Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Ha Nyɔŋmɔ Wiemɔ Lɛ Akpɛ́ Yɛ Otempɔŋ Nɔ

Ha Nyɔŋmɔ Wiemɔ Lɛ Akpɛ́ Yɛ Otempɔŋ Nɔ

Ha Nyɔŋmɔ Wiemɔ Lɛ Akpɛ́ Yɛ Otempɔŋ Nɔ

‘Owiemɔ lɛ ji la yɛ mitempɔŋ lɛ nɔ.’—LALA 119:105.

1, 2. Mɛni baaha Yehowa wiemɔ lɛ akpɛ́ yɛ wɔtempɔŋ nɔ?

KƐ́ WƆŊMƐ gbɛ lɛ, Yehowa wiemɔ lɛ baakpɛ́ yɛ wɔtempɔŋ nɔ. Bɔni afee ni wɔná mumɔŋ la ni tamɔ nɛkɛ he sɛɛ lɛ, esa akɛ wɔfee mɛi ni kɛ hiɛdɔɔ kaseɔ Nyɔŋmɔ Wiemɔ ni aŋma lɛ ni wɔkɛ emli ŋaawoi lɛ atsu nii. Ja wɔfee nakai dani wɔbaanyɛ wɔnu he taakɛ lalatsɛ lɛ nu he ní ejaje akɛ: “Owiemɔ lɛ ji kane ha minane kɛ la hu yɛ mitempɔŋ lɛ nɔ” lɛ.—Lala 119:105.

2 Agbɛnɛ nyɛhaa wɔsusua Lala 119:89-176 lɛ he wɔkwɛa. Kwɛ bɔ ni kukuji ni ajara mli awo fãi 11 mli nɛɛ amli eyi obɔ kɛ nilee babaoo ha! Kukuji nɛɛ amli saji lɛ baanyɛ aye abua wɔ koni wɔnyiɛ gbɛ ni kɛ mɔ yaa naanɔ wala mli lɛ nɔ.—Mateo 7:13, 14.

Mɛni Hewɔ Esa akɛ Oha Omii Ashɛ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ He?

3. Mɛɛ gbɛ nɔ Lala 119:89, 90 lɛ tsɔɔ akɛ wɔbaanyɛ wɔkɛ wɔhe afɔ̃ Nyɔŋmɔ wiemɔ lɛ nɔ?

3 Yehowa wiemɔ lɛ ní mɔ mii shɛɔ he lɛ haa efiɔ shi shiŋŋ yɛ mumɔŋ. (Lala 119:89-96) Lalatsɛ lɛ lá akɛ: “Yehowa, owiemɔ lɛ ma shi shiŋŋ yɛ ŋwɛi kɛmiiya naanɔ. . . . Bo okɛ shikpɔŋ lɛ ma shi shiŋŋ, koni eya nɔ ema shi.” (Lala 119:89, 90, NW) Kɛtsɔ Nyɔŋmɔ wiemɔ ni ji ‘eŋwɛi akpɔi’ lɛ anɔ lɛ, ŋwɛi bɔɔ nii ni wɔnaa lɛ nyiɛɔ yɛ amɛgbɛ̀i anɔ pɛpɛɛpɛ ni eko ejeee eŋɛlɛ nɔ, ni shikpɔŋ lɛ ma shi shiŋŋ kɛmiiya naanɔ. (Hiob 38:31-33; Lala 104:5) Wɔbaanyɛ wɔkɛ wɔhe afɔ̃ wiemɔi fɛɛ ni jɛɔ Yehowa daaŋ lɛ anɔ; nibii ni Nyɔŋmɔ ewie lɛ baaha eyiŋtoi “aya nɔ.”—Yesaia 55:8-11.

4. Mɛni miishɛɛ ní Nyɔŋmɔ tsuji yɔɔ yɛ ewiemɔ lɛ he lɛ feɔ ehaa amɛteŋ mɛi ni naa amanehulu lɛ?

4 ‘Kɛ́ jeee Nyɔŋmɔ mla lɛ he’ ní lalatsɛ lɛ ‘mii shɛɔ kulɛ, ehiɛ baakpata yɛ emanehulu lɛ mli.’ (Lala 119:92) Jeee gbɔi komɛi wa lɛ yi lɛ; shi moŋ Israelbii mlakwalɔi ni nyɛ̃ɔ lɛ lɛ ni. (3 Mose 19:17) Shi enɛ yeee enɔ ejaakɛ esumɔɔ Nyɔŋmɔ mla ní báa mɔ yi lɛ. Beni bɔfo Paulo yɔɔ Korinto lɛ, ‘ena nɔ̃ yɛ amale nyɛmimɛi lɛ ateŋ,’ ni ekolɛ “bɔfoi agboi” ní bɔ mɔdɛŋ koni amɛná nɔ ko ni amɛkɛfolɔ enaa lɛ hu fata he. (2 Korintobii 11:5, 12-14, 26) Shi Paulo tee nɔ ehi shi akɛ mɔ ni he wa yɛ mumɔŋ ejaakɛ emii shɛɔ Nyɔŋmɔ wiemɔ lɛ he. Wɔyɛ suɔmɔ kɛha wɔnyɛmimɛi lɛ, akɛni wɔmii shɛɔ Yehowa Wiemɔ ni aŋma lɛ he, ni wɔkɛ nɔ ni ekɛɔ lɛ tsuɔ nii lɛ hewɔ. (1 Yohane 3:15) Nyɛ̃ɛ ni je lɛ nyɛ̃ɔ wɔ lɛ po haaa wɔhiɛ akpa Nyɔŋmɔ gbɛtsɔɔmɔi lɛ eko nɔ. Yɛ be mli ni wɔkwɛɔ be ni wɔkɛ miishɛɛ baasɔmɔ Yehowa kɛya naanɔ lɛ gbɛ lɛ, wɔyaa nɔ wɔkɛ wɔnyɛmimɛi lɛ feɔ ekome yɛ suɔmɔ mli kɛfeɔ esuɔmɔnaa nii.—Lala 119:93.

5. Te Maŋtsɛ Asa tao Yehowa sɛɛ gbɛ eha tɛŋŋ?

5 Kɛ́ wɔmiiwie wɔhe ni wɔtu wɔha Yehowa lɛ he yɛ sɔlemɔ mli lɛ, wɔbaanyɛ wɔkɛɛ akɛ: “Onɔ̃ ji mi, heremɔ mi! ejaakɛ okpɔi lɛ asɛɛ gbɛ mitaoɔ.” (Lala 119:94) Maŋtsɛ Asa tao Nyɔŋmɔ sɛɛ gbɛ, ni ebule hemɔkɛyeli kwalɔi ashishi kwraa kɛjɛ Yuda. Yɛ kpee wulu ko ni maŋbii ni yɔɔ Yuda lɛ fee yɛ Asa nɔyeli afi ni ji 15 (afi 963 D.Ŋ.B.) lɛ nɔ lɛ shishi lɛ, “amɛkpaŋ akɛ amɛaatao Yehowa . . . sɛɛ gbɛ.” Nyɔŋmɔ ‘ha amɛna lɛ’ ni ‘eha amɛhe jɔ amɛ yɛ he fɛɛ he kɛkpe.’ (2 Kronika 15:10-15) Esa akɛ nɔkwɛmɔnɔ nɛɛ awo mɛi fɛɛ ni ekpalaŋ kɛjɛ Kristofoi asafo lɛ he lɛ hewalɛ koni amɛtao Nyɔŋmɔ sɛɛ gbɛ ekoŋŋ. Ebaajɔɔ mɛi fɛɛ ni kuɔ amɛsɛɛ amɛkɛ ewebii babɔɔ lɛ, ni ebaabu amɛhe.

6. Mɛni ní wɔɔfee baabu wɔhe kɛjɛ mumɔŋ awuiyeli he?

6 Yehowa wiemɔ lɛ kɛ nilee ni baanyɛ abu wɔhe kɛjɛ mumɔŋ awuiyeli he haa wɔ. (Lala 119:97-104) Nyɔŋmɔ kitãi lɛ haa wɔleɔ nii fe wɔhenyɛlɔi lɛ. Ekaimɔi lɛ anɔjwɛŋmɔ haa wɔnilee mli kwɔɔ, ni ‘ekpɔi lɛ anɔyeli haa wɔyooɔ sane sɛɛ fe onukpai po.’ (Lala 119:98-100) Kɛji akɛ Yehowa wiemɔi lɛ ‘ŋɔɔ yɛ wɔdaaŋ fe wo’ lɛ, no lɛ wɔbaanyɛ̃ “apasa gbɛ̀i fɛɛ,” ni wɔbaakpoo amɛ kwraa. (Lala 119:103, 104) Enɛ feemɔ baabu wɔhe kɛjɛ mumɔŋ awuiyeli he be mli ni wɔkɛ henɔwolɔi, mɛi ni hiɛ yɔɔ la, kɛ gbɔmɛi ni sheee Nyɔŋmɔ gbeyei ni yɔɔ naagbee gbii nɛɛ amli lɛ kpeɔ lɛ.—2 Timoteo 3:1-5.

Eji Kane Ha Wɔnane

7, 8. Yɛ Lala 119:105 lɛ kɛ gbeekpamɔ naa lɛ, mɛni esa akɛ wɔfee?

7 Nyɔŋmɔ wiemɔ lɛ ji mumɔŋ la ní anyɛɔ akɛ he fɔ̃ɔ nɔ be fɛɛ be lɛ jɛɛhe. (Lala 119:105-112) Kɛji akɛ wɔfata Kristofoi ni afɔ amɛ mu lɛ ahe aloo wɔfata amɛnanemɛi “tooi krokomɛi” lɛ ahe jio, wɔjajeɔ akɛ: “Owiemɔ lɛ ji kane ha minane kɛ la hu yɛ mitempɔŋ lɛ nɔ.” (Yohane 10:16; Lala 119:105) Nyɔŋmɔ wiemɔ lɛ tamɔ kane ko ní kpɛ́ɔ yɛ wɔgbɛ lɛ nɔ, koni wɔkatɛrɛ wɔgbee shi yɛ mumɔŋ. (Abɛi 6:23) Kɛlɛ, esa akɛ wɔteŋ mɔ fɛɛ mɔ aha Yehowa wiemɔ lɛ afee kane kɛha enane.

8 Esa akɛ wɔfi shi shiŋŋ tamɔ mɔ ni fo Lala 119 lɛ. Etswa efai shi akɛ ekpalaŋ kɛjɛŋ Nyɔŋmɔ akpɔi lɛ ahe. Ekɛɛ akɛ: “Mikã kita ni midamɔ nɔ, akɛ maye [Yehowa] ojalɛ kojomɔi lɛ anɔ.” (Lala 119:106) Ekaba kɔkɔɔkɔ akɛ wɔɔbu sɛɛnamɔ ni yɔɔ daa Biblia kanemɔ kɛ Kristofoi akpeei ní wɔkɛ wɔhe aaawo mli lɛ ákɛ nɔ ko bibioo.

9, 10. Te wɔfeɔ tɛŋŋ wɔleɔ akɛ aŋkroaŋkroi komɛi ni ejɔɔ amɛhe nɔ amɛha Yehowa lɛ baanyɛ ‘akpalaŋ kɛjɛ ekpɔi lɛ ahe,’ shi mɛɛ gbɛ nɔ wɔɔtsɔ wɔkwa enɛ?

9 Eyɛ mli akɛ lalatsɛ lɛ ‘ekpalaŋŋ kɛjɛɛɛ Nyɔŋmɔ akpɔi lɛ ahe’ moŋ, shi ebaanyɛ eba lɛ nakai yɛ mɔ ko ni ejɔɔ ehe nɔ eha Yehowa lɛ gbɛfaŋ. (Lala 119:110) Eyɛ mli akɛ Maŋtsɛ Salomo ji maŋ ni ejɔɔ ehe nɔ eha Yehowa lɛ mlinyo, ni yɛ shishijee mli lɛ efee enii yɛ nilee ni Nyɔŋmɔ kɛduro lɛ lɛ kɛ gbeekpamɔ naa moŋ, shi ekpalaŋ kɛjɛ he yɛ sɛɛ mli. “Lɛ po maŋsɛɛ yei lɛ ha efee esha,” kɛtsɔ lakamɔ ni amɛlaka lɛ ní eyajá apasa nyɔŋmɔi lɛ nɔ.—Nehemia 13:26; 1 Maŋtsɛmɛi 11:1-6.

10 Satan ni ji “loofɔlɔdulɔ” lɛ tsɔ̃ɔ tsɔnei srɔtoi. (Lala 91:3) Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, ekolɛ mɔ ko ni kulɛ eji wɔnaanyo jálɔ lɛ baabɔ mɔdɛŋ koni elaka wɔ ni wɔkpalaŋ kɛjɛ gbɛ ni mumɔŋ la kpɛ́ɔ yɛ nɔ lɛ nɔ kɛyaje hemɔkɛyeli kwamɔ duŋ lɛ mli. “Yoo Isabel,” ní ekolɛ edamɔ shi kɛha yei akuu ko ni tsɔɔ mɛi anii koni amɛkɛ amɛhe awo wɔŋjamɔ kɛ ajwamaŋbɔɔ mli lɛ fata Kristofoi ni hi shi yɛ Tiatira lɛ ahe. Yesu ekpɛlɛɛɛ nifɔjianii ni tamɔ enɛɛmɛi lɛ anɔ, ni esaaa akɛ wɔ hu wɔkpɛlɛɔ nɔ. (Kpojiemɔ 2:18-22; Yuda 3, 4) No hewɔ lɛ, nyɛhaa wɔsɔlea wɔbia Yehowa dɛŋ yelikɛbuamɔ bɔni afee ni wɔkakpalaŋ kɛmiijɛ ekpɔi lɛ ahe, shi moŋ wɔhi shi yɛ Nyɔŋmɔ la lɛ mli daa.—Lala 119:111, 112.

Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ Yeɔ Ebuaa Wɔ

11. Taakɛ Lala 119:119 lɛ tsɔɔ lɛ, te Nyɔŋmɔ buɔ efɔŋfeelɔi ehaa tɛŋŋ?

11 Nyɔŋmɔ baaye ebua wɔ kɛ́ wɔkpalaŋŋ kɛjɛɛɛ egbɛnaai lɛ ahe. (Lala 119:113-120) Taakɛ bɔ ni Yesu ekpɛlɛɛɛ mɛi ni tsɛ́ɔ amɛhe Kristofoi ŋmɛnɛ ní yɔɔ kulɔkulɔ lɛ anɔ lɛ, nakai nɔŋŋ wɔ hu wɔkpɛlɛɛɛ “jwɛŋmɔi enyɔnyɔ tsɛmɛi” anɔ. (Lala 119:113; Kpojiemɔ 3:16) Akɛni wɔsɔmɔɔ Yehowa kɛ wɔtsui muu fɛɛ hewɔ lɛ, ebatsɔ ‘wɔteemɔhe,’ ni ebaaye ebua wɔ. Ebaashɛrɛ ‘mɛi fɛɛ ni dũɔ gbɛ kɛjɛɔ egbɛnaai lɛ ahe’ kɛtsɔ shishiumɔ nifeemɔi kɛ apasa wiemɔi amli ni amɛkɛ amɛhe woɔ lɛ nɔ lɛ eshwie. (Lala 119:114, 117, 118; Abɛi 3:32) Ebuɔ efɔŋfeelɔi nɛɛ tamɔ “dadefei,” ni ji muji ni jeɔ ojarawatɛi tamɔ akɔɔble kɛ shika he kɛ́ aatsuu he lɛ. (Lala 119:119; Abɛi 17:3) Eba akɛ wɔɔsumɔ Nyɔŋmɔ mla lɛ be fɛɛ be, ejaakɛ wɔsumɔŋ kɔkɔɔkɔ akɛ aaabua wɔnaa afata efɔŋfeelɔi lɛ ahe tamɔ dadefei, ni akpata wɔhiɛ!

12. Mɛni hewɔ ehe hiaa ni wɔshe Yehowa gbeyei lɛ?

12 Lalatsɛ lɛ kɛɛ akɛ: “[Yehowa] ohe ŋmiŋmi naa lɛ miheloo kpokpoɔ.” (Lala 119:120) Kɛ́ Nyɔŋmɔ baaya nɔ eye ebua wɔ ákɛ etsuji lɛ, no lɛ ehe miihia ni wɔná gbeyeishemɔ ni mli kwɔ wɔha lɛ kɛtsɔ wɔhe ni wɔɔtsi kɛjɛ nibii ni ehiɔ lɛ ahe lɛ nɔ. Woo kɛ gbeyeishemɔ ni Hiob yɔɔ kɛha Yehowa lɛ ha etee nɔ ehi shi akɛ jalɔ. (Hiob 1:1; 23:15) Nyɔŋmɔ gbeyeishemɔ baanyɛ aye abua wɔ koni wɔfi shi yɛ gbɛ ko ni wɔkɔ ní saa Nyɔŋmɔ hiɛ lɛ mli, ekɔɔɔ he eko nɔ̃ shihilɛ ni ebaabi ni wɔto wɔtsui shi yɛ mli. Kɛlɛ, tsuishitoo biɔ ni wɔkɛ hiɛdɔɔ asɔle yɛ hemɔkɛyeli mli.—Yakobo 5:15.

Okɛ Hemɔkɛyeli Asɔle

13-15. (a) Mɛni hewɔ wɔbaanyɛ wɔná nɔmimaa akɛ abaaha wɔsɔlemɔi lɛ ahetoo lɛ? (b) Mɛni baanyɛ aba kɛ́ wɔleee nɔ ni wɔbaakɛɛ yɛ sɔlemɔ mli? (d) Feemɔ bɔ ni Lala 119:121-128 mli wiemɔi lɛ baanyɛ akɔ ‘wɔ ŋtsɔidɔɔmɔi ní wɔnyɛɛɛ tã wɔtsĩ’ yɛ sɔlemɔ mli lɛ ahe lɛ he nɔkwɛmɔnɔ.

13 Wɔbaanyɛ wɔsɔle kɛ hemɔkɛyeli ákɛ Nyɔŋmɔ baaye ebua wɔ. (Lala 119:121-128) Taakɛ lalatsɛ lɛ ji lɛ, wɔyɛ nɔmimaa akɛ abaaha wɔsɔlemɔi lɛ ahetoo. Mɛni hewɔ? Ejaakɛ wɔsumɔɔ Nyɔŋmɔ kitãi lɛ “fe shika, hɛɛ, fe shika krɔŋŋ.” Kɛfata he lɛ, ‘wɔbuɔ Nyɔŋmɔ akpɔi lɛ fɛɛ akɛ amɛja yɛ nɔ fɛɛ nɔ gbɛfaŋ.’—Lala 119:127, 128.

14 Yehowa boɔ wɔsɔlemɔi lɛ atoi ejaakɛ wɔsɔleɔ yɛ hemɔkɛyeli mli ni wɔkɛ ekpɔi lɛ hu tsuɔ nii jogbaŋŋ. (Lala 65:3) Ni kɛji akɛ naagbai ní wɔkɛkpeɔ yɛ bei komɛi amli lɛ haoɔ wɔ waa aahu ákɛ wɔleee nɔ ni wɔbaakɛɛ yɛ sɔlemɔ mli hu? Kɛ́ eba lɛ nakai lɛ, “Mumɔ lɛ diɛŋtsɛ kɛ ŋtsɔidɔɔmɔi ni anyɛŋ akɛɛ damɔɔ mli haa wɔ.” (Romabii 8:26, 27) Yɛ shihilɛi ni tamɔ enɛɛmɛi amli lɛ, Nyɔŋmɔ kpɛlɛɔ sɔlemɔi ni yɔɔ e-Wiemɔ lɛ mli ni kɔɔ wɔhiamɔ nibii lɛ ahe ní wɔkɛtsuɔ nii lɛ anɔ.

15 Ŋmalɛi lɛ amli eyi obɔ̃ kɛ sɔlemɔi kɛ yiŋshwiemɔi ni kɔɔ ‘wɔ ŋtsɔidɔɔmɔi ní wɔnyɛɛɛ tã wɔtsĩ’ lɛ ahe. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, susumɔ Lala 119:121-128 lɛ he okwɛ. Ekolɛ bɔ ni atsɔɔ saji amli aha yɛ nakai kukuji lɛ amli lɛ tamɔ shihilɛi amli ni wɔyɔɔ lɛ pɛpɛɛpɛ. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, kɛ́ wɔmiishe gbeyei akɛ abaashishiu wɔ lɛ, wɔbaanyɛ wɔsɔle wɔbi Nyɔŋmɔ dɛŋ yelikɛbuamɔ taakɛ lalatsɛ lɛ fee lɛ. (Kuku 121-123) Ŋɔɔ lɛ akɛ ehe miihia ni wɔkpɛ wɔyiŋ yɛ sane ko ni mli wa he. No lɛ, wɔbaanyɛ wɔsɔle koni Yehowa mumɔ lɛ aye abua wɔ ni wɔjwɛŋmɔi ahi ekaimɔi lɛ anɔ be fɛɛ be ni wɔkɛtsu nii. (Kuku 124, 125) Eyɛ mli akɛ ‘wɔnyɛ̃ɔ kutumpɔo gbɛ̀i fɛɛ’ moŋ, shi ekolɛ ehe baahia ni wɔbi Nyɔŋmɔ koni eye ebua wɔ bɔni afee ni kɛ́ aaka wɔ lɛ, wɔkafee nɔ ko ni baaha wɔku emla mli. (Kuku 126-128) Kɛ́ wɔkaneɔ Biblia lɛ daa lɛ, no lɛ ŋmalɛi kukuji ni tamɔ enɛɛmɛi baaba wɔjwɛŋmɔ mli be mli ni wɔsɔleɔ wɔhaa Yehowa lɛ.

Yehowa Kaimɔi lɛ Yeɔ Ebuaa Wɔ

16, 17. (a) Mɛni hewɔ Nyɔŋmɔ kaimɔi lɛ ahe hiaa wɔ lɛ, ni te esa akɛ wɔbu amɛ wɔha tɛŋŋ? (b) Ekolɛ te mɛi krokomɛi baabu wɔ aha tɛŋŋ, shi mɛni ji nɔ ni he hiaa titri?

16 Bɔni afee ni Nyɔŋmɔ abo wɔsɔlemɔi atoi ni wɔná ehiɛ duromɔ lɛ, esa akɛ wɔkɛ ekaimɔi lɛ atsu nii. (Lala 119:129-136) Akɛni wɔhiɛ kpáa nii anɔ hewɔ lɛ, Yehowa kaimɔi ni yɔɔ naakpɛɛ ní haa wɔkaiɔ egbɛtsɔɔmɔi kɛ ekitãi lɛ ahe miihia wɔ. Yɛ anɔkwale mli lɛ, wɔhiɛ sɔɔ Nyɔŋmɔ wiemɔi lɛ ahe shishinumɔ heei fɛɛ ní mumɔŋ la lɛ haa wɔnáa lɛ. (Lala 119:129, 130) Wɔdaa Yehowa shi hu ákɛ ‘ehã ehiɛ ekpɛ́ yɛ wɔ nɔ,’ ni ekpɛlɛ wɔ nɔ, eyɛ mli akɛ ‘wɔhiŋmɛii amli fɔseɔ nu faai shwieɔ shi’ yɛ mɛi ni kũɔ emla lɛ mli lɛ ahewɔ.—Lala 119:135, 136; 4 Mose 6:25.

17 Wɔyɛ nɔmimaa akɛ kɛ́ wɔkɛ Nyɔŋmɔ kaimɔi ní ja lɛ tsu nii lɛ, wɔbaaya nɔ wɔná ehiɛ duromɔ. (Lala 119:137-144) Ákɛ Yehowa tsuji lɛ, wɔkpɛlɛɔ nɔ akɛ eyɛ hegbɛ akɛ egbalaa wɔjwɛŋmɔ kɛyaa ekaimɔi ní ja lɛ anɔ, ni ekpaa gbɛ hu ákɛ, wɔbaabu enɛɛmɛi akɛ kitãi ní wɔye nɔ. (Lala 119:138) Akɛni lalatsɛ lɛ ye Nyɔŋmɔ kitãi lɛ anɔ hewɔ lɛ, mɛni hewɔ ekɛɛ akɛ: “Mi lɛ midaaa ni abuuu mi” lɛ? (Lala 119:141) Ekolɛ eewie bɔ ni ehenyɛlɔi lɛ buɔ lɛ ehaa lɛ he. Kɛ́ wɔŋmɛɛɛ saji ahe kɛsaaa yɛ shidaamɔ ni wɔkɔ yɛ jalɛ nifeemɔ he lɛ mli lɛ, ekolɛ mɛi krokomɛi ebuŋ wɔ. Kɛlɛ, nɔ ni he hiaa titri ji akɛ Yehowa kpɛlɛɔ wɔ nɔ ejaakɛ wɔhiɔ shi yɛ ekaimɔi ni ja lɛ anaa.

Wɔyɛ Toiŋjɔlɛ kɛ Shweshweeshwe

18, 19. Mɛni jɛɔ Nyɔŋmɔ kaimɔi lɛ ni wɔkɛtsuɔ nii lɛ mli kɛbaa?

18 Nyɔŋmɔ kaimɔi lɛ kɛ nitsumɔ gbalaa wɔ kɛbɛŋkɛɔ lɛ. (Lala 119:145-152) Akɛni wɔboɔ Yehowa kaimɔi lɛ atoi hewɔ lɛ, wɔbaanyɛ wɔjɛ wɔtsuiŋ fɛɛ wɔbo wɔtsɛ́ lɛ be fɛɛ be ní wɔsheee gbeyei, ni wɔbaanyɛ wɔkpa gbɛ akɛ ebaabo wɔ toi. Wɔbaanyɛ wɔte shi “maŋkɛ mra” ni wɔbo wɔtsɛ́ lɛ kɛha yelikɛbuamɔ. Mɛɛ be ni hi jogbaŋŋ ni wɔkɛaasɔle po nɛ! (Lala 119:145-147) Wɔ kɛ Nyɔŋmɔ teŋ jɛkɛɛɛ hu ejaakɛ wɔtsiɔ wɔhe kɛjɛɔ nyenyeŋtswibɔɔ he, ni wɔbuɔ ewiemɔ lɛ akɛ anɔkwale taakɛ Yesu fee lɛ. (Lala 119:150, 151; Yohane 17:17) Wekukpãa ni kã wɔ kɛ Yehowa teŋ lɛ yeɔ ebuaa wɔ yɛ jeŋ kɛ emli haomɔi nɛɛ mli, ni ebaaye ebua wɔ hu koni wɔje eta kpeteŋkpele ni ji Harmagedon lɛ mli.—Kpojiemɔ 7:9, 14; 16:13-16.

19 Bulɛ ni mli kwɔ ni wɔyɔɔ kɛha Nyɔŋmɔ wiemɔ lɛ haa wɔnáa shweshweeshwe shihilɛ diɛŋtsɛ mli ŋɔɔmɔ. (Lala 119:153-160) Ákɛ mɛi ni tamɔɔɔ mɛi fɔji lɛ, ‘wɔjeko Yehowa kaimɔi lɛ asɛɛ.’ Wɔsumɔɔ Nyɔŋmɔ akpɔi lɛ, ni no hewɔ lɛ wɔyɛ shweshweeshwe yɛ emlihilɛ lɛ naa. (Lala 119:157-159) Yehowa kaimɔi lɛ kanyaa wɔjwɛŋmɔ bɔni afee ni wɔkai nibii ni etaoɔ yɛ wɔdɛŋ yɛ shihilɛi pɔtɛɛi komɛi amli lɛ. Nɔ ni tamɔɔɔ ekaimɔi nɛɛ, Nyɔŋmɔ akpɔi lɛ ji gbɛtsɔɔmɔi, ni wɔkpɛlɛɔ nɔ ákɛ wɔ-Bɔlɔ lɛ yɛ hegbɛ akɛ ekɛ gbɛtsɔɔmɔ haa wɔ. Akɛni wɔle akɛ ‘Nyɔŋmɔ wiemɔ muu lɛ fɛɛ ji anɔkwale,’ ni ákɛ wɔ diɛŋtsɛ wɔnyɛŋ wɔjaje wɔnajifamɔi hewɔ lɛ, wɔkɛ miishɛɛ kpɛlɛɔ Nyɔŋmɔ gbɛtsɔɔmɔ nɔ.—Lala 119:160; Yeremia 10:23.

20. Mɛni hewɔ wɔyɔɔ “hejɔlɛ babaoo” lɛ?

20 Suɔmɔ ni wɔyɔɔ kɛha Yehowa mla lɛ haa wɔhe jɔɔ wɔ babaoo. (Lala 119:161-168) Yiwaa nyɛɛɛ afite “Nyɔŋmɔ hejɔlɛ” ni eko kɛ lɛ yeee egbɔ ni wɔyɔɔ lɛ. (Filipibii 4:6, 7) Wɔhiɛ sɔɔ Yehowa kojomɔi lɛ aahu ákɛ wɔjieɔ eyi shii abɔ—“shii kpawo jenamɔ.” (Lala 119:161-164) Lalatsɛ lɛ lá akɛ: “Mɛi ni sumɔɔ omla lɛ yɛ hejɔlɛ babaoo, ni nɔ ko nɔ ko bɛ ni woɔ amɛnajiaŋ.” (Lala 119:165) Ákɛ aŋkroaŋkroi lɛ, kɛ́ wɔmii shɛɔ Yehowa mla lɛ he ní wɔyeɔ nɔ lɛ, no lɛ mɔ ko nifeemɔ loo nɔ̃ kroko ko nyɛŋ wɔnane atɔ̃tɔ̃.

21. Mɛɛ Ŋmalɛ naa nɔkwɛmɔnii tsɔɔ akɛ esaaa akɛ wɔhaa naagbai ni teɔ shi yɛ asafo lɛ mli lɛ tɔ̃tɔ̃ɔ wɔnane?

21 Aŋkroaŋkroi babaoo ni atsĩ amɛtã yɛ Biblia lɛ mli lɛ eŋmɛɛɛ gbɛ ni nɔ ko aya nɔ afee nane tɔ̃tɔ̃mɔ nɔ̃ kɛha amɛ. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, yɛ jeŋba gbonyo ni Diotrefe jie lɛ kpo lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, Kristofonyo Gaio nane etɔ̃tɔ̃ɔɔ, shi moŋ ‘etee nɔ enyiɛ yɛ anɔkwale lɛ mli.’ (3 Yohane 1-3, 9, 10) Yɛ ekolɛ béi ko ni ba Kristofoi yei ni ji Evodia kɛ Sintika teŋ lɛ hewɔ lɛ, Paulo wo amɛ ŋaa koni amɛha “amɛjwɛŋmɔ afee ekome yɛ Nuŋtsɔ lɛ mli.” (Filipibii 4:2, 3) Ekã shi faŋŋ akɛ, aye abua amɛ ni amɛsáa béi ni kã amɛteŋ lɛ, ni amɛtee nɔ amɛkɛ anɔkwayeli sɔmɔ Yehowa. (Filipibii 4:2, 3) No hewɔ lɛ, kɛ́ naagbai komɛi te shi yɛ asafo lɛ mli lɛ, esaaa akɛ wɔhaa enɛ tɔ̃tɔ̃ɔ wɔnane. Nyɛhaa wɔkɛ wɔjwɛŋmɔ amaa Yehowa akpɔi lɛ anɔyeli nɔ, ni wɔkai akɛ ‘wɔgbɛ̀i fɛɛ jwere ehiɛ.’ (Lala 119:168; Abɛi 15:3) Kɛ wɔfee nakai lɛ, no lɛ nɔ ko nɔ ko bɛ ni baaha “hejɔlɛ babaoo” ni wɔyɔɔ lɛ sɛɛ afo.

22. (a) Kɛ́ wɔfeɔ toiboo wɔhaa Nyɔŋmɔ lɛ, mɛɛ hegbɛ wɔbaanyɛ wɔná? (b) Te esa akɛ wɔbu mɛi ni eshi Kristofoi asafo lɛ wɔha tɛŋŋ?

22 Kɛ́ wɔfeɔ toiboo wɔhaa Yehowa be fɛɛ be lɛ, no lɛ wɔbaaná hegbɛ koni wɔya nɔ wɔjie eyi. (Lala 119:169-176) Jeee mumɔŋ shweshweeshwefeemɔ pɛ wɔnáa yɛ Nyɔŋmɔ gbɛnaai lɛ anaa ni wɔhiɔ shi yɛ lɛ ahewɔ, shi moŋ ‘wɔyaa nɔ wɔkɛ wɔnaabui fɔseɔ Yehowa yijiemɔ wɔshwieɔ shi.’ (Lala 119:169-171, 174) Enɛ ji hegbɛ ni fe fɛɛ ni wɔnine baanyɛ ashɛ nɔ yɛ naagbee gbii nɛɛ amli. Lalatsɛ lɛ miisumɔ koni eya nɔ ehi shi ni ejie Yehowa yi, shi yɛ yiŋtoo ko ni aleee hewɔ lɛ, ‘edũ gbɛ tamɔ too ni elaaje.’ (Lala 119:175, 176) Ekolɛ mɛi komɛi ni eshi Kristofoi asafo lɛ sumɔɔ Yehowa lolo, ni amɛbaasumɔ koni amɛjie eyi. No hewɔ lɛ, nyɛhaa wɔbɔa mɔdɛŋ fɛɛ ni wɔɔnyɛ koni wɔye wɔbua amɛ ni amɛbaná mumɔŋ shweshweeshwe shihilɛ mli ŋɔɔmɔ ekoŋŋ, ni amɛná miishɛɛ ni jɛɔ Yehowa webii ni akɛ amɛ feɔ ekome kɛjieɔ eyi lɛ mli kɛbaa lɛ eko.—Hebribii 13:15; 1 Petro 5:6, 7.

La ni Kpɛ́ɔ yɛ Wɔtempɔŋ nɔ Be Fɛɛ Be

23, 24. Te Lala 119 lɛ he eba sɛɛnamɔ eha bo tɛŋŋ?

23 Lala 119 lɛ he baanyɛ aba sɛɛnamɔ kɛha wɔ yɛ gbɛ̀i srɔtoi anɔ. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, ehaa wɔkɛ wɔhe fɔ̃ɔ Nyɔŋmɔ nɔ titri, ejaakɛ ehaa wɔleɔ akɛ ‘Yehowa mla lɛ naa ní anyiɛɔ’ yɛ lɛ ji nɔ ni kɛ miishɛɛ diɛŋtsɛ baa. (Lala 119:1) Lalatsɛ lɛ kaiɔ wɔ akɛ, ‘Nyɔŋmɔ wiemɔ muu lɛ fɛɛ ji anɔkwale.’ (Lala 119:160) Esa akɛ enɛ aha hiɛsɔɔ ni wɔyɔɔ kɛha Nyɔŋmɔ Wiemɔ ni aŋma lɛ fɛɛ lɛ mli akwɔ. Esa akɛ Lala 119 lɛ nɔjwɛŋmɔ akanya wɔ koni wɔkɛ hiɛdɔɔ akase Ŋmalɛi lɛ. Lalatsɛ lɛ kpa Nyɔŋmɔ fai shii abɔ akɛ: ‘Tsɔɔmɔ mi ogbɛnaai lɛ.’ (Lala 119:12, 68, 135) Ekpa fai hu akɛ: “Hã mi yitsoŋ kpakpa kɛ nilee, ejaakɛ mihe okitãi lɛ miye.” (Lala 119:66) Wɔɔfee jogbaŋŋ ákɛ wɔɔsɔle yɛ gbɛ ni tamɔ nakai nɔŋŋ nɔ.

24 Nyɔŋmɔ nitsɔɔmɔ haa wekukpãa kpakpa hiɔ mɔ kɛ Yehowa teŋ. Lalatsɛ lɛ wie lɛ diɛŋtsɛ ehe shii abɔ akɛ eji Nyɔŋmɔ tsulɔ. Yɛ anɔkwale mli lɛ, kɛ́ ekɛ Yehowa miiwie lɛ, ekɛ wiemɔi ni taa mɔ tsuiŋ nɛɛ tsuɔ nii, akɛ: “Onɔ̃ ji mi.” (Lala 119:17, 65, 94, 122, 125; Romabii 14:8) Kwɛ hegbɛ kpele ni eji akɛ oosɔmɔ Yehowa ni ojie eyi akɛ e-Dasefoi lɛ ateŋ mɔ kome! (Lala 119:7) Ani okɛ miishɛɛ miisɔmɔ Nyɔŋmɔ akɛ Maŋtsɛyeli jajelɔ? Kɛ́ nakai ni lɛ, no lɛ ná nɔmimaa akɛ kɛ́ okɛ ohiɛ fɔ̃ɔ Yehowa wiemɔ lɛ nɔ be fɛɛ be, ni oha ekpɛ́ yɛ otempɔŋ nɔ lɛ, no lɛ ebaaya nɔ ejɔɔ bo, ni ebaaye ebua bo yɛ sɔɔmɔ nitsumɔ ni woo yɔɔ mli nɛɛ mli.

Te Obaaha Hetoo Oha Tɛŋŋ?

• Mɛni hewɔ esa akɛ wɔmii ashɛ Nyɔŋmɔ wiemɔ lɛ he lɛ?

• Te Nyɔŋmɔ wiemɔ lɛ yeɔ ebuaa wɔ ehaa tɛŋŋ?

• Mɛɛ gbɛ̀i anɔ Yehowa kaimɔi lɛ yeɔ ebuaa wɔ?

• Mɛni hewɔ Yehowa webii yɔɔ toiŋjɔlɛ kɛ shweshweeshwe lɛ?

[Nikasemɔ lɛ he Sanebimɔi]

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 16]

Nyɔŋmɔ wiemɔ lɛ ji mumɔŋ la jɛɛhe

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 17]

Kɛ́ wɔsumɔɔ Yehowa kaimɔi lɛ, no lɛ ebuŋ wɔ tamɔ “dadefei” kɔkɔɔkɔ

[Mfonirii ni yɔɔ baafa 18]

Kɛ́ wɔkaneɔ Biblia lɛ daa lɛ, no lɛ ŋmalɛi kukuji ni yeɔ ebuaa baaba wɔjwɛŋmɔ mli be mli ni wɔsɔleɔ lɛ