛmiiya naanɔ he miishɛɛ. Mɛni haa mɔ ko náa henumɔ ni tamɔ nakai?

Shihilɛ Kɛmiiya Naanɔ—Ani Ebaaje Mɔ Tsine?

Mɛi komɛi susuɔ akɛ shihilɛ kɛmiiya naanɔ baafee nɔ ni jeɔ mɔ tsine. Ekolɛ, amɛbaagbala mɛi ajwɛŋmɔ kɛba mɛi pii ni amɛba nitsumɔ mli hejɔɔmɔ, ní yɛ nɔ ko tsɔ̃ ni amɛbɛ tsumɔ hewɔ lɛ, daa nɛɛ amɛtara tɛlivishiŋ hiɛ amɛmiikwɛ lɛ ashihilɛ nɔ. Kɛ́ nakai ji bɔ ni onuɔ he ohaa lɛ, no lɛ susumɔ nɔ ni Robert Jastrow, ni eji ŋulamii ahe nilelɔ lɛ kɛɛ beni abi lɛ kɛji akɛ naanɔ wala baafee jɔɔmɔ loo loomɔ lɛ he okwɛ. Jastrow ha hetoo akɛ: “Ebaafee jɔɔmɔ kɛha mɛi ni sumɔɔ akɛ amɛkase nibii heei ní amɛpɛi nibii amli bɔni afee ni amɛná he nilee babaoo lɛ. Susumɔ akɛ abaahi shi daa kɛkase nii lɛ baafee sane ni shɛjeɔ mɔ mii waa kɛha amɛ. Shi, yɛ mɛi ni sumɔɔɔ akɛ amɛkaseɔ nibii heei ni amɛŋamɔ amɛjwɛŋmɔi anaa lɛ agbɛfaŋ lɛ, ebaafee loomɔ ni naa wa kɛha amɛ. Amɛleŋ nɔ ni amɛkɛ amɛbe baatsu.”

Kɛji akɛ shihilɛ kɛmiiya naanɔ baaje otsine loo ejeŋ otsine lɛ damɔ osubaŋ nɔ titri. Kɛ oji ‘mɔ ko ni sumɔɔ akɛ ekase nibii heei ní epɛi nibii amli bɔni afee ni ená amɛhe nilee babaoo lɛ,’ no lɛ susumɔ nibii ni obaanyɛ okase kɛjɛ nitɛŋmɔ, lalai, tsumaa he ŋaalee, abɔɔfeemɔ, loo nibii krokomɛi ni sa ni obaasumɔ akɛ okase amɛhe nii lɛ mli lɛ he okwɛ. Shihilɛ kɛmiiya naanɔ yɛ shikpɔŋ nɔ baaha oná hegbɛ ni sa jogbaŋŋ koni oya ohiɛ babaoo yɛ nyɛmɔi ni oyɔɔ lɛ amli.

Suɔmɔ kpo ni obaajie otsɔɔ mɛi krokomɛi ni amɛhu amɛfee nakai nɔŋŋ amɛha bo kɛya naanɔ lɛ baaha shihilɛ kɛmiiya naanɔ afee nɔ ni yɔɔ miishɛɛ diɛŋtsɛ. Abɔ wɔ akɛ mɛi ni nyɛɔ amɛjieɔ suɔmɔ kpo amɛtsɔɔ, ni wɔshwereɔ kɛ wɔnu he akɛ asumɔɔ wɔ. Anɔkwa suɔmɔ kpo ni ajieɔ atsɔɔ he lɛ haa mɔ tsui nyɔɔ emli jogbaŋŋ, ni be ni hoɔ lɛ haaa suɔmɔ nɛɛ he ajɔ. Shihilɛ kɛmiiya naanɔ baaha wɔná hegbɛ babaoo koni wɔná suɔmɔ wɔha wɔnanemɛi adesai, shi titri lɛ Nyɔŋmɔ. Bɔfo Paulo kɛɛ akɛ: “Shi kɛ mɔ ko miisumɔ Nyɔŋmɔ lɛ, lɛ Nyɔŋmɔ le.” (1 Korintobii 8:3) Mɛɛ gbɛkpamɔ ni yɔɔ nyam po nɛ—ákɛ wɔɔle jeŋ muu fɛɛ Maŋtsɛ lɛ ni lɛ hu ebale wɔ! Kɛfata he lɛ, husu bɛ wɔ-Bɔlɔ ni yɔɔ suɔmɔ lɛ he nii ni wɔɔkase lɛ he. Belɛ, te feɔ tɛŋŋ ni naanɔ wala bafeɔ nɔ ni jeɔ mɔ tsine ni he bɛ sɛɛnamɔ lɛ?

Wala Shihilɛ—Ani Ejara Wa yɛ Be Kuku ni Eji lɛ Hewɔ?

Mɛi komɛi nuɔ he akɛ bɔ ni wala shihilɛ yɔɔ kuku ha lɛ haa ebafeɔ nɔ ni jara wa waa. Ekolɛ amɛkɛ wala shihilɛ be baato shikatsuru ni faaa tsɔ lɛ he. Amɛkɛɔ akɛ, eji anáa shikatsuru yɛ he fɛɛ he kulɛ, ejara baaba shi. Shi kɛlɛ, shikatsuru baakã he afee ojarawatɛ ni yɔɔ fɛo. Yɛ anɔkwale mli lɛ, nakai nɔŋŋ eji yɛ wala gbɛfaŋ.

Wɔbaanyɛ wɔkɛ naanɔ shihilɛ mli ni wɔɔhi lɛ ato kɔɔyɔɔ babaoo ni wɔnáa wɔmuɔ lɛ he. Amlakui ni yɔɔ nu shishi lɛlɛ ko ni naagba eba he lɛ mli lɛ baabu kɔɔyɔɔ akɛ nɔ ko ni he yɔɔ sɛɛnamɔ waa. Ani osusuɔ akɛ yɛ be mli ni ahere amɛyiwala sɛɛ lɛ, amɛkɛ trumufeemɔ baawie amɛshi kɔɔyɔɔ babaoo ni amɛnáa amɛmuɔ lɛ? Ekã shi faŋŋ akɛ dabi!

Taakɛ eji yɛ amlakui lɛ agbɛfaŋ lɛ, abaanyɛ ahere wɔ hu wɔyiwala, shi kɛ gbɛkpamɔ po ni da ákɛ wɔbaahi shi kɛya naanɔ. Bɔfo Paulo ŋma akɛ: “Esha dɛŋ nyɔmɔwoo lɛ gbele ni; shi Nyɔŋmɔ duromɔ keenɔ lɛ naanɔ walaŋ yɛ Kristo Yesu, wɔ-Nuntsɔ lɛ, mli.” (Romabii 6:23) Kɛtsɔ Yesu kpɔmɔ afɔleshaa lɛ nɔ lɛ, Nyɔŋmɔ baajie emuu ni adesai yeee lɛ kɛ gbele kɛya, ni ekɛ naanɔ wala baaduro adesai ni feɔ toiboo lɛ ákɛ nikeenii. Kwɛ bɔ ni esa akɛ wɔda shi yɛ nɛkɛ gbɛjianɔtoo ni suɔmɔ yɔɔ mli nɛɛ hewɔ!

Ni Osuɔlɔi lɛ Hu?

Ekolɛ aŋkroaŋkroi komɛi baabi akɛ: ‘Ni misuɔlɔi lɛ hu? Naanɔ wala yɛ shikpɔŋ nɔ he baŋ sɛɛnamɔ ko tsɔ̃ kɛhaŋ mi kɛji akɛ amɛbɛ mimasɛi.’ Ekolɛ oná Biblia mli nilee, ni ókase hegbɛ ni obaanyɛ oná akɛ ohi shi kɛya naanɔ yɛ paradeiso mli yɛ shikpɔŋ nɔ lɛ he nii. (Luka 23:43; Yohane 3:16; 17:3) Taakɛ eji lɛ, obaasumɔ koni okɛ owekumɛi ni bɛŋkɛ bo kpaakpa, osuɔlɔi krokomɛi, kɛ onanemɛi ni osumɔɔ amɛsane waa lɛ ahi jɛmɛ, koni okɛ amɛ fɛɛ aná miishɛɛ ni okpaa gbɛ yɛ Nyɔŋmɔ jalɛ jeŋ hee lɛ mli lɛ mli gbɛfaŋnɔ.—2 Petro 3:13.

Ni kɛ onanemɛi kɛ suɔlɔi lɛ ejieee miishɛɛ kpo yɛ shihilɛ kɛmiiya naanɔ yɛ paradeiso mli yɛ shikpɔŋ nɔ lɛ he hu? Kaaha no miije onijiaŋ wui. Yaa nɔ oná Ŋmalɛ mli anɔkwa nilee ni ohi shi yɛ ekɛ gbeekpãmɔ naa. Bɔfo Paulo ŋma akɛ: “Yoo, bo obaahere owu lɛ yiwala jiŋŋ, ole? Aloo nuu, bo hu obaahere oŋa lɛ yiwala jiŋŋ, ole?” (1 Korintobii 7:16) Gbɔmɔ tsakeɔ. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, nuu ko ni tsutsu ko lɛ eteɔ shi ewoɔ Kristofoi lɛ tsake, ni sɛɛ mli lɛ ebatsɔ onukpa yɛ Kristofoi asafo lɛ mli. Ekɛɛ akɛ: “Midaa shi waa akɛ miweku ni misumɔɔ amɛ lɛ kɛ anɔkwayeli kpɛtɛ Biblia shishitoi mlai lɛ ahe yɛ shitee-kɛwoo ni mikɛba amɛnɔ lɛ fɛɛ mli.”

Nyɔŋmɔ susuɔ bo kɛ osuɔlɔi lɛ awala shihilɛ he waa. Yɛ anɔkwale mli lɛ “[Yehowa] sumɔɔɔ akɛ mɛi komɛi alaaje, shi moŋ akɛ mɛi fɛɛ atsake amɛtsui.” (2 Petro 3:9) Yehowa miisumɔ ni bo kɛ osuɔlɔi lɛ ahi shi kɛya naanɔ. Suɔmɔ ni eyɔɔ lɛ da kwraa fe adesai ni yeee emuu anɔ̃. (Yesaia 49:15) Belɛ, mɛni hewɔ ohaaa wekukpaa kpakpa ahi okɛ Nyɔŋmɔ teŋ? Kɛkɛ lɛ, obaanyɛ oye obua osuɔlɔi lɛ koni amɛhu amɛfee nakai nɔŋŋ. Kɛ́ amrɔ nɛɛ po amɛbɛ naanɔ wala he hiɛnɔkamɔ lɛ, amɛsu baanyɛ atsake yɛ be mli ni amɛnaa akɛ ohiɔ shi yɛ Biblia mli anɔkwa nilee lɛ kɛ gbeekpãmɔ naa lɛ.

Ni osuɔlɔi ni ekolɛ amɛgboi lɛ hu? Biblia lɛ kɛ gbohiiashitee—kɛmiijɛ gbele mli kɛmiiba shihilɛ yɛ Paradeiso mli yɛ shikpɔŋ nɔ he hiɛnɔkamɔ ni yɔɔ naakpɛɛ haa yɛ mɛi akpekpei abɔ ni egboi lɛ agbɛfaŋ. Yesu Kristo wo shi akɛ: ‘Ŋmɛlɛtswaa lɛ miiba, nɔ mli ni mɛi fɛɛ ni yɔɔ gbohiiabui lɛ amli lɛ aaaje kpo.’ (Yohane 5:28, 29) Abaaku sɛɛ akɛ mɛi po ni gboi ni amɛleee Nyɔŋmɔ lɛ aba wala mli ekoŋŋ, ejaakɛ Biblia lɛ kɛɔ akɛ: “Jalɔi kɛ mɛi ni ejaaa fɛɛ baate shi.” (Bɔfoi lɛ Asaji 24:15) Kwɛ miishɛɛ ni eeeji akɛ wɔɔhere mɛi ni tamɔ nɛkɛ lɛ atuu kɛba wala mli ekoŋŋ!

Naanɔ Wala—Gbɛkpamɔ ni Yɔɔ Miishɛɛ

Kɛ amrɔ nɛɛ po onyɛɔ onáa miishɛɛ ni otsui nyɔɔ omli yɛ jeŋ kɛ emli haomɔi nɛɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, no lɛ ekã shi faŋŋ akɛ obaanyɛ oná shihilɛ kɛmiiya naanɔ yɛ paradeiso mli yɛ shikpɔŋ nɔ mli ŋɔɔmɔ. Shi kɛlɛ, beni Yehowa Odasefonyo ko tsĩ jɔɔmɔi ni naanɔ wala kɛbaaba lɛ tã etsɔɔ yoo ko lɛ, yoo lɛ kɛɛ akɛ: “Misumɔɔɔ akɛ mahi shi kɛya naanɔ. Nɛkɛ wala shihilɛ be ni heɔ afii 70 loo afii 80 lɛ fa ha mi.” Kristofonyo asafoŋ onukpa ko ní no mli eyɔɔ jɛmɛ lɛ bi yoo lɛ akɛ: “Ani osusu bɔ ni obii lɛ baanu he aha kɛji ogbo lɛ he pɛŋ?” Yaafonui kpala kɛjɛ yoo lɛ hiŋmɛiiaŋ beni esusuɔ awerɛho ni ebii lɛ baaye yɛ amɛnyɛ gbele hewɔ lɛ he lɛ. Ekpɛlɛ nɔ akɛ: “Enɛ ji klɛŋklɛŋ kwraa ni miyɔse akɛ asomoaŋ miifee pɛsɛmkunya, ni mina akɛ naanɔ wala jeee pɛsɛmkunya hiɛnɔkamɔ ko, shi moŋ ákɛ ekɔɔ wekukpaa ni kã wɔ kɛ mɛi krokomɛi ateŋ lɛ he.”

Ekolɛ mɛi komɛi baanu he akɛ mɔ ko susuuu amɛhe kɛji amɛyɛ wala mli loo amɛgboi. Ni kɛlɛ, wɔ-Wala Halɔ lɛ, mɔ ni kɛɔ akɛ: “Gbii abɔ ní mihiɛ kã nɛɛ, . . . mináaa efɔŋfeelɔ gbele he miishɛɛ, shi moŋ akɛ efɔŋfeelɔ akpale kɛjɛ egbɛ lɛ nɔ, ní eyi aná wala!” lɛ susuɔ wɔhe. (Ezekiel 33:11) Kɛ́ Nyɔŋmɔ susuɔ efɔŋfeelɔi lɛ po awala he nɛkɛ lɛ, belɛ ekã shi faŋŋ akɛ esusuɔ mɛi ni sumɔɔ lɛ lɛ ahe waa yɛ gbɛ ni da nɔ.

Maŋtsɛ David ni hi shi yɛ blema Israel lɛ ná hekɛnɔfɔɔ yɛ kwɛmɔ ni Yehowa kɛhaa ni suɔmɔ yɔɔ mli lɛ mli. Be ko lɛ David wie akɛ: “Kɛ́ mi diɛŋtsɛ mitsɛ kɛ minyɛ po aaashi mi lɛ, Yehowa diɛŋtsɛ baahere mi atuu.” (Lala 27:10, NW) Ekã shi faŋŋ akɛ David le jogbaŋŋ akɛ efɔlɔi sumɔɔ lɛ. Shi kɛ eeeba lɛ akɛ efɔlɔi ni ji ewekumɛi ni bɛŋkɛ lɛ kpaakpa lɛ—aaashi lɛ lɛ, ele akɛ Nyɔŋmɔ shiŋ lɛ. Yehowa ejɛ suɔmɔ kɛ mɔ hesusumɔ mli ekɛ naanɔ wala kɛ wɔkɛ lɛ teŋ naanyobɔɔ ni sɛɛ efooo efɔ̃ wɔhiɛ. (Yakobo 2:23) Ani esaaa akɛ wɔkɛ hiɛsɔɔ kpɛlɛɔ nɛkɛ nikeenii ni yɔɔ naakpɛɛ nɛɛ nɔ?

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 7]

Suɔmɔ ni aaaná aha Nyɔŋmɔ kɛ naanyo gbɔmɔ baaha naanɔ shihilɛ he aba sɛɛnamɔ aha mɔ