Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Namɔ Ji Mɔ Ni He Hiaa Bo Fe Fɛɛ Yɛ Oshihilɛ Mli?

Namɔ Ji Mɔ Ni He Hiaa Bo Fe Fɛɛ Yɛ Oshihilɛ Mli?

Namɔ Ji Mɔ Ni He Hiaa Bo Fe Fɛɛ Yɛ Oshihilɛ Mli?

“Bo ji mɔ ni kwɔ fe fɛɛ yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ fɛɛ!”—LALA 83:19.

1, 2. Bɔni afee ni ahere wɔyiwala ákɛ aŋkroaŋkroi lɛ, mɛni hewɔ Nyɔŋmɔ gbɛ́i ni ji Yehowa lɛ ni wɔɔle lɛ kɛkɛ faaa lɛ?

EKOLƐ be klɛŋklɛŋ ni ona Nyɔŋmɔ gbɛ́i ni ji Yehowa lɛ ji beni akɛtsɔɔ bo yɛ Lala 83:19 lɛ. Ekolɛ beni okane wiemɔi ni yɔɔ ŋmalɛ nɛɛ mli akɛ: “Koni amɛná amɛle akɛ bo, ni okome too ogbɛi ji Yehowa lɛ, bo ji mɔ ni kwɔ fe fɛɛ yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ fɛɛ!” lɛ, onaa kpɛ ohe. Ŋwanejee ko bɛ he akɛ, kɛjɛ no nɔ kɛbaa nɛɛ, okɛ ŋmalɛ nɛɛ nɔŋŋ etsu nii kɛye obua mɛi krokomɛi ni amɛbale Yehowa wɔ-Nyɔŋmɔ ni yɔɔ suɔmɔ lɛ.—Rom. 10:12, 13.

2 Eyɛ mli akɛ ehe miihia ni mɛi ale Nyɔŋmɔ gbɛ́i ni ji Yehowa lɛ moŋ, shi no pɛ kɛkɛ faaa. Kadimɔ bɔ ni Lalatsɛ lɛ wie anɔkwa sane kroko hu ni he hiaa kɛha wɔyiwalaheremɔ lɛ akɛ: “Bo ji mɔ ni kwɔ fe fɛɛ yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ fɛɛ!” Hɛɛ, Yehowa ji Mɔ ni he hiaa fe fɛɛ yɛ jeŋ muu lɛ fɛɛ mli. Ákɛ nibii fɛɛ a-Bɔlɔ lɛ, eyɛ hegbɛ akɛ ekpaa gbɛ akɛ ebɔɔ nii fɛɛ baaba amɛhe shi kwraa amɛha lɛ. (Kpoj. 4:11) Belɛ, esa jogbaŋŋ akɛ wɔɔbi wɔhe akɛ, ‘Namɔ ji mɔ ni he hiaa mi fe fɛɛ yɛ mishihilɛ mli?’ Ehe miihia waa ni wɔteŋ mɔ fɛɛ mɔ asusu bɔ ni ebaaha sanebimɔ nɛɛ hetoo lɛ he!

Sane ni Atee lɛ Shi yɛ Eden Trom lɛ Mli

3, 4. Te fee tɛŋŋ ni Satan nyɛ elaka Hawa, ni mɛni jɛ mli kɛba?

3 Nɔ ni tee nɔ yɛ Eden trom lɛ mli lɛ haa bɔ ni sanebimɔ nɛɛ ji hiɛdɔɔ sane lɛ feɔ faŋŋ. Jɛmɛ ji he ni bɔfo atuatselɔ lɛ, ni sɛɛ mli lɛ abale lɛ akɛ Satan Abonsam lɛ laka klɛŋklɛŋ yoo ni ji Hawa lɛ ní ekɛ lɛ diɛŋtsɛ etaomɔ nii aye Yehowa kita akɛ amɛkaye tso pɔtɛɛ ko nɔ yibii lɛ hiɛ. (1 Mose 2:17; 2 Kor. 11:3) Hawa ha Satan laka lɛ ni ekɛ nakai feemɔ tsɔɔ akɛ ebuuu Yehowa nɔyeli lɛ. Hawa ebuuu Yehowa akɛ Mɔ ni he hiaa lɛ fe fɛɛ yɛ eshihilɛ mli. Shi te fee tɛŋŋ ni Satan nyɛ elaka Hawa lɛ?

4 Satan kɛ ŋaa gbɛi srɔtoi tsu nii yɛ ekɛ Hawa sanegbaa lɛ mli. (Nyɛkanea 1 Mose 3:1-5.) Klɛŋklɛŋ lɛ, Satan etsiii Nyɔŋmɔ gbɛ́i ni ji Yehowa lɛ tã. Ekɛɛ kɛkɛ akɛ, “Nyɔŋmɔ.” Mɔ ni ŋma Mose Klɛŋklɛŋ Wolo lɛ efeee enii tamɔ Satan, shi moŋ lɛ ekɛ Nyɔŋmɔ gbɛ́i ni ji Yehowa lɛ tsu nii yɛ yitso etɛ lɛ klɛŋklɛŋ kuku lɛ mli. Nɔ ni ji enyɔ lɛ, yɛ nɔ najiaŋ ni Satan baawie Nyɔŋmɔ “kita” lɛ he lɛ, Satan bi Hawa ní ekɛɛ lɛ nɔ ni Nyɔŋmɔ “kɛɛ.” (1 Mose 2:16) Ekolɛ, Satan tsɔ ŋaa gbɛ nɛɛ nɔ koni eha Hawa abu nakai kita lɛ akɛ ehe ehiaaa. Nɔ ni ji etɛ lɛ, eyɛ mli akɛ no mli lɛ, Hawa pɛ Satan kɛwieɔ lɛ moŋ, shi ekɛ wiemɔ ni ji ‘nyɛ’ tsu nii. Ekolɛ, efee nakai koni ekɛha Hawa anu he akɛ ehe hiaa waa, ní eyitsoŋ afuu—oookɛɛ Hawa ji lɛ Hawa lɛ kɛ ewu naawielɔ. Mɛni jɛ mli kɛba? Hawa ŋɔ efɔ̃ enɔ akɛ eeewie eha lɛ kɛ ewu, ni ekɛɛ onufu lɛ akɛ: ‘Trom lɛ mli tsei ayibii lɛ eko wɔyeɔ.’

5. (a) Mɛni Satan ha Hawa kɛ ejwɛŋmɔ tee nɔ? (b) Mɛni tso ni agu eyeli lɛ ni Hawa ye lɛ tsɔɔ?

5 Agbɛnɛ hu, Satan tsake anɔkwa saji komɛi ahiɛ. Ewiemɔ lɛ tsɔɔ akɛ Nyɔŋmɔ yeee jalɛsane akɛni Nyɔŋmɔ bi ni Adam kɛ Hawa ‘akaye trom lɛ mli tsei ayibii lɛ fɛɛ eko lɛ’ hewɔ. Kɛfata he lɛ, Satan ha Hawa fó lɛ pɛ enɔ̃ mli ni Hawa susu bɔ ni eeefee eha eshihilɛ ahi fe shihilɛ ni eyɔɔ mli momo lɛ he, ní ebatsɔ “tamɔ Nyɔŋmɔ.” Yɛ naagbee lɛ, eha Hawa kɛ ejwɛŋmɔ tee tso lɛ kɛ enɔ yibii lɛ nɔ moŋ fe ni ekɛ ejwɛŋmɔ aaama wekukpãa ni yɔɔ lɛ kɛ Mɔ ni ha lɛ nɔ fɛɛ nɔ lɛ teŋ lɛ nɔ. (Nyɛkanea 1 Mose 3:6.) Dɔlɛ sane ji akɛ, tso lɛ nɔ yibii lɛ ni Hawa ye lɛ tsɔɔ akɛ jeee Yehowa ji Mɔ ni he hiaa Hawa fe fɛɛ yɛ eshihilɛ mli.

Sane ni Atee lɛ Shi yɛ Hiob Beaŋ Lɛ

6. Mɛɛ gbɛ nɔ Satan wie eshi anɔkwa ni Hiob yeɔ lɛ, ni mɛɛ hegbɛ akɛha Hiob yɛ no hewɔ?

6 Afii ohai abɔ komɛi asɛɛ lɛ, nuu anɔkwafo Hiob ná hegbɛ ni ekɛtsɔɔ mɔ ni he hiaa lɛ fe fɛɛ yɛ eshihilɛ mli. Beni Yehowa kɛɛ Satan akɛ anɔkwafo ji Hiob lɛ, Satan ha hetoo akɛ: “Ani yaka Hiob sheɔ Nyɔŋmɔ gbeyei lɛ?” (Nyɛkanea Hiob 1:7-10.) Satan kpɛlɛ nɔ akɛ Hiob boɔ Nyɔŋmɔ toi. Shi ewie akɛ jeee yiŋtoo kpakpa hewɔ Hiob yeɔ anɔkwa lɛ. Efolɔ Hiob naa akɛ jeee suɔmɔ mli ejɛɔ esɔmɔɔ Yehowa lɛ, shi moŋ nibii ni ebaaná yɛ sɛɛ lɛ hewɔ esɔmɔɔ Yehowa lɛ. Hiob pɛ ji mɔ ni baanyɛ eha ana akɛ nɔ ni Satan wie lɛ jeee anɔkwale, ni aha Hiob hegbɛ hu ní efee nakai.

7, 8. Mɛɛ amanehului Hiob tsɔ mli, ni mɛni anɔkwa ni eye yɛ mli lɛ tsɔɔ?

7 Yehowa ŋmɛ gbɛ ni Satan kɛ amanehului ni eko nyiɛ eko sɛɛ ba Hiob nɔ. (Hiob 1:12-19) Beni Hiob shihilɛ tsake lɛ, te efee enii yɛ he eha tɛŋŋ? Abɔ wɔ amaniɛ akɛ, “efeee esha ko, ni asaŋ ekɛ sane gbonyo ko shwaaa Nyɔŋmɔ.” (Hiob 1:22) Shi enɛ haaa Satan amua enaa. Etee nɔ ewie akɛ: “Akɛ hewolo haa yɛ hewolo najiaŋ, ni nɔ fɛɛ nɔ ní mɔ ko yɔɔ lɛ eŋɔhaa yɛ ewala hewɔ!” * (Hiob 2:4) Satan wie akɛ kɛ́ Hiob diɛŋtsɛ na nɔ̃ lɛ, ebaakwa Yehowa akɛ Mɔ ni he hiaa lɛ fe fɛɛ yɛ eshihilɛ mli.

8 Hela gbonyo ko ha Hiob hewolo nɔ fite ni eŋa hu nyɛ enɔ ní ekwa Nyɔŋmɔ koni egbo. Sɛɛ mli lɛ, apasa miishɛjelɔi etɛ komɛi folɔ Hiob naa akɛ efee efɔŋ. (Hiob 2:11-13; 8:2-6; 22:2, 3) Shi yɛ Hiob amanehulu lɛ fɛɛ mli lɛ, ekpoo akɛ eeeŋmɛɛ enɔkwayeli lɛ he. (Nyɛkanea Hiob 2:9, 10.) Anɔkwa ni Hiob ye yɛ emanehulu lɛ fɛɛ mli lɛ tsɔɔ akɛ Yehowa ji Mɔ ni he hiaa lɛ fe fɛɛ yɛ eshihilɛ mli. Hiob tsɔɔ hu akɛ adesa ni yeee emuu baanyɛ afee bɔ fɛɛ bɔ ni eeenyɛ ni ekɛha ana akɛ Abonsam naafolɔmɔi lɛ jeee anɔkwale.—Nyɛkɛtoa Abɛi 27:11 lɛ he.

Hetoo ni Ja Kɛmɔ Shi ni Yesu Kɛha Lɛ

9. (a) Mɛɛ gbɛ nɔ Satan bɔ mɔdɛŋ akɛ ekɛ hɔmɔ ni yeɔ Yesu lɛ aka lɛ? (b) Te Yesu fee enii yɛ kaa nɛɛ he eha tɛŋŋ?

9 Beni abaptisi Yesu lɛ sɛɛ etsɛɛɛ nɔŋŋ lɛ, Satan bɔ mɔdɛŋ akɛ ebaalaka Yesu ni etiu pɛsɛmkunya shwelɛi asɛɛ moŋ fe ni eeeya nɔ eha Yehowa afee Mɔ ni he hiaa lɛ fe fɛɛ yɛ eshihilɛ mli. Abonsam tsɔ gbɛi etɛ nɔ eka Yesu. Klɛŋklɛŋ lɛ, ebɔ mɔdɛŋ akɛ ekɛ hɔmɔ ni yeɔ Yesu lɛ aka Yesu ní Yesu aha tɛi atsɔmɔ aboloo. (Mat. 4:2, 3) No mli lɛ, Yesu ehi ŋmaa gbii 40 ni ekã shi faŋŋ akɛ hɔmɔ miiye lɛ waa. No hewɔ lɛ, Abonsam wo Yesu hewalɛ ni ekɛ hewalɛ ni ekɛfeɔ naakpɛɛ nii lɛ atsu nii yɛ gbɛ ni ejaaa nɔ koni ekɛgbe ehɔmɔ lɛ. Te Yesu fee enii yɛ he eha tɛŋŋ? Yesu efeee enii tamɔ Hawa, ekɛ ejwɛŋmɔ tee Yehowa Wiemɔ lɛ nɔ, ni ekpoo naatsɔɔ lɛ amrɔ nɔŋŋ.—Nyɛkanea Mateo 4:4. *

10. Mɛni hewɔ Satan tswa Yesu mpoa ni etu kɛjɛ sɔlemɔwe lɛ yiteŋ shɔ̃shɔ̃ɔshɔ̃ lɛ nɔ lɛ?

10 Satan bɔ mɔdɛŋ hu koni elaka Yesu ni efee pɛsɛmkunya. Etswa Yesu mpoa ni etu kɛjɛ sɔlemɔwe lɛ yiteŋ shɔ̃shɔ̃ɔshɔ̃ lɛ nɔ. (Mat. 4:5, 6) Mɛni ji yiŋtoo ni yɔɔ Satan mpoatswaa lɛ sɛɛ? Satan kɛɛ akɛ kɛ́ Yesu ŋɔ ehe etswa shi ni epilaaa lɛ, no baatsɔɔ akɛ “Nyɔŋmɔ bi” ji Yesu. Ekã shi faŋŋ akɛ, Abonsam miisumɔ ni Yesu asusu bɔ ni mɛi naa lɛ Yesu lɛ amɛhaa lɛ he fe nine aahu akɛ ebaafee ohé. Satan le akɛ kɛ́ mɔ ko naa ehe fe nine ni esumɔɔɔ ni ehiɛ shwieɔ shi yɛ mɛi krokomɛi ahiɛ lɛ, no baanyɛ aha ekpɛlɛ mpoatswaa ni yɔɔ oshara nɔ. Satan tsake ŋmalɛ ko hiɛ, shi Yesu tsɔɔ akɛ enuɔ Yehowa Wiemɔ lɛ shishi jogbaŋŋ. (Nyɛkanea Mateo 4:7.) Akɛni Yesu kpoo nakai mpoatswaa lɛ hewɔ lɛ, ekɛ nakai feemɔ tsɔɔ ekoŋŋ akɛ Yehowa ji Mɔ ni he hiaa lɛ fe fɛɛ yɛ eshihilɛ mli.

11. Mɛni hewɔ Yesu kpoo jeŋ maŋtsɛyelihei lɛ fɛɛ ni Abonsam kɛɛ ekɛbaaha lɛ lɛ?

11 Satan fee nɔ ko ni baanyɛ aka Yesu waa, ekɛɛ Yesu akɛ ekɛ jeŋ maŋtsɛyelihei lɛ fɛɛ baaha lɛ. (Mat. 4:8, 9) Yesu kpoo nɔ ni Satan kɛfɔ̃ ehiɛ lɛ amrɔ nɔŋŋ. Yesu na akɛ kɛ́ efee nɔ ni Satan biɔ lɛ lɛ, no baatsɔɔ akɛ ekpoo Yehowa nɔyeli lɛ—hegbɛ ni Nyɔŋmɔ yɔɔ akɛ Mɔ ni Kwɔ Fe Fɛɛ lɛ. (Nyɛkanea Mateo 4:10.) Yɛ kaa lɛ eko fɛɛ eko mli lɛ, Yesu tsɛ́ ŋmalɛi ni Nyɔŋmɔ gbɛ́i ni ji Yehowa lɛ yɔɔ mli lɛ yisɛɛ ni ekɛha Satan hetoo.

12. Beni eshwɛ fioo ni Yesu baagbe eshikpɔŋ lɛ nɔ sɔɔmɔ nitsumɔ lɛ naa lɛ, mɛɛ yiŋ ko ni wa ehe bahia ni ekpɛ, ni mɛni wɔkaseɔ kɛjɛɔ bɔ ni efee enii yɛ yiŋkpɛɛ nɛɛ he lɛ mli?

12 Beni eshwɛ fioo ni Yesu baagbe eshikpɔŋ lɛ nɔ sɔɔmɔ nitsumɔ lɛ naa lɛ, ehe bahia ni ekpɛ yiŋ ko ni wa. Yɛ esɔɔmɔ nitsumɔ lɛ mli fɛɛ lɛ, eha ana akɛ eesumɔ ni ekɛ ewala ashã afɔle. (Mat. 20:17-19, 28; Luka 12:50; Yoh. 16:28) Shi Yesu le hu akɛ abaafolɔ enaa yɛ Yudafoi asaneyelihe lɛ, ni saneyelihe lɛ baabu lɛ fɔ akɛ musubɔlɔ ní agbe lɛ. Gbɛ ni ebaatsɔ nɔ egbo nɛɛ ha ehao waa. Esɔle akɛ: “Mitsɛ, kɛji aaaho lɛ, hã ni kpulu nɛɛ aho mihe aya.” Shi etsa nɔ akɛ: “Shi kɛlɛ jeee bɔ ni mi misumɔɔ, shi moŋ bɔ ni bo osumɔɔ.” (Mat. 26:39) Hɛɛ, anɔkwa ni Yesu ye kɛyashi egbele mli lɛ ha ana Mɔ ni he hiaa lɛ fe fɛɛ yɛ eshihilɛ mli lɛ faŋŋ!

Bɔ ni Wɔɔfee Wɔha Sanebimɔ lɛ Hetoo

13. Kɛbashi biɛ lɛ, mɛni wɔkase kɛjɛ Hawa, Hiob, kɛ Yesu Kristo nɔkwɛmɔnii lɛ amli?

13 Kɛbashi biɛ lɛ, mɛni wɔkase? Yɛ Hawa sane lɛ mli lɛ, wɔkase akɛ mɛi ni tiuɔ pɛsɛmkunya shwelɛi asɛɛ loo mɛi ni naa amɛhe fe nine lɛ tsɔɔ akɛ jeee Yehowa ji Mɔ ni he hiaa amɛ fe fɛɛ yɛ amɛshihilɛ mli. Nɔ ni tamɔɔɔ nakai lɛ, wɔkaseɔ yɛ anɔkwa ni Hiob ye lɛ mli akɛ adesai ni yeee emuu po baanyɛ aha ana akɛ amɛkɛ Yehowa yeɔ klɛŋklɛŋ gbɛhe kɛtsɔ anɔkwa ni amɛaaye yɛ amanehului amli—kɛ́ amɛnuuu nɔ hewɔ ni amɛnaa nɔ̃ lɛ shishi jogbaŋŋ po. (Yak. 5:11) Naagbee lɛ, Yesu nɔkwɛmɔnɔ lɛ tsɔɔ wɔ akɛ, esa akɛ wɔsumɔ akɛ wɔhiɛ aaashwie shi fe nɔ ni wɔɔsusu bɔ ni mɛi naa wɔ amɛhaa lɛ he fe nine. (Heb. 12:2) Shi te wɔɔfee tɛŋŋ wɔkɛ nikasemɔi nɛɛ atsu nii lɛ?

14, 15. Mɛɛ gbɛ nɔ bɔ ni Yesu fee enii eha yɛ kaa he lɛ yɔɔ srɔto yɛ bɔ ni Hawa fee enii eha yɛ kaa he lɛ, ni te wɔɔfee tɛŋŋ wɔkase Yesu? (Wiemɔ mfoniri ni yɔɔ baafa 18 lɛ he.)

14 Kaaha kai ha ohiɛ kpa Yehowa nɔ kɔkɔɔkɔ. Hawa ŋmɛ gbɛ ni kaa ni ekɛkpeɔ lɛ he ejwɛŋmɔ fɛɛ. Hawa na akɛ nakai tso lɛ nɔ yibii lɛ “hi ha yeli, ni efeɔ hiŋmɛii akɔnɔ, ni tso lɛ baa mɔ tsine, ni etsɔɔ mɔ nii.” (1 Mose 3:6) Bɔ ni Yesu fee enii eha yɛ kai etɛ ni ekɛkpe lɛ he lɛ yɛ srɔto kwraa yɛ bɔ ni Hawa fee enii eha lɛ he! Yɛ kaa lɛ eko fɛɛ eko mli lɛ, Yesu susu nii ahe kɛtee shɔŋŋ ni esusu nɔ ni baajɛ enifeemɔi amli kɛba lɛ he. Ekɛ ehe fɔ̃ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ nɔ, ni ekɛ Nyɔŋmɔ gbɛ́i ni ji Yehowa lɛ hu tsu nii.

15 Kɛ́ wɔkɛ shihilɛi ni baanyɛ aha wɔfee nibii ni esaaa Yehowa hiɛ kpe lɛ, mɛni nɔ wɔkɛ wɔjwɛŋmɔ maa? Babaoo ni wɔkɛ wɔjwɛŋmɔ maa kaa lɛ nɔ lɛ, babaoo ni wɔnuɔ he akɛ wɔfee nɔ ni esaaa. (Yak. 1:14, 15) Esa akɛ wɔfã shwelɛ fɔŋ ni wɔná lɛ shishi amrɔ nɔŋŋ, kɛ́ nakai feemɔ po baabi ni wɔfee tsakemɔ wulu ko, oookɛɛ wɔmiifo wɔgbɔmɔtso lɛ he nii lɛ eko wɔshɛ wɔfɔ. (Mat. 5:29, 30) Taakɛ Yesu fee lɛ, esa akɛ wɔsusu nɔ ni baajɛ wɔnifeemɔi amli kɛba lɛ ahe—bɔ ni ebaasa wekukpãa ni yɔɔ wɔ kɛ Yehowa teŋ lɛ he. Esa akɛ wɔkai nɔ ni e-Wiemɔ ni ji Biblia lɛ kɛɔ lɛ. Nɛkɛ gbɛ nɔ pɛ wɔbaanyɛ wɔtsɔ wɔtsɔɔ akɛ Yehowa ji Mɔ ni he hiaa wɔ fe fɛɛ yɛ wɔshihilɛ mli.

16-18. (a) Mɛni baanyɛ aha wɔtsuii akumɔ? (b) Mɛni baaye abua wɔ koni wɔnyɛ wɔdamɔ jaramɔ shihilɛi anaa?

16 Kaaha jaramɔ shihilɛi ni okɛkpeɔ lɛ ha omli fu Yehowa kɔkɔɔkɔ. (Abɛi 19:3) Beni wɔbɛŋkɛɔ jeŋ fɔŋ nɛɛ naagbee lɛ kpaakpa lɛ, Yehowa webii lɛ ateŋ mɛi babaoo kɛ osharai kɛ jaramɔ shihilɛi miikpe. Wɔkpaaa gbɛ akɛ abaabu wɔhe yɛ naakpɛɛ gbɛ nɔ yɛ be ni wɔyɔɔ mli nɛɛ mli. Fɛɛ sɛɛ lɛ, taakɛ eba lɛ yɛ Hiob gbɛfaŋ lɛ, ekolɛ kɛ́ wɔsuɔlɔ ko gbo loo wɔkɛ naagbai kpe lɛ wɔtsuii baanyɛ akumɔ.

17 Hiob eyanuuu nɔ̃ hewɔ ni Yehowa ŋmɛ gbɛ ni nibii komɛi ba lɛ shishi, ni bei komɛi lɛ ekolɛ wɔ hu wɔnuuu nɔ̃ hewɔ ni nibii fɔji baa lɛ shishi. Ekolɛ wɔnu akɛ shikpɔŋhosomɔ ko tamɔ nɔ ni ba yɛ Haiti lɛ nɛkɛ loo adebɔɔ naa oshara kroko eha nyɛmimɛi anɔkwafo komɛi egboi. Aloo ekolɛ wɔle emuuyeli mlihiɛlɔ ko ni aye lɛ awui loo egbo yɛ oshara ko ni yɔɔ gbeyei waa ni tsɔne ko yaná lɛ mli. Aloo ekolɛ wɔ diɛŋtsɛ po wɔkɛ jaramɔ shihilɛi komɛi miikpe loo wɔmiisusu akɛ sane ko ni akɛye wɔ lɛ ejaaa. Ekolɛ wɔtsuii ni ekumɔ lɛ baaha wɔshwie wɔyiŋ akɛ: ‘Mɛɛba, Yehowa. Mɛɛba enɛ bagbale mi? Mɛɛ esha mifee?’ (Hab. 1:2, 3) Mɛni baaye abua wɔ koni wɔnyɛ wɔdamɔ shihilɛi ni tamɔ nakai anaa?

18 Esa akɛ wɔkwɛ jogbaŋŋ ni wɔkamu sane naa akɛ shihilɛi ni wɔkɛkpeɔ lɛ tsɔɔ akɛ Yehowa ekpɛlɛɛɛ wɔnɔ. Yesu ma anɔkwa sane nɛɛ nɔ mi beni ewieɔ osharai enyɔ komɛi ni ba yɛ ebeaŋ lɛ he lɛ. (Nyɛkanea Luka 13:1-5.) Osharai babaoo ni baa lɛ jɛ “be kɛ nibii ni akpaaa gbɛ” ni ninaa wɔ lɛ. (Jaj. 9:11, NW) Ekɔɔɔ he eko nɔ̃ hewɔ ni wɔnaa nɔ̃ lɛ, kɛ́ wɔkɛ wɔjwɛŋmɔ tee “miishɛjemɔ fɛɛ Nyɔŋmɔ lɛ” nɔ lɛ, wɔbaanyɛ wɔdamɔ naa. Ebaaha wɔ hewalɛ ni baaha wɔnyɛ wɔya nɔ wɔye anɔkwa.—2 Kor. 1:3-6.

19, 20. Mɛni ye bua Yesu ni enyɛ edamɔ shihilɛi ni yɔɔ hiɛgbele anaa, ni mɛni baanyɛ aye abua wɔ ni wɔ hu wɔfee nakai?

19 Kaaha bɔ ni onaa ohe ohaa loo gbeyei ni osheɔ akɛ ohiɛ baashwie shi lɛ he ojwɛŋmɔ fɛɛ kɔkɔɔkɔ. Heshibaa ni Yesu yɔɔ lɛ ha enyɛ “ejie” wala ni eyɔɔ yɛ ŋwɛi lɛ ‘yɛ ehe efɔ̃ shi, ni eŋɔ tsulɔ su efɔ̃ enɔ.’ (Fil. 2:5-8) Akɛni ekɛ ehiɛ fɔ̃ Yehowa nɔ hewɔ lɛ, enyɛ edamɔ shihilɛi babaoo ni yɔɔ hiɛgbele anaa. (1 Pet. 2:23, 24) Nɔ ni Yesu fee lɛ tsɔɔ akɛ ekɛ Yehowa suɔmɔnaa nii yeɔ klɛŋklɛŋ gbɛhe, ni enɛ ha awo enɔ gojoo. (Fil. 2:9) Yesu wo ekaselɔi lɛ hewalɛ ni amɛkɔ gbɛ ni ekɔ lɛ nɔŋŋ.—Mat. 23:11, 12; Luka 9:26.

20 Bei komɛi lɛ, wɔhemɔkɛyeli lɛ he kai ni wɔkɛkpeɔ lɛ ekomɛi baanyɛ afee nɔ ni yɔɔ hiɛgbele. Fɛɛ sɛɛ lɛ, esa akɛ wɔná nɔmimaa tamɔ bɔ ni bɔfo Paulo ná nɔmimaa ni ekɛɛ akɛ: “No hewɔ nɔŋŋ mináa amanehului nɛɛ, shi kɛlɛ mihiɛ gbooo; ejaakɛ mile mɔ ni mihe miye lɛ, ni miyɛ hewalɛ yɛ nɔ akɛ eeenyɛ nii ni eto eha mi lɛ ahe ebu kɛyashi nakai gbi lɛ nɔ.”—2 Tim. 1:12.

21. Yɛ bɔ ni pɛsɛmkunya su ehe shi yɛ je lɛ mli lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, mɛni otswa ofai shi akɛ obaafee?

21 Biblia lɛ egba akɛ “gbɔmɛi aaatsɔmɔ hesuɔlɔi” yɛ wɔbei nɛɛ amli. (2 Tim. 3:2) Ebɛ naakpɛɛ mɔ akɛ mɛi ni foɔ amɛ pɛ amɛnɔ mli ebɔle wɔ. Ekaba kɔkɔɔkɔ akɛ pɛsɛmkunya su nɛɛ aaaná wɔnɔ hewalɛ yɛ gbɛ ko nɔ! Moŋ lɛ, kɛ́ wɔkɛ kaa miikpe jio, wɔyɛ jaramɔ shihilɛi amli jio, loo aabɔ mɔdɛŋ ni ashwie wɔhiɛ shi jio lɛ, nyɛhaa wɔteŋ mɔ fɛɛ mɔ atswaa efai shi akɛ ebaaha ana akɛ Yehowa ji Mɔ ni he hiaa lɛ fe fɛɛ yɛ eshihilɛ mli lɛɛlɛŋ!

[Shishigbɛ niŋmai]

^ kk. 7 Biblia he nilelɔi komɛi susuɔ akɛ wiemɔ ni ji akɛ “hewolo haa yɛ hewolo najiaŋ” lɛ baanyɛ atsɔɔ akɛ, Hiob baajɛ pɛsɛmkunya mli eŋmɛ gbɛ ni ebii kɛ ekooloi aheloo loo awala aŋmɛɛ amɛ, kɛ́ no baaha lɛ Hiob lɛ nine ashɛ lɛ diɛŋtsɛ eheloo loo ewala nɔ. Mɛi krokomɛi hu susuɔ akɛ wiemɔ ni ji akɛ “hewolo haa yɛ hewolo najiaŋ” lɛ tsɔɔ akɛ mɔ ko baasumɔ ni ehewolo lɛ eko aŋmɛɛ lɛ kɛ́ no baaha ehi wala mli. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, kɛ́ ayaatswa mɔ ko yitso nɔ̃ lɛ, ekolɛ mɔ lɛ kɛ enine baasa naa ní enine he pɛ akpɔ koni ekɛbaa ewala yi. Bɔ fɛɛ bɔ ni agwaseaŋ wiemɔ nɛɛ shishi tsɔɔ lɛ, ekã shi faŋŋ akɛ etsɔɔ akɛ Hiob baasumɔ ni nɔ fɛɛ nɔ aŋmɛɛ lɛ kɛ́ nakai feemɔ baaha eya nɔ ehi wala mli.

^ kk. 9 Wiemɔ diɛŋtsɛ ni Yesu kɛtsu nii ni atsɔɔ shishi akɛ “Nyɔŋmɔ” yɛ Mateo 4:4 lɛ kɛ “Nuŋtsɔ” yɛ Mateo 4:7, 10 lɛ ji “Yehowa.”

Mɛni Wɔbaanyɛ Wɔkase Kɛjɛ . . .

• gbɛ ni Satan tsɔ nɔ elaka Hawa lɛ mli?

• bɔ ni Hiob fee enii yɛ amanehului ni ekɛkpe lɛ he lɛ mli?

• nɔ ni Yesu gbala ejwɛŋmɔ kɛtee nɔ titri lɛ mli?

[Nikasemɔ lɛ he Sanebimɔi]

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 17]

Hawa kpoo akɛ ekɛ ejwɛŋmɔ aaama wekukpãa ni yɔɔ ekɛ Yehowa teŋ lɛ nɔ

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 18]

Yesu kpoo kai ni Satan kɛba enɔ lɛ, ni ekɛ ejwɛŋmɔ tee Yehowa suɔmɔnaa nii ni ebaafee lɛ nɔ

[Mfonirii ni yɔɔ baafa 20]

Aashiɛ yɛ bui amli yɛ Haiti shikpɔŋhosomɔ lɛ sɛɛ

Kɛ́ wɔkɛ jaramɔ shihilɛi miikpe lɛ, wɔbaanyɛ wɔkɛ wɔjwɛŋmɔ aya “miishɛjemɔ fɛɛ Nyɔŋmɔ lɛ” nɔ