Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

‘Yehowa, Kaa Mi Okwɛ’

‘Yehowa, Kaa Mi Okwɛ’

‘Yehowa, Kaa Mi Okwɛ’

“YEHOWA ji mɔ ni kaa tsuii ekwɛɔ.” (Abɛi 17:3) Esa akɛ nakai wiemɔ lɛ awo wɔ fɛɛ hewalɛ waa. Mɛni hewɔ? Ejaakɛ, ákɛ mɔ ni tamɔɔɔ adesai ni kwɛɔ kponɔgbɛ nii lɛ, wɔŋwɛi Tsɛ lɛ ‘kwɛɔ tsui lɛ.’—1 Samuel 16:7.

Yɛ anɔkwale mli lɛ, wɔ diɛŋtsɛ po wɔnyɛɛɛ wɔtao wɔmli jogbaŋŋ ni wɔle nɔ ni yɔɔ wɔjwɛŋmɔŋ kɛ wɔtsuiiaŋ. Mɛni hewɔ? Ejaakɛ “[wɔ]tsui yɔɔ nɛɛ, eyi tɔ kɛ kutumpɔo fe nii fɛɛ, ni esane ehiii kwraa; namɔ aaanyɛ ale?” Kɛlɛ, Nyɔŋmɔ le enɛ, ejaakɛ ejaje akɛ: “Mi, Yehowa, mitaoɔ tsuiŋ, mikaa sabai mikwɛɔ.” (Yeremia 17:9, 10) Hɛɛ, Yehowa le nɔ ni yɔɔ “tsui”—ní wɔmligbɛ nibii ni kanyaa wɔ lɛ fata he—lɛ mli, ni ele “sabai,” ni ji wɔsusumɔi kɛ wɔhenumɔi lɛ hu.

Mɛni Hewɔ Akaa Wɔ?

Belɛ, ebɛ naakpɛɛ mɔ akɛ Maŋtsɛ David ni hi shi yɛ blema lɛ kɛɛ Nyɔŋmɔ akɛ: “Yehowa, taomɔ mimli ni oka mi okwɛ; tsuumɔ misabai kɛ mitsui he!” (Lala 26:2) Ani kpa ko kwraa bɛ David he yɛ nifeemɔ kɛ wiemɔ mli aahu akɛ, nɔ ko bɛ ni ebaashe he gbeyei kɛ́ Yehowa ka lɛ ekwɛ? Jeee nakai kwraa ji sane lɛ! David ji gbɔmɔ ni yeee emuu tamɔ wɔ nɔŋŋ, ni enyɛɛɛ ehi shi yɛ Nyɔŋmɔ mlai lɛ anaa kɛmɔ shi. Yɛ gbɔjɔmɔi ni David yɔɔ hewɔ lɛ, efee eshai ni yɔɔ hiɛdɔɔ, shi fɛɛ sɛɛ lɛ ekɛ ‘tsui ni eye emuu nyiɛ.’ (1 Maŋtsɛmɛi 9:4) Yɛ mɛɛ gbɛ nɔ? Kɛtsɔ kãmɔ nɔ ni ekpɛlɛ kɛ egbɛ́i ni ejaje lɛ nɔ. Ekɛ enɛ feemɔ tsɔɔ akɛ esumɔɔ Yehowa diɛŋtsɛ. Etuu ehe eha Nyɔŋmɔ kwraa.

Ni ŋmɛnɛ lɛ wɔ hu? Yehowa le akɛ wɔyeee emuu ni no hewɔ lɛ wɔbaanyɛ wɔtɔ̃ yɛ wiemɔ kɛ nifeemɔ mli. Shi kɛlɛ, ekɛ nyɛmɔ ni eyɔɔ ni ekɛleɔ wɔsɛɛ be mli saji lɛ tsuuu nii koni ekɛtsɔɔ bɔ ni wɔshihilɛ baaji aha. Ebɔ wɔ akɛ mɛi ni nyɛɔ amɛkpɛɔ amɛ diɛŋtsɛ amɛyiŋ, ni eŋmɛɔ wɔ gbɛ ni wɔkɛ heyeli ni wɔyɔɔ ni ji nikeenii ni ekɛduro wɔ lɛ atsu nii.

Kɛlɛ, bei komɛi lɛ, Yehowa kaa nɔ̃ gbɔmɔ ni wɔji yɛ mligbɛ ní wɔsusumɔi fata he lɛ ekwɛɔ yɛ gbɛ̀i komɛi anɔ. Ekolɛ ebaafee enɛ kɛtsɔ hegbɛi komɛi ní ebaaha wɔná koni wɔkɛjie nɔ ni yɔɔ wɔtsui mli lɛ kpo. Ebaanyɛ eŋmɛ gbɛ ni shihilɛi loo naagbai komɛi aba wɔnɔ koni ekɛjie wɔtsuiiaŋ susumɔi lɛ akpo. Enɛ haa wɔnáa hegbɛ ni wɔkɛtsɔɔ bɔ ni wɔtuu wɔhe wɔha Yehowa kɛ bɔ ni wɔyeɔ lɛ anɔkwa wɔhaa. Kaai ni tamɔ enɛɛmɛi ni Yehowa ŋmɛɔ gbɛ lɛ baanyɛ atsɔɔ bɔ ni wɔhemɔkɛyeli lɛ mli wa ha, kɛji akɛ ‘wɔhi kɛwula shi ni wɔye emuu, ni nɔ ko nɔ ko eshwɛɛɛ wɔ.’—Yakobo 1:2-4.

Hemɔkɛyeli He Kaa ko yɛ Blema

Hemɔkɛyelii kɛ susumɔi ahe kaai jeee nɔ̃ hee kɛha Yehowa tsuji. Susumɔ blematsɛ Abraham he okwɛ. “Nyɔŋmɔ ka Abraham.” (1 Mose 22:1) Beni aŋma wiemɔi nɛɛ, no mli lɛ aka hemɔkɛyeli ni Abraham yɔɔ yɛ Nyɔŋmɔ mli lɛ akwɛ momo. Afii komɛi ni tsɔ hiɛ lɛ mli lɛ, Yehowa fã Abraham akɛ ekɛ eweku lɛ ashi Ur ni ji maŋ ni yɔɔ nii babaoo lɛ mli kɛya shikpɔŋ ko ni eleee lɛ nɔ. (1 Mose 11:31; Bɔfoi lɛ Asaji 7:2-4) Abraham, ni ekolɛ eyɔɔ shĩa yɛ Ur lɛ, heee shĩa ko yɛ Kanaan shikpɔŋ lɛ nɔ he ni ehi fe afii babaoo lɛ. (Hebribii 11:9) Abraham ni hi shi akɛ mɔ ko ni fãa kɛjɛɔ he kome kɛyaa he kroko lɛ kɛ lɛ kɛ eweku lɛ wo oshara mli yɛ hɔmɔ ni baanyɛ aye amɛ, awuiyelɔi kɛ nɔyelɔi ni ji wɔŋjalɔi ní amɛbaanyɛ amɛkɛkpe yɛ akutsoŋ ni amɛyɔɔ lɛ hewɔ. Yɛ shihilɛi ní Abraham tsɔ mli lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, etsɔɔ akɛ hemɔkɛyeli ni ená lɛ mli wa waa.

Sɛɛ mli lɛ, Yehowa kɛ kaa ni mli wa ba Abraham nɔ. Ekɛɛ lɛ akɛ: “Agbɛnɛ ŋɔɔ obi Isak ni ji obi koome ni odɔɔ ehe lɛ, ni . . . okɛ lɛ ayashã shãa afɔle.” (1 Mose 22:2) Yɛ Abraham gbɛfaŋ lɛ, Isak jeee bi ko kɛkɛ. Eji Abraham kɛ eŋa Sara bi kome too. Isak ji bi ni awo shi yɛ ehe lɛ, ni ji Abraham hiɛnɔkamɔ pɛ, ni tsɔɔ akɛ ‘eseshi’ baahi Kanaan shikpɔŋ lɛ nɔ koni etsɔ jɔɔmɔ kɛha mɛi babaoo taakɛ Nyɔŋmɔ ewo shi yɛ he lɛ. Yɛ anɔkwale mli lɛ, Isak ji binuu ni Abraham kpaa gbɛ akɛ ebaafɔ ní Nyɔŋmɔ ha afɔ lɛ yɛ naakpɛɛ gbɛ nɔ lɛ!—1 Mose 15:2-4, 7.

Obaanyɛ ona bɔ ni ebaawa waa kɛha Abraham akɛ eeenu famɔ ní akɛha lɛ lɛ shishi jogbaŋŋ. Ani Yehowa baabi ni akɛ gbɔmɔ ashã afɔle aha lɛ? Mɛni hewɔ Yehowa baaha Abraham aná miishɛɛ akɛ efɔ bi yɛ egbɔlɛ beaŋ koni yɛ sɛɛ mli lɛ ebi lɛ ní ekɛ ebi nɛɛ nɔŋŋ asha afɔle eha lɛ lɛ? *

Eyɛ mli akɛ Abraham leee sanebimɔi nɛɛ ahetoo moŋ, shi ebo famɔ lɛ toi amrɔ nɔŋŋ. Ehé gbii etɛ dani eyashɛ gɔŋ ni atsɔɔ lɛ lɛ nɔ. Emã afɔleshaa latɛ yɛ jɛmɛ ni ekɛ lai shwie nɔ. Agbɛnɛ kaa be lɛ diɛŋtsɛ bashɛ. Beni Abraham kɔ kakla lɛ ni ebaagbe ebi nuu lɛ pɛ kɛkɛ ni Yehowa tsɔ ŋwɛibɔfo ko nɔ efã lɛ akɛ ekagbe lɛ, ni ekɛɛ lɛ akɛ: “Kpaako mina mile akɛ osheɔ Nyɔŋmɔ gbeyei, akɛni okamaaa mi obi kome too nɛɛ lɛ.” (1 Mose 22:3, 11, 12) Susumɔ bɔ ni Abraham ná miishɛɛ babaoo eha beni enu wiemɔi nɛɛ ahe okwɛ! Susumɔ ni Yehowa ná yɛ ehemɔkɛyeli lɛ he lɛ ja. (1 Mose 15:5, 6) Sɛɛ mli lɛ, Abraham kɛ too agbo ko shã afɔle yɛ Isak najiaŋ. Enɛ sɛɛ lɛ, Yehowa ma kpaŋmɔ lɛ he shiwoi ni kɔɔ Abraham seshi lɛ he lɛ nɔ mi. Shishinumɔ yɛ he akɛ abale Abraham akɛ Yehowa shieŋtsɛ.—1 Mose 22:13-18; Yakobo 2:21-23.

Wɔ Hu Akaa Wɔhemɔkɛyeli Akwɛɔ

Wɔ fɛɛ wɔle akɛ Nyɔŋmɔ tsuji ni yɔɔ ŋmɛnɛ lɛ nyɛŋ ajo kaa naa foi. Shi kɛlɛ, yɛ wɔgbɛfaŋ lɛ, ekolɛ kaa ni baaba wɔnɔ lɛ baajɛ nibii ni Yehowa ŋmɛɔ gbɛ ni eba lɛ moŋ fe nibii ni ekɛɔ wɔ akɛ wɔfee lɛ mli.

Bɔfo Paulo ŋma akɛ: “Mɛi fɛɛ hu ni taoɔ akɛ amɛaahi shi yɛ Nyɔŋmɔjamɔ naa yɛ Kristo Yesu mli lɛ, aaawa amɛyi.” (2 Timoteo 3:12) Yiwaai nɛɛ baanyɛ ajɛ mɛi ni wɔkɛyaa skul, nanemɛi, wekumɛi, akutsoŋbii, aloo mɛi ni hiɛ nɔyeli hegbɛi lɛ ni awie wɔhe amale wiemɔi atsɔɔ amɛ lɛ aŋɔɔ. Nɔ ni baanyɛ afata yiwaa nɛɛ he ji jɛmɔi kɛ mɔ yii kɛ agbɛnɛ hu Kristofonyo ko daaŋ ŋmaa ni aaaha ebɔ lɛ. Kɛfata he lɛ, Kristofoi kɛ naagbai ni nyɛɔ baa adesai fɛɛ anɔ, ni ji hela, nijiaŋwujee, kɛ jalɛsane ni ayeee lɛ hu kpeɔ. Enɛɛmɛi fɛɛ ji nibii ni kaa hemɔkɛyeli ni mɔ yɔɔ lɛ.

Bɔfo Petro gbala jwɛŋmɔ kɛba nibii kpakpai ni jɛɔ hemɔkɛyeli ni aka akwɛ mli kɛbaa lɛ nɔ, beni eŋma akɛ: “Nyɛyeɔ ŋkɔmɔ . . . yɛ kaai srɔtoi amli lɛ, koni ana nyɛhemɔkɛyeli salɛ lɛ akɛ ejara wa aahu fe shika ní fiteɔ ní aka yɛ la mli lɛ, kɛyaha yijiemɔ kɛ woo kɛ anunyam yɛ Yesu Kristo kpojiemɔ lɛ mli.” (1 Petro 1:6, 7) Hɛɛ, akɛ nibii ni jɛɔ kaai amli baa lɛ to shika tsuru ni akɛ la etsuu he lɛ he. Niiahetsuumɔ lɛ haa anaa nɔ ni ji muji lɛ kɛ nɔ ni ji shika kpakpa lɛ. Nɔ ko ni tamɔ nakai nɔŋŋ yaa nɔ yɛ wɔhemɔkɛyeli lɛ he kɛ́ wɔkɛ kaai kpe.

Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, amanehulu aloo adebɔɔ naa oshara ko baanyɛ ekɛ jaramɔ shihilɛi aba. Kɛlɛ, mɛi ni yɔɔ anɔkwa hemɔkɛyeli lɛ efeee yeyeeye fe nine. Yehowa wiemɔi nɛɛ shɛjeɔ amɛmii, nɔ ni kɛɔ akɛ: “Mishiŋo ni misaa mikwaŋo gbi ko gbi ko.” (Hebribii 13:5) Amɛyaa nɔ amɛkɛ Nyɔŋmɔjamɔ nifeemɔi yeɔ klɛŋklɛŋ gbɛhe, kɛ hekɛnɔfɔɔ akɛ Yehowa Nyɔŋmɔ baajɔɔ mɔdɛŋ ni amɛbɔɔ koni amɛná amɛhiamɔ nii diɛŋtsɛ lɛ anɔ. Amɛhemɔkɛyeli lɛ wajeɔ amɛ yɛ jaramɔ bei fɛɛ amli, ni ehaaa amɛfee yeyeeye fe nine koni no aha amɛshihilɛ lɛ mli awo wu.

Anɔkwale ni eji akɛ kaai baanyɛ aha wɔna hei ni wɔhemɔkɛyeli lɛ tɔɔ fã yɛ lɛ hu he baanyɛ aba sɛɛnamɔ aha wɔ kɛji akɛ wɔfee nɔ ni he hiaa ní baaha wɔtsu wɔfatɔɔi lɛ ahe nii lɛ. Ehi jogbaŋŋ ákɛ mɔ aaabi ehe akɛ: ‘Mɛɛ gbɛ nɔ matsɔ ni mawaje mihemɔkɛyeli lɛ? Ani ehe miihia ni maná be babaoo kɛkase Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ ni mikɛ sɔlemɔ ajwɛŋ nɔ? Ani miŋɔɔ hegbɛi fɛɛ koni mikɛ minanemɛi heyelilɔi lɛ aná gbɛjianɔi ni ato kɛha kpeeiyaa lɛ mli gbɛfaŋnɔ? Ani mikɛ mihe fɔ̃ɔ mi diɛŋtsɛ mihe nɔ yɛ be mli ni kulɛ esa akɛ matsĩ minaagbai lɛ atã yɛ sɔlemɔ mli maha Yehowa Nyɔŋmɔ?’ Kɛlɛ, saji ni wɔkɛpɛiɔ wɔhe nɛɛ ji shishijee nɔ ko kɛkɛ.

Kɛ́ mɔ aaawaje ehemɔkɛyeli ni eyɔɔ lɛ, no lɛ ebaabi ni mɔ lɛ aya ehiɛ yɛ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ kasemɔ mli ní ‘eshwe wiemɔ lɛ mli fufɔ krɔŋŋ lɛ.’ (1 Petro 2:2; Hebribii 5:12-14) Esa akɛ wɔbɔ mɔdɛŋ ní wɔfee tamɔ nuu ni lalatsɛ lɛ wie yɛ ehe akɛ: “Yehowa mla lɛ he emii shɛɔ yɛ, ni emla lɛ he nɔŋŋ ejwɛŋɔ shwane kɛ nyɔɔŋ!”—Lala 1:2.

Enɛ biɔ babaoo fe Biblia lɛ kanemɔ kɛkɛ. Ehe miihia ni wɔsusu nɔ ni Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ kɛɔ wɔ lɛ he ni wɔkɛ emli ŋaawoo lɛ atsu nii. (Yakobo 1:22-25) Kɛ́ wɔfee nakai lɛ, suɔmɔ ni wɔyɔɔ kɛha Nyɔŋmɔ lɛ mli baawa, wɔsɔlemɔi baafee nɔ ni yɔɔ tɛ̃ɛ ni jɛ tsuiŋ ni enɛ baaha hemɔkɛyeli ni wɔyɔɔ yɛ emli lɛ mli awa waa.

Sɛɛnamɔ ni Jɛɔ Hemɔkɛyeli ni Aka Akwɛ lɛ Mli Kɛbaa

Le ni wɔle akɛ hemɔkɛyeli he miihia waa bɔni afee ní wɔná Nyɔŋmɔ hiɛ duromɔ lɛ woɔ wɔhewalɛ waa koni wɔhemɔkɛyeli lɛ mli awa. Biblia lɛ kaiɔ wɔ akɛ: “Kɛ hemɔkɛyeli bɛ lɛ, anyɛŋ Nyɔŋmɔ hiɛ asa; ejaakɛ mɔ ni baa Nyɔŋmɔ ŋɔɔ lɛ, ja ehe eye akɛ eyɛ ni eji mɛi ni taoɔ esɛɛ gbɛ lɛ anyɔmɔwolɔ hu.” (Hebribii 11:6) No hewɔ lɛ, esa akɛ wɔnu he tamɔ bɔ ni nuu ni kpa Yesu fai lɛ nu he lɛ, mɔ ni wie akɛ: “Ye obua mihemɔkɛyeli ni mibɛ lɛ!”—Marko 9:24.

Wɔhemɔkɛyeli lɛ he kaai hu baanyɛ aye abua mɛi krokomɛi. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, kɛ́ Kristofonyo suɔlɔ ko gbo lɛ, hemɔkɛyeli ni mli wa ni eyɔɔ yɛ gbohiiashitee he shiwoo ni Nyɔŋmɔ kɛha lɛ mli lɛ wajeɔ lɛ. Eyeɔ awerɛho, shi kɛlɛ ‘eyeee ŋkɔmɔ tamɔ mɛi ni eshwɛ lɛ, mɛi ni bɛ nɔhiɛkamɔ ko lɛ.’ (1 Tesalonikabii 4:13, 14) Mɛi krokomɛi ni naa hemɔkɛyeli ni mli wa ni Kristofonyo ko yɔɔ lɛ baanyɛ ayɔse akɛ eyɛ nɔ ko ni jara wa diɛŋtsɛ. Ekolɛ enɛ baata amɛtsuiiaŋ koni amɛná hemɔkɛyeli ni tamɔ nakai nɔŋŋ, ni enɛ baatsirɛ amɛ koni amɛkase Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ ni asaŋ amɛbatsɔmɔ Yesu Kristo kaselɔi.

Yehowa le akɛ hemɔkɛyeli ni aka akwɛ lɛ he yɛ sɛɛnamɔ babaoo. Kɛfata he lɛ, hemɔkɛyeli lɛ he kaai haa wɔnaa kɛji akɛ wɔhemɔkɛyeli lɛ ji nɔ ni mli wa diɛŋtsɛ. Eyeɔ ebuaa wɔ koni wɔna hei ni wɔhemɔkɛyeli lɛ tɔɔ fã yɛ ni ehaa wɔnyɛɔ wɔtsuɔ fatɔɔi nɛɛ ahe nii. Yɛ naagbee lɛ, kɛ́ wɔnyɛ wɔdamɔ kaai anaa yɛ omanyeyeli mli lɛ ebaanyɛ eye ebua mɛi krokomɛi ni amɛhu amɛbatsɔmɔ Yesu kaselɔi. No hewɔ lɛ, eba akɛ wɔɔfee bɔ fɛɛ bɔ ni wɔɔnyɛ koni wɔná hemɔkɛyeli ni mli wa, ni ji hemɔkɛyeli ni kɛ́ aka akwɛ shii abɔ lɛ ebaanyɛ efee “yijiemɔ kɛ woo kɛ anunyam yɛ Yesu Kristo kpojiemɔ lɛ mli.”—1 Petro 1:7.

[Shishigbɛ niŋmaa]

^ kk. 11 Kɛ ootao ona nɔ ni Isak ni akɛshã “afɔle” lɛ feɔ he mfoniri lɛ, kwɛmɔ blɔfo Buu-Mɔɔ ni je kpo yɛ July 1, 1989, baafa 22 lɛ mli.

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 13]

Abraham nitsumɔi ni ekɛtsɔɔ akɛ eyɛ hemɔkɛyeli lɛ ha etsɔ Yehowa shieŋtsɛ

[Mfonirii ni yɔɔ baafa 15]

Kaai baanyɛ aha ana akɛ wɔhemɔkɛyeli lɛ ji nɔ ni mli wa diɛŋtsɛ

[He ni Mfoniri ni yɔɔ baafa 12 lɛ Jɛ]

From the Illustrated Edition of the Holy Scriptures, by Cassell, Petter, & Galpin