Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Ní Aaafee Ekãa Kɛtsɔ Hemɔkɛyeli Kɛ Nyɔŋmɔ Gbeyeishemɔ Nɔ

Ní Aaafee Ekãa Kɛtsɔ Hemɔkɛyeli Kɛ Nyɔŋmɔ Gbeyeishemɔ Nɔ

Ní Aaafee Ekãa Kɛtsɔ Hemɔkɛyeli Kɛ Nyɔŋmɔ Gbeyeishemɔ Nɔ

“Wajemɔ ohe ni ofee ekãa . . . Yehowa, o-Nyɔŋmɔ lɛ, fĩ osɛɛ.”—YOSHUA 1:9.

1, 2. (a) Yɛ adesa susumɔ naa lɛ, mɛni baajɛ ta ni Israelbii lɛ kɛ Kanaanbii lɛ baawu lɛ mli kɛba? (b) Mɛɛ nɔmimaa akɛha Yoshua?

YƐ AFI 1473 D.Ŋ.B. lɛ, no mli lɛ Israelbii lɛ efee klalo akɛ amɛaaya Shiwoo Shikpɔŋ lɛ nɔ. Mose kai maŋ lɛ yɛ naagbai ni amɛkɛbaakpe lɛ ahe akɛ: “Obaafo Yordan ŋmɛnɛ, koni oya ní oyashwie jeŋmaji ní dara ní amɛhe wa fèo lɛ, maji wuji ni atswa gbogbo awo he kɛyashi ŋwɛi lɛ, maŋ ni amɛdara ní amɛkɛlɛ, Anakbii, mɛi ni bo diɛŋtsɛ . . . onu amɛhe akɛ akɛɛ: Namɔ aaanyɛ Anakbii lɛ ahiɛ adamɔ lɛ?” (5 Mose 9:1, 2) Hɛɛ, nɛkɛ tabilɔi oblaŋi nɛɛ ehé gbɛi waa! Kɛfata he lɛ, Kanaanbii lɛ ekomɛi yɛ asraafoi ni awula amɛ jogbaŋŋ kɛ okpɔŋɔi kɛ ta shwiilii ni akɛ dade fee.—Kojolɔi 4:13.

2 Ákɛ nɔ ni tamɔɔɔ nakai lɛ, Israel maŋ lɛ ejɛ nyɔŋyeli mli, ni amɛye afii 40 yɛ ŋa lɛ nɔ etsɛko tsɔ̃. Enɛ hewɔ lɛ, yɛ adesa susumɔ naa lɛ, etamɔ nɔ ni amɛnyɛŋ amɛye kunim. Ni kɛlɛ, Mose yɛ hemɔkɛyeli; “eena” akɛ Yehowa nyiɛ amɛhiɛ. (Hebribii 11:27) Mose kɛɛ maŋbii lɛ akɛ: “Yehowa, o-Nyɔŋmɔ lɛ ji mɔ ni nyiɛ ohiɛ . . . Eeefite amɛ, ni lɛ nɔŋŋ eeeba amɛ shi yɛ ohiɛ.” (5 Mose 9:3; Lala 33:16, 17) Beni Mose gbo sɛɛ lɛ, Yehowa ma nɔ mi eha Yoshua akɛ E-baafĩ esɛɛ, ni ekɛɛ lɛ akɛ: “Tee shi, ní bo kɛ nɛkɛ maŋ muu nɛɛ fɛɛ afo Yordan nɛɛ kɛya shikpɔŋ ni miŋɔhaa amɛ, Israelbii lɛ, nɔ. Mɔ ko mɔ ko nyɛŋ ohiɛ adamɔ yɛ owala gbii fɛɛ mli; bɔ ni mikɛ Mose hi shi lɛ, nakai nɔŋŋ mikɛo aaahi shi.”—Yoshua 1:2, 5.

3. Mɛni ye kɛbua Yoshua ni ená hemɔkɛyeli ni efee ekãa lɛ?

3 Esa akɛ Yoshua akane Nyɔŋmɔ Mla lɛ ni ejwɛŋ nɔ, ni ekɛtsu nii yɛ eshihilɛ mli bɔni afee ni Yehowa afĩ esɛɛ ní etsɔɔ lɛ gbɛ. Yehowa kɛɛ lɛ akɛ: “No aaaha ofee nɔbatsɛ kɛ hiɛshikalɔ. Ani jeee mi mifão? Wajemɔ ohe ni ofee ekãa. Kaaha ŋmiŋmi miimɔo, ni asaŋ otsui akafã; ejaakɛ Yehowa, o-Nyɔŋmɔ lɛ, fĩ osɛɛ yɛ he fɛɛ he ni oyaa.” (Yoshua 1:8, 9) Akɛni Yoshua bo Nyɔŋmɔ toi hewɔ lɛ, ewaje ehe, efee ekãa, ni eye omanye. Shi kɛlɛ, eyinɔbii lɛ ateŋ mɛi pii booo Nyɔŋmɔ toi. Enɛ hewɔ lɛ, amɛyeee omanye, ni amɛgboi yɛ ŋa lɛ nɔ.

Gbɔmɛi ni Bɛ Hemɔkɛyeli ní Amɛfeee Ekãa Hu

4, 5. (a) Saralɔi nyɔŋma lɛ anifeemɔ yɛ srɔto yɛ Yoshua kɛ Kaleb nɔ̃ lɛ he yɛ mɛɛ gbɛ nɔ? (b) Te Yehowa fee enii yɛ hemɔkɛyeli ni gbɔmɛi lɛ eyanáaa lɛ he eha tɛŋŋ?

4 Beni Israelbii lɛ bɛŋkɛ Kanaan klɛŋklɛŋ kwraa yɛ afii 40 ni tsɔ hiɛ lɛ mli lɛ, Mose tsu hii 12 koni amɛyasara shikpɔŋ lɛ. Beni amɛku amɛsɛɛ kɛba lɛ, amɛteŋ mɛi nyɔŋma ba kɛ gbeyeishemɔ. Amɛkɛɛ akɛ: “Ni mɛi ni wɔna yɛ nɔ lɛ hii oblaŋi sɔŋŋ ni. . . . Jɛi wɔna oblaŋi agboi ni ji Anakbii ni ji oblaŋi agboi lɛ ateŋ lɛ yɛ, ni kɛ́ wɔkwɛ wɔhe lɛ, wɔtamɔ agãi.” Ani ‘mɛi lɛ fɛɛ’—jeee Anakbii lɛ pɛ kɛkɛ—ji oblaŋi? Dabi. Ani Oblaŋi ni hi shi dani Nu Afua lɛ ba lɛ aseshibii ji Anakbii lɛ? Dabi kwraa! Shi kɛlɛ, yɛ saji ní awo he nɛɛ hewɔ lɛ, Israelbii lɛ she gbeyei waa. Amɛtao po akɛ amɛku amɛsɛɛ kɛya Mizraim, ni ji shikpɔŋ ni aye amɛ nyɔŋ yɛ nɔ lɛ nɔ!—4 Mose 13:31–14:4.

5 Shi kɛlɛ, hii ni tee amɛyasara shikpɔŋ lɛ ateŋ mɛi enyɔ, ni ji Yoshua kɛ Kaleb shwe akɛ amɛya Shiwoo Shikpɔŋ lɛ nɔ. Amɛkɛɛ akɛ: Kanaanbii lɛ, “wɔkɔyemai ni; amɛklɔ eje amɛnɔ, shi wɔ lɛ Yehowa kɛ wɔ yɛ; nyɛkashea amɛ gbeyei!” (4 Mose 14:9) Ani hiɛnɔkamɔ ni Yoshua kɛ Kaleb ná lɛ ji hiɛnɔkamɔ folo ko kɛkɛ? Dabi kwraa! Beni Yehowa tsɔ Haomɔi Nyɔŋma lɛ nɔ eba Mizraim maŋ ni he wa lɛ kɛ enyɔŋmɔi lɛ ashi lɛ, no mli lɛ Yoshua kɛ Kaleb fata Israelbii krokomɛi ní na nɔ ni tee nɔ lɛ ahe. No sɛɛ lɛ, beni Yehowa shiu Farao kɛ etabilɔi lɛ yɛ Ŋshɔ-tsuru lɛ mli lɛ, amɛna. (Lala 136:15) Ekã shi faŋŋ akɛ, kulɛ esaaa akɛ saralɔi nyɔŋma lɛ kɛ mɛi hu ni amɛná amɛnɔ hewalɛ lɛ sheɔ gbeyei kwraa. Yehowa jie bɔ ni sane lɛ dɔ lɛ waa eha lɛ kpo, ni ekɛɛ akɛ: “Ni mɛɛ beyinɔ amɛaahe minɔ amɛye yɛ okadii fɛɛ ní mifee yɛ amɛteŋ lɛ ahewɔ?”—4 Mose 14:11.

6. Ekãafeemɔ kɛ hemɔkɛyeli yɛ tsakpaa yɛ mɛɛ gbɛ nɔ, ni mɛɛ gbɛ nɔ enɛ jeɔ kpo faŋŋ yɛ ŋmɛnɛŋmɛnɛ beaŋ?

6 Yehowa tsɔɔ nɔ tuuntu ni kɛ naagba lɛ ba—gbeyeishemɔ su ni amɛjie lɛ kpo lɛ tsɔɔ akɛ amɛbɛ hemɔkɛyeli. Hɛɛ, hemɔkɛyeli kɛ ekãafeemɔ yɛ tsakpaa ni mli wa aahu akɛ bɔfo Yohane nyɛ eŋma kɛkɔ Kristofoi asafo lɛ kɛ mumɔŋ ta ni asafo lɛ wuɔ lɛ he akɛ: “Wɔhemɔkɛyeli lɛ ji nɔ ni wɔkɛyeɔ je lɛ nɔ kunim.” (1 Yohane 5:4) Ŋmɛnɛ, Yehowa Odasefoi ni fa fe akpekpei ekpaa miishiɛ Maŋtsɛyeli lɛ he sanekpakpa lɛ yɛ je lɛŋ fɛɛ, ni gbekɛbii kɛ onukpai, mɛi ni yɔɔ gbɔmɔtsoŋ hewalɛ kɛ mɛi ni bɛ eko fɛɛ náa mli gbɛfaŋnɔ yɛ hemɔkɛyeli ni tamɔ Yoshua kɛ Kaleb nɔ̃ lɛ eko ni amɛyɔɔ lɛ hewɔ. Henyɛlɔ ko kwraa nyɛko aku mfonirifeemɔŋ tabilɔi ni yɔɔ hewalɛ kɛ ekãa nɛɛ anaa.—Romabii 8:31.

‘Kaakpale’

7. Mɛni ji ‘kpalemɔ’ shishi?

7 Yehowa tsuji ni yɔɔ ŋmɛnɛ lɛ kɛ ekãa shiɛɔ sanekpakpa lɛ ejaakɛ amɛhiɛ jwɛŋmɔ ni bɔfo Paulo ná lɛ eko nɔŋŋ, mɔ ni ŋma akɛ: “Wɔ lɛ, jeee mɛi ni kpaleɔ kɛyaa hiɛkpatamɔ mli lɛ ateŋ mɛi komɛi ji wɔ, shi moŋ wɔji mɛi ní kɛ hemɔkɛyeli náa amɛsusuma yiwalaheremɔ lɛ ateŋ mɛi komɛi.” (Hebribii 10:39) ‘Kpalemɔ’ ni Paulo tsĩ tã lɛ etsɔɔɔ gbeyei ni asheɔ kɛkɛ yɛ be kukuoo ko mli, ejaakɛ Nyɔŋmɔ tsuji anɔkwafoi babaoo she gbeyei yɛ bei komɛi amli. (1 Samuel 21:12; 1 Maŋtsɛmɛi 19:1-4) Yɛ no najiaŋ lɛ, wolo ko ni tsɔɔ Biblia mli wiemɔi komekomei ashishi lɛ tsɔɔ mli akɛ eshishi ji “agbala he shi, aya sɛɛsɛɛ,” akɛ “anyagbafeemɔ ahiɛ anɔkwale lɛ mli.” Wolo lɛ kɛfata he akɛ yɛ Nyɔŋmɔjamɔ mli lɛ, ‘kpalemɔ’ baanyɛ afee mfonirifeemɔŋ wiemɔ ko ni tsɔɔ “lɛlɛ abalaa ní aaagbe bɔni afee ni lɛlɛ lɛ anyiɛ blɛoo.” Yɛ anɔkwale mli lɛ, mɛi ni yɔɔ hemɔkɛyeli ni mli wa lɛ ‘enyiɛɛɛ blɛoo’ kɛ́ amɛkɛ naagbai kpe—ekɔɔɔ he eko kɛ́ eji yiwaa, hela, loo kaai krokomɛi. Yɛ no najiaŋ lɛ, amɛkɛ faishitswaa yaa amɛhiɛ yɛ Yehowa sɔɔmɔ mli, ni amɛle akɛ esusuɔ amɛhe waa diɛŋtsɛ ni ele amɛgbɔjɔmɔi lɛ hu. (Lala 55:23; 103:14) Ani oyɛ hemɔkɛyeli ni tamɔ nɛkɛ?

8, 9. (a) Mɛɛ gbɛ nɔ Yehowa tsɔ ewaje mra be mli Kristofoi lɛ ahemɔkɛyeli? (b) Mɛni wɔbaanyɛ wɔfee kɛwaje wɔhemɔkɛyeli lɛ?

8 Be ko lɛ, bɔfoi lɛ nu he akɛ amɛhemɔkɛyeli miitã, no hewɔ lɛ amɛkɛɛ Yesu akɛ: “Fatamɔ wɔhemɔkɛyeli lɛ he oha wɔ!” (Luka 17:5) Atsu amɛnibimɔ ni jɛ anɔkwayeli mli lɛ he nii, titri lɛ yɛ Pentekoste afi 33 Ŋ.B. beni mumɔ krɔŋkrɔŋ ni awo he shi lɛ bayimɔ kaselɔi lɛ anɔ ní eha amɛnu Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ kɛ eyiŋtoi ashishi jogbaŋŋ lɛ. (Yohane 14:26; Bɔfoi lɛ Asaji 2:1-4) Awaje kaselɔi lɛ ahemɔkɛyeli, ni amɛje shiɛmɔ nitsumɔ lɛ he tafãa shishi, ni yɛ shitee-kɛwoo ni amɛkɛkpe lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, amɛshiɛ sanekpakpa lɛ amɛtsɔɔ “bɔɔ nii fɛɛ ní yɔɔ ŋwɛi shishi lɛ.”—Kolosebii 1:23; Bɔfoi lɛ Asaji 1:8; 28:22.

9 Bɔni afee ni wɔwaje wɔhemɔkɛyeli lɛ ní wɔya nɔ wɔkɛ ekãa ashiɛ sanekpakpa lɛ, esa akɛ wɔ hu wɔkase Ŋmalɛi lɛ ní wɔjwɛŋ nɔ, ni wɔsɔle kɛbi mumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ. Kɛ́ wɔha Nyɔŋmɔ anɔkwale lɛ ka wɔjwɛŋmɔ kɛ wɔtsui mli—taakɛ Yoshua, Kaleb, kɛ mra be mli Kristofoi lɛ fee lɛ—no dani wɔbaaná hemɔkɛyeli ni baaha wɔná ekãa kɛŋmɛ wɔtsui shi yɛ wɔmumɔŋ tawuu lɛ mli ni wɔye kunim.—Romabii 10:17.

Hemɔkɛyeli ní Aaaná lɛ Pɛ Kɛkɛ Faaa

10. Mɛni hemɔkɛyeli diɛŋtsɛ ni aaaná lɛ biɔ ni afee?

10 Taakɛ ebalɛ yɛ anɔkwafoi ni hi shi yɛ blema lɛ agbɛfaŋ lɛ, hemɔkɛyeli ní haa afeɔ ekãa, ni ehaa aŋmɛɔ tsui shi hu lɛ tsɔɔ babaoo fe Nyɔŋmɔ mli hemɔkɛyeli ni aaaná kɛkɛ. (Yakobo 2:19) Enɛ biɔ ni wɔle Yehowa akɛ mɔ ni yɔɔ diɛŋtsɛ, ni wɔkɛ wɔhe afɔ̃ enɔ kwraa kɛmɔ shi. (Lala 78:5-8; Abɛi 3:5, 6) Etsɔɔ akɛ esa akɛ wɔjɛ wɔtsui muu fɛɛ mli wɔhe wɔye akɛ, kɛ́ wɔkɛ Nyɔŋmɔ mlai kɛ eshishitoo mlai tsu nii lɛ, wɔ diɛŋtsɛ wɔbaaná he sɛɛ waa. (Yesaia 48:17, 18) Hemɔkɛyeli hu biɔ ni wɔná nɔmimaa kwraa akɛ Yehowa baaha eshiwoi fɛɛ aba mli, ni ákɛ eji “mɛi ni taoɔ esɛɛ gbɛ lɛ anyɔmɔwolɔ.”—Hebribii 11:1, 6; Yesaia 55:11.

11. Ajɔɔ Yoshua kɛ Kaleb yɛ amɛhemɔkɛyeli kɛ ekãafeemɔ lɛ hewɔ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

11 Hemɔkɛyeli ni tamɔ nɛkɛ lɛ yaa nɔ edaa. Be mli ni wɔkɛ anɔkwale lɛ tsuɔ nii yɛ wɔshihilɛ mli, ni ‘wɔsaa’ sɛɛnamɔi ni jɛɔ nakai feemɔ mli kɛbaa lɛ ‘anaa,’ ni ‘wɔnaa’ akɛ aaha wɔsɔlemɔi lɛ ahetoo, ni wɔnaa hu akɛ Yehowa miitsɔɔ wɔ gbɛ yɛ wɔshihilɛ mli yɛ gbɛ̀i krokomɛi anɔ lɛ, ehaa wɔhemɔkɛyeli lɛ yaa nɔ edaa. (Lala 34:9; 1 Yohane 5:14, 15) Wɔbaanyɛ wɔná nɔmimaa akɛ beni Yoshua kɛ Kaleb sa bɔ ni Nyɔŋmɔ hi ha lɛ naa amɛkwɛ lɛ, eha amɛhemɔkɛyeli lɛ mli bawa waa. (Yoshua 23:14) Susumɔ saji nɛɛ ahe okwɛ: Taakɛ Nyɔŋmɔ wo shi lɛ, amɛyi ná wala yɛ gbɛfãa ni hé afii 40 yɛ ŋa lɛ nɔ lɛ mli. (4 Mose 14:27-30; 32:11, 12) Aha amɛtsu gbɛfaŋnɔ ni sa kadimɔ waa he nii yɛ afii ekpaa ni akɛye Kanaan nɔ kunim lɛ mli. Yɛ naagbee lɛ, amɛwala sɛɛ tsɛ, ni amɛná gbɔmɔtsoŋ hewalɛ kpakpa, ni amɛnine shɛ nɔ ni ji amɛ diɛŋtsɛ amɛgboshinii lɛ po nɔ. Kwɛ bɔ ni Yehowa jɔɔ mɛi ni jɛɔ anɔkwayeli mli amɛkɛ ekãa sɔmɔɔ lɛ lɛ!—Yoshua 14:6, 9-14; 19:49, 50; 24:29.

12. Mɛɛ gbɛ nɔ Yehowa tsɔɔ ‘ehaa ewiemɔ lɛ tsiiɔ’?

12 Mlihilɛ ni Nyɔŋmɔ jie lɛ kpo etsɔɔ Yoshua kɛ Kaleb lɛ haa wɔkaiɔ lalatsɛ lɛ wiemɔi lɛ akɛ: “Oha owiemɔ lɛ etsii fe ogbɛi lɛ fɛɛ.” (Lala 138:2) Kɛ́ Yehowa wo shi ni etsɛ́ egbɛi lɛ kɛma nɔ mi lɛ, nakai shiwoo lɛ mlibaa lɛ ‘tsii,’ ni tsɔɔ akɛ ebaaba mli yɛ gbɛ ni da kwraa fe gbɛkpamɔi fɛɛ ni wɔyɔɔ lɛ nɔ. (Efesobii 3:20) Hɛɛ, Yehowa haaa mɛi ni ‘mii shɛɔ’ ehe lɛ anine anyɛ shi kɔkɔɔkɔ.—Lala 37:3, 4.

Nuu ni Fee Nɔ ni ‘Sa Nyɔŋmɔ Hiɛ Jogbaŋŋ’

13, 14. Mɛni hewɔ ehe bahia ni Henok aná hemɔkɛyeli ní efee ekãa lɛ?

13 Kɛ́ wɔsusu nɔkwɛmɔnɔ ni Henok ni eji odasefonyo kroko ni hi shi dani Kristofoi abe lɛ shɛ lɛ fee lɛ he lɛ, wɔbaanyɛ wɔkase hemɔkɛyeli kɛ ekãafeemɔ he nii babaoo. Dani Henok aaaje shishi akɛ eeegba po lɛ, eeenyɛ efee akɛ ele akɛ abaaka hemɔkɛyeli kɛ ekãafeemɔ ni eyɔɔ lɛ akwɛ. Te efee tɛŋŋ ele enɛ? Ele enɛ yɛ wiemɔ ni Yehowa wie yɛ Eden akɛ nyɛ̃ɛ, loo hetsɛ̃ baakã mɛi ni sɔmɔɔ Nyɔŋmɔ kɛ mɛi ni sɔmɔɔ Satan Abonsam lɛ ateŋ lɛ hewɔ. (1 Mose 3:15) Henok le hu akɛ hetsɛ̃ nɛɛ je shishi mra mli yɛ adesai ayinɔsane shishijee mli beni Kain gbe enyɛmi Habel lɛ. Yɛ anɔkwale mli lɛ, beni afɔ́ Henok sɛɛ lɛ, amɛtsɛ ni ji Adam tee nɔ ehi wala mli aaafee afii 310.—1 Mose 5:3-18.

14 Ni kɛlɛ, yɛ saji nɛɛ ni Henok le lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, ekɛ “Nyɔŋmɔ nyiɛ” kɛ ekãa, ni ebu ‘wiemɔi ni wawaai’ ni mɛi wie amɛshi Yehowa lɛ fɔ́. (1 Mose 5:22; Yuda 14, 15) Ekã shi faŋŋ akɛ ekãa ni Henok kɛfã anɔkwa jamɔ he nɛɛ ha ená henyɛlɔi babaoo, ni enɛ kɛ ewala wo oshara mli. Yehowa haaa egbalɔ lɛ aná gbele piŋmɔi yɛ shihilɛ nɛɛ mli. Beni Yehowa ha Henok le akɛ ‘esa Nyɔŋmɔ hiɛ jogbaŋŋ’ sɛɛ lɛ, ‘eŋɔ’ lɛ kɛjɛ wala mli kɛtee gbele mli, ekolɛ yɛ be mli ni ajieɔ gbalɛ ko he ninaa kpo atsɔɔ lɛ lɛ.—Hebribii 11:5, 13; 1 Mose 5:24.

15. Mɛɛ nɔkwɛmɔnɔ kpakpa Henok fee efɔ̃ shi eha Yehowa tsuji ni yɔɔ ŋmɛnɛ lɛ?

15 Beni bɔfo Paulo tsĩ ŋɔ ni aŋɔ Henok kɛtee lɛ tã nɔŋŋ lɛ, esaa ema bɔ ni hemɔkɛyeli he hiaa ha lɛ nɔ mi, ni ekɛɛ akɛ: “Shi kɛ hemɔkɛyeli bɛ lɛ, anyɛŋ Nyɔŋmɔ hiɛ asa.” (Hebribii 11:6) Hɛɛ, hemɔkɛyeli ni Henok yɔɔ lɛ ha ená ekãa ni ekɛ Yehowa nyiɛ, ni ejaje E-kojomɔ shɛɛ sane lɛ etsɔɔ mɛi ni sheee Nyɔŋmɔ gbeyei lɛ. Henok tsɔ enɛ feemɔ nɔ efee nɔkwɛmɔnɔ kpakpa efɔ̃ shi eha wɔ. Wɔyɛ nitsumɔ ni tamɔ nakai nɔŋŋ ni esa akɛ wɔtsu yɛ jeŋ ni emli eyi obɔ kɛ efɔŋfeemɔ ni teɔ shi ewoɔ anɔkwa jamɔ lɛ mli.—Lala 92:8; Mateo 24:14; Kpojiemɔ 12:17.

Nyɔŋmɔ Gbeyeishemɔ Haa Afeɔ Ekãa

16, 17. Namɔ ji Obadia, ni mɛɛ shihilɛi amli eyaje?

16 Yɛ hemɔkɛyeli sɛɛ lɛ, su kroko ni haa afeɔ ekãa ji Nyɔŋmɔ gbeyeishemɔ ni bulɛ yɔɔ mli. Nyɛhaa wɔsusua nɔkwɛmɔnɔ ni sa kadimɔ waa ni nuu ko ni sheɔ Nyɔŋmɔ gbeyei lɛ fee efɔ̃ shi lɛ he wɔkwɛa. Nuu nɛɛ hi shi yɛ gbalɔ Elia beaŋ, ni no mli lɛ Maŋtsɛ Ahab ji mɔ ni yeɔ Israel kooyigbɛ maŋtsɛyeli lɛ nɔ. Beni Ahab yeɔ nɔ lɛ, Baal jamɔ hé shi waa yɛ kooyigbɛ maŋtsɛyeli lɛ mli bɔ ni anako eko pɛŋ. Yɛ anɔkwale mli lɛ, Baal gbalɔi 450 kɛ Ashera gbalɔi 400 “yeɔ nii yɛ Izebel,” ni ji Ahab ŋa lɛ ‘okpɔlɔ lɛ he.’—1 Maŋtsɛmɛi 16:30-33; 18:19.

17 Izebel ni eji Yehowa henyɛlɔ ni yi wa waa lɛ bɔ mɔdɛŋ akɛ egu anɔkwa jamɔ kɛjɛ shikpɔŋ lɛ nɔ. Egbe Yehowa gbalɔi lɛ ekomɛi, ni ebɔ mɔdɛŋ po akɛ egbe Elia, shi Elia jo foi kɛfo Yordan yɛ Nyɔŋmɔ gbɛtsɔɔmɔ naa. (1 Maŋtsɛmɛi 17:1-3; 18:13) Ani obaanyɛ ofee bɔ ni ewa akɛ aaafĩ anɔkwa jamɔ sɛɛ yɛ kooyigbɛ maŋtsɛyeli lɛ mli yɛ nakai beaŋ lɛ he mfoniri yɛ ojwɛŋmɔ mli? Nɔ ni wa fe fɛɛ lɛ, ani obaanyɛ ofĩ anɔkwa jamɔ sɛɛ kɛ́ otsuɔ nii yɛ maŋtsɛwe lɛ? Obadia * ni sheɔ Nyɔŋmɔ gbeyei ni sɔmɔ ákɛ Ahab we lɛ nɔkwɛlɔ lɛ yaje nɛkɛ shihilɛ mli.—1 Maŋtsɛmɛi 18:3.

18. Mɛni ha Obadia batsɔ Yehowa jálɔ ni yɔɔ srɔto kwraa lɛ?

18 Ŋwanejee ko kwraa bɛ he akɛ, beni Obadia jáa Yehowa lɛ, ekɛ hiɛtɛ̃ɛ kɛ nilee tsu nii. Ni kɛlɛ, eŋmɛɛɛ saji ahe kɛsaaa. Yɛ anɔkwale mli lɛ, 1 Maŋtsɛmɛi 18:3 lɛ kɛɔ wɔ akɛ: ‘Obadia sheɔ Yehowa gbeyei naakpa.’ Hɛɛ, Nyɔŋmɔ gbeyeishemɔ ni Obadia yɔɔ lɛ yɛ srɔto kwraa! Gbeyeishemɔ kpakpa ni ená nɛɛ ha efee ekãa waa, ni ejie ekãafeemɔ nɛɛ kpo beni Izebel gbe Yehowa gbalɔi lɛ sɛɛ nɔŋŋ lɛ.

19. Mɛni Obadia fee ni ekɛtsɔɔ akɛ eyɛ ekãa?

19 Wɔkaneɔ akɛ: “Ebaba mli akɛ, beni Izebel kpãtãa Yehowa gbalɔi lɛ ahiɛ lɛ, Obadia ŋɔ gbalɔi oha, ni eŋɔ amɛ etee tɛkploi amli mɛi nyɔŋmai-enumɔ-enumɔ, ni ekɛ aboloo kɛ nu lɛ̀ amɛ.” (1 Maŋtsɛmɛi 18:4) Taakɛ obaanyɛ osusu he lɛ, hii oha ní aaalɛ̀ amɛ yɛ teemɔŋ lɛ ji nitsumɔ ni yɔɔ oshara waa. Jeee akɛ esa akɛ Obadia akwɛ ehe nɔ jogbaŋŋ koni Ahab kɛ Izebel akamɔ lɛ pɛ kɛkɛ, shi moŋ esa akɛ ekwɛ jogbaŋŋ hu koni apasa gbalɔi 850 ni fɔɔ maŋtsɛwe lɛ baa lɛ akakɔ nɔ ni efeɔ lɛ sɛɛ. Kɛfata he lɛ, ŋwanejee ko kwraa bɛ he akɛ apasa jálɔi krokomɛi babaoo ni yɔɔ Israel lɛ, ni ji ohiafoi kɛ abladei fɛɛ baasumɔ koni amɛŋɔ hegbɛ fɛɛ hegbɛ ní amɛaaná lɛ kɛkpa Obadia nifeemɔ lɛ he mama bɔni afee ni amɛná maŋtsɛ lɛ kɛ maŋnyɛ lɛ hiɛ duromɔ. Ni kɛlɛ, Obadia kɛ ekãafeemɔ tsu Yehowa gbalɔi lɛ ahiamɔ nii ahe nii eha amɛ yɛ wɔŋjalɔi nɛɛ fɛɛ ni baanyɛ ana lɛ lɛ ateŋ. Kwɛ bɔ ni Nyɔŋmɔ gbeyeishemɔ baanyɛ aha aná ekãa aha!

20. Nyɔŋmɔ gbeyeishemɔ ni Obadia yɔɔ lɛ ye ebua lɛ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ, ni enɔkwɛmɔnɔ lɛ yeɔ ebuaa bo yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

20 Akɛni Obadia tsɔ Nyɔŋmɔ gbeyeishemɔ nɔ ejie ekãafeemɔ kpo hewɔ lɛ, ekã shi faŋŋ akɛ Yehowa bu ehe kɛjɛ ehenyɛlɔi lɛ ahe. Abɛi 29:25 lɛ kɛɔ akɛ: “Gbɔmɔ shemɔ tsɔɔ tsɔne; shi mɔ ni ŋɔɔ ehiɛ efɔ̃ɔ Yehowa nɔ lɛ, aaabu ehe.” Obadia ji adesa tamɔ wɔ nɔŋŋ; taakɛ bɔ ni wɔ hu wɔbaafee lɛ, eshe gbeyei akɛ abaamɔ lɛ ní agbe lɛ. (1 Maŋtsɛmɛi 18:7-9, 12) Ni kɛlɛ, Nyɔŋmɔ gbeyeishemɔ ha ená ekãa ni ekɛye gbɔmɔ gbeyeishemɔ fɛɛ ni ekolɛ ená lɛ nɔ. Obadia fee nɔkwɛmɔnɔ kpakpa efɔ̃ shi eha wɔ fɛɛ, titri lɛ mɛi ni kɛ amɛheyeli loo amɛwala tete po woɔ oshara mli yɛ Yehowa jamɔ hewɔ lɛ. (Mateo 24:9) Hɛɛ, eba akɛ wɔ fɛɛ wɔbaabɔ mɔdɛŋ waa koni wɔkɛ “woo kɛ gbeyeishemɔ” asɔmɔ Yehowa.—Hebribii 12:28.

21. Mɛni wɔbaasusu he yɛ nikasemɔ ni nyiɛ sɛɛ lɛ mli?

21 Jeee hemɔkɛyeli kɛ Nyɔŋmɔ gbeyeishemɔ pɛ ji sui ni haa afeɔ ekãa; suɔmɔ baanyɛ afee nɔ titri ni haa afeɔ ekãa. Paulo ŋma akɛ: “Nyɔŋmɔ haaa wɔ gbeyeishemɔ mumɔ, shi moŋ hewalɛ kɛ suɔmɔ kɛ jwɛŋmɔ ni sa mumɔ eŋɔha wɔ.” (2 Timoteo 1:7) Yɛ nikasemɔ ni nyiɛ sɛɛ lɛ mli lɛ, wɔbaasusu bɔ ni suɔmɔ baanyɛ aye abua wɔ ní wɔkɛ ekãa asɔmɔ Yehowa yɛ nɛkɛ naagbee gbii ni jaraa nɛɛ amli lɛ he.—2 Timoteo 3:1.

[Shishigbɛ niŋmaa]

^ kk. 17 Jeee gbalɔ Obadia.

Ani Obaanyɛ Oha Hetoo?

• Mɛni ye kɛbua Yoshua kɛ Kaleb ni amɛfee ekãa lɛ?

• Mɛni hemɔkɛyeli diɛŋtsɛ ni aaaná lɛ biɔ ni afee?

• Mɛni hewɔ Henok jaje Nyɔŋmɔ kojomɔ shɛɛ sane lɛ ní esheee gbeyei lɛ?

• Mɛɛ gbɛ nɔ Nyɔŋmɔ gbeyeishemɔ haa afeɔ ekãa?

[Nikasemɔ lɛ he Sanebimɔi]

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 16, 17]

Yehowa fã Yoshua akɛ: “Wajemɔ ohe ni ofee ekãa”

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 18]

Obadia lɛ̀ Nyɔŋmɔ gbalɔi lɛ ni ebu amɛhe

[Mfonirii ni yɔɔ baafa 19]

Henok jaje Nyɔŋmɔ wiemɔ lɛ kɛ ekãa