Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Adesai Miitao Naanɔ Wala

Adesai Miitao Naanɔ Wala

Adesai Miitao Naanɔ Wala

KƐJƐ blema beebe lɛ, adesai eshwe waa akɛ amɛaahi shi kɛya naanɔ. Ni kɛlɛ, nakai shwelɛ lɛ bako mli—mɔ ko mɔ ko nyɛko aná gbele naa tsabaa. Shi nyɛsɛɛ nɛɛ, tsofafeemɔ he niiamlipɛimɔ eha aná hiɛnɔkamɔ kroko ákɛ abaanyɛ aha adesai awala sɛɛ atsɛ waa fe bɔ ni eyɔɔ amrɔ nɛɛ. Susumɔ niiamlipɛimɔi ni adebɔɔ nibii ahe nikaselɔi srɔtoi yaa nɔ amɛfeɔ yɛ sane nɛɛ he lɛ he okwɛ.

Nilelɔi ni kaseɔ nibii ni wala yɔɔ amɛmli lɛ ahe nii lɛ miibɔ mɔdɛŋ akɛ amɛha shii abɔ ni wala yibii lɛ yaa nɔ amɛfeɔ ehee lɛ sɛɛ akafo. Adebɔɔ nibii ahe nilelɔi le akɛ wala yibii heei bayeɔ wala yibii memeji ni efite lɛ anajiaŋ. Yɛ anɔkwale mli lɛ, wala yibii lɛ haa gbɔmɔtso lɛ he nibii babaoo tsɔmɔɔ ehee shii abɔ yɛ adesa wala shihilɛ mli. Niiamlitaolɔi susuɔ akɛ, kɛ́ abaanyɛ aha gbɛ nɔ ni wala yibii ni yɔɔ gbɔmɔtso lɛ mli lɛ tsɔɔ amɛfeɔ ehee lɛ atsa nɔ nakai be kakadaŋŋ lɛ, no lɛ “adesa gbɔmɔtso lɛ diɛŋtsɛ baanyɛ aya nɔ afee ehee afii babaoo—kɛya naanɔ po.”

Tsofafeelɔi susuɔ akɛ amɛbaanyɛ amɛjie wala yibii lɛ eko ní amɛkɛfee mlɛbo, sabai, loo tsuii ní kɛ helatsɛmɛi anɔ̃ baaye egbɔ pɛpɛɛpɛ, koni kɛ́ helatsɛmɛi lɛ anɔ̃ fite lɛ, amɛkɛ nɔ ni amɛfee lɛ aye nomɛi anajiaŋ, ni kɛlɛ, tsofafeemɔ nɛɛ teɔ naataamɔi ashi. Helatsɛmɛi lɛ diɛŋtsɛ awala yibii lɛ ekomɛi ji nɔ ni akɛfeɔ nɛkɛ gbɔmɔtso he nibii nɛɛ.

Niiamlitaolɔi ni feɔ shwɛdei ni akɛnaa nibii ni hiŋmɛi folo nyɛŋ ana lɛ tsɔɔ akɛ, be ko baaba ni datrɛfoi baafee tsɔne ni dalɛ tamɔ wala yibii lɛ ní kɛ́ akɛwo fãji ni lá tsɔɔ mli lɛ amli lɛ, ebaana walayibii ni haa mɔ náa kansa kɛ muawai ni gbeɔ mɔ lɛ, ni ebaagbe fɛɛ. Mɛi komɛi heɔ amɛyeɔ akɛ abaanyɛ atsɔ niiamlitaomɔ nɛɛ kɛ wala yibii ni akɛtsuɔ nii kɛkuɔ hela naa lɛ nɔ koni yɛ naagbee lɛ, adesa gbɔmɔtso lɛ diɛŋtsɛ anyɛ ahi shi kɛya naanɔ.

Mɛi ni fĩɔ gbohii ní akɛtoɔ kɛ gbɛkpamɔ akɛ wɔsɛɛ lɛ abaaná hela ni gbe amɛ lɛ he tsofa lɛ kɛ gbohii lɛ agbɔmɔtsei toɔ ais mli ni amɛfũuu amɛ. Yiŋtoo hewɔ ni amɛfeɔ enɛ ji koni amɛbaa gbohii lɛ agbɔmɔtsei ayi kɛyashi beni datrɛfoi baaná hela kɛ gbɔlɛ naa tsabaa, ni amɛha gbohii lɛ aku sɛɛ aba wala mli ni amɛná gbɔmɔtsoŋ hewalɛ ekoŋŋ. Wolo ko ni atsɛɔ lɛ American Journal of Geriatric Psychiatry lɛ tsɛɔ nifeemɔ nɛɛ akɛ “ŋmɛnɛŋmɛnɛ beaŋ nifeemɔ ni tamɔ gbohii lɛ atsofa ní blema Mizraimbii lɛ wo lɛ nɔŋŋ.”

Naanɔ shihilɛ ni gbele bɛ mli ní adesai yaa nɔ amɛtaoɔ lɛ tsɔɔ akɛ adesai sumɔɔɔ akɛ amɛgboi. Ani adesai baanyɛ aná naanɔ wala lɛɛlɛŋ? Mɛni Biblia lɛ kɛɔ yɛ sane nɛɛ he? Sane ni nyiɛ sɛɛ lɛ baaha sanebimɔi nɛɛ ahetoo.