Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Sanebimɔi ni Jɛ Kanelɔi Adɛŋ

Sanebimɔi ni Jɛ Kanelɔi Adɛŋ

Sanebimɔi ni Jɛ Kanelɔi Adɛŋ

Ani Stefano wiemɔi ni yɔɔ Bɔfoi lɛ Asaji 7:59 lɛ tsɔɔ akɛ Yesu ji mɔ ni esa akɛ asɔle aha?

Bɔfoi lɛ Asaji 7:59 kɛɔ akɛ: “Ni beni amɛtswia Stefano tɛi lɛ, efã Yesu ni ekɛɛ: Nuŋtsɔ Yesu, heremɔ mimumɔ lɛ!” Akɛni Biblia lɛ kɛɔ akɛ Yehowa ji ‘Sɔlemɔ Toibolɔ’ hewɔ lɛ, nakai wiemɔi lɛ etee sanebimɔi ashi yɛ mɛi komɛi ajwɛŋmɔ mli. (Lala 65:3) Ani Stefano sɔle eha Yesu diɛŋtsɛ? Ani enɛ tsɔɔ akɛ Yesu nɔŋŋ ji Yehowa?

King James Version lɛ kɛɔ akɛ Stefano “miibo miitsɛ Nyɔŋmɔ.” No hewɔ lɛ yɛ shishinumɔ nɛɛ naa lɛ, mɛi babaoo muɔ sane naa taakɛ Biblia saji amlitsɔɔlɔ Matthew Henry mu sane naa lɛ akɛ: “Stefano sɔle eha Kristo yɛ biɛ, ni nakai esa akɛ wɔ hu wɔfee.” Shi kɛlɛ, nakai susumɔ lɛ ejaaa. Mɛni hewɔ?

Barnes’ Notes on the New Testament lɛ jɛ anɔkwayeli mli ekpɛlɛ nɔ akɛ: “Wiemɔ Nyɔŋmɔ lɛ bɛ klɛŋklɛŋ niŋmaai lɛ amli, no hewɔ lɛ esaaa akɛ ehiɔ shishitsɔɔmɔ lɛ mli. Ebɛ blema [niŋmaai ni akɛ niji ŋmala] loo shishitsɔɔmɔi lɛ amli.” Te fee tɛŋŋ ni akɛ wiemɔ “Nyɔŋmɔ” lɛ bawo nakai kuku lɛ mli? Woloŋlelɔ Abiel Abbot Livermore wie enɛ he akɛ eji “shishitsɔɔlɔi lɛ ajwɛŋmɔ ni ejaaa ni amɛhiɛ yɛ jamɔ kui ahe lɛ he nɔkwɛmɔnɔ.” No hewɔ lɛ, ajie Nyɔŋmɔ ni atsĩ tã ni eji amale nɛɛ kɛjɛ ŋmɛnɛŋmɛnɛ beaŋ shishitsɔɔmɔi babaoo mli.

Shi kɛlɛ, shishitsɔɔmɔi babaoo kɛɔ akɛ Stefano “sɔle” kɛha Yesu. Ni shishigbɛ niŋmaa ni yɔɔ New World Translation lɛ mli lɛ tsɔɔ akɛ, wiemɔ “efã” lɛ hu baanyɛ atsɔɔ “yelikɛbuamɔ bimɔ; sɔlemɔ.” Ani no etsɔɔɔ akɛ Yesu ji Nyɔŋmɔ Ofe lɛ? Dabi. Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words lɛ tsɔɔ mli akɛ, yɛ shihilɛ nɛɛ mli lɛ shishijee Hela wiemɔ, e·pi·ka·leʹo shishi ji: “Ni abo atsɛ, ni abi yelikɛbuamɔ; . . . ni akpa nɔyeli hegbɛ ko fai.” Paulo kɛ nɛkɛ wiemɔ nɛɛ tsu nii be ni ejaje akɛ: “Mikɛ misane lɛ miiha Kaisare yeli.” (Bɔfoi lɛ Asaji 25:11) No hewɔ lɛ, The New English Bible lɛ kɛɛ yɛ gbɛ ni ja nɔ akɛ Stefano “bolɔ etsɛ” Yesu.

Mɛni ha Stefano bi yelikɛbuamɔ ni tamɔ nɛkɛ? Bɔfoi lɛ Asaji 7:55, 56 lɛ tsɔɔ mli akɛ Stefano “ni Mumɔ krɔŋkrɔŋ eyi lɛ obɔ lɛ, ekwɛ ŋwɛi gãa, ni ena Nyɔŋmɔ anunyam lɛ kɛ Yesu ni edamɔ Nyɔŋmɔ ninejurɔ nɔ.” Kulɛ Stefano baasɔle yɛ enibimɔi lɛ ahe eha Yehowa kɛtsɔ Yesu gbɛi lɛ amli. Shi akɛni Stefano na Yesu ni atee lɛ shi yɛ ninaa mli hewɔ lɛ, eyɛ faŋŋ akɛ enu he akɛ ekɛ efaikpamɔ lɛ aha lɛ tɛɛ, ni ekɛɛ akɛ: “Nuŋtsɔ Yesu, heremɔ mimumɔ lɛ.” Stefano le akɛ aha Yesu hegbɛ ni etee gbohii ashi. (Yohane 5:27-29) No hewɔ lɛ ebi Yesu ni ebu emumɔ, loo wala hewalɛ lɛ he kɛyashi gbi nɔ ni Yesu baatee lɛ shi kɛya shihilɛ ni gbele bɛ mli yɛ ŋwɛi lɛ mli.

Ani Stefano wiemɔ kuku nɛɛ feɔ okadi ni ato afɔ shi akɛ asɔle aha Yesu? Dabi kwraa. Nɔ kome ji akɛ, Stefano tsɔɔ srɔtofeemɔ ni yɔɔ faŋŋ ni yɔɔ Yesu kɛ Yehowa teŋ, ejaakɛ sane lɛ tsɔɔ mli akɛ, ena Yesu “damɔ Nyɔŋmɔ ninejurɔ nɔ.” Agbɛnɛ hu, shihilɛ ni tamɔ nɛkɛ efɔɔɔ kaa. Bɔfo Yohane pɛ ji mɔ kroko ni kɛ wiemɔ ni tamɔ nɛkɛ nɔŋŋ tsu nii kɛha Yesu, ni ekɛ Yesu wie tɛɛ be ni ena Lɛ yɛ ninaa mli lɛ.—Kpojiemɔ 22:16, 20.

Eyɛ mli akɛ Kristofoi sɔleɔ amɛhaa Yehowa Nyɔŋmɔ tɛɛ be fɛɛ be yɛ gbɛ ni ja nɔ moŋ, shi amɛ hu amɛyɛ hemɔkɛyeli ni yɔɔ shiŋŋ akɛ Yesu ji “shitee lɛ kɛ wala lɛ.” (Yohane 11:25) Taakɛ eba lɛ yɛ Stefano gbɛfaŋ lɛ, hemɔkɛyeli ni wɔɔná yɛ nyɛmɔ ni Yesu yɔɔ ni ekɛaatee esɛɛnyiɛlɔi lɛ ashi kɛjɛ gbele mli lɛ baanyɛ aye abua wɔ ni ewaje wɔ yɛ kaa bei amli.