Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Wɔkɛ Wɔshihilɛ Ni Tsakeɔ Lɛ Tsu Nii Kɛye Odase Kɛtee Shɔŋŋ

Wɔkɛ Wɔshihilɛ Ni Tsakeɔ Lɛ Tsu Nii Kɛye Odase Kɛtee Shɔŋŋ

Wala Shihilɛ He Sane

Wɔkɛ Wɔshihilɛ Ni Tsakeɔ Lɛ Tsu Nii Kɛye Odase Kɛtee Shɔŋŋ

TAAKƐ RICARDO MALICSI GBA

Be ni minitsumɔ je midɛŋ yɛ shidaamɔ ni mikɔ́ akɛ Kristofonyo ni kɛ ehe wooo maŋ saji amli lɛ sɛɛ lɛ, mi kɛ miweku lɛ bi Yehowa koni eye ebua wɔ ni wɔto wɔ wɔsɛɛ shihilɛ he gbɛjianɔ. Wɔtsɔɔ yɛ wɔsɔlemɔ lɛ mli akɛ wɔmiisumɔ ni wɔlɛɛ wɔsɔɔmɔ nitsumɔ lɛ mli. Etsɛɛɛ ni wɔbɔi gbɛfaai, ni wɔtee maŋsɛɛ maji kpaanyɔ anɔ yɛ shikpɔji wuji enyɔ nɔ. No hewɔ lɛ, wɔnyɛ wɔtsu wɔsɔɔmɔ nitsumɔ lɛ yɛ hei ni yɔɔ shɔŋŋ.

AFƆ mi yɛ Philippines yɛ afi 1933 awo weku ko ni yaa sɔlemɔ yɛ Philippine Independent Church lɛ mli. Wɔ weku lɛ mli bii 14 lɛ fɛɛ yaa nakai sɔlemɔ lɛ. Be ni miye afii 12 lɛ, mibi Nyɔŋmɔ yɛ sɔlemɔ mli koni etsɔɔ mi gbɛ kɛya anɔkwale jamɔ lɛ mli. Mitsɔɔlɔi lɛ ateŋ mɔ kome kɛ mi fata nikaselɔi ni kaseɔ jamɔ he nii lɛ ahe, ni mibatsɔ Katoliknyo diɛŋtsɛ. Mifooo eshai ajajemɔ ni afeɔ Hɔɔ, loo Hɔgbaa Mass lɛ mli. Shi kɛlɛ, miyiŋ bɔi mi kɔshikɔshi feemɔ, ni miishɛɛ ni miyɔɔ lɛ bɔi laajemɔ. Sanebimɔi ni kɔɔ nɔ ni baa gbɔmɛi anɔ kɛji amɛgboi, kɛ nɔ ni kɔɔ hɛl la kɛ Triniti lɛ he lɛ gba minaa. Shishinumɔ ko bɛ hetooi ni jamɔ mli hiɛnyiɛlɔi lɛ kɛhaa lɛ mli, ni ehaaa maná miishɛɛ.

Hetoo ni Haa Mɔ Tsui Nyɔɔ Emli Námɔ

Be ni mikaseɔ nii yɛ kɔleji lɛ, mikɛ mihe yabɔ kuu ko, ni no ha mikɛ mihe wo nɔmɔ, asɔshwɛmɔ, tawa shɛremɔ, kɛ nifeemɔi gbohii krokomɛi amli. Mikɛ minanemɛi klasbii lɛ ateŋ mɔ kome nyɛ kpe gbi ko gbɛkɛ. Eji Yehowa Odasefoi lɛ ateŋ mɔ kome. Mibi lɛ saji nɔŋŋ ni mibi mijamɔ mli hiɛnyiɛlɔi lɛ. Eha misanebimɔi lɛ fɛɛ ahetoo kɛjɛ Biblia lɛ mli, ni enɛ kɔne miyiŋ akɛ nɔ ni ekɛɛ lɛ ji anɔkwale lɛ.

Mihé Biblia ni Odasefoi lɛ kɛ mi bɔi nikasemɔ. Etsɛɛɛ ni mibɔi Yehowa Odasefoi akpeei fɛɛ yaa. Be ni mikɛ Biblia mli ŋaawoo ni nilee yɔɔ mli akɛ “naanyobɔɔ fɔŋ fiteɔ jeŋba kpakpa” lɛ bɔi nitsumɔ lɛ, mitsi mihe kɛjɛ minanemɛi gbohii lɛ ahe. (1 Korintobii 15:33) Enɛ ye ebua mi ni mitee hiɛ yɛ mi-Biblia nikasemɔ lɛ mli, ni yɛ naagbee lɛ mijɔɔ mihe nɔ miha Yehowa. Be ni abaptisi mi yɛ afi 1951 lɛ sɛɛ lɛ, misɔmɔ akɛ be-fɛɛ sɔɔlɔ (gbɛgbalɔ) yɛ be fioo ko mli. Kɛkɛ ni yɛ December afi 1953 mli lɛ, mikɛ Aurea Mendoza Cruz bote gbalashihilɛ mli, mɔ ni batsɔ miwala shihilɛ hefatalɔ kɛ nitsulɔ anɔkwafo yɛ sɔɔmɔ nitsumɔ lɛ mli lɛ.

Aha Wɔsɔlemɔ lɛ Hetoo

Eji wɔshwelɛ akɛ wɔsɔmɔ akɛ gbɛgbalɔi. Shi kɛlɛ, wɔgbɛkpamɔ akɛ wɔsɔmɔ Yehowa babaoo lɛ baaa mli amrɔ nɔŋŋ. Yɛ enɛ po mli lɛ, wɔkpaaa Yehowa bimɔ akɛ egbele hegbɛi anaa yɛ esɔɔmɔ lɛ mli kɛha wɔ. Shi kɛlɛ, shihilɛ lɛ mli wa kɛha wɔ. Shi kɛlɛ, wɔhã wɔmumɔŋ otii ni wɔkɛ mamɔ wɔhiɛ lɛ hi wɔjwɛŋmɔ mli, ni be ni miye afii 25 lɛ, ahala mi akɛ asafoŋ sɔɔlɔ, ni ji asafoŋ sɛinɔtalɔ yɛ Yehowa Odasefoi asafo ko mli.

Be ni mi-Biblia mli nilee lɛ yaa hiɛ, ni miná Yehowa shishitoo mlai lɛ ahe shishinumɔ ni ja lɛ, miyɔse akɛ minitsumɔ lɛ teɔ shi woɔ mihenilee akɛ Kristofonyo ni kɛ ehe wooo maŋ saji amli lɛ. (Yesaia 2:2-4) Mikpɛ miyiŋ akɛ mashi nitsumɔ lɛ. Enɛ bafee wɔhemɔkɛyeli lɛ he kaa kɛha wɔ. Te mafee tɛŋŋ matsu miweku lɛ hiamɔ nii lɛ ahe nii? Shikome ekoŋŋ lɛ, wɔtee Yehowa hiɛ yɛ sɔlemɔ mli. (Lala 65:3) Wɔkɛɛ lɛ nɔ ni gbaa wɔnaa kɛ gbeyei ni wɔsheɔ lɛ, ni wɔha ele shwelɛ ni wɔyɔɔ akɛ wɔsɔmɔ yɛ he ni Maŋtsɛyeli shiɛlɔi ahe hiaa yɛ babaoo lɛ. (Filipibii 4:6, 7) Wɔleee po akɛ hegbɛi srɔtoi babaoo anaa baagbele aha wɔ nɛkɛ!

Wɔgbɛfaa lɛ Shishijee

Yɛ April afi 1965 mli lɛ, minine shɛ nitsumɔ ko nɔ akɛ mɔ ni kwɛɔ nitsulɔi ni báa mɛi ayi kɛ́ oshara ko ba loo la je lɛ nɔ yɛ Vientiane Majimaji Ateŋ Kɔɔyɔŋ Lɛjiadaamɔhe, yɛ Laos, ni wɔfa kɛyahi jɛmɛ. Odasefoi 24 yɔɔ Vientiane maŋtiase lɛ mli, ni wɔná shiɛmɔ nitsumɔ ni wɔkɛ maŋsɛɛ sanekpakpa jajelɔi kɛ nyɛmimɛi fioo ni jɛ maŋ lɛ mli lɛ ná mli gbɛfaŋnɔ lɛ he miishɛɛ waa. Yɛ sɛɛ mli lɛ, ajie mi kɛtee Udon Thani Kɔɔyɔŋ Lɛjiadaamɔhe ni yɔɔ Thailand lɛ. Odasefoi bɛ Udon Thani. Ákɛ weku lɛ, wɔdiɛŋtsɛ wɔfeɔ daa otsi kpeei lɛ fɛɛ. Wɔyaa shiɛmɔ yɛ shia kɛ shia, wɔfeɔ sɛɛsramɔi, ni wɔjeɔ Biblia mli nikasemɔi ashishi.

Wɔkai Yesu kɔkɔbɔɔ ni ekɛha ekaselɔi lɛ akɛ ‘amɛya nɔ amɛwo yibii pii’ lɛ. (Yohane 15:8) No hewɔ lɛ, wɔtswa wɔfai shi akɛ wɔbaanyiɛ amɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ sɛɛ koni wɔya nɔ wɔjaje sanekpakpa lɛ. Etsɛɛɛ ni nɔ ni jɛ mli kɛba lɛ ha wɔná mishɛɛ. Oblayoo ko ni jɛ Thailand lɛ kpɛlɛ anɔkwale lɛ nɔ, ni ebatsɔ wɔmumɔŋ nyɛmiyoo. Hii enyɔ komɛi ni jɛ Amerika Kooyigbɛ lɛ kpɛlɛ anɔkwale lɛ nɔ, ni yɛ be ni sa mli lɛ amɛbatsɔmɔ Kristofoi onukpai. Wɔtee nɔ wɔshiɛ sanekpakpa lɛ nɔ ni fe afii nyɔŋma yɛ Thailand kooyigbɛ. Kwɛ bɔ ni wɔná miishɛɛ be ni wɔná wɔle akɛ amrɔ nɛɛ atse asafo ko yɛ Udon Thani lɛ! Anɔkwale dumɔwui ni wɔdu lɛ ekomɛi miiya nɔ miiwo yibii lolo.

Dɔlɛ sane ji akɛ, ehe bahia ni wɔfa ekoŋŋ, ni wɔsɔle koni “nikpamɔ nuŋtsɔ lɛ” aye abua wɔ koni wɔya nɔ wɔná gbɛfaŋnɔ yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli. (Mateo 9:38) Ajie wɔ kɛtee Tehran ni ji Iran maŋtiase lɛ. Enɛ ba mli yɛ Shah nɔyeli be lɛ mli.

Shikpɔŋkukuji ni Amɛmli Shiɛmɔ Wa lɛ Amli Nitsumɔ

Be ni wɔyashɛ Tehran lɛ, wɔyana wɔmumɔŋ nyɛmimɛi lɛ amrɔ nɔŋŋ. Wɔkɛ Odasefoi akuu bibioo ko ni amɛmli bii lɛ jɛ maji srɔtoi 13 amli lɛ bɔi bɔɔ. Ehe bahia ni wɔfee tsakemɔi bɔni afee ni wɔnyɛ wɔshiɛ sanekpakpa lɛ yɛ Iran. Eyɛ mli akɛ wɔkɛ shitee-kɛ-woo diɛŋtsɛ ekpeee moŋ, shi esa akɛ wɔkwɛ wɔhe nɔ jogbaŋŋ.

Yɛ bɔ ni mɛi ni yɔɔ sane lɛ he miishɛɛ lɛ anitsumɔ he gbɛjianɔtoo yɔɔ ha hewɔ lɛ, yɛ bei komɛi amli lɛ ehe bahiaa ni wɔfee Biblia mli nikasemɔ maŋkɛ̃ loo leebi maŋkpa. Shi kɛlɛ, kwɛ bɔ ni wɔná miishɛɛ be ni nakai nitsumɔ ni wa lɛ woɔ yibii lɛ! Filipino kɛ Korea wekui babaoo kpɛlɛ Kristofoi anɔkwale lɛ nɔ ni amɛjɔɔ amɛwala nɔ amɛha Yehowa.

Asaa aha mi nitsumɔ kroko yɛ Dhaka, Bangladesh. Wɔyashɛ jɛmɛ December afi 1977 mli. Maŋ kroko ni ewa akɛ aaatsu shiɛmɔ nitsumɔ lɛ yɛ mli nɛ. Shi kɛlɛ, wɔhaa ehiɔ wɔjwɛŋmɔ mli daa akɛ, esa akɛ wɔfee kamkam yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli. Yɛ Yehowa mumɔ lɛ gbɛtsɔɔmɔ naa lɛ, wɔnyɛ wɔná wekui babaoo ni kɛɔ akɛ Kristofoi ji amɛ. Anɔkwale lɛ nu ní haa mɔ tsui nyɔɔ emli, ni anaa yɛ Ŋmalɛi Krɔŋkrɔŋ lɛ mli lɛ he kumai miiye amɛteŋ mɛi komɛi. (Yesaia 55:1) Enɛ hewɔ lɛ, wɔje Biblia mli nikasemɔi babaoo shishi.

Wɔha ehi wɔjwɛŋmɔ mli akɛ, Nyɔŋmɔ suɔmɔnaa nii ji akɛ ‘ahere gbɔmɛi fɛɛ yiwala.’ (1 Timoteo 2:4) Miishɛɛ sane ji akɛ, mɔ ko mɔ ko ekaaa akɛ eeegba wɔnaa. Bɔni afee ni akaná wɔhe jwɛŋmɔ fɔŋ lɛ, wɔkwɛɔ wɔhe nɔ jogbaŋŋ ni wɔkɛ naanyobɔɔ su jeɔ shiɛmɔ wiemɔ shishi. Taakɛ bɔ ni bɔfo Paulo ji lɛ, wɔbɔɔ mɔdɛŋ koni ‘wɔtsɔmɔ wɔhe nɔ fɛɛ nɔ wɔha mɛi fɛɛ.’ (1 Korintobii 9:22) Kɛ́ abi wɔ nɔ hewɔ ni wɔba saramɔ lɛ, wɔjɛɔ mlihilɛ mli wɔgbálaa mli, ni wɔna akɛ amɛteŋ mɛi babaoo jieɔ naanyobɔɔ su kpo.

Wɔna yoo ko ni jɛ Dhaka ni ji Odasefonyo, ni wɔwo lɛ hewalɛ koni ebafata wɔhe yɛ Kristofoi akpeei ashishi, ni yɛ sɛɛ mli lɛ wɔha efata wɔhe yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli. Agbɛnɛ hu, miŋa kɛ weku ko kase Biblia lɛ ni efɔ amɛ nine kɛba wɔkpeei lɛ ashishi. Yɛ Yehowa duromɔ naa lɛ, weku muu lɛ fɛɛ ba anɔkwale lɛ mli. Yɛ sɛɛ mli lɛ amɛbiyei enyɔ lɛ baye kɛbua kɛtsɔɔ Biblia woji ashishi kɛtee Bengali wiemɔ mli, ni amɛwekumɛi lɛ ateŋ mɛi babaoo hu bale Yehowa. Biblia kaselɔi krokomɛi babaoo hu kpɛlɛ anɔkwale lɛ nɔ. Amɛteŋ mɛi babaoo miisɔmɔ amrɔ nɛɛ akɛ onukpai loo gbɛgbalɔi.

Akɛni gbɔmɛi ni yɔɔ Dhaka maŋtiase lɛ mli lɛ ayi fa hewɔ lɛ, wɔfɔ wɔweku lɛ mli bii lɛ ekomɛi anine koni amɛbaye kɛbua wɔ yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli. Mɛi babaoo here nɔ, ni amɛbafata wɔhe yɛ Bangladesh. Kwɛ bɔ ni wɔna miishɛɛ, ni wɔdaa Yehowa shi akɛ wɔna hegbɛ akɛ wɔshiɛ sanekpakpa lɛ yɛ nakai maŋ lɛ mli! Eyɛ mli akɛ mɔ kome je shishi moŋ, shi amrɔ nɛɛ ayɛ asafoi enyɔ yɛ Bangladesh.

Yɛ July afi 1982 mli lɛ, ehe bahia koni wɔfa kɛshi Bangladesh. Be ni wɔshiɔ nyɛmimɛi lɛ, wɔhiŋmɛiaŋ kpala nu. Esɛɛ etsɛɛɛ ni minine shɛ nitsumɔ ko nɔ yɛ Entebbe Majimaji Ateŋ Kɔɔyɔŋ Lɛjiadaamɔhe ni yɔɔ Uganda lɛ, ni wɔhi jɛmɛ afii ejwɛ kɛ nyɔji kpawo. Mɛni wɔbaanyɛ wɔfee kɛwo Yehowa gbɛi kpeteŋkpele lɛ hiɛ nyam yɛ maŋ nɛɛ mli?

Yehowa Sɔɔmɔ yɛ Afrika Bokagbɛ

Be ni wɔyashɛ Entebbe Majimaji Ateŋ Kɔɔyɔŋ Lɛjiadaamɔhe lɛ, tsɔne kudɔlɔ ko ba koni ebawo mi kɛ miŋa kɛya he ni wɔbaahi lɛ. Be ni wɔshiɔ kɔɔyɔŋ lɛjiadaamɔ he lɛ, mibɔi Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ shiɛmɔ kɛha tsɔne kudɔlɔ lɛ. Ebi mi akɛ: “Ani Yehowa Odasefoi lɛ ateŋ mɔ ko ji bo?” Be ni miha hetoo akɛ hɛɛ lɛ, tsɔne kudɔlɔ lɛ kɛɛ akɛ: “Nyɛnyɛmimɛi lɛ ateŋ mɔ kome tsuɔ nii yɛ ŋwɛitsu ni atsɔɔ kɔɔyɔŋ lɛji agbɛ yɛ mli lɛ mli.” Amrɔ nɔŋŋ ni mibi lɛ koni ekɛmi aya jɛmɛ. Wɔkɛ nyɛminuu lɛ yakpe, ni ená miishɛɛ waa akɛ ena wɔ, ni wɔto gbɛjianɔ kɛha kpeei kɛ shiɛmɔyaa.

Yɛ nakai beaŋ lɛ, Maŋtsɛyeli shiɛlɔi ni yɔɔ Uganda lɛ ayifalɛ ji 228 pɛ. Wɔfata nyɛmimɛi enyɔ ni yɔɔ Entebbe lɛ ahe, ni wɔkɛ wɔ klɛŋklɛŋ afi lɛ du anɔkwale dumɔwui lɛ. Akɛni gbɔmɛi ni yɔɔ jɛmɛ lɛ sumɔɔ nikanemɔ hewɔ lɛ, wɔnyɛ wɔha woji babaoo, ni woji tɛtrɛbii ohai abɔ fata he. Wɔfɔ̃ɔ nyɛmimɛi anine kɛjɛɔ maŋtiase ni ji Kampala lɛ mli, koni amɛbaye kɛbua wɔ kɛshiɛ yɛ Entebbe shikpɔŋkuku lɛ mli yɛ otsii lɛ anaagbee. Kɛ́ mifata he lɛ, mɛi enumɔ ji mɛi ni ba maŋshiɛmɔ ni miha klɛŋklɛŋ lɛ shishi.

Miishɛɛ ni wɔná yɛ shihilɛ mli fe fɛɛ lɛ ateŋ ekomɛi ba yɛ afii etɛ ni nyiɛ sɛɛ lɛ mli, be ni wɔna akɛ mɛi ni wɔtsɔɔ amɛ nii lɛ ekomɛi miifee tsakemɔi ni amɛmiiya amɛhiɛ oyayaayai lɛ. (3 Yohane 4) Abaptisi wɔ-Biblia mli nikaselɔi lɛ ateŋ mɛi ekpaa yɛ kpokpaa nɔ kpee ko ni afee lɛ shishi. Amɛteŋ mɛi babaoo wie akɛ bɔ ni amɛna akɛ wɔmiisɔmɔ akɛ gbɛgbalɔi, yɛ be fɛɛ ni wɔkɛtsuɔ wɔ diɛŋtsɛ wɔnitsumɔ lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ ji nɔ ni wo amɛ hewalɛ koni amɛkɛ amɛhe awo be-fɛɛ sɔɔmɔ lɛ mli lɛ.

Wɔyɔse akɛ he ni wɔtsuɔ nii yɛ lɛ baanyɛ afee shikpɔŋkuku ni woɔ yibii. Gbi ko lɛ, mikɛ kɔɔyɔŋ lɛjiadaamɔhe nukpa ko ni kwɛɔ mɛi ni gbeɔ la lɛ anɔ lɛ gba wala yɛ paradeiso shikpɔŋ nɔ, ni ji hiɛnɔkamɔ ni damɔ Biblia lɛ nɔ lɛ he sane. Mitsɔɔ lɛ kɛjɛ lɛ diɛŋtsɛ e-Biblia lɛ mli akɛ adesai toibolɔi baahi shi yɛ toiŋjɔlɛ mli kɛ ekomefeemɔ mli, ni ohia, wɔɔhe ni anaaa, ta, hela loo gbele gbaŋ amɛnaa dɔŋŋ. (Lala 46:10; Yesaia 33:24; 65:21, 22; Kpojiemɔ 21:3, 4) Enɛ ni ekane yɛ lɛ diɛŋtsɛ e-Biblia lɛ mli lɛ tée emiishɛɛ shi. Wɔje Biblia mli nikasemɔ shishi amrɔ nɔŋŋ. Ebɔi kpeei fɛɛ baa. Etsɛɛɛ ni ejɔɔ ewala nɔ eha Yehowa ni abaptisi lɛ. Sɛɛ mli lɛ ebafata wɔhe yɛ be-fɛɛ sɔɔmɔ nitsumɔ lɛ mli.

Maŋkwramɔŋ basabasafeemɔ te shi shii enyɔ sɔŋŋ be ni wɔyɔɔ Uganda lɛ, shi enɛ kɛ naatsii ko eyabaaa wɔmumɔŋ nitsumɔi lɛ anɔ. Ajie mɛi ni nitsulɔi ni tsuɔ nii haa majimaji ateŋ najiaŋdamɔlɔi lɛ kwɛɔ amɛ lɛ kɛtee Nairobi, Kenya nyɔji ekpaa. Wɔteaŋ mɛi ni ashi yɛ Uganda lɛ tee nɔ wɔkɛ wɔhe wo Kristofoi akpee kɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli, eyɛ mli akɛ enɛ bi ni wɔkɛ nilee kɛ hiɛshikamɔ atsu nii.

Yɛ April afi 1988 mli lɛ, nitsumɔ ni akɛha mi ni matsu lɛ ba naagbee ni wɔsaa wɔfa ekoŋŋ. Wɔshi Entebbe Asafo lɛ kɛ henumɔ ni haa mɔ tsui nyɔɔ emli, yɛ mumɔŋ hiɛyaa ni etee nɔ yɛ jɛmɛ lɛ hewɔ. Yɛ July afi 1997 mli lɛ, wɔná hegbɛ ekoŋŋ akɛ wɔyasara Entebbe. Yɛ nɛkɛ be nɛɛ mli lɛ, wɔtsutsu Biblia mli nikaselɔi lɛ ateŋ mɛi komɛi miisɔmɔ akɛ asafoŋ onukpai. Kwɛ bɔ ni wɔná miishɛɛ be ni mɛi 106 ba Maŋshiɛmɔ lɛ shishi lɛ!

Shikpɔŋkuku ni Atsuko Mli Nii lɛ Mli Nitsumɔ

Ani wɔbaanyɛ wɔkɛ hegbɛi heei anaa ni egbele kɛha wɔ lɛ atsu nii? Hɛɛ, nitsumɔ ni akɛha mi ni matsu ekoŋŋ lɛ yaje Mogadishu Majimaji Ateŋ Kɔɔyɔŋ Lɛjiadaamɔhe ni yɔɔ Somalia lɛ. Wɔtswa wɔfai shi akɛ wɔkɛ hegbɛ hee ni wɔná nɛɛ baatsu nii yɛ gbɛ kpakpa nɔ koni wɔsɔmɔ yɛ shikpɔŋkuku ni atsuko mli nii lɛ mli.

Mɛi titri ni wɔnáa hegbɛ akɛ wɔɔshiɛ wɔha amɛ lɛ ji mɛi ni yɔɔ hei ni maŋsɛɛ nitsulɔi ni damɔ amɛnɔyelɔi lɛ anajiaŋ lɛ tsuɔ nii yɛ, nitsulɔi ni ji Filipinobii, kɛ maŋsɛɛbii krokomɛi. Bei pii lɛ wɔkɛ amɛ kpeɔ yɛ jara nɔ. Wɔyasaraa amɛ yɛ amɛshiai amli hu kɛha naanyobɔɔ. Wɔkɛ hiɛshikamɔ, nyɛmɔ ni akɛdamɔɔ naagbai anaa, he nɔ ni akwɛɔ jogbaŋŋ, kɛ hekɛnɔfɔɔ yɛ Yehowa mli kwraa lɛ fɛɛ tsu nii, ni wɔnyɛ wɔgba mɛi krokomɛi Biblia mli anɔkwalei lɛ, ni enɛ wo yibii yɛ mɛi ni jɛ maji krokomɛi amli lɛ mli. Yɛ afii enyɔ sɛɛ lɛ, wɔshi Mogadishu—etsɛɛɛ nɔŋŋ ni ta fɛ yɛ jɛmɛ.

International Civil Aviation Organization lɛ ha mitee Yangon yɛ Myanmar. Shikome ekoŋŋ lɛ, hegbɛi ni sa anaa gbele kɛha wɔ koni wɔye wɔbua mɛi ni yɔɔ tsuijurɔ lɛ ni amɛkase Nyɔŋmɔ kɛ eyiŋtoi ahe nii. Be ni wɔshi Myanmar lɛ, aha wɔtee Dar es Salaam, yɛ Tanzania. Ewaaa akɛ aaashiɛ sanekpakpa lɛ yɛ shia kɛ shia yɛ Dar es Salaam, ejaakɛ ayɛ akutso ko ni amɛwieɔ Blɔfo.

Yɛ maji ni wɔtsu nii yɛ amɛmli lɛ fɛɛ mli lɛ, wɔkɛ naagbai tsɔ ko ekpeee yɛ wɔshiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli, eyɛ mli akɛ yɛ bei komɛi amli lɛ akɛ naatsii baa Yehowa Odasefoi lɛ anitsumɔ lɛ nɔ moŋ. Bɔ ni minitsumɔ lɛ kɛ nɔyeli lɛ loo majimaji ateŋ nitsumɔhei yɔɔ tsakpãa hewɔ lɛ, gbɔmɛi ayiŋ efeee amɛ kɔshikɔshi yɛ wɔshiɛmɔ nitsumɔ lɛ he.

Nitsumɔ ni mitsuɔ lɛ ha mikɛ miŋa hi shi tamɔ shikpalɔi afii 30. Shi kɛlɛ, wɔbu minitsumɔ lɛ akɛ gbɛ kome ni wɔbaatsɔ nɔ ni wɔnine ashɛ oti ni wɔkɛma wɔhiɛ lɛ nɔ. Be fɛɛ be lɛ oti ni wɔkɛmaa wɔhiɛ klɛŋklɛŋ ji ni wɔha Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ he nibii aya hiɛ daa. Wɔmiida Yehowa shi akɛ eye ebua wɔ ni wɔnyɛ wɔkɛ wɔshihilɛ ni tsakeɔ lɛ etsu nii ni wɔná hegbɛ ni yɔɔ naakpɛɛ akɛ wɔgbɛ sanekpakpa lɛ wɔshwa kɛya shɔŋŋ.

Wɔku Wɔsɛɛ Kɛba He ni Wɔje Shishi yɛ lɛ Ekoŋŋ

Be ni miye afii 58 lɛ, mikpɛ miyiŋ akɛ maya hejɔɔmɔ mra koni maku misɛɛ kɛya Philippines. Be ni wɔku wɔsɛɛ lɛ wɔsɔle wɔbi Yehowa koni ejaje wɔnajifamɔi. Wɔje shishi akɛ wɔbaasɔmɔ yɛ asafo ko ni yɔɔ Trece Martires Maŋtiase lɛ mli lɛ yɛ Cavite shikpɔŋ lɛ nɔ. Be ni wɔyashɛ jɛmɛ klɛŋklɛŋ lɛ, Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli jajelɔi 19 pɛ yɔɔ jɛmɛ. Ato daa shiɛmɔyaa he gbɛjianɔ, ni aje Biblia mli nikasemɔi babaoo shishi. Asafo lɛ bɔi shweremɔ. Yɛ be ko mli lɛ, miŋa fee Biblia mli nikasemɔi ni naa shɛɔ 19, ni mifee 14.

Etsɛɛɛ kɛkɛ ni wɔyi bafa fe Maŋtsɛyeli Asa lɛ. Wɔsɔle wɔha Yehowa yɛ enɛ he. Mumɔŋ nyɛminuu ko kɛ eŋa kpɛ amɛyiŋ ni amɛkɛ shikpɔŋ ko bake, ni nitsumɔhe nine lɛ fa shika koni akɛma Maŋtsɛyeli Asa hee. Tsu hee lɛ ena hewalɛ kpele yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ nɔ, ni mɛi ni baa kpee lɛ ayifalɛ yaa hiɛ otsi fɛɛ otsi. Amrɔ nɛɛ, wɔfaa gbɛ nɔ ni fe ŋmɛlɛtswaa kome kɛyaa kɛbaa, koni wɔyaye wɔbua asafo kroko kɛ emli bii 17.

Mi kɛ miŋa ená hegbɛ ni wɔná akɛ wɔsɔmɔ yɛ maji srɔtoi pii amli lɛ he miishɛɛ waa. Kɛ wɔfo wɔsɛɛ wɔkwɛ bɔ ni wɔkpa shi yɛ wɔshihilɛ mli lɛ, wɔtsui nyɔɔ wɔ mli waa, ejaakɛ wɔle akɛ wɔkɛtsu nii yɛ gbɛ ni hi fe fɛɛ nɔ—ni ji akɛ wɔkɛye kɛbua mɛi krokomɛi koni amɛkase Yehowa he nii!

[Shikpɔŋ he mfoniri ni yɔɔ baafa 24, 25]

(Kɛ́ ootao ona bɔ ni saji nɛɛ ji diɛŋtsɛ lɛ, no lɛ kwɛmɔ wolo lɛ mli)

TANZANIA

UGANDA

SOMALIA

IRAN

BANGLADESH

MYANMAR

LAOS

THAILAND

PHILIPPINES

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 23]

Mi kɛ miŋa, Aurea