Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Barzilai Nuu ni Le Efãtɔɔi

Barzilai Nuu ni Le Efãtɔɔi

Barzilai Nuu ni Le Efãtɔɔi

‘MƐNI hewɔ esa akɛ matsɔ jatsu maha bo?’ Atsɛɔ nuu ni eye afii 80 ni kɛɛ Israel Maŋtsɛ David sane nɛɛ akɛ Barzilai. Ŋwanejee ko bɛ he akɛ Biblia lɛ wie ehe akɛ eji “gbɔmɔ agbo diɛŋtsɛ” ejaakɛ eyɛ nii. (2 Samuel 19:32, 35) Barzilai hi Gilead shikpɔŋ ni ji gɔji amaŋ ni yɔɔ Yordan Faa lɛ bokagbɛ lɛ nɔ.—2 Samuel 17:27; 19:31.

Mɛɛ shihilɛ ha Barzilai kɛ David wie nakai lɛ? Ni mɛni ha nuu ni hiɛ efã nɛɛ wie yɛ nakai gbɛ nɔ lɛ?

Maŋtsɛ lɛ Hiɛ Atuatsemɔ

David yaje oshara mli. Ebi Absalom shɔ̃ maŋtsɛsɛi lɛ beni “eju Israel hii lɛ atsui” lɛ. Ekã shi faŋŋ akɛ Absalom baagbe mɔ fɛɛ mɔ ni ebaana akɛ eeye etsɛ anɔkwa lɛ. Enɛ ha David kɛ etsuji lɛ shi Yerusalem. (2 Samuel 15:6, 13, 14) Beni David bashɛ Mahanaim ni ji maŋ ni yɔɔ Yordan bokagbɛ lɛ, Barzilai baye ebua lɛ.

Barzilai kɛ hii enyɔ krokomɛi ni ji Shobi kɛ Makir jɛ amɛtsuiiaŋ amɛkɛ nibii babaoo baha David. Nɛkɛ anɔkwafoi etɛ nɛɛ tsɔɔ akɛ amɛnuɔ jaramɔ shihilɛ ni David kɛ etsuji lɛ eyaje mli lɛ shishi beni amɛwie yɛ David kɛ ehii lɛ ahe akɛ: “Be nɛ hɔmɔ miiye mɛi lɛ ni etɔ amɛ ni kumai hu miiye amɛ yɛ ŋã lɛ nɔ.” Hii etɛ nɛɛ bɔ mɔdɛŋ fɛɛ ni amɛaanyɛ koni amɛha David kɛ etsuji lɛ aná nibii ni he baahia amɛ tamɔ saa, ŋmãa, akoko, ŋmãa mã, abele ní ashi, akpatramɔ, yɔɔ, wò, butru, tooi kɛ nibii krokomɛi.—2 Samuel 17:27-29.

Yelikɛbuamɔ ni akɛaaha David lɛ yɛ oshara. Etamɔ nɔ ni Absalom haŋ mɔ ko mɔ ko aye ehe kɛ́ ekɛ yelikɛbuamɔ ko ha mɔ diɛŋtsɛ ni ji maŋtsɛ lɛ. No hewɔ lɛ, anɔkwa ní Barzilai ye David lɛ tsɔɔ ekãa ni eyɔɔ.

Tsakemɔ Ba yɛ Shihilɛ lɛ Mli

Eyeee be ko ni Absalom tabilɔi atuatselɔi lɛ kɛ David hii lɛ kpe hiɛ kɛ hiɛ. Ta te shi yɛ amɛteŋ yɛ Efraim koohayii lɛ mli, ekolɛ yɛ Mahanaim niiaŋ. Aye Absalom ta lɛ nɔ kunim “ni nakai gbi lɛ aplenee amɛ jogbaŋŋ.” Eyɛ mli akɛ Absalom ka foijee moŋ shi agbe lɛ.—2 Samuel 18:7-15.

Shikome ekoŋŋ lɛ, David batsɔ Israel maŋtsɛ ni mɔ ko eteee shi ewooo lɛ. Ehe ehiaaa ni esɛɛnyiɛlɔi lɛ atsomlo kɛnyiɛ dɔŋŋ. Kɛfata he lɛ, anɔkwa ni amɛye David lɛ ha ejie bulɛ kɛ hiɛsɔɔ kpo etsɔɔ amɛ.

Beni David shiɔ kɛyaa Yerusalem lɛ, “Barzilai, Gileadnyo lɛ, kpeleke shi kɛjɛ Rogelim kɛba, ni ekɛ maŋtsɛ lɛ ba Yordan naa, koni ebawa lɛ kɛfo Yordan.” David kɛ ninefɔ̃ɔ ha Barzilai ni hiɛ efã lɛ yɛ nakai beaŋ nɔŋŋ akɛ: “Hã ní wɔtee, ni malɛo yɛ mimasɛi yɛ Yerusalem.”—2 Samuel 19:15, 31, 33.

Ŋwanejee ko kwraa bɛ he akɛ David hiɛ sɔ yelikɛbuamɔ ni Barzilai kɛha lɛ lɛ babaoo. Ninefɔ̃ɔ ni maŋtsɛ lɛ kɛha lɛ jeee nɔ ko kɛkɛ ni efee koni ekɛto heloonaa hiamɔnii ni akɛfee lɛ kɛ ehii lɛ ejurɔ lɛ najiaŋ. Yelikɛbuamɔ ni tamɔ nakai he ehiaaa Barzilai ni ji niiatsɛ lɛ. Ekolɛ David miitao ni nakai nuu ni hiɛ efã lɛ kɛ lɛ ahi emaŋtsɛwe lɛ yɛ sui kpakpai ni sa yijiemɔ ni eyɔɔ lɛ hewɔ. Kulɛ maŋtsɛwe lɛ ni Barzilai baahi lɛ baafee woo diɛŋtsɛ ní eeená, ejaakɛ ákɛ maŋtsɛ lɛ naanyo lɛ no baaha ená gbɛi kɛ hegbɛi.

Heshibaa Mli ni Ajɛɔ Akpɛlɛɔ Bɔ ni Shihilɛ ko Ji Diɛŋtsɛ Nɔ

Barzilai here Maŋtsɛ David ninefɔ̃ɔ lɛ nɔ ni ekɛɛ akɛ: “Miwala mli afii lɛ, gbii enyiɛ po eshwɛ, ní mikɛ maŋtsɛ yaa Yerusalem? Afii nyɔŋmai-kpaanyɔ miye nɛɛ: ani mayoo nɔ ni hi kɛ nɔ ni ehiii, aloo mana nɔ ni mibaye loo nɔ ni mibanu lɛ ŋɔɔmɔ aloo manu hii ni laa kɛ yei ni laa agbee lolo?” (2 Samuel 19:34, 35) No hewɔ lɛ, Barzilai jɛ bulɛ mli ekpoo ninefɔ̃ɔ ni akɛha lɛ kɛ hegbɛ fɛfɛo hu ni ená lɛ. Shi mɛni hewɔ efee nakai?

Ekolɛ yiŋtoo kome hewɔ ni Barzilai kpɛ eyiŋ nakai lɛ baanyɛ ajɛ e-afii ni etee hiɛ kɛ bɔ ni no baanyɛ atsi enaa ni ekanyɛ efee nibii komɛi lɛ hewɔ. Ekolɛ Barzilai nu he akɛ etsɛŋ tsɔ yɛ jeŋ. (Lala 90:10) Efee nɔ ni ebaanyɛ ekɛye ebua David, shi yɛ nakai beaŋ nɔŋŋ lɛ ele nibii ni afii ni eye lɛ haŋ enyɛ efee. Barzilai haaa woo ni ebaaná kɛ gbɛihemɔ he susumɔ ahé ejwɛŋmɔ koni no aha eku ehiɛ eshwie enyɛmɔi anɔ. Ákɛ mɔ ni tamɔɔɔ Absalom hiɛnyam taolɔ lɛ, Barzilai jɛ nilee mli eba ehe shi.—Abɛi 11:2.

Yiŋtoo kroko hewɔ ni ekolɛ Barzilai kpɛ yiŋ ni tamɔ nakai lɛ baanyɛ afee akɛ esumɔɔɔ ni efãtɔɔi atsĩ nitsumɔ ni maŋtsɛ ni Nyɔŋmɔ ewo lɛ lɛ baatsu lɛ naa. Barzilai bi akɛ: “Mɛɛba mɔ ni otsulɔ aaatsɔ jatsu aha minuŋtsɔ maŋtsɛ lolo?” (2 Samuel 19:35) Eyɛ mli akɛ Barzilai tee nɔ efĩ David sɛɛ moŋ, shi ehé eye akɛ oblanyo baanyɛ atsu nitsumɔi ni akɛaawo edɛŋ lɛ ahe nii jogbaŋŋ fe bɔ ni lɛ ebaanyɛ etsu. Eeenyɛ efee akɛ beni Barzilai wieɔ lɛ diɛŋtsɛ ebi lɛ he lɛ ekɛɛ akɛ: “Naa otsulɔ Kimham, hã ni ekɛ minuŋtsɔ maŋtsɛ aya, ní ofee nɔ ni hi yɛ ohiɛ ohã lɛ.” Yɛ nɔ najiaŋ ni David mli baafu yɛ wiemɔ ni tamɔ nakai he lɛ, ekpɛlɛ nɔ moŋ. Yɛ anɔkwale mli lɛ, dani David baafo Yordan lɛ ‘eshɔ Barzilai naa ni ejɔɔ lɛ.’—2 Samuel 19:37-39.

Ehe Miihia ni Aŋmɛ Pɛpɛɛpɛ

Barzilai sane lɛ tsɔɔ akɛ ehe miihia ni aŋmɛ pɛpɛɛpɛ. Yɛ gbɛ ko nɔ lɛ, esaaa akɛ wɔkpoɔ sɔɔmɔ hegbɛ ko ni wɔɔná loo ákɛ wɔsumɔŋ ni wɔshɛ nakai sɔɔmɔ hegbɛi lɛ ahe akɛni wɔmiisumɔ ni wɔhi shi yɛ dioofeemɔ mli loo wɔnuɔ he akɛ wɔnyɛŋ wɔtsu nakai sɔ̃ lɛ he nii lɛ hewɔ. Kɛ́ wɔkɛ wɔhe fɔ̃ Nyɔŋmɔ nɔ kɛha hewalɛwoo kɛ nilee lɛ ebaatsu wɔfãtɔɔi lɛ ahe nii eha wɔ.—Filipibii 4:13; Yakobo 4:17; 1 Petro 4:11.

Yɛ gbɛ kroko nɔ, esa akɛ wɔle wɔfãtɔɔi. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, ekolɛ Kristofonyo ko ji mɔ ko ni bɛ dekã kwraa kɛ Nyɔŋmɔjamɔ he nibii. Eyɔse akɛ sɔɔmɔ hegbɛi krokomɛi ni ebaakpɛlɛ nɔ lɛ baaha eku ehiɛ eshwie Ŋmalɛ naa sɔ̃i ni jwere enɔ akɛ eha eweku lɛ amɛmumɔŋ kɛ heloonaa hiamɔ nii lɛ anɔ. Yɛ shihilɛ ni tamɔ nɛkɛ mli lɛ, ani ebafeŋ nɔ ni tsɔɔ heshibaa kɛ hiɛshikamɔ ni eyɔɔ kɛ́ ekpoo hegbɛi krokomɛi ni akɛaaha lɛ yɛ nakai beaŋ lɛ nɔ?—Filipibii 4:5; 1 Timoteo 5:8.

Barzilai fee nɔkwɛmɔnɔ kpakpa yɛ enɛ gbɛfaŋ, ni wɔɔfee jogbaŋŋ ákɛ wɔɔkase lɛ. Eji nuu anɔkwafo, ekãalɔ, ejurɔfeelɔ kɛ heshibalɔ. Nɔ ni fe fɛɛ lɛ, Barzilai kpɛ eyiŋ akɛ ekɛ Nyɔŋmɔ nibii baaye klɛŋklɛŋ gbɛhe.—Mateo 6:33.

[Shikpɔŋ he mfoniri ni yɔɔ baafa 15]

(Kɛ́ ootao ona bɔ ni saji nɛɛ ji diɛŋtsɛ lɛ, no lɛ kwɛmɔ wolo lɛ mli)

Barzilai ni eye afii nyɔŋmai kpaanyɔ lɛ fã gbɛ ni yɔɔ tɔlɛ bɔni afee ni ebaye ebua David

GILEAD

Rogelim

Sukot

Mahanaim

Yordan Faa

Gilgal

Yeriko

Yerusalem

EFRAIM

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 13]

Mɛni hewɔ Barzilai kpoo David nibimɔ lɛ?