Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

“Anɔkwayeli Yɛ Kaai Ashishi”

“Anɔkwayeli Yɛ Kaai Ashishi”

“Anɔkwayeli Yɛ Kaai Ashishi”

YƐ APRIL afi 1951 mra be mli lɛ, Soviet nɔyeli ni yɔɔ hewalɛ waa lɛ yatutua Kristofoi akuu ko ni efeko nɔ ko, ni ji Yehowa Odasefoi lɛ yɛ Soviet Union anaigbɛ. Alóo wekui akpekpei abɔ kɛ amɛmli gbekɛbii, yeihɔlɔi kɛ mɛi ni edara yɛ afii amli lɛ awo oketekei ni akɛholeɔ jatsui amli kɛfa gbɛ kakadaŋŋ gbii 20 yɛ shihilɛ ni mli wawai amli kɛtee Siberia. Atswa amɛ nane shi tu kwraa kɛtee shihilɛi ni mli wawai amli.

Yɛ April afi 2001 mli lɛ, aye afii 50 he gbijurɔ kɛkai yinɔsane he nifeemɔ nɛɛ yɛ Moscow, ni ajie vidio ni tsɔɔ yiwaa ni akɛba Yehowa Odasefoi anɔ yɛ afii 50 ni eho yɛ tsutsu Soviet Union lɛ kpo. Yɛ vidio lɛ mli lɛ, yinɔsaneŋmalɔi kɛ mɛi ni kɛ amɛhiŋmɛi na nɔ ni tee nɔ lɛ gba bɔ ni Odasefoi lɛ nyɛ amɛhi shi yɛ nɔnyɛɛ ni mli wa ni akɛba amɛnɔ lɛ fɛɛ sɛɛ, ni amɛshwere po lɛ he sane.

Amrɔ nɛɛ mɛi akpekpei abɔ ekwɛ vidio ni ji Faithful Under Trials—Jehovah’s Witnesses in the Soviet Union nɛɛ yɛ Russia kɛ hei krokomɛi fɛɛ, ni yinɔsaneŋmalɔi kɛ mɛi krokomɛi babaoo énya he waa diɛŋtsɛ. Nɔ ni nyiɛ sɛɛ nɛɛ ji wiemɔi ni jeŋ nilelɔi enyɔ ni jɛ Russia akutso mli he ni atswa wekui ni ji Odasefoi babaoo anane shi tu kɛtee lɛ wie:

“Miná vidio nɛɛ he miishɛɛ waa diɛŋtsɛ. Misumɔɔ nyɛ jamɔ lɛ mli najiaŋdamɔlɔi lɛ asane be fɛɛ be, shi beni mikwɛ vidio lɛ, bɔ ni minyaa nyɛhe mihaa lɛ mli ebawa fe tsutsu lɛ. Ato vidio nɛɛ he gbɛjianɔ jogbaŋŋ! Minyá bɔ ni nyɛkɛ amɛ tsɔɔ akɛ mɛi aŋkroaŋkro lɛ he waa titri. Eyɛ mli akɛ Ortodɔksnyo ji mi, ni mikpɛko miyiŋ akɛ matsake mijamɔ lɛ moŋ, shi mikɛ Odasefoi lɛ ená miishɛɛ. Masumɔ koni wɔskul lɛ kɛ vidio nɛɛ eko ato. Mikɛ minanemɛi nitsulɔi lɛ ekpɛ wɔyiŋ akɛ wɔbaajie vidio lɛ wɔtsɔɔ skulbii ni wɔtsɔɔ amɛ nii lɛ koni no sɛɛ lɛ wɔkɛfata nikasemɔ gbɛjianɔtoo lɛ he.”—Woloŋlelɔ Sergei Nikolayevich Rubtsov, onukpa ni kwɛɔ yinɔsane nikasemɔ nɔ yɛ State Pedagogical University, Irkutsk, Russia.

“Mikpɛlɛ vidio nɛɛ nɔ be ni ajie lɛ kpo lɛ. Bei pii lɛ, kɛ́ mɔ ko miito sini ko he gbɛjianɔ kɛtsɔɔ bɔ ni yiwaa ko ba ha lɛ mli lɛ, ebɛ mlɛo akɛ aaatsɔɔ sane lɛ mli kɛtsara nɔ tamɔ bɔ ni eba lɛ eha lɛ. Shi nyɛbɔ mɔdɛŋ ni nyɛfee enɛ. Nyɛfainɛ, nyɛkɛ nyɛ vidioi lɛ babaoo abahaa mi.”—Woloŋlelɔ Sergei Ilyich Kuznetsov, onukpa ni kwɛɔ yinɔsane nikasemɔ nɔ yɛ Irkutsk State University, Russia.

Yehowa Odasefoi ni yɔɔ Siberia lɛ hu hiɛ sɔ vidio nɛɛ waa diɛŋtsɛ. Nɔ ni nyiɛ sɛɛ lɛ ji bɔ ni amɛfee amɛnii yɛ he amɛha lɛ he nɔkwɛmɔnɔ:

“Be ni nifeemɔi ni ajie yɛ vidio lɛ mli lɛ yaa nɔ lɛ, no mli lɛ agbe Yehowa Odasefoi kɛ amɛnitsumɔ lɛ he guɔ aha mɛi babaoo yɛ Russia. Shi be ni amɛkwɛ vidio nɛɛ amɛgbe naa lɛ, agbɛnɛ amɛbaanyɛ amɛna akɛ wɔgbɛjianɔtoo lɛ jeee kuu ko ni etse amɛhe kɛkɛ, taakɛ bɔ ni amɛsusuɔ tsutsu ko lɛ. Mɛi ni ebatsɔmɔ Odasefoi nyɛsɛɛ nɛɛ wie akɛ: ‘Wɔnyɛɛɛ wɔhe wɔye akɛ wɔkɛ nyɛmimɛi Kristofoi ni kpee kaa naa waa yɛ, ni wɔkɛ amɛ miitsu nii yɛ ekomefeemɔ mli!’ Be ni Odasefonyo ko kwɛ vidio lɛ egbe naa lɛ, ekɛɛ akɛ eesumɔ koni ebatsɔ be-fɛɛ gbɛgbalɔ sɔɔlɔ.”—Anna Vovchuk, atswa enane shi tu kɛtee Siberia.

“Be ni ajie polisifoi ni tsuɔ nii yɛ teemɔŋ lɛ ní amɛmiishi Odasefonyo ko shinaa lɛ yɛ vidio lɛ mli lɛ, mibɔi gbeyei shemɔ. Etamɔ bɔ ni ashi wɔ shinaa lɛ, ni eha mikai wiemɔ ni minyɛ wie akɛ: ‘Benɛ la ko eje yɛ heko.’ Shi vidio lɛ hu kaiɔ mi akɛ Odasefoi babaoo na nɔ fe mi. Nɛkɛ amaniɛbɔɔ nɛɛ fɛɛ haa wɔ hewalɛ babaoo kɛ miishɛɛ koni wɔya nɔ wɔsɔmɔ Yehowa.”—Stepan Vovchuk, atswa enane shi tu kɛtee Siberia.

“Odasefoi ni atswa amɛnane shi tu lɛ ateŋ mɔ kome binuu ji mi. No hewɔ lɛ, misusu akɛ minu sane ni ba yɛ nakai bei amli lɛ he sane babaoo. Shi be ni mikwɛ vidio nɛɛ migbe naa lɛ, miyɔse akɛ milé nɔ ni tee nɔ lɛ he nɔ ko kwraa. Be ni miboɔ saji ni amɛwie he lɛ atoi lɛ, mihiŋmɛiaiŋ yi obɔ kɛ yaafonui. Agbɛnɛ saji nɛɛ jeee adesãi kɛha mi kɛkɛ, shi eji shihilɛ mli saji ni ba diɛŋtsɛ. Vidio lɛ ewaje tsakpãa ni ka mikɛ Nyɔŋmɔ teŋ lɛ, ni eye ebua kɛsaa mi koni manyɛ madamɔ kaai ni baaba wɔsɛɛ lɛ anaa.”—Vladimir Kovash, Irkutsk.

“Vidio nɛɛ yɛ hewalɛ waa kɛha mi fe sane ko ni aŋma afɔ shi. Be ni mikwɛ ni minu saji ni nyɛmimɛi lɛ wie lɛ, minu he tamɔ nɔ ni mikɛ amɛ fɛɛ ná niiashikpamɔi lɛ. Nyɛminuu lɛ ni tɛŋɔ mfoniri ewoɔ majemɔ woji anɔ kɛhaa ebiyei bibii lɛ be ni eyɔɔ tsuŋwoo mli lɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ kanyaa mi koni manyɛ maha Biblia mli anɔkwalei lɛ ashɛ mibii lɛ atsui he. Nyɛyiwaladɔŋŋ! Vidio nɛɛ eha Yehowa Odasefoi ni yɔɔ Russia lɛ enu he babaoo fe be fɛɛ ni eho lɛ akɛ amɛfata Yehowa jeŋ muu fɛɛ gbɛjianɔtoo lɛ he.”—Tatyana Kalina, Irkutsk.

“Wiemɔ ni awieɔ akɛ ‘Esaaa akɛ agbaa bo, shi esa ohiŋmɛiaŋ’ lɛ kɔɔ vidio nɛɛ he waa. Eji nii ni ba mli diɛŋtsɛ, jeee adesã kwraa, eji nɔ ko ni kɔɔ wɔhe diɛŋtsɛ! Be ni mikwɛ migbe naa lɛ, ehe susumɔ he mi bei babaoo. Vidio lɛ ha mikɛ mihe wo Odasefoi ni atswa amɛnane shi tu lɛ ashihilɛ mli. Amrɔ nɛɛ kɛ mikɛ shihilɛ mli ni miyɔɔ lɛ to amɛnɔ lɛ he lɛ, ehaa minaa naagbai ni wɔkɛkpeɔ ŋmɛnɛŋmɛnɛ lɛ yɛ gbɛ kroko nɔ.”—Lidia Beda, Irkutsk.

Ájie Faithful Under Trials vidio lɛ kpo yɛ wiemɔi 25 amli, ni mɛi babaoo miinya he yɛ je lɛŋ fɛɛ. * Ajie vidio muu lɛ fɛɛ yɛ tɛlivishiŋ nitsumɔhei ni yɔɔ St. Petersburg, Omsk kɛ maji krokomɛi ni yɔɔ Russia lɛ, kɛ agbɛnɛ hu yɛ Ukrainbii amaji ni ji Vynnytsya, Kerch, Melitopol kɛ yɛ Lviv kpokpai lɛ anɔ. Majimaji ateŋ kuu ni pɛiɔ sinii amli lɛ hu ekpɛlɛ nɔ.

Anaa hewalɛ ni yɔɔ shɛɛ sane ni yɔɔ vidio nɛɛ mli lɛ yɛ bɔ ni gbɔmɛi foji akpei abɔ lɛ jie ekãa ni efɔɔɔ kaa, kɛ mumɔŋ hewalɛ kpo yɛ afii pii ní akɛwa amɛyi lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ anɔkwɛmɔnɔ lɛ mli. Yehowa Odasefoi ni yɔɔ Soviet Union lɛ tsɔɔ lɛɛlɛŋ akɛ amɛyeɔ anɔkwa yɛ kaai ashishi. Kɛ ooosumɔ koni okwɛ vidio nɛɛ lɛ, Yehowa Odasefoi yɛ he miishɛɛ akɛ amɛaaha bo eko. Ofainɛ ni ona amɛteŋ mɔ kome yɛ okutso lɛ mli.

[Shishigbɛ niŋmaa]

^ kk. 13 Vidio lɛ yɛ Blɔfo, Bulgaria, Canton, China, Czech, Denmark, Dutch, Finland, France, Germany, Greece, Hungary, Indonesia, Italy, Japan, Korea, Lithuania, Norway, Poland, Romania, Russia, Slovakia, Slovenia, Spain, kɛ Sweden wiemɔi amli.

[He ni Mfoniri ni yɔɔ baafa 8 lɛ Jɛ]

Stalin: U.S. Army photo

[He ni Mfoniri ni yɔɔ baafa 9 lɛ Jɛ]

Stalin: U.S. Army photo