Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Odaseyeli ni Tsɔɔ Suɔmɔ kɛ Hemɔkɛyeli kɛ Toiboo

Odaseyeli ni Tsɔɔ Suɔmɔ kɛ Hemɔkɛyeli kɛ Toiboo

Odaseyeli ni Tsɔɔ Suɔmɔ kɛ Hemɔkɛyeli kɛ Toiboo

YƐ MAY 16, afi 2005 leebi lɛ, no mli lɛ fɛ̃i ni yeɔ yɛ Watchtower Farms ni yɔɔ Wallkill, yɛ New York lɛ naa waaa ni jeŋ hu etse. Nugbɔ ni nɛ eshwie jwɛi kɛ fɔfɔii ni afolɔ nɔ jogbaŋŋ lɛ anɔ nakai gbi lɛ maŋkɛ̃ lɛ eha jwɛi kɛ fɔfɔii lɛ anɔ miikpɛ́lɛ fɛfɛo. Dɔkɔdɔkɔ nyɛ kɛ ebii kpaanyɔ miisere blɛoo yɛ kpaakpo ní nɔ efee dioo lɛ toi. Shisharalɔi lɛ anaa kpɛ amɛhe yɛ bɔ ni nibii ni amɛkwɛɔ lɛ yɔɔ fɛo ha lɛ hewɔ. Amɛwie blɛoo tamɔ nɔ ni amɛsumɔɔɔ ni jɛmɛ feɔ hoo nakai leebi lɛ.

Shisharalɔi lɛ ji Yehowa Odasefoi ni jɛ maji wuji srɔtoi 48 nɔ amɛba. Shi amɛbaaa ni amɛbakwɛ nibii fɛfɛji kɛkɛ. Amɛmiisumɔ ni amɛle nɔ ni yaa nɔ yɛ tsu wulu ko ni akɛ ŋtayaai tsuji ma, ni ji tsu hee fe fɛɛ ni ama nyɛsɛɛ nɛɛ kɛfata United States Betel tsũi wuji ni yɔɔ Wallkill lɛ ahe lɛ mli. Beni amɛbote nakai tsu lɛ mli lɛ, amɛnaa kpɛ amɛhe ekoŋŋ, eyɛ mli moŋ akɛ nɔ ni yaa nɔ yɛ jɛmɛ lɛ bɛ dioo ni asaŋ jɛmɛ ejɔko diŋŋ hu.

Shisharalɔi lɛ yadamɔ tsu bibioo ko ni yɔɔ nsɔdoi lɛ ateŋ lɛ, ni amɛma amɛyi shi amɛkwɛ tsɔji babaoo ni yɔɔ hwanyaŋŋ ni yɔɔ jɛmɛ lɛ. Woji akalamɔ tsɔji wuji enumɔ mamɔ kɔnkret shikpɔŋ ni asha nɔ fɛfɛo ni da fe bɔɔltswaahei nɛɛhu lɛ nɔ. Biɛ ji he ni akalaa Bibliai, woji wuji, kɛ woji tɛtrɛbii lɛ yɛ. Nikalamɔ woji ni dara, ni ekome fɛɛ ekome tsiimɔ ji kilogram 1,700 lɛ bɔleɔ tsɔne he oyayaayai tamɔ bɔ ni lɔle ko ni joɔ foi waa tai ji lɛ. Nikalamɔ woji ni dara lɛ, ni ekome fɛɛ ekome kɛlɛ ji kilomitai 23 lɛ fɛɛ fɛneɔ, ni ekɛ minitii 25 pɛ tsɔɔ woji akalamɔ tsɔne lɛ mli. Yɛ nakai beaŋ nɔŋŋ lɛ, woji akalamɔ tsɔne lɛ kɛ inki kalaa nii eshwieɔ wolo lɛ nɔ, ni no nɔŋŋ haa egbĩɔ ni ehaa ehe jɔɔ bɔni afee ni anyɛ adɔrɔ mli akɛfee woji tɛtrɛbii, ni enɛɛmɛi hoɔ kɛ foi yɛ tsɔji ni yɔɔ yiteŋgbɛ lɛ anɔ kɛyaboteɔ adekai amli ni akɛmajeɔ asafoi lɛ. Woji akalamɔ tsɔji krokomɛi lɛ hu kalaa nii oyayaayai yɛ nikalamɔ woji ni yɔɔ tɛtɛrɛɛi anɔ, ni atsiɔ oya nɔŋŋ kɛyatoɔ tsu ko mli kɛyashi beni alooɔ kɛyaa he ni atsaraa woji ni awoɔ sɛɛ lɛ yɛ lɛ. Kɔmpiuta kudɔɔ nitsumɔ he gbɛjianɔtoo lɛ, ni eyaa nɔ pɛpɛɛpɛ.

Shisharalɔi lɛ shi woji akalamɔhe lɛ ni amɛyashara shi yɛ he ni atsaraa woji ni awoɔ sɛɛ yɛ lɛ hu. Yɛ biɛ nɛɛ lɛ, tsɔji lɛ tsuɔ nii oyayaayai kɛfeɔ woji wuji ni sɛɛ wála kɛ deluxe Bibliai 50,000 daa gbi. Abuaa nikalamɔ woji ni yɔɔ tɛtɛrɛɛi lɛ anaa yɛ bɔ ni esa akɛ eko anyiɛ eko sɛɛ lɛ naa pɛpɛɛpɛ, ni atsaraa ni afolɔɔ naa fɛfɛo. No sɛɛ lɛ awoɔ sɛɛ. Atoɔ woji wuji ni afee agbe naa lɛ anaa awoɔ adekai amli. Tsɔnei ji nɔ ni tsĩmɔɔ adekai lɛ anaa, eŋmalaa kadimɔ nii yɛ he, ni etoɔ kɛmamɔɔ ŋmoŋmoloi anɔ. Kɛfata he lɛ, tsɔne kroko hu buaa woji wuji aaafee 100,000 naa gbi fɛɛ gbi, ni etoɔ fɛɛ. Tsɔji babaoo yɛ tsɔne nɛɛ he—dadei babaoo ni tsɔmɔɔ amɛhe, tsɔji ni kɛ woji lɛ yaa hei srɔtoi, dadei ni haa tsɔne lɛ tsuɔ nii, dadei ni bɔleɔ amɛhe, kɛ kpãai ni haa dadei lɛ bɔleɔ amɛhe—fɛɛ tsuɔ nii oyayaayai kɛfeɔ Biblia he woji.

Woji akalamɔhe lɛ tsɔji ni tsuɔ nii oyayaayai lɛ ji naakpɛɛ nii ni tsɔɔ ŋmɛnɛŋmɛnɛ beaŋ tsɔji ahe nilee ni etee hiɛ waa, ejaakɛ tsɔji lɛ tsuɔ nii jogbaŋŋ taakɛ watsi ko ní afee lɛ jogbaŋŋ lɛ ji lɛ. Taakɛ wɔbaana yɛ sɛɛ mli lɛ, eji odaseyeli hu ni tsɔɔ suɔmɔ kɛ hemɔkɛyeli ni Nyɔŋmɔ webii lɛ yɔɔ kɛ toiboo hu ni amɛfeɔ. Shi kɛlɛ, mɛni hewɔ ajie woji akalamɔ nitsumɔi lɛ kɛjɛ Brooklyn, yɛ New York, kɛtee Wallkill lɛ?

Yiŋtoo titri hewɔ ji ni aha woji akalamɔ kɛ woji amajemɔ nitsumɔi lɛ afee mlɛo, kɛtsɔ nitsumɔi nɛɛ ni aaaha amɛhi hekome lɛ nɔ. Yɛ afii babaoo ni eho lɛ amli lɛ, akalaa woji wuji lɛ yɛ Brooklyn ni ajɛɔ jɛmɛ nɔŋŋ akɛmajeɔ, shi akalaa woji tɛtrɛbii lɛ hu ni akɛmajeɔ kɛjɛɔ Wallkill. Nitsumɔi nɛɛ ni akɛtee hekome lɛ baaha nitsulɔi ayibɔ ni akɛtsuɔ nii lɛ nɔ agbɔ́, ni ebaaha akɛ shika ni mɛi ejɛ amɛsuɔmɔ mli amɛkɛke lɛ atsu nii jogbaŋŋ. Kɛfata he lɛ, akɛni woji akalamɔ tsɔji ni yɔɔ Brooklyn lɛ miigbɔlɔ hewɔ lɛ, ashɛ MAN Roland Lithoman woji akalamɔ tsɔji heei enyɔ kɛjɛ Germany kɛba. Woji akalamɔ tsɔji nɛɛ dara kwraa tsɔ fe bɔ ni abaanyɛ akɛmamɔ Brooklyn woji akalamɔhe lɛ.

Yehowa Fĩɔ Nitsumɔ lɛ Sɛɛ

Kɛjɛ jeeŋmɔ beebe lɛ, yiŋtoo hewɔ ni akalaa woji lɛ ji ní akɛha Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ he sanekpakpa lɛ aya hiɛ. Kɛjɛ shishijee mli tɔ̃ɔ lɛ, ebafee faŋŋ akɛ Yehowa ejɔɔ nitsumɔ lɛ nɔ. Kɛjɛ afi 1879 kɛyashi afi 1922 lɛ, akalaa wɔwoji lɛ yɛ jarayeli woji akalamɔ nitsumɔhei. Yɛ afi 1922 lɛ, ahai ŋwɛitsu nsɔdoi ekpaa ko yɛ 18 Concord Street ni yɔɔ Brooklyn lɛ, ni ahé tsɔji kɛha wɔwoji lɛ akalamɔ. Yɛ nakai be lɛ mli lɛ, mɛi komɛi susu akɛ nyɛmimɛi lɛ nyɛŋ nitsumɔ lɛ amɛtsu.

Mɛi ni ná susumɔ nɛɛ ateŋ mɔ kome ji jarayeli nitsumɔhe ni kala wɔwoji lɛ ateŋ babaoo lɛ nɔkwɛlɔ lɛ. Beni ebasara Concord Street lɛ, ekɛɛ akɛ: “Nyɛná woji akalamɔ tsɔji ni hi fe fɛɛ lɛ eko yɛ biɛ, ni kɛlɛ nyɛbɛ mɔ ko yɛ biɛ ni le bɔ ni akɛtsuɔ nii ahaa. Yɛ biɛ nyɔji ekpaa mli lɛ, tsɔji lɛ fɛɛ baafite; ni nyɛbaaná nyɛle akɛ mɛi ni sa akɛ amɛkala nyɛwoji lɛ amɛha nyɛ ji mɛi ni ekala nyɛwoji lɛ amɛha nyɛ kɛjɛ jeeŋmɔ lɛ, ní no kwraa ji amɛnitsumɔ lɛ.”

Robert J. Martin ni eji nɔkwɛlɔ ni kwɛɔ woji akalamɔhe lɛ nɔ yɛ nakai beaŋ lɛ kɛɛ akɛ: “Etamɔ nɔ ni jwɛŋmɔ yɛ enɛ mli, shi eku ehiɛ eshwie Nuŋtsɔ lɛ nɔ; ni Nuŋtsɔ lɛ ji mɔ ni efi wɔsɛɛ be fɛɛ be. . . . No sɛɛ etsɛɛɛ lɛ, wɔbɔi woji afeemɔ.” Yɛ afii 80 ni nyiɛ sɛɛ kɛba lɛ amli lɛ, Yehowa Odasefoi ekala woji akpekpei toi akpei abɔ yɛ amɛ diɛŋtsɛ amɛwoji akalamɔhei lɛ.

Kɛkɛ ni yɛ October 5, afi 2002 lɛ, yɛ Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania daa afi kpee lɛ shishi lɛ, atswa adafi akɛ Nɔyeli Kuu lɛ ekpɛlɛ nɔ akɛ ajie woji akalamɔ nitsumɔi ni yɔɔ United States nitsumɔhe nine lɛ kɛya Wallkill. Ayawo shi akɛ abaahe woji akalamɔ tsɔji heei enyɔ, ni be ni akɛbaaba ji February afi 2004. Esa akɛ nyɛmimɛi lɛ ato gbɛjianɔ ni alɛɛ woji akalamɔhe lɛ mli ni aha efee klalo yɛ nyɔji 15 mli dani akɛ woji akalamɔ tsɔji heei lɛ aba. No sɛɛ lɛ, esa akɛ agbe he ni atsaraa woji ni awoɔ sɛɛ yɛ lɛ kɛ woji amajemɔhe heei lɛ amaamɔ naa yɛ nyɔji nɛɛhu ni nyiɛ sɛɛ lɛ mli. Ekolɛ beni mɛi komɛi nu be ni ato akɛ esa akɛ akɛgbe nitsumɔ lɛ naa lɛ he lɛ, amɛsusu akɛ enɛ feemɔ ehiŋ. Kɛlɛ, nyɛmimɛi lɛ le akɛ yɛ Yehowa sɛɛfimɔ naa lɛ, abaanyɛ afee.

“Ekomefeemɔ Shihilɛ ni Yɔɔ Miishɛɛ”

Akɛni nyɛmimɛi lɛ le akɛ Yehowa webii lɛ baajɛ amɛsuɔmɔ mli amɛkɛ amɛhe aha hewɔ lɛ, amɛje tsumaa nitsumɔ lɛ shishi. (Lala 110:3) Nitsumɔ lɛ dalɛ biɔ ni aná nitsulɔi babaoo fe mɛi abɔ ni yɔɔ kɛha nitsumɔ nɛɛ yɛ Betel tsumaa nitsumɔhei lɛ. Nyɛmimɛi hii kɛ yei ni fa fe 1,000 ni yɔɔ tsumaa nitsumɔ hesaai, ni jɛ United States kɛ Canada lɛ kɛ amɛhe ha akɛ amɛbaasɔmɔ kɛjɛ otsi kome kɛyashi otsii etɛ yɛ gbɛjianɔtoo kɛha be kukuoo mli hetuu-kɛhamɔ nitsumɔ lɛ mli. Afɔ̃ nine atsɛ majimaji ateŋ nitsulɔi kɛ gbɛjianɔtoi krokomɛi amli bii ni kɛ amɛhe eha lɛ koni amɛbawa kɛtsu tsumaa nitsumɔ lɛ. Kpokpaa Tsumaa Ajinafoi Akui hu ye amɛbua waa.

Yɛ nitsulɔi ni kɛ amɛhe ha kɛha Wallkill tsumaa nitsumɔ lɛ pii agbɛfaŋ lɛ, enɛ bi ni amɛ diɛŋtsɛ amɛná shika babaoo kɛwo amɛgbɛfãa lɛ he nyɔmɔ, ní amɛŋmɛɛ amɛheloonaa nitsumɔ ni amɛtsuɔ lɛ he kɛyashi be ko. Kɛlɛ, amɛkɛ miishɛɛ shã nɛkɛ afɔlei nɛɛ. Wɔɔhei kɛ niyenii ní aaaha nitsulɔi krokomɛi babaoo ni kɛ amɛhe eha nɛɛ gbele hegbɛi kɛha Betel weku lɛ koni amɛkɛ hewalɛ babaoo atsu nii ni amɛkɛye amɛbua tsumaa nitsumɔ lɛ. Betel weku lɛ mli bii ni fa fe 535 ni yɔɔ Brooklyn, Patterson, kɛ Wallkill lɛ kɛ amɛhe ha akɛ amɛbaatsu nii yɛ tsumaa nitsumɔhe lɛ daa Hɔɔ, kɛfata amɛdaa gbi nitsumɔi ni amɛtsuɔ yɛ otsi lɛ mli lɛ ahe. Yelikɛbuamɔ babaoo ni Nyɔŋmɔ webii lɛ kɛha yɛ nifeemɔ ni sa kadimɔ waa nɛɛ he lɛ nyɛ eye omanye, ejaakɛ Yehowa miifi tsumaa nitsumɔ lɛ sɛɛ.

Mɛi krokomɛi kɛ shika ye amɛbua. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, nyɛmimɛi lɛ anine shɛ wolo ko ni Abby ni eye afii nɛɛhu lɛ ŋma lɛ nɔ. Eŋma akɛ: “Miida nyɛ shi waa diɛŋtsɛ yɛ nitsumɔi fɛɛ ni nyɛtsuɔ lɛ hewɔ—yɛ woji kpakpai ni fe fɛɛ ni nyɛfeɔ lɛ hewɔ. Ekolɛ etsɛŋ ni mabasara nyɛ. Mipapa kɛɛ mi akɛ wɔbaaba jɛmɛ wɔsɛɛ afi! Matsɛ tsitsinaa-tsɛɛ nii koni nyɛle mɔ ni miji. Mikɛ U.S. dɔlai 20 nɛɛ miiha kɛha woji akalamɔ tsɔne hee lɛ! Eji miniyeli shika, shi miisumɔ ni mikɛha nyɛ.”

Nyɛmi yoo ko ŋma akɛ: “Nyɛfainɛ nyɛhea minikee nii ni ji faii ni mikɛ mi diɛŋtsɛ miniji lò lɛ. Miisumɔ ni akɛ faii nɛɛ aha nitsulɔi ni tsuɔ nii yɛ Wallkill tsumaa nitsumɔhe lɛ. Kɔɔyɔŋ tsakemɔ he adafitswaa wolo ko kɛɛ akɛ fɛ̃i baaye waa diɛŋtsɛ yɛ fɛ̃i be lɛ mli. Kɛ́ amɛsane lɛ ja jio ejaaa jio, mileee. Shi mile akɛ abaatsu nitsumɔi ni yɔɔ Wallkill lɛ ateŋ babaoo yɛ kpo nɔ, ni miisumɔ ni maha minyɛmimɛi hii kɛ yei lɛ ayitsei ahe afee kulɔɔ. Mibɛ nitsumɔ hesaai ni nyɛmimɛi lɛ taoɔ lɛ eko, shi manyɛ nii malò, no hewɔ lɛ mikpɛ miyiŋ akɛ mikɛ hesaa nɛɛ baatsu nii koni mikɛfee nɔ ni mi hu manyɛ mikɛye mabua.” Ekɛ faii ni alò 106 fata wolo nɛɛ he kɛmaje!

Agbe woji akalamɔhe lɛ naa yɛ be ni ato lɛ naa. John Larson ni eji woji akalamɔhe lɛ nɔkwɛlɔ lɛ kɛɛ akɛ: “Ekomefeemɔ shihilɛ ni yɔɔ miishɛɛ ji nɔ ni akɛtsu nitsumɔ lɛ. Namɔ baanyɛ aje he ŋwane akɛ Yehowa miijɔɔ nitsumɔ lɛ nɔ? Nitsumɔ lɛ tee nɔ oyayaayai. Mikaiɔ akɛ yɛ May afi 2003 lɛ, midamɔ ŋmɔtɔ lɛ mli mikwɛ nyɛmimɛi lɛ beni amɛtswaa tsu lɛ faneshii lɛ. Nɔ ni shɛɛɛ afi kome sɛɛ lɛ, midamɔ jɛmɛ tuuntu miikwɛ woji akalamɔ tsɔne lɛ ni miitsu nii.”

Nɔjɔɔmɔ Nifeemɔ

Ajɔɔ woji akalamɔhe hee lɛ kɛ tsũi etɛ ni awɔɔ mli lɛ anɔ yɛ Wallkill yɛ Ju May 16, afi 2005. Atsɔ vidio nɔ aha mɛi ni tsuɔ nii yɛ Betel tsũi wuji ni yɔɔ Patterson kɛ Brooklyn lɛ, kɛ mɛi hu ni yɔɔ Canada Betel lɛ bo nifeemɔ lɛ toi. Yɛ fɛɛ mli lɛ, mɛi 6,049 bo nifeemɔ lɛ toi. Theodore Jaracz ni eji Yehowa Odasefoi a-Nɔyeli Kuu lɛ mlinyo lɛ fee sɛinɔtalɔ ni ekɛ woji akalamɔ nitsumɔ lɛ he yinɔsane he sane kuku ha. Kɛtsɔ saji ni abiɔ mɛi kɛ vidioi ni ajie anɔ lɛ, Nitsumɔhe Nine Ajinafoi Akuu lɛ mli bii ni ji John Larson kɛ John Kikot pɛi tsumaa nitsumɔ lɛ kɛ woji akalamɔ nitsumɔi lɛ ni yɔɔ United States lɛ ahe yinɔsaji amli. John Barr ni eji Nɔyeli Kuu lɛ mlinyo lɛ ha naagbee wiemɔ lɛ, ni ejɔɔ woji akalamɔhe hee lɛ kɛ tsũi wuji etɛ ni awɔɔ mli lɛ anɔ eha Yehowa Nyɔŋmɔ.

Yɛ otsi ni nyiɛ sɛɛ lɛ mli lɛ, aha Betel nitsulɔi ni yɔɔ Patterson kɛ Brooklyn lɛ hegbɛ koni amɛyashara shi kɛkwɛ tsũi kɛ nibii heei lɛ. Yɛ fɛɛ mli lɛ, mɛi 5,920 yasara jɛmɛ yɛ nakai be lɛ mli.

Te Wɔbuɔ Woji Akalamɔhe lɛ Wɔhaa Tɛŋŋ?

Yɛ nɔjɔɔmɔ wiemɔ lɛ mli lɛ, Nyɛminuu Barr kai etoibolɔi lɛ akɛ eyɛ mli akɛ woji akalamɔhe lɛ yɛ fɛo moŋ, shi jeee tsɔji lɛ ji oti titri ni he hiaa. Nɔ titri ni he hiaa ji gbɔmɛi lɛ. Woji ni wɔkalaa lɛ náa gbɔmɛi ashihilɛi anɔ hewalɛ waa.

Woji akalamɔ tsɔji heei lɛ eko fɛɛ eko baanyɛ akala dɛhiɛmɔ woji akpekpei abɔ yɛ ŋmɛlɛtswaa kome kɛ minitii fioo ko pɛ mli! Kɛlɛ, dɛhiɛmɔ wolo kome pɛ baanyɛ aná mɔ ko shihilɛ nɔ hewalɛ waa diɛŋtsɛ. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, yɛ afi 1921 lɛ, hii akuu ko ni sáa oketeke gbɛ yɛ South Africa lɛ tsuɔ nii daa yɛ oketeke gbɛ kakadaŋŋ lɛ nɔ. Amɛteŋ mɔ kome ni ji nuu ko ni atsɛɔ lɛ Christiaan lɛ na wolo bibioo ko hɔ oketeke gbɛ lɛ nɔ dadei lɛ eko shishi. Wɔdɛhiɛmɔ woji lɛ eko ni. Christiaan kɛ miishɛɛ ni mli wa kane. Ejo foi kɛyanina eshaanuu, ni ekɛ miishɛɛ kɛɛ lɛ akɛ: “Ŋmɛnɛ mina anɔkwale lɛ!” No sɛɛ etsɛɛɛ lɛ, amɛŋma kɛyabi he saji babaoo. South Africa nitsumɔhe nine lɛ kɛ Biblia kasemɔ he woji krokomɛi maje amɛ. Hii enyɔ lɛ kase Biblia lɛ, abaptisi amɛ ni amɛshiɛ Biblia mli anɔkwale lɛ amɛtsɔɔ mɛi krokomɛi. Nɔ ni jɛ mli kɛba ji akɛ, mɛi pii kpɛlɛ anɔkwale lɛ nɔ. Yɛ anɔkwale mli lɛ, beni shɛɔ afi 1990 shishijee mli lɛ, amɛseshibii ni fa fe 100 ebatsɔmɔ Yehowa Odasefoi—fɛɛ ba kɛtsɔ na ní nuu ko yana dɛhiɛmɔ wolo kome yɛ oketeke gbɛ nɔ lɛ nɔ!

Nyɛminuu Barr kɛɛ akɛ, woji ni wɔkalaa lɛ kɛ mɛi baa anɔkwale lɛ mli, ehaa amɛhiɔ anɔkwale lɛ mli, etsirɛɔ amɛ koni amɛná ekãa babaoo, ni ehaa nyɛmimɛi lɛ feɔ ekome. Ni nɔ ni fe fɛɛ lɛ, woji lɛ ni wɔ fɛɛ wɔkɛ wɔhe woɔ amɛjaa mli lɛ woɔ Yehowa wɔ-Nyɔŋmɔ lɛ hiɛ nyam!

Te Yehowa Buɔ Woji Akalamɔhe lɛ Ehaa Tɛŋŋ?

Nyɛminuu Barr bi toibolɔi lɛ hu koni amɛsusu bɔ ni Yehowa buɔ woji akalamɔhe lɛ ehaa lɛ he amɛkwɛ. Ekã shi faŋŋ akɛ enɛ he ehiaaa lɛ tsɔ fe nine. Ebaanyɛ eha tɛi ashiɛ sanekpakpa lɛ! (Luka 19:40) Kɛfata he lɛ, jeee bɔ ni tsɔji lɛ yɔɔ hwanyaŋŋ, amɛdara, amɛtsuɔ nii oyayaayai, loo bɔ ni amɛnyɛɔ amɛtsuɔ nii amɛhaa lɛ ji nɔ ni feɔ lɛ fɛo. Mɛni hewɔ, ejaakɛ lɛ ebɔ jeŋ muu lɛ fɛɛ! (Lala 147:10, 11) Yehowa le gbɛ̀i ni hi fe fɛɛ ni atsɔɔ nɔ afeɔ woji, gbɛ̀i ni adesai enako ni asaŋ amɛsusuko he pɛŋ po. Belɛ, mɛni mɔ Yehowa naa ni ebuɔ lɛ akɛ ejara wa waa lɛ? Lɛɛlɛŋ enaa sui ni jara wa ni ewebii lɛ jieɔ lɛ kpo yɛ woji akalamɔhe nɛɛ—amɛsuɔmɔ, amɛhemɔkɛyeli kɛ toiboo ni amɛfeɔ lɛ.

Aha nɔkwɛmɔnɔ ni kɔɔ amɛsuɔmɔ lɛ he. Gbekɛ yoo ko shãa keeki ehaa efɔlɔi. Ekã shi faŋŋ akɛ fɔlɔi lɛ baaná he miishɛɛ. Hɛɛ, bɔ fɛɛ bɔ ni keeki lɛ baatamɔ aha lɛ, nɔ ni fɔlɔi lɛ náa he miishɛɛ ji suɔmɔ ni amɛbi lɛ jieɔ lɛ kpo lɛ, taakɛ enifeemɔ ni tsɔɔ bɔ ni ekeɔ mɔ nii waa ha lɛ tsɔɔ lɛ. Nakai nɔŋŋ hu kɛ́ Yehowa kwɛ woji akalamɔhe hee nɛɛ lɛ, enaa nɔ ni fe tsũi kɛ tsɔji lɛ kwraa. Titri lɛ, enaa lɛ akɛ eji suɔmɔ ni ajieɔ lɛ kpo kɛha egbɛi lɛ.—Hebribii 6:10.

Kɛfata he lɛ, tamɔ bɔ ni Yehowa bu adeka lɛ akɛ eji hemɔkɛyeli ni Noa jie lɛ kpo lɛ, enaa woji akalamɔhe nɛɛ akɛ eji odaseyeli diɛŋtsɛ ni tsɔɔ hemɔkɛyeli ni wɔyɔɔ. Hemɔkɛyeli yɛ mɛni mli? Noa ná hemɔkɛyeli akɛ nɔ ni Yehowa ewie lɛ baaba mli lɛɛlɛŋ. Wɔyɛ hemɔkɛyeli akɛ wɔyɛ naagbee gbii lɛ amli, ni sanekpakpa lɛ ji shɛɛ sane ni he hiaa fe fɛɛ ni ajajeɔ yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ, ni ákɛ ehe miihia ni mɛi fɛɛ anu. Wɔle akɛ Biblia mli shɛɛ sane lɛ baanyɛ ahere mɛi ayiwala.—Romabii 10:13, 14.

Ŋwanejee ko bɛ he akɛ Yehowa naa woji akalamɔhe ni ama nɛɛ hu akɛ eji gbɛ ni wɔtsɔɔ nɔ wɔfeɔ toiboo wɔhaa lɛ. Taakɛ wɔle lɛ, eji esuɔmɔnaa nii akɛ ashiɛ sanekpakpa lɛ yɛ jeŋ fɛɛ dani naagbee lɛ aba. (Mateo 24:14) Woji akalamɔhe nɛɛ kɛ ekrokomɛi ni yɔɔ je lɛŋ maji srɔtoi anɔ lɛ, baaye abua kɛtsu nakai fãmɔ lɛ he nii.

Hɛɛ, suɔmɔ kɛ hemɔkɛyeli kɛ toiboo ni ajie lɛ kpo yɛ shika gbɛfaŋ, tsu lɛ maa, kɛ yɛ nibii nɛɛ kɛ nitsumɔ mli lɛ nɔŋŋ Yehowa webii ni yɔɔ he fɛɛ he lɛ kɛ ekãa jieɔ lɛ kpo be mli ni amɛyaa nɔ amɛjajeɔ anɔkwale lɛ amɛtsɔɔ mɛi fɛɛ ni baabo toi lɛ.

[Akrabatsa/Mfonirii ni yɔɔ baafa 11]

UNITED STATES WOJI AKALAMƆHE LƐ MLI LƐƐMƆ

1920: Akɛ klɛŋklɛŋ woji akalamɔ tsɔne lɛ kala woji tɛtrɛbii yɛ 35 Myrtle Avenue, Brooklyn.

1922: Ajie woji akalamɔhe lɛ kɛtee nsɔdoi ekpaa nɔ yɛ 18 Concord Street. Abɔi woji akalamɔ.

1927: Ajie woji akalamɔhe lɛ kɛtee tsu hee ko ni ama yɛ 117 Adams Street lɛ mli.

1949: Nsɔdoi nɛɛhu ni akɛfata he lɛ ha woji akalamɔhe lɛ bada toi enyɔ.

1956: Adams Street woji akalamɔhe lɛ dalɛ ku ebɔ he toi enyɔ ekoŋŋ beni ama tsu hee yɛ 77 Sands Street lɛ.

1967: Ama ŋwɛitsu nsɔdoi nyɔŋma, ni enɛ ha aná woji akalamɔhe ni tsara nɔ, ní da fe klɛŋklɛŋ tsu lɛ toi nyɔŋma.

1973: Ama woji akalamɔhe kroko hu afata he yɛ Wallkill, titri lɛ kɛha woji tɛtrɛbii afeemɔ.

2004: Ajie woji akalamɔ, woji atsaramɔ kɛ amɛsɛɛwoo, kɛ woji amajemɔ nitsumɔhei ni yɔɔ United States lɛ kɛtee Wallkill.