Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Haran Tsutsu Lɛ Anáaa Hiɛ Kwraa Yɛ Jɛi

Haran Tsutsu Lɛ Anáaa Hiɛ Kwraa Yɛ Jɛi

Haran Tsutsu Lɛ Anáaa Hiɛ Kwraa Yɛ Jɛi

KƐ́ ATSĨ Haran tã lɛ, wekuyitso anɔkwafo Abraham ji mɔ ni baa mɛi ni le Ŋmalɛ mli saji lɛ ajwɛŋmɔŋ amrɔ nɔŋŋ. Beni Abraham kɛ eŋa Sara kɛ agbɛnɛ hu etsɛ Tera kɛ ewɔfase Lot fã kɛjɛ Ur kɛyaa Kanaan shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ, amɛyahi Haran fioo. Abraham ná nii jogbaŋŋ yɛ jɛi. Beni etsɛ gbo lɛ, etsa gbɛfãa lɛ nɔ kɛtee shikpɔŋ ni anɔkwa Nyɔŋmɔ lɛ ewo he shi lɛ nɔ. (1 Mose 11:31, 32; 12:4, 5; Bɔf. 7:2-4) Sɛɛ mli lɛ, Abraham tsu etsulɔnukpa lɛ kɛtee Haran loo jɛi niiaŋ he ko koni eyatao ŋa ebaha Isak. Abraham nabi Yakob hu hi Haran afii abɔ.—1 Mose 24:1-4, 10; 27:42-45; 28:1, 2, 10.

Beni Ashur maŋtsɛ Sanherib kɛɛ Yuda maŋtsɛ Hezekia koni eŋmɛɛ ehe eha lɛ lɛ, no mli lɛ Haran fata “jeŋmaji” ni Ashur maŋtsɛ lɛ tsɔɔ akɛ Ashur maŋtsɛmɛi lɛ eye amɛnɔ kunim lɛ ahe. “Haran” ni maŋtsɛ lɛ tsĩ tã yɛ sane nɛɛ mli lɛ kɔɔɔ Haran maŋ lɛ pɛ he, shi moŋ ekɔɔ maji ni yɔɔ ehewɔŋ lɛ hu ahe. (2 Maŋ. 19:11, 12) Ezekiel gbalɛ lɛ tsɔɔ akɛ Haran ji maji titrii ni Tiro kɛ amɛ yeɔ jara lɛ ateŋ ekome, ni enɛ maa nɔ mi akɛ Haran ji maŋ ni ayeɔ jara jogbaŋŋ yɛ jɛi.—Ezek. 27:1, 2, 23.

Amrɔ nɛɛ Haran ji maŋ bibioo ko ní bɛŋkɛ Şanlıurfa, ni eyɛ Turkey bokagbɛ. Shi tsutsu ko lɛ, Haran ji maŋ ko ni anáaa hiɛ kwraa yɛ jɛmɛ. Haran ji maji fioo komɛi ni akɛ gbɛ́i ni akɛtsɛ amɛ yɛ Biblia lɛ mli lɛ tsɛ́ɔ amɛ lolo lɛ ateŋ ekome. Bɔ ni Ashurbii lɛ tsɛ́ɔ Haran ji Harranu, ni eshishi ji “Gbɛjegbɛ” loo “Gbɛnyiɛlɔi Agbɛjegbɛ,” ni enɛ tsɔɔ akɛ Haran kã gbɛjegbɛ ko ni he hiaa jogbaŋŋ ni jarayelɔi tsɔɔ nɔ kɛyayeɔ jara yɛ maji wuji anɔ lɛ he. Blema nibii ni aŋmala amɛnɔ nii ni ana yɛ Haran lɛ tsɔɔ akɛ, Babilon maŋtsɛ Nabonidus mami ji Sin gbatsu lɛ mli wɔyoonukpa kɛha Haran nyɔŋtsere nyɔŋmɔ lɛ. Abɔɔ amaniɛ akɛ Nabonidus ji mɔ ni saa ema gbatsu nɛɛ ekoŋŋ. No sɛɛ lɛ nɔyelii srɔtoi ba ni amɛho kɛtee, shi Haran tee nɔ ehi shi akɛ maŋ.

Ŋmɛnɛ lɛ, Haran jeee bɔ ni eji tsutsu ko lɛ kwraa dɔŋŋ. No mli lɛ, blema Haran ji maŋ ko ni etee hiɛ jogbaŋŋ ni mɛi gbala amɛjwɛŋmɔ kɛtee nɔ jogbaŋŋ, titri lɛ yɛ yinɔi komɛi amli. Shi ŋmɛnɛ lɛ, tsũi fioo komɛi ni awo amɛyiteŋ tamɔ gbɔtsui yɔɔ Haran. Agbɛnɛ hu, tsukoi ni haa anaa bɔ ni blemabii lɛ hi shi amɛha lɛ yɛ jɛi niiaŋ fɛɛ. Yɛ jeŋ hee ni Nyɔŋmɔ kɛbaaba lɛ mli lɛ, abaatee mɛi babaoo ni tsutsu ko lɛ amɛhi Haran—tamɔ Abraham, Sara kɛ Lot—lɛ ashi. Ekã shi faŋŋ akɛ, amɛbaagba wɔ Haran ni tsutsu ko lɛ anáaa hiɛ kwraa yɛ jɛmɛ lɛ he saji babaoo.

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 20]

Haran tsukoi

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 20]

Tsũi ni awo amɛyiteŋ tamɔ gbɔtsui

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 20]

Bɔ ni Haran yɔɔ ha ŋmɛnɛ