Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Okɛ Mɔ Fɛɛ Mɔ Aye Jogbaŋŋ yɛ Shiɛmɔ Nitsumɔ lɛ Mli

Okɛ Mɔ Fɛɛ Mɔ Aye Jogbaŋŋ yɛ Shiɛmɔ Nitsumɔ lɛ Mli

“Nɔ fɛɛ nɔ ni nyɛtaoɔ akɛ mɛi aŋɔfee nyɛ lɛ, nyɛ hu nyɛfea amɛ nakai nɔŋŋ.”MAT. 7:12.

1. Ani bɔ ni wɔkɛ mɛi yeɔ yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli lɛ baanyɛ aná amɛnɔ hewalɛ? Okɛ enɛ he nɔkwɛmɔnɔ ahã. (Kwɛmɔ mfoniri ni yɔɔ nikasemɔ lɛ shishijee lɛ.)

BE KO lɛ, nyɛmi nuu ko kɛ eŋa miishiɛ yɛ Fiji kɛmiifɔ̃ mɛi nine kɛhã Kristo gbele lɛ Kaimɔ lɛ. Amɛkɛ yoo ko miigba sane yɛ eshĩa lɛ hiɛ nɔŋŋ ni nugbɔ bɔi nɛmɔ. Nyɛmi nuu lɛ kɛ eŋa lɛ kɛ akataŋwiai ni amɛhiɛ lɛ ekome hã yoo lɛ, ni amɛ hu amɛhiɛ ekome. Gbalashihilɛ mli bii nɛɛ ná miishɛɛ waa be ni yoo lɛ ba Kaimɔ lɛ. Sɛɛ mli lɛ, yoo lɛ kɛɛ amɛ akɛ, ekaiii nɔ ni amɛkɛ lɛ gba lɛ tsɔ moŋ, shi nɔ ni ekaiɔ waa ji bɔ ni amɛkɛ lɛ ye hã lɛ, ni no hewɔ eba Kaimɔ lɛ. Gbalashihilɛ mli bii nɛɛ kɛ ŋaa ni Yesu wo yɛ bɔ ni esa akɛ wɔkɛ mɛi aye ahã lɛ he lɛ tsu nii.

2. Mɛɛ ŋaa Yesu wo yɛ bɔ ni esa akɛ wɔkɛ mɛi aye ahã lɛ he? Ni te wɔɔfee tɛŋŋ wɔkɛtsu nii lɛ?

2 Mɛɛ ŋaa Yesu wo? Ekɛɛ akɛ: “Nɔ fɛɛ nɔ ni nyɛtaoɔ akɛ mɛi aŋɔfee nyɛ lɛ, nyɛ hu nyɛfea amɛ nakai nɔŋŋ.” (Mat. 7:12) Te wɔɔfee tɛŋŋ wɔkɛ ŋaawoo nɛɛ atsu nii lɛ? Klɛŋklɛŋ lɛ, esa akɛ wɔbi wɔhe akɛ, ‘Kɛ́ mi ji mɔ lɛ, te masumɔ ni akɛ mi aye ahã tɛŋŋ?’ Nɔ ni ji enyɔ lɛ, bɔɔ mɔdɛŋ ni okɛ mɔ lɛ aye yɛ gbɛ ni kulɛ obaasumɔ ni akɛ bo aye lɛ nɔ.1 Kor. 10:24.

3, 4. (a) Tsɔɔmɔ nɔ hewɔ ni ŋaa ni Yesu wo lɛ kɔɔɔ bɔ ni wɔkɛ wɔnyɛmimɛi héyelilɔi lɛ pɛ yeɔ hãa lɛ he lɛ. (b) Mɛni he wɔbaasusu yɛ nikasemɔ nɛɛ mli?

 3 Bei pii lɛ, wɔkɛ Yesu ŋaawoo nɛɛ tsuɔ nii kɛ́ wɔkɛ nyɛmimɛi ni yɔɔ asafo lɛ mli lɛ miishara. Shi jeee mɛi ni kɛ wɔ yɔɔ hemɔkɛyeli lɛ mli lɛ pɛ Yesu taoɔ akɛ wɔkɛye yɛ gbɛ nɛɛ nɔ. Be ni Yesu wo ŋaa nɛɛ, no mli lɛ, eewie bɔ ni esa akɛ wɔkɛ adesai fɛɛ, ni wɔhenyɛlɔi po fata he lɛ, aye ahã lɛ he. (Nyɛkanea Luka 6:27, 28, 31, 35.) Kɛ́ esa akɛ wɔkɛ ŋaawoo nɛɛ atsu nii yɛ bɔ ni wɔkɛ wɔhenyɛlɔi po yeɔ hãa lɛ mli lɛ, enyiɛ nɔŋŋ esaaa akɛ wɔkɛtsuɔ nii be ni wɔyeɔ mɛi odase, mɛi ni amɛteŋ mɛi komɛi po “hiɛ su kpakpa ni baanyɛ ahã amɛná naanɔ wala lɛ”?Bɔf. 13:48, NW.

4 Amrɔ nɛɛ, wɔbaasusu sanebimɔi ejwɛ komɛi ni esa akɛ wɔhã ehi wɔjwɛŋmɔŋ be fɛɛ be ni wɔbaaya shiɛmɔ lɛ ahe. Nomɛi ji: Namɛi mikɛyaagba sane? Nɛgbɛ mikɛ mɛi lɛ yaagba sane lɛ yɛ? Mɛɛ be ebaahi waa akɛ miya mɛi lɛ aŋɔɔ? Te esa akɛ mije sane lɛ shishi mihã tɛŋŋ? Sanebimɔi nɛɛ baaye abua wɔ ni wɔna bɔ ni mɛi ni wɔshiɛɔ wɔhãa lɛ baasumɔ ni akɛ amɛ aye ahã, kɛ gbɛ ni hi fe fɛɛ ni wɔɔtsɔ nɔ wɔkɛ amɛteŋ mɔ fɛɛ mɔ agba sane.1 Kor. 9:19-23.

NAMƐI MIKƐYAAGBA SANE?

5. Mɛɛ saji wɔbaanyɛ wɔbi wɔhe?

5 Esoro mɔ fɛɛ mɔ ni wɔkɛkpeɔ yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli. Mɔ fɛɛ mɔ kɛ he ni ejɛ, kɛ naagbai ni ekɛkpeɔ. (2 Kron. 6:29) Kɛ́ ootao okɛ mɔ ko agba sane lɛ, bi ohe akɛ: ‘Mi ji mɔ nɛɛ kulɛ, te masumɔ ni ena mi ehã tɛŋŋ? Ani kulɛ masumɔ akɛ ekojo mi yɛ ejwɛŋmɔŋ dani ele nɔ gbɔmɔ ni miji? Aloo kulɛ masumɔ ni ele mɔ tuuntu ni miji dã?’ Kɛ́ wɔsusu sanebimɔi ni tamɔ nɛkɛ lɛ ahe lɛ, ebaahã wɔkɛ mɔ fɛɛ mɔ ni wɔkɛkpeɔ lɛ aye yɛ bɔ ni mɔ lɛ ji lɛ naa.

6, 7. Kɛ́ wɔkɛ mɔ ko ni etamɔ nɔ ni emli efu loo ebuuu mɔ kpe yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli lɛ, te esa akɛ wɔkɛ lɛ aye ahã tɛŋŋ?

6 Mɔ ko mɔ ko sumɔɔɔ akɛ abuɔ lɛ gbɔmɔ gbonyo. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, Kristofoi bɔɔ mɔdɛŋ akɛ amɛkɛ ŋaa ni Biblia lɛ woɔ akɛ, ‘wɔhã wɔwiemɔ he aba nyam’ lɛ atsu nii. (Kol. 4:6) Shi akɛni wɔyeee emuu hewɔ lɛ, bei komɛi lɛ wɔwieɔ nibii komɛi, ni sɛɛ mli lɛ wɔshwaa wɔhe. (Yak. 3:2) Kɛ́ wɔkɛ mɔ ko wie bɔ ni esaaa, ekolɛ akɛni nɔ ko miihao wɔ lɛ hewɔ lɛ, ani wɔbaasumɔ ni mɔ lɛ ana wɔ akɛ mɔ ko ni ebuuu mɔ loo mɔ ko ni wieɔ ni ejwɛŋŋ he? Dabi, moŋ lɛ, wɔbaasumɔ ni mɔ lɛ anu wɔ shishi. Ani esaaa akɛ wɔ hu wɔnuɔ mɛi krokomɛi shishi?

7 Kɛ́ wɔkɛ mɔ ko ni etamɔ nɔ ni emli efu loo ebuuu mɔ kpe yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli lɛ, ani wɔbaabɔ mɔdɛŋ wɔnu lɛ shishi? Ani ekolɛ naagba ko ni ekɛkpeɔ yɛ enitsumɔhe loo skul lɛ hewɔ efee nakai lɛ? Ani eeye hela ko ni naa wa? Bei pii lɛ, mɛi ni hereee Odasefoi lɛ hiɛmɛɛ yɛ shishijee mli lɛ boɔ sane kpakpa lɛ toi sɛɛ mli, kɛ́ akɛ amɛ ye yɛ mlihilɛ kɛ bulɛ mli.Abɛi 15:1; 1 Pet. 3:15.

8. Mɛni hewɔ esa akɛ wɔshiɛ Maŋtsɛyeli lɛ he sane lɛ wɔhã “mɛi fɛɛ” lɛ?

8 Wɔshiɛɔ wɔhãa gbɔmɛi srɔtoisrɔtoi. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, yɛ afii fioo komɛi ni eho nɛ lɛ amli lɛ, niiashikpamɔi ni fe 60 eje kpo yɛ Buu-Mɔɔ lɛ mli sane ni yitso ji, “Biblia lɛ Tsakeɔ Mɛi” lɛ mli. Awie mɛi ni tsutsu ko lɛ amɛji julɔi, dãatɔlɔi, ojotswalɔi, loo mɛi ni kɛ tsofai tsuɔ nii yɛ gbɛ ni ejaaa nɔ lɛ aniiashikpamɔi ahe yɛ saji nɛɛ amli. Kulɛ amɛteŋ mɛi komɛi hu ji maŋkwralɔi, jamɔŋ hiɛnyiɛlɔi, loo mɛi ni amɛheloonaa nitsumɔ ehe amɛjwɛŋmɔ fɛɛ. Amɛteŋ mɛi komɛi hu kɛ amɛhe wo jeŋba sha mli. Kɛ̃lɛ, amɛ fɛɛ amɛnu sane kpakpa lɛ, amɛhã akɛ amɛ kase Biblia lɛ, amɛfee tsakemɔi yɛ amɛshihilɛ mli, ni amɛba anɔkwale lɛ mli. No hewɔ lɛ,  esaaa ni wɔsusuɔ akɛ mɛi komɛi yɛ ni boŋ Maŋtsɛyeli lɛ he sane lɛ toi. (Nyɛkanea 1 Korintobii 6:9-11.) Moŋ lɛ, esa akɛ wɔyɔse akɛ “mɛi fɛɛ” baanyɛ aba anɔkwale lɛ mli.1 Kor. 9:22.

NƐGBƐ MIKƐ MƐI LƐ YAAGBA SANE LƐ YƐ?

9. Mɛni hewɔ esa akɛ wɔkɛ wɔnifeemɔ atsɔɔ akɛ wɔyɛ bulɛ kɛhã mɛi krokomɛi ashĩa lɛ?

9 Nɛgbɛ wɔkɛ mɛi gbaa sane yɛ kɛ́ wɔtee shiɛmɔ? Bei pii lɛ, yɛ amɛshĩai amli. (Mat. 10:11-13) Wɔsumɔɔ ni mɛi kɛ amɛnifeemɔ atsɔɔ akɛ amɛyɛ bulɛ kɛhã wɔshĩa loo nibii ni wɔyɔɔ lɛ, ejaakɛ wɔshĩa lɛ kã wɔtsui nɔ waa. Wɔsumɔɔ ni jɛmɛ afee he ko ni yɔɔ shweshweeshwe ni mɛi gbaaa wɔnaa yɛ. Nakai nɔŋŋ esa akɛ wɔkɛ wɔnifeemɔ atsɔɔ akɛ wɔyɛ bulɛ kɛhã mɔ ni wɔtee eshĩa lɛ. No hewɔ lɛ, yɛ shĩa fɛɛ shĩa shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli lɛ, esa akɛ wɔkwɛ jogbaŋŋ yɛ bɔ ni wɔfeɔ wɔnii wɔhãa kɛ́ wɔtee mɛi ashĩai lɛ he.Bɔf. 5:42.

10. Mɛni esaaa akɛ wɔfeɔ yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli?

10 Akɛni nɔfɔŋfeemɔ efa yɛ je lɛŋ hewɔ lɛ, mɛi pii sheɔ gbɔi gbeyei. (2 Tim. 3:1-5) Esaaa akɛ wɔfeɔ nɔ ko kɛwoɔ amɛgbeyeishemɔ nɛɛ mli wu. Ŋɔɔ lɛ akɛ, otee shĩa ko ni oyatswa shinaa lɛ, shi mɔ ko hereee nɔ. Akɛni onuuu mɔ ko he hewɔ lɛ, ekolɛ ofili samfɛlɛ lɛ mli akɛ obaana mɔ lɛ yɛ tsũ lɛ mli lo, aloo ekolɛ onyiɛ shĩa lɛ mli akɛ obaana mɔ ko lo. Eyɛ mli akɛ ekolɛ yiŋtoo ni okɛfeɔ nakai lɛ ji, ni oshiɛ ohã mɔ fɛɛ mɔ moŋ, shi kɛ́ mɔ lɛ na bo lɛ, ani ebaaná nɔ ni ofeɔ lɛ he miishɛɛ? (Bɔf. 10:42) Te akutsoŋbii lɛ hu baana bo amɛhã tɛŋŋ? Eji anɔkwale akɛ, ohiɛ sane kpakpa, ni yiŋtoo kpakpa hewɔ obɔɔ mɔdɛŋ fɛɛ ni ooonyɛ koni onine ashɛ mɔ lɛ nɔ lɛ. (Rom. 1:14, 15) Fɛɛ sɛɛ lɛ, esaaa akɛ ofeɔ nɔ ko ni baagba mɛi ni yɔɔ shikpɔŋkuku lɛ mli lɛ anaa. Bɔfo Paulo ŋma akɛ: “Wɔtooo mɔ ko mɔ ko pampi yɛ nɔ ko nɔ ko mli, koni akagbe sɔɔmɔ lɛ he guɔ.” (2 Kor. 6:3) Kɛ́ wɔkɛ wɔnifeemɔ tsɔɔ akɛ wɔyɛ bulɛ kɛhã mɛi krokomɛi ashĩa lɛ, ebaanyɛ ehã wɔshikpɔŋkuku lɛ mli bii lɛ abo sane ni wɔshiɛɔ lɛ toi.Nyɛkanea 1 Petro 2:12.

Nyɛhãa wɔkɛ wɔnifeemɔi atsɔa akɛ wɔyɛ bulɛ kɛhã mɛi krokomɛi ashĩa, ni wɔkafee nibii ni baagba amɛnaa (Kwɛmɔ kuku 10)

MƐƐ BE EBAAHI WAA AKƐ MIYA MƐI LƐ AŊƆƆ?

11. Mɛni hewɔ wɔsumɔɔɔ ni mɛi fiteɔ wɔbe lɛ?

11 Akɛ Kristofoi lɛ, wɔteŋ mɛi babaoo bɛ dekã kwraa. Enɛ hewɔ lɛ, wɔtoɔ nɔ fɛɛ nɔ ni wɔfeɔ lɛ he gbɛjianɔ jogbaŋŋ, ni be kã nɔ fɛɛ nɔ ni wɔfeɔ lɛ he. (Efe. 5:16; Fil. 1:10) Kɛ́ nɔ ko bafo wɔgbɛjianɔtoo lɛ mli lɛ, ekolɛ ebaagba wɔnaa waa. Enɛ hewɔ lɛ, kɛ́ mɛi ba wɔŋɔɔ ni amɛyeee wɔbe fe nine, yɛ dekã ni wɔbɛ lɛ hewɔ lɛ, wɔnyaa he waa. Mɛɛ gbɛ nɔ kɛ́ wɔkɛ ŋaa ni Yesu wo yɛ bɔ ni esa akɛ wɔkɛ mɛi aye ahã lɛ he lɛ tsu nii lɛ, ebaaye ebua wɔ ni wɔkafite mɛi abe?

12. Te wɔɔfee tɛŋŋ wɔna be ni hi fe fɛɛ ni esa akɛ wɔya wɔshikpɔŋkuku lɛ mli bii lɛ aŋɔɔ lɛ?

12 Esa akɛ wɔyɔse be ni ebaahi jogbaŋŋ akɛ wɔɔya mɛi aŋɔɔ. Bi ohe akɛ: ‘Yɛ mishikpɔŋkuku lɛ mli lɛ, mɛɛ be mli mɛi fɔɔ shĩa hilɛ? Mɛɛ be amɛbaasumɔ ni akɛ amɛ agba sane?’ Ebaahi waa akɛ wɔɔtsake wɔgbɛjianɔtoo lɛ mli koni wɔya amɛŋɔɔ yɛ nakai be lɛ mli. Yɛ hei komɛi lɛ, shĩa fɛɛ shĩa nitsumɔ lɛ woɔ yibii waa kɛ́ atee mɛi lɛ aŋɔɔ gbɛkɛnaashi mli. Kɛ́ nakai eji yɛ he ni oyɔɔ lɛ, ani obaanyɛ oto gbɛjianɔ koni otsu shĩa fɛɛ shĩa nitsumɔ lɛ eko yɛ nɛkɛ be nɛɛ mli? (Nyɛkanea 1 Korintobii 10:24.) Yehowa baajɔɔ wɔhe ni wɔkɛshãa afɔle koni wɔnine ashɛ mɛi babaoo nɔ yɛ be ni hi kɛhã amɛ lɛ mli lɛ nɔ.

13. Te wɔɔfee tɛŋŋ wɔjie bulɛ kpo wɔtsɔɔ mɔ ni wɔkɛgbaa sane lɛ?

13 Agbɛnɛ, te wɔɔfee tɛŋŋ wɔjie bulɛ kpo wɔtsɔɔ mɔ ni wɔkɛgbaa sane lɛ? Kɛ́  wɔna mɔ ko ni nyaa sane lɛ he lɛ, esa akɛ wɔye lɛ odase faŋŋ, shi esaaa akɛ wɔtsɛɔ fe nine. Ekolɛ mɔ lɛ eto akɛ ekɛ be nɛɛ baafee nɔ ko ni he hiaa lɛ. Kɛ́ ekɛɛ ebɛ dekã lɛ, wɔbaanyɛ wɔkɛɛ lɛ akɛ wɔbaafo lɛ kuku, ni esa akɛ wɔye wɔwiemɔ nɔ. (Mat. 5:37) Kɛ́ wɔmiimu sanegbaa lɛ naa lɛ, ebaahi jogbaŋŋ akɛ wɔɔbi mɔ lɛ be ni baahi ahã lɛ koni wɔku wɔsɛɛ wɔba. Shiɛlɔi komɛi kɛɔ akɛ: “Masumɔ akɛ maku misɛɛ maba. Ani obaasumɔ ni matswa bo loo masɛndi bo tɛs mɛseji dani maba?” Kɛ́ wɔtsake wɔbe he gbɛjianɔtoo mli koni wɔnyɛ wɔya wɔshikpɔŋkuku lɛ mli bii lɛ aŋɔɔ yɛ be ni hi hã amɛ lɛ mli lɛ, belɛ wɔmiikase bɔfo Paulo, mɔ ni ‘taooo nɔ ni hi hã lɛ diɛŋtsɛ, shi moŋ nɔ ni hi hã mɛi pii, koni ahere amɛyiwala’ lɛ.1 Kor. 10:33.

TE ESA AKƐ MIJE SANE LƐ SHISHI MIHÃ TƐŊŊ?

14-16. (a) Mɛni hewɔ esa akɛ wɔhã mɔ ni wɔkɛkpe lɛ ale nɔ hewɔ ni wɔba lɛ? Okɛ enɛ he nɔkwɛmɔnɔ ahã. (b) Mɛɛ gbɛ nɔ nɔkwɛlɔ gbɛfalɔ ko tsɔɔ ekɛ mɛi gbaa sane ni eyeɔ omanye?

14 Ŋɔɔ lɛ akɛ, gbi ko lɛ mɔ ko tswa bo, shi oyooo mɔ lɛ gbee. Oleee lɛ, shi eebi bo niyenii srɔtoi ni osumɔɔ. Ekolɛ ohiɛ baafee bo yaa yɛ mɔ ni kɛ bo wieɔ, kɛ nɔ tuuntu ni etaoɔ lɛ he. Shi ekolɛ akɛni osumɔɔɔ ni owoɔ lɛ hiɛgbele hewɔ lɛ, okɛ lɛ baawie be kukuoo ko, kɛkɛ lɛ ofo sanegbaa lɛ sɛɛ. Agbɛnɛ, ŋɔɔ lɛ akɛ mɔ lɛ nɔŋŋ tswa bo, shi ejie ehe shi etsɔɔ bo ni ehã ole akɛ nɔ hewɔ ni etswaa lɛ ji, eeye eebua mɛi koni amɛye niyenii kpakpa. Ekɛɛ bo akɛ, ehiɛ sane ko ni he hiaa  ni baaye abua bo. Eka shi faŋŋ akɛ, obaabo lɛ toi. Yɛ anɔkwale mli lɛ, kɛ́ mɛi jie amɛhe shi amɛtsɔɔ wɔ be ni amɛkɛ wɔ wieɔ lɛ, wɔnyaa he waa. Te wɔɔfee tɛŋŋ wɔkɛ mɛi ni wɔkɛkpeɔ yɛ shiɛmɔ mli lɛ aye yɛ gbɛ ni tamɔ nakai nɔŋŋ nɔ lɛ?

15 Yɛ hei pii lɛ, esa akɛ wɔhã mɔ lɛ ale nɔ hewɔ ni wɔba eŋɔɔ. Eji anɔkwale akɛ, wɔhiɛ sane ko ni he hiaa mɔ lɛ moŋ, shi ŋɔɔ lɛ akɛ, wɔjieee wɔhe shi wɔtsɔɔɔ lɛ nɔŋŋ kɛkɛ ni wɔbi lɛ akɛ: “Kɛ́ oyɛ hewalɛ ni okɛaatsu je lɛŋ naagbai ahe nii lɛ, te nɔ ni he nii ni obaatsu klɛŋklɛŋ lɛ?” Wɔle akɛ yiŋtoo hewɔ ni wɔbi sane ni tamɔ nakai lɛ ji, koni wɔle mɔ lɛ susumɔ, kɛkɛ lɛ wɔgbala ejwɛŋmɔ kɛtee Biblia lɛ nɔ. Shi ekolɛ mɔ lɛ baabi ehe akɛ: ‘Namɔ nɛ, ni mɛni hewɔ ebiɔ mi sane nɛɛ? Te enɛ hu shishi lɛ?’ No hewɔ lɛ, esaaa ni wɔhãa mɔ lɛ hiɛ feɔ lɛ yaa. (Fil. 2:3, 4) Te wɔɔfee tɛŋŋ wɔfee enɛ lɛ?

16 Nɔkwɛlɔ gbɛfalɔ ko kɛ gbɛ ni nyiɛ sɛɛ nɛɛ tsuɔ nii: Be ni eŋa mɔ lɛ ni ejie ehe shi etsɔɔ lɛ sɛɛ lɛ, ehãa lɛ Ani Obaasumɔ ní Ole Anɔkwale Lɛ? dɛhiɛmɔ wolo lɛ eko, ni ekɛɔ akɛ: “Ŋmɛnɛ lɛ, wɔkɛ wolo nɛɛ miihã mɛi fɛɛ ni yɔɔ akutso nɛɛ mli lɛ. Ehãa sanebimɔi ekpaa ni mɛi pii fɔɔ bimɔ lɛ hetoo. Onɔ nɛ.” Nyɛmi nuu lɛ tsɔɔ mli akɛ, kɛ́ ehã amɛle nɔ hewɔ ni eba amɛŋɔɔ lɛ, ehãaa amɛhiɛ afee amɛyaa, ni efeɔ mlɛo kɛhãa amɛ akɛ amɛkɛ lɛ aaagba sane. No sɛɛ lɛ, nɔkwɛlɔ gbɛfalɔ lɛ biɔ mɔ lɛ akɛ: “Ani osusu sanebimɔi nɛɛ ateŋ eko he pɛŋ?” Kɛ́ mɔ lɛ hala eko lɛ, nyɛmi nuu lɛ gbeleɔ dɛhiɛmɔ wolo lɛ mli ni ekɛ lɛ susuɔ nɔ ni Biblia lɛ kɛɔ yɛ nakai sanebimɔ lɛ he lɛ he. Kɛ́ mɔ lɛ halaaa eko lɛ, lɛ diɛŋtsɛ ehalaa sanebimɔ lɛ eko ni ekɛ mɔ lɛ susuɔ he, bɔ ni afee ni ekawo mɔ lɛ hiɛgbele. Eji anɔkwale akɛ, abaanyɛ atsɔ gbɛi pii anɔ aje sanegbaa shishi. Yɛ hei komɛi lɛ, mɛi ni wɔshiɛɔ wɔhãa lɛ baasumɔ ni wɔŋa amɛ yɛ kusum naa dani wɔtsɔɔ amɛ nɔ hewɔ ni wɔba. Oti lɛ ji, ni wɔkɛ wɔshikpɔŋkuku lɛ mli bii lɛ agba sane yɛ gbɛ ni baahã amɛnya he lɛ nɔ.

YAA NƆ OKƐ MƐI AYE JOGBAŊŊ YƐ SHIƐMƆ NITSUMƆ LƐ MLI

17. Taakɛ wɔsusu he yɛ nikasemɔ nɛɛ mli lɛ, mɛɛ gbɛi komɛi anɔ wɔbaanyɛ wɔtsɔ wɔkɛ ŋaa ni Yesu wo yɛ bɔ ni esa akɛ wɔkɛ mɛi aye ahã lɛ he lɛ atsu nii?

17 Belɛ, mɛɛ gbɛi komɛi anɔ wɔbaanyɛ wɔtsɔ wɔkɛ ŋaa ni Yesu wo yɛ bɔ ni esa akɛ wɔkɛ mɛi aye ahã lɛ he lɛ atsu nii yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli? Esa akɛ wɔkɛ mɔ fɛɛ mɔ aye yɛ bɔ ni mɔ lɛ ji lɛ naa. Esa akɛ wɔkɛ wɔnifeemɔi atsɔɔ akɛ wɔyɛ bulɛ kɛhã mɔ lɛ shĩa lɛ kɛ nibii ni eyɔɔ lɛ. Esa akɛ wɔbɔ mɔdɛŋ akɛ wɔbaashiɛ yɛ be ni wɔbaana mɛi lɛ yɛ shĩa ni amɛbaabo wɔ toi lɛ mli. Ni esa akɛ wɔje wɔsane lɛ shishi yɛ gbɛ ni ewaŋ kɛhaŋ mɔ lɛ akɛ eeebo wɔ toi lɛ nɔ.

18. Kɛ́ wɔkɛ wɔshikpɔŋkuku lɛ mli bii lɛ ye yɛ gbɛ ni wɔbaasumɔ akɛ akɛ wɔ aye lɛ nɔ lɛ, mɛɛ sɛɛnamɔi jɛɔ mli kɛbaa?

18 Kɛ́ wɔkɛ wɔshikpɔŋkuku lɛ mli bii lɛ ye yɛ gbɛ ni wɔbaasumɔ akɛ akɛ wɔ aye lɛ nɔ lɛ, sɛɛnamɔi babaoo jɛɔ mli kɛbaa. Kɛ́ wɔjie mlihilɛ kpo wɔtsɔɔ amɛ ni wɔnu amɛshishi lɛ, belɛ wɔmiihã wɔla lɛ miitso, ni wɔmiihã aana sɛɛnamɔi ni yɔɔ Biblia mli shishitoo mlai lɛ ahe, ni wɔmiiwo wɔ-Tsɛ ni yɔɔ ŋwɛi lɛ hiɛ nyam. (Mat. 5:16) Kɛ́ wɔkɛ mɛi ye yɛ bulɛ mli lɛ, ekolɛ amɛbaasumɔ ni amɛkase anɔkwale lɛ. (1 Tim. 4:16) Amɛbo Maŋtsɛyeli lɛ he sane lɛ toi jio, amɛbooo toi jio lɛ, wɔle akɛ wɔkɛ wɔnyɛmɔ fɛɛ eshiɛ. (2 Tim. 4:5) Nyɛhãa wɔ fɛɛ wɔkasea bɔfo Paulo, mɔ ni ŋma akɛ: “Sanekpakpa lɛ hewɔ mifeɔ enɛɛmɛi fɛɛ, be ni afee ni mi hu maná emli nii lɛ eko” lɛ. (1 Kor. 9:23) Eba akɛ wɔkɛ ŋaa ni Yesu wo yɛ bɔ ni esa akɛ wɔkɛ mɛi aye ahã lɛ he lɛ baatsu nii yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli.