Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Mɛni Obi lɛ Baakɛɛ?

Mɛni Obi lɛ Baakɛɛ?

Mɛni Obi lɛ Baakɛɛ?

FƆLƆI: Yɛ January 15, 2010, Buu-Mɔɔ lɛ baafa 16-20 lɛ mli lɛ, wɔtsĩ ta akɛ esa akɛ nyɛkɛ nyɛbii lɛ afee shihilɛi ahe nɔkwɛmɔnii. Saji ni abaawie he nɛɛ baaye abua bo koni osaa obi fioo lɛ ni enyɛ edamɔ naagbai ni ekɛkpeɔ yɛ skul lɛ anaa. Obaanyɛ okɛ obii lɛ afee shihilɛi nɛɛ ahe nɔkwɛmɔnii beni nyɛfeɔ nyɛgbɛkɛ Weku Jamɔ lɛ.

GBEKƐBII ni ji Yehowa Odasefoi lɛ kɛ naagbai babaoo kpeɔ. Bei pii lɛ amɛnanemɛi skulbii lɛ biɔ amɛ nɔ hewɔ ni amɛkɛ amɛhe wooo nifeemɔi komɛi tamɔ aflaŋaaŋamɔ, fɔmɔ gbijurɔyelii, kɛ gbijurɔyeli nifeemɔi krokomɛi ni awoɔ skulbii hewalɛ ni amɛkɛ amɛhe awo mli lɛ amli lɛ. Kɛ́ abi obinuu loo obiyoo saji ni tamɔ nakai lɛ, te ebaaha hetoo eha tɛŋŋ?

Gbekɛbii komɛi ni amɛji Kristofoi lɛ kɛɔ kɛkɛ akɛ: “Minyɛŋ nakai mafee. Afeee nakai yɛ wɔjamɔ lɛ mli.” Gbekɛbii ni tamɔ nakai lɛ sa yijiemɔ akɛ amɛfeɔ shiŋŋ. Hetoo ni tamɔ nɛkɛ ni amɛkɛhaa lɛ baanyɛ aku mɛi lɛ anaa. Kɛlɛ, Biblia lɛ woɔ wɔ hewalɛ ní ‘wɔsaa wɔhe wɔto, koni wɔná hetoo wɔha mɔ fɛɛ mɔ ni biɔ wɔ’ wɔhemɔkɛyelii lɛ he saji lɛ. (1 Pet. 3:15) Enɛ baabi ni amɛfee babaoo fe kɛɛmɔ kɛkɛ ni amɛaakɛɛ akɛ: “Minyɛŋ nakai mafee.” Kɛ́ mɛi komɛi kɛ wɔ kpãaa gbee po lɛ, mɛi krokomɛi baasumɔ ni amɛle yiŋtoi ni yɔɔ shidaamɔ ni wɔkɔ lɛ sɛɛ.

Oblahii kɛ oblayei pii ni amɛji Odasefoi lɛ etsɔ woji tamɔ Kasemɔ Nii Kɛjɛ Tsɔɔlɔ Kpele lɛ Ŋɔɔ lɛ nɔ amɛgba amɛnanemɛi skulbii lɛ Biblia mli saji. Saji nɛɛ baanyɛ agbála nɔ hewɔ ni gbekɛbii ni amɛji Odasefoi lɛ kɛ amɛhe woɔ nibii komɛi afeemɔ mli, shi amɛkɛ amɛhe wooo nibii krokomɛi afeemɔ mli lɛ mli. Skulbii lɛ ekomɛi boɔ Biblia mli saji ni agbaa amɛ lɛ toi jogbaŋŋ, ni enɛ eha akɛ amɛteŋ mɛi babaoo ebɔi Biblia lɛ kasemɔ yɛ nɛkɛ gbɛ nɔ. Ekolɛ ebaawa kɛha skulbii komɛi akɛ amɛkɛ amɛjwɛŋmɔ baama Biblia mli saji ni agbaa amɛ lɛ nɔ kɛyashi naagbee. Biblia mli saji komɛi yɛ ni kɛ́ agbálaaa mli jogbaŋŋ lɛ, ebaawa kɛha skul gbekɛbii akɛ amɛaanu shishi. Beni Minhee, ni eye afii 11 lɛ naanyo ko fɔ̃ lɛ nine kɛha fɔmɔ gbijurɔ ko yeli lɛ, ekɛɛ enaanyo lɛ akɛ: “Biblia lɛ ekɛɛɛ akɛ wɔye fɔmɔ gbijurɔ. Agbe nuu ko ni atsɛɔ lɛ Yohane Baptisilɔ lɛ, ni awie ehe yɛ Biblia lɛ mli lɛ yɛ fɔmɔ gbijurɔyeli ko shishi.” Shi Minhee kaiɔ akɛ, etamɔ nɔ ni nakai enaanyo lɛ nuuu hetoo ni ekɛha lɛ lɛ shishi.

Bei komɛi lɛ, kɛ́ akɛ mfoniri loo sane ko ni yɔɔ wɔwoji lɛ eko mli lɛ tsɔɔ skulbii lɛ ekomɛi lɛ, eyeɔ ebua waa. Shi kɛ́ skul nɔkwɛlɔi lɛ kɛɛ amɛsumɔŋ ni mɔ ko kɛ enaanyo skulnyo kroko asusu jamɔ wolo ko he hu? Ani wɔbii lɛ baanyɛ aye odase ni mɔ̃ɔ shi kɛ́ amɛhiɛɛɛ wolo ko po? Mɛɛ gbɛ nɔ obaanyɛ oye obua obii lɛ koni amɛnyɛ amɛfã amɛhemɔkɛyeli lɛ he?

Okɛ Amɛ Afee Shihilɛi Ahe Nɔkwɛmɔnii

Kɛ́ nyɛfeɔ shihilɛi srɔtoi ahe nɔkwɛmɔnii yɛ shĩa, beni fɔlɔi feɔ tamɔ amɛji skulbii lɛ, eyeɔ ebuaa waa. Beni gbekɛbii lɛ bɔɔ mɔdɛŋ akɛ amɛbaafã amɛhemɔkɛyeli lɛ he lɛ, esa akɛ fɔlɔi lɛ ajie amɛyi, ni amɛtsɔɔ amɛ bɔ ni amɛaafee ní amɛnyɛ amɛtsɔɔ amɛshidaamɔ lɛ mli jogbaŋŋ, kɛ nɔ hewɔ ni nakai feemɔ he hiaa lɛ. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, tsɔɔmɔ amɛ wiemɔi ni kɛ́ amɛkɛtsu nii lɛ, skulbii krokomɛi ni ji amɛtipɛŋfoi lɛ baanu shishi. Joshua, ni eye afii nɛɛhu lɛ kɛɛ akɛ enanemɛi skulbii lɛ nuuu wiemɔi tamɔ “henilee” kɛ “anɔkwayeli” shishi. No hewɔ lɛ ekɛ wiemɔi ni amɛbaanu shishi tsu nii.—1 Kor. 14:9.

Skul gbekɛbii komɛi yɛ ni biɔ saji, shi kɛ́ hetoohamɔ lɛ yafee kakadaŋŋ lɛ ekolɛ amɛbaajie amɛjwɛŋmɔ yɛ nɔ ni awieɔ lɛ nɔ. Kɛ́ oblahii kɛ oblayei bibii ni amɛji Odasefoi lɛ ha amɛskulbii nɛɛ nu he akɛ amɛkɛ amɛ miigba sane beni amɛsusuɔ nii ahe lɛ, ekolɛ amɛbaaya nɔ amɛbo toi. Haneul, ni eye afii nyɔŋma lɛ kɛɛ akɛ, “Minanemɛi skulbii lɛ sumɔɔ ni agba sane, shi jeee ni agbála nibii amli aha amɛ.” Kɛ́ ootao okɛ mɔ ko agba sane lɛ, bi lɛ saji, koni no sɛɛ lɛ obo hetoi ni ekɛbaaha lɛ toi jogbaŋŋ.

Sanegbaa srɔtoi ni yɔɔ akrabatsa lɛ mli lɛ baatsɔɔ gbɛi anɔ ni gbekɛbii ni ji Kristofoi lɛ baanyɛ atsɔ ni amɛkɛ amɛnanemɛi skulbii lɛ asusu nii ahe. Ehe ehiaaa ni akase sanegbai nɛɛ awo yitsoŋ—esoro gbekɛ fɛɛ gbekɛ, ni anyɛŋ atsu shihilɛi srɔtoi ni amɛkɛkpeɔ lɛ fɛɛ he nii yɛ gbɛ kome nɔ. No hewɔ lɛ, esa akɛ gbekɛ ni ji Odasefonyo lɛ anu sane lɛ shishi, esusu bɔ ni ebaawie lɛ yɛ lɛ diɛŋtsɛ ewiemɔ mli lɛ he, ni ewie lɛ yɛ bɔ ni shihilɛ lɛ ji, kɛ skulnyo ni ekɛwieɔ lɛ nyɛmɔ naa. Kɛ́ oyɛ bii ní miiya skul lolo lɛ, bɔɔ mɔdɛŋ ni okɛ amɛ afee sanegbai nɛɛ ahe nɔkwɛmɔnii.

Biiatsɔsemɔ biɔ be kɛ mɔdɛŋbɔɔ. Esa akɛ fɔlɔi ni ji Kristofoi lɛ adũ Biblia mli shishitoo mlai amɛwo amɛbii lɛ amli, ni amɛye amɛbua amɛ koni amɛna akɛ sɛɛnamɔ yɛ he akɛ amɛaahi shi yɛ nakai shishitoo mlai lɛ anaa.—5 Mose 6:7; 2 Tim. 3:14.

Bɔɔ mɔdɛŋ ni okɛ obii lɛ afee sanegbaa srɔtoi ni yɔɔ akrabatsa lɛ mli lɛ ahe nɔkwɛmɔnii yɛ gbɛkɛ Weku Jamɔ ni nyɛbaafee lɛ shishi. Obaana akɛ ebaaye ebua obii lɛ waa. Ha ehi ojwɛŋmɔ mli akɛ yiŋtoo ni yɔɔ sɛɛ lɛ jeee ni akase bɔ ni hetoi lɛ yɔɔ lɛ awo yitsoŋ. Nyɛbaanyɛ nyɛfee shihilɛ ko he nɔkwɛmɔnɔ shii abɔ po, ni yɛ eko fɛɛ eko mli lɛ tsakemɔ nɔ ni obaawie lɛ hiɛ, ni okwɛ bɔ ni obii lɛ baatsu shihilɛ lɛ he nii amɛha. Beni amɛgbálaa yiŋtoo ni yɔɔ nibii ni amɛheɔ amɛyeɔ lɛ sɛɛ lɛ mli lɛ, ye obua amɛ ni amɛkɛ nilee kɛ hiɛshikamɔ atsu nii. Beni be shwieɔ mli lɛ, obaatsɔɔ obii lɛ bɔ ni amɛaafee ni amɛgbála nibii ni amɛheɔ amɛyeɔ lɛ mli amɛtsɔɔ amɛklasbii, mɛi krokomɛi ni amɛkɛkpeɔ, kɛ amɛtsɔɔlɔi fɛɛ.

[Akrabatsa/Mfonirii ni yɔɔ baafa 4, 5]

FƆMƆ GBIJURƆYELII

Mary: John, masumɔ ni mafɔ̃ bo nine kɛba mifɔmɔ gbijurɔyeli lɛ shishi.

John: Mary, oyiwaladɔŋŋ akɛ osusu mihe. Shi ofainɛ, mɛni hewɔ oyeɔ ofɔmɔ gbi lɛ?

Mary: Eji gbi krɛdɛɛ kɛha mi. Ani oyeee ofɔmɔ gbi?

John: Hɛɛ, miyeee mifɔmɔ gbi.

Mary: Mɛni hewɔ? Beni afɔ mi lɛ miwekumɛi lɛ ná miishɛɛ.

John: Mi hu nakai nɔŋŋ. Beni afɔ mi lɛ miwekumɛi lɛ ná miishɛɛ. Shi misusuuu akɛ no hewɔ lɛ esa akɛ maye mifɔmɔ gbi daa afi. Mɛi pii susuɔ akɛ amɛhe hiaa fe mɔ fɛɛ mɔ yɛ gbi ni amɛyeɔ amɛfɔmɔ gbi lɛ nɔ. Shi ani jeee Nyɔŋmɔ ji mɔ ni he hiaa fe mɔ fɛɛ mɔ? Agbɛnɛ hu lɛ ani esaaa akɛ wɔdaa lɛ shi gbi fɛɛ gbi akɛni lɛ eha wɔ wala lɛ hewɔ?

Mary: Hewɔ lɛ ootao otsɔɔ akɛ esaaa akɛ miyeɔ mifɔmɔ gbi?

John: Mary, no lɛ okome osane ni. Shi susumɔ enɛ he okwɛ. Eyɛ mli akɛ mɛi babaoo sumɔɔ ni ake amɛ nii yɛ amɛfɔmɔ gbii anɔ moŋ, shi Biblia lɛ kɛɔ akɛ miishɛɛ yɛ nɔhamɔ mli fe ehemɔ. Yɛ nɔ najiaŋ ni wɔɔgbala jwɛŋmɔ kɛba wɔnɔ yɛ wɔfɔmɔ gbii anɔ lɛ, ani efeŋ nɔ ni hi akɛ wɔɔda Nyɔŋmɔ shi, wɔsusu mɛi krokomɛi ahe, ní wɔfee amɛ ejurɔ?

Mary: Misusu ko he nakai dã. Hewɔ lɛ, ootao otsɔɔ akɛ ofɔlɔi ekeee bo nii kwraa?

John: Amɛkeɔ mi nii. Shi mifɔlɔi emɛɛɛ ni eshɛ mifɔmɔ gbi dã. Amɛkeɔ mi nii be fɛɛ be ni amɛsumɔɔ. Shi Mary, ani obaasumɔ ni ole bɔ ni fee ni abɔi fɔmɔ gbijurɔ yeli?

Mary: Ani obaanyɛ otsɔɔ mi?

John: Yoo, wɔ lɛ magba bo miishɛɛ sane ko ni kɔɔ fɔmɔ gbijurɔ ko ni aye yɛ blema lɛ he sane.

AFLAŊAAŊAMƆ

Gail: Claire, mɛni hewɔ oŋaaa aflaŋaa lɛ?

Claire: Oo Gail, eŋɔɔ mina waa akɛ obi mi nɛkɛ sane. Shi masumɔ mabi bo akɛ, mɛni hewɔ oŋaa aflaŋaa lɛ?

Gail: Mifeɔ nakai ejaakɛ misumɔɔ mijaku maŋ.

Claire: Gail, mile akɛ osumɔɔ omami. Shi bɛ oŋaaa lɛ tamɔ oŋaa aflaŋaa lɛ?

Gail: Eji anɔkwale. Shi ole, nɔ hewɔ ni miŋaa aflaŋaa lɛ ji akɛ miyɛ bulɛ kɛha lɛ. Ani obɛ bulɛ kɛha aflaŋaa lɛ?

Claire: Miyɛ bulɛ kɛha lɛ. Shi ani wɔŋaa mɔ fɛɛ mɔ, kɛ nɔ fɛɛ nɔ ni wɔyɔɔ bulɛ kɛha lɛ tamɔ aŋaa aflaŋaa lɛ?

Gail: Lɛɛlɛŋ, miyɛ bulɛ kɛha wɔtsɔɔlɔ lɛ, shi miŋaaa lɛ tamɔ miŋaa aflaŋaa lɛ. Hmm, efeɔ mi akɛ mileee yiŋtoo hewɔ ni miŋaa aflaŋaa lɛ.

Claire: Gail, mɛi babaoo susuɔ akɛ aflaŋaa lɛ feɔ amɛjakumaŋ lɛ he mfoniri. Aflaŋaa lɛ ní amɛŋaa lɛ tsɔɔ akɛ amɛbaafee nɔ fɛɛ nɔ ní amɛjakumaŋ lɛ baabi ni amɛfee lɛ. Shi mi lɛ minuuu he nakai. Minyɛŋ magbo maha mijakumaŋ lɛ, ejaakɛ Nyɔŋmɔ ji mɔ ni ha mi wala. Mikpɛ miyiŋ akɛ mikɛ miwala baaha lɛ. No hewɔ lɛ, eyɛ mli akɛ miyɛ bulɛ kɛha aflaŋaa lɛ moŋ, shi miŋaaa lɛ.

Gail: Oo minu shishi.

Claire: Gail, oyiwaladɔŋŋ akɛ obi mi sane nɛɛ. Kɛ́ oosumɔ ni ole nɔ hewɔ ni mikɛ mihe woɔ nibii komɛi afeemɔ mli, shi mikɛ mihe wooo nibii krokomɛi afeemɔ mli lɛ, obaanyɛ obi mi. Shi ole, Biblia lɛ kɛɔ akɛ be ko ní eho lɛ, Babilon maŋtsɛ ko fã ni mɛi akoto amaga ko. Mɛi komɛi kotooo amaga lɛ, eyɛ mli akɛ awo akpɔ akɛ mɛi ni efeee lɛ abaagbe amɛ moŋ.

Gail: Nakai? Mɛni ba amɛnɔ?

Claire: Makɛɛ bo kɛ́ wɔtee shwane hejɔɔmɔ lɛ.

SKUL OSHIKIFƆƆ

Mike: Tim, namɔ osusuɔ akɛ esa akɛ afɔ̃ oshiki aha lɛ akɛ wɔklas lɛ hiɛnyiɛlɔ?

Tim: Mifiii amɛteŋ mɔ ko mɔ ko sɛɛ.

Mike: Mɛni hewɔ?

Tim: Miyɛ hiɛnyiɛlɔ ko ni fe hiɛnyiɛlɔi fɛɛ. Ákɛ Kristofonyo lɛ, mitswa mifai shi akɛ manyiɛ Yesu sɛɛ akɛ mihiɛnyiɛlɔ. Hewɔ lɛ minyɛŋ mahala mɔ kroko akɛ mihiɛnyiɛlɔ. Shi, ani ole nɔ hewɔ ni misusuɔ akɛ Yesu ji Hiɛnyiɛlɔ ni fe fɛɛ lɛ?

Mike: Mileee, ni mitaooo male hu.

Tim: Yoo, be fɛɛ be ni obaasumɔ ní ole lɛ, maná he miishɛɛ akɛ magbála mli ma ha bo.

[Mfoniri]

“John, masumɔ ni mafɔ̃ bo nine kɛba mifɔmɔ gbijurɔyeli lɛ shishi”

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 3]

“Mɛni hewɔ oŋaaa aflaŋaa lɛ?”