Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Ani ‘Oona Naa’?

Ani ‘Oona Naa’?

“Egbele amɛjwɛŋmɔ naa, koni amɛna ŋmalɛi lɛ anaa.”LUKA 24:45.

1, 2. Gbi ni atee Yesu shi lɛ, mɛni efee kɛwo ekaselɔi lɛ hewalɛ?

YESU kaselɔi enyɔ komɛi nyiɛ kɛmiiya akrowa ko ni kɛ Yerusalem teŋ jekɛmɔ aaafee kilomitai 11. No mli lɛ, amɛmiiye awerɛho ejaakɛ Yesu egbo, ni amɛleee akɛ atee lɛ shi. Trukaa ni Yesu bapue yɛ jɛmɛ, ni ekɛ amɛ tsa nyiɛmɔ lɛ nɔ. “Ebɔi kɛjɛ Mose kɛ gbalɔi lɛ fɛɛ nɔ, ni etsɔɔ amɛ nibii ni yɔɔ ŋmalɛi lɛ fɛɛ mli yɛ ehewɔ lɛ ashishi.” (Luka 24:13-15, 27) Enɛ shɛje amɛmii, ni ehã amɛtsui he dɔ la yɛ amɛmli, ejaakɛ ‘etsɔɔ amɛ Ŋmalɛi lɛ anaa’ loo egbala mli etsɔɔ amɛ.Luka 24:32.

2 Nakai gbɛkɛ lɛ nɔŋŋ lɛ, kaselɔi enyɔ nɛɛ ku amɛsɛɛ kɛtee Yerusalem. Be ni amɛna bɔfoi lɛ, amɛgba amɛ nɔ ni ba yɛ gbɛ lɛ nɔ lɛ. Amɛhiɛ wiemɔ nɔŋŋ ni Yesu bapue yɛ amɛ fɛɛ amɛhiɛ. Bɔfoi lɛ atsui fã waa, ni amɛyiŋ fee amɛ kɔshikɔshi kɛji Yesu diɛŋtsɛ amɛnaa lɛ. Biblia lɛ tsɔɔ wɔ nɔ ni Yesu fee kɛwo amɛ hewalɛ. Wɔkaneɔ akɛ: “Egbele amɛjwɛŋmɔ naa, koni amɛna ŋmalɛi lɛ anaa.”Luka 24:45.

3. Mɛɛ nibii baanyɛ ahã wɔnijiaŋ aje wui yɛ Yehowa sɔɔmɔ lɛ mli? Shi mɛni baahã wɔya nɔ wɔná miishɛɛ?

3 Taakɛ eba lɛ yɛ kaselɔi nɛɛ agbɛfaŋ lɛ, bei komɛi lɛ wɔ hu wɔyeɔ awerɛho. Eyɛ mli akɛ wɔkɛ ekãa miisɔmɔ Yehowa moŋ, shi kɛ́ mɛi booo sane ni wɔshiɛɔ wɔhãa amɛ lɛ toi  lɛ, ekolɛ wɔnijiaŋ baaje wui. (1 Korintobii 15:58) Aloo ekolɛ wɔbaanu he akɛ wɔ-Biblia mli nikaselɔi lɛ eyaaa amɛhiɛ bɔ ni wɔkpaa gbɛ. Ekolɛ amɛteŋ mɛi komɛi po baakpoo Yehowa. Mɛni baaye abua wɔ koni wɔya nɔ wɔkɛ miishɛɛ atsu shiɛmɔ nitsumɔ lɛ? Nɔ kome ni baaye abua wɔ ji, ní wɔɔnu Yesu nɔkwɛmɔnii lɛ ashishi jogbaŋŋ. No hewɔ lɛ, wɔbaasusu nɔkwɛmɔnii nɛɛ ateŋ etɛ he, ni wɔkwɛ nɔ ni wɔbaanyɛ wɔkase yɛ mli.

NIDULƆ NI YAWƆƆ LƐ

4. Mɛni Yesu nɔkwɛmɔnɔ ni kɔɔ nidulɔ ni yawɔɔ lɛ he lɛ tsɔɔ?

4 Nyɛkanea Marko 4:26-29. Mɛni Yesu nɔkwɛmɔnɔ ni kɔɔ nidulɔ ni yawɔɔ lɛ he lɛ tsɔɔ? Nidulɔ lɛ damɔ shi kɛhã mɛi ni shiɛɔ Maŋtsɛyeli lɛ he sane lɛ, ni dumɔwu lɛ damɔ shi kɛhã sane ni amɛshiɛɔ amɛhãa mɛi ni hiɛ tsui kpakpa lɛ. Nidulɔ lɛ ‘yawɔɔ nyɔɔŋ’ ni kɛ́ je tsɛre lɛ eteɔ shi, tamɔ bɔ ni mɔ fɛɛ mɔ feɔ lɛ nɔŋŋ. Kɛ́ adu dumɔwu lɛ, eheɔ be dani enyɛɔ edaa kɛshɛɔ he ni abaanyɛ akpa. Yɛ be nɛɛ mli fɛɛ lɛ, “dumɔnii lɛ kwɛ̃ɔ ni edaa.” Dumɔwu lɛ “diɛŋtsɛ” kwɛ̃ɔ ni edaa fiofio. Nakai nɔŋŋ kɛ́ akɛ mɔ ko miikase nii lɛ, eyaa ehiɛ yɛ mumɔŋ loo etsiɔ ebɛŋkɛɔ Yehowa fiofio, ni enɛ heɔ be. Kɛ́ mɔ lɛ tee ehiɛ kɛshɛ he ni ebaasumɔ ni esɔmɔ Nyɔŋmɔ lɛ, ‘ewoɔ yibii,’ ni tsɔɔ akɛ ejɔɔ ewala nɔ ehãa Yehowa, ni abaptisiɔ lɛ.

Yehowa ji mɔ ni hãa anɔkwale lɛ daa yɛ “mɛi fɛɛ ni hiɛ su kpakpa” lɛ atsui mli

5. Mɛni hewɔ Yesu gba nɔkwɛmɔnɔ ni kɔɔ nidulɔ ni yawɔɔ lɛ he lɛ?

5 Mɛni hewɔ Yesu gba nɔkwɛmɔnɔ nɛɛ? Yesu miitao wɔyɔse akɛ Yehowa ji mɔ ni hãa anɔkwale lɛ daa yɛ “mɛi fɛɛ ni hiɛ su kpakpa” lɛ atsui mli. (Bɔfoi lɛ Asaji 13:48, NW; 1 Korintobii 3:7) Wɔtɛoɔ dumɔwu lɛ ni wɔshwieɔ nɔ nu, shi wɔnyɛŋ wɔhã ekwɛ̃ loo eda oyayaayai. Taakɛ eji yɛ nuu ni yɔɔ nɔkwɛmɔnɔ lɛ mli lɛ gbɛfaŋ lɛ, wɔleee bɔ ni feɔ ni dumɔwu lɛ daa. Be ni je naa ni je tsɛreɔ lɛ, ekolɛ wɔyɔseŋ po akɛ Maŋtsɛyeli dumɔwu lɛ miida yɛ mɔ ko mli. Kɛ̃lɛ, be ni be shwieɔ mli lɛ, ewoɔ yibii, ni kaselɔ hee nɛɛ bafataa wɔhe yɛ nikpamɔ nitsumɔ lɛ mli.Yohane 4:36-38.

6. Kɛ́ eba lɛ be ni ebaahe Biblia mli nikaselɔ ko ni ekɛya ehiɛ lɛ, mɛni nɔ esa akɛ wɔkpɛlɛ?

6 Mɛni wɔbaanyɛ wɔkase yɛ nɔkwɛmɔnɔ nɛɛ mli? Klɛŋklɛŋ lɛ, esa akɛ wɔkpɛlɛ nɔ akɛ be ni ebaahe Biblia  mli nikaselɔ ko ni ekɛya ehiɛ yɛ anɔkwale lɛ mli lɛ bɛ wɔdɛŋ. Eyɛ mli akɛ wɔbaanyɛ wɔfee nɔ fɛɛ nɔ ni wɔɔnyɛ kɛye wɔbua lɛ moŋ, shi esaaa akɛ wɔnyɛɔ enɔ ní ehã abaptisi lɛ. Moŋ lɛ, esa akɛ wɔkɛ heshibaa akpɛlɛ nɔ akɛ, lɛ diɛŋtsɛ ebaakpɛ eyiŋ kɛji ebaajɔɔ ewala nɔ ehã Nyɔŋmɔ loo efeŋ nakai. Ja wɔsumɔɔ Yehowa diɛŋtsɛ dani ebaakpɛlɛ wɔhenɔjɔɔmɔ lɛ nɔ.—Lala 51:14; 54:8; 110:3.

7, 8. (a) Mɛɛ nibii krokomɛi wɔkaseɔ yɛ Yesu nɔkwɛmɔnɔ ni kɔɔ nidulɔ ni yawɔɔ lɛ he lɛ mli? Okɛ enɛ he nɔkwɛmɔnɔ ahã. (b) Mɛni enɛ tsɔɔ wɔ yɛ Yehowa kɛ Yesu he?

7 Nɔ ni ji enyɔ lɛ, kɛ́ wɔnu nikasemɔ ni yɔɔ nɔkwɛmɔnɔ nɛɛ mli lɛ shishi lɛ, ebaaye ebua wɔ ni wɔnijiaŋ akaje wui kɛji efee tamɔ nɔ ni wɔnitsɔɔmɔ lɛ wooo yibii lɛ. Esa akɛ wɔto wɔtsui shi. (Yakobo 5:7, 8) Kɛ́ wɔfee nɔ fɛɛ nɔ ni wɔɔnyɛ kɛye wɔbua nikaselɔ lɛ, shi anɔkwale lɛ heee shi yɛ etsui mli lɛ, no etsɔɔɔ akɛ wɔjeee tsɔɔlɔi kpakpai. Mɛi ni baa amɛhe shi ni miisumɔ ni amɛfee tsakemɔi lɛ pɛ ji mɛi ni Yehowa hãa anɔkwale lɛ daa yɛ amɛtsui mli. (Mateo 13:23) No hewɔ lɛ, jeee mɛi abɔ ni wɔnyɛ wɔye wɔbua kɛshɛ baptisimɔ he lɛ ni baatsɔɔ kɛji wɔsɔɔmɔ nitsumɔ lɛ emɔ shi loo emɔko shi. Ejaakɛ jeee bɔ ni mɛi feɔ amɛnii yɛ nɔ ni wɔtsɔɔ amɛ lɛ he lɛ nɔ Yehowa damɔɔ ekwɛɔ kɛji wɔnitsumɔ lɛ eye omanye loo eyeko omanye. No najiaŋ lɛ, ehiɛ sɔɔ mɔdɛŋ ni wɔbɔɔ lɛ.Nyɛkanea Luka 10:17-20; 1 Korintobii 3:8.

Jeee bɔ ni mɛi feɔ amɛnii yɛ nɔ ni wɔtsɔɔ amɛ lɛ he lɛ nɔ Yehowa damɔɔ ekwɛɔ kɛji wɔnitsumɔ lɛ eye omanye loo eyeko omanye

8 Nɔ ni ji etɛ lɛ, jeee be fɛɛ be wɔbaana tsakemɔi ni yaa nɔ yɛ mɔ ko tsui mli lɛ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, gbalashihilɛ mli hefatalɔi komɛi kɛɛ maŋsɛɛ sɔɔlɔ ni kɛ amɛ kaseɔ nii lɛ akɛ amɛbaasumɔ ni amɛtsɔmɔ shiɛlɔi ni abaptisiko amɛ. Shi ekai amɛ akɛ esa akɛ amɛkpa tawa shɛremɔ dani amɛbaanyɛ amɛfee nakai. Amɛhã ele akɛ amɛkpa tawa shɛremɔ nɛɛ, nyɔji abɔ eho, ni enɛ hã maŋsɛɛ sɔɔlɔ lɛ naa kpɛ ehe waa. Nɔ ni hã amɛkpa ji akɛ, amɛbayɔse akɛ kɛ́ amɛshɛre tawa yɛ teemɔŋ po lɛ, Yehowa baana amɛ, ni Yehowa sumɔɔɔ osato. No hewɔ lɛ, amɛkpɛ amɛyiŋ akɛ, kɛ́ amɛbaashɛre lɛ, belɛ amɛbaafee nakai yɛ maŋsɛɛ sɔɔlɔ lɛ hiɛ, kɛjeee nakai lɛ amɛshɛreŋ kwraa. Eyɛ mli akɛ maŋsɛɛ sɔɔlɔ lɛ enaaa tsakemɔ kpele ni gbalashihilɛ mli hefatalɔi nɛɛ efee lɛ moŋ, shi suɔmɔ ni amɛyɔɔ kɛhã Yehowa lɛ ye ebua amɛ ni amɛkpɛ yiŋ ni ja.

YAA LƐ

9. Mɛni nɔkwɛmɔnɔ ni kɔɔ yaa lɛ he lɛ tsɔɔ?

9 Nyɛkanea Mateo 13:47-50. Mɛni Yesu nɔkwɛmɔnɔ ni kɔɔ yaa lɛ he lɛ tsɔɔ? Yesu wie akɛ Maŋtsɛyeli lɛ he sane lɛ shiɛmɔ tamɔ yaa wulu ko ni afɔ̃ awo ŋshɔ lɛ mli. Mɛi akpekpei abɔ ni jɛ shihilɛi srɔtoi amli nyaa sane ni wɔshiɛɔ lɛ he, tamɔ bɔ ni yaa ko ŋɔɔ looi babaoo kɛ amɛhenɔi “srɔtoi” lɛ.  (Yesaia 60:5) Mɛi akpekpei abɔ ni baa wɔkpeei wuji kɛ Kaimɔ lɛ shishi daa afi lɛ maa enɛ nɔ mi. Mɛi nɛɛ ateŋ mɛi komɛi tamɔ loo ‘kpakpa,’ ni amɛbaa Kristofoi asafo lɛ mli. Mɛi komɛi hu tamɔ loo ni “ehiii,” ni Yehowa ekpɛlɛɛɛ amɛnɔ.

Be ni okane Mateo 13:47-50 lɛ sɛɛ lɛ . . .

10. Mɛni hewɔ Yesu gba nɔkwɛmɔnɔ ni kɔɔ yaa lɛ he lɛ?

10 Mɛni hewɔ Yesu gba nɔkwɛmɔnɔ nɛɛ? Halamɔ ni ahalaa looi kpakpai lɛ kɛjɛɔ nɔ ni ehiii lɛ ateŋ lɛ damɔɔɔ shi kɛhãaa naagbee kojomɔ ni baaya nɔ yɛ amanehulu kpeteŋkpele lɛ mli lɛ. Moŋ lɛ, etsɔɔ wɔ nɔ ni baaya nɔ yɛ shihilɛ gbɛjianɔtoo nɛɛ naagbee gbii lɛ amli. Yesu tsɔɔ akɛ jeee mɔ fɛɛ mɔ ni sumɔɔ Maŋtsɛyeli lɛ he sane lɛ baasumɔ ni etsɔ Yehowa tsulɔ. Mɛi babaoo ni eba wɔsafoŋ kpeei lɛ eko dã loo wɔkɛ amɛ ekase Biblia lɛ, sumɔɔɔ ni amɛjɔɔ amɛhe nɔ amɛhãa Yehowa. (1 Maŋtsɛmɛi 18:21) Mɛi krokomɛi hu ekpa asafoŋ kpeei baa. Oblahii kɛ oblayei komɛi yɛ ni amɛfɔlɔi ni ji Kristofoi lɛ etsɔse amɛ yɛ anɔkwale lɛ mli, shi amɛ diɛŋtsɛ lɛ, amɛnako suɔmɔ amɛhako Yehowa. Yesu hã efee faŋŋ akɛ esa akɛ wɔteŋ mɔ fɛɛ mɔ akpɛ yiŋ ahã ehe. Kɛ́ wɔkpɛ yiŋ ni ja lɛ, Yehowa baabu wɔ akɛ mɛi ni “jara wa.”Hagai 2:7.

. . . susumɔ bɔ ni ekɔɔ wɔhe ŋmɛnɛ lɛ he

11, 12. (a) Mɛni wɔbaanyɛ wɔkase yɛ nɔkwɛmɔnɔ ni kɔɔ yaa lɛ he lɛ mli? (b) Mɛni enɛ tsɔɔ wɔ yɛ Yehowa kɛ Yesu he?

11 Mɛni wɔbaanyɛ wɔkase yɛ nɔkwɛmɔnɔ ni kɔɔ yaa lɛ he lɛ mli? Kɛ́ wɔnu nikasemɔ ni yɔɔ nɔkwɛmɔnɔ nɛɛ mli lɛ shishi lɛ, ebaaye ebua wɔ koni wɔkaye ŋkɔmɔ tuutu loo wɔnijiaŋ je wui kɛji mɔ ko ni wɔkɛkaseɔ Biblia lɛ loo wɔbi ko sumɔɔɔ ni esɔmɔɔ Yehowa. Ekolɛ wɔfee nɔ fɛɛ nɔ ni wɔɔnyɛ kɛtsɔse lɛ. Kɛ́ atsɔse mɔ ko yɛ anɔkwale lɛ mli loo ekpɛlɛ ni akɛ lɛ akase Biblia lɛ, no pɛ kɛkɛ etsɔɔɔ akɛ ebaatsɔ Yehowa naanyo. Ja mɔ lɛ ekpɛlɛ Yehowa nɔyeli lɛ nɔ dani ebaanyɛ ebatsɔ Nyɔŋmɔ tsulɔ.

Mɛi ni nyaa anɔkwale lɛ he lɛ ateŋ mɛi komɛi baabasɔmɔ Yehowa (Kwɛmɔ kuku 9-12)

12 Ani enɛ tsɔɔ akɛ aŋmɛŋ mɛi ni eshi anɔkwale lɛ mli lɛ gbɛ ni amɛku amɛsɛɛ kɛba asafo lɛ mli? Aloo ani no tsɔɔ akɛ hiɛnɔkamɔ ko kwraa bɛ kɛhã mɛi ni ejɔko amɛhe nɔ amɛhako Yehowa lolo lɛ? Dabi, mɛi nɛɛ baanyɛ abatsɔmɔ Yehowa nanemɛi dani amanehulu  kpeteŋkpele lɛ afɛ. Yehowa fɔ̃ɔ amɛnine akɛ: “Nyɛkpalea kɛbaa miŋɔɔ! ni makpale kɛba nyɛŋɔɔ.” (Maleaki 3:7) Yesu nɔkwɛmɔnɔ ni kɔɔ bi nyenyeŋtswi lɛ he lɛ maa enɛ nɔ mi.Nyɛkanea Luka 15:11-32.

BI NYENYEŊTSWI LƐ

13. Mɛni nɔkwɛmɔnɔ ni kɔɔ bi nyenyeŋtswi lɛ he lɛ tsɔɔ?

13 Mɛni Yesu nɔkwɛmɔnɔ ni kɔɔ bi nyenyeŋtswi lɛ he lɛ tsɔɔ? Tsɛ ni musuŋ tsɔɔ lɛ ni awie ehe yɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ mli lɛ damɔ shi kɛhã Yehowa, wɔŋwɛi Tsɛ ni yɔɔ suɔmɔ lɛ. Bi ni yakpata egboshinii ni jara wa lɛ fɛɛ hiɛ lɛ damɔ shi kɛhã mɛi ni shiɔ Kristofoi asafo lɛ. Mɛi nɛɛ batsɔmɔɔ Satan je lɛ ni etse ehe kwraa kɛjɛ Yehowa he lɛ mli bii, tamɔ nɔ ni amɛfã gbɛ kɛtee “maŋsɛɛ shɔŋŋ.” (Efesobii 4:18; Kolosebii 1:21) Sɛɛ mli lɛ, amɛteŋ mɛi komɛi yɔseɔ akɛ nɔ ni amɛfee lɛ ehiii kwraa, ni no hewɔ lɛ amɛkpɛɔ amɛyiŋ akɛ amɛbaaku amɛsɛɛ kɛba Yehowa ŋɔɔ. Enɛ feemɔ kãaa shi akɔɔɔ, shi akɛni amɛbaa amɛhe shi, ni amɛshwaa amɛhe yɛ nɔ ni amɛfee lɛ he hewɔ lɛ, Yehowa kɛfaa amɛ ni ekɛ miishɛɛ hereɔ amɛ atuu.Yesaia 44:22; 1 Petro 2:25.

Yehowa miisumɔ waa ni mɛi ni eshi lɛ lɛ aku sɛɛ kɛba eŋɔɔ

14. Mɛni hewɔ Yesu gba nɔkwɛmɔnɔ ni kɔɔ bi nyenyeŋtswi lɛ he lɛ?

14 Mɛni hewɔ Yesu gba nɔkwɛmɔnɔ nɛɛ? Yesu hã efee faŋŋ akɛ Yehowa miisumɔ waa ni mɛi ni eshi Lɛ lɛ aku sɛɛ kɛba Eŋɔɔ. Tsɛ ni yɔɔ nɔkwɛmɔnɔ lɛ mli lɛ tee nɔ ekpa gbɛ akɛ ebi lɛ baaku esɛɛ be ko kɛ̃. Be ni ena ni ebi lɛ ‘miiba yɛ shɔŋŋ lɛ,’ ejo foi ni ekɛ lɛ yakpe. Tsɛ lɛ miisumɔ ni ebi lɛ ale akɛ eŋɔɔ enaa akɛ eba shĩa. Esa akɛ nɔkwɛmɔnɔ nɛɛ awo mɛi ni eshi anɔkwale lɛ hewalɛ ni amɛku amɛsɛɛ kɛba Yehowa ŋɔɔ amrɔ nɔŋŋ. Ekolɛ wekukpãa ni kã amɛkɛ lɛ teŋ lɛ mli waaa, hiɛgbele emɔ amɛ, ni ewa kɛhã amɛ akɛ amɛaaku amɛsɛɛ, shi kɛ́ amɛmia amɛhiɛ amɛfee nakai lɛ, amɛbaaná he sɛɛ. Kɛ́ amɛku  amɛsɛɛ lɛ, Yehowa, Yesu, kɛ ŋwɛibɔfoi lɛ amii baashɛ amɛhe.Luka 15:7.

15, 16. (a) Mɛni wɔkaseɔ yɛ Yesu nɔkwɛmɔnɔ ni kɔɔ bi nyenyeŋtswi lɛ he lɛ mli? Okɛ enɛ he nɔkwɛmɔnii ahã. (b) Mɛni enɛ tsɔɔ wɔ yɛ Yehowa kɛ Yesu he?

15 Mɛni wɔbaanyɛ wɔkase yɛ nɔkwɛmɔnɔ ni kɔɔ bi nyenyeŋtswi lɛ he lɛ mli? Esa akɛ wɔsumɔ mɛi tamɔ bɔ ni Yehowa sumɔɔ amɛ lɛ. Kɛ́ mɔ ko ku esɛɛ kɛba asafo lɛ mli lɛ, esaaa akɛ wɔfeɔ wɔhe ‘jalɔi tuutu,’ ni wɔkpoɔ akɛ wɔɔhere amɛ kɛba asafo lɛ mli ekoŋŋ. Kɛ́ wɔfee nakai lɛ, ebaafite naanyobɔɔ ni yɔɔ wɔ kɛ Yehowa teŋ lɛ. (Jajelɔ 7:16) Nɔ kroko ni wɔbaanyɛ wɔkase ji, esa akɛ wɔna mɛi ni ekpa asafoŋ kpee baa lɛ tamɔ ‘tooi ni elaaje,’ ni tsɔɔ akɛ amɛbaanyɛ amɛku amɛsɛɛ be ko. (Lala 119:176) Kɛ́ wɔkɛ mɔ ko ni ekpa asafoŋ kpee baa kpe lɛ, ani wɔbaafee nɔ fɛɛ nɔ kɛye wɔbua lɛ ni eku esɛɛ? Ani wɔbaahã asafoŋ onukpai lɛ ale amrɔ nɔŋŋ bɔ ni afee ni amɛnyɛ amɛye amɛbua lɛ? Kɛ́ wɔnu nikasemɔ ni yɔɔ Yesu nɔkwɛmɔnɔ lɛ mli lɛ shishi jogbaŋŋ, ni wɔkɛtsu nii lɛ, wɔbaafee nakai.

“Eji hegbɛ ni nɔ bɛ akɛ mɔ ko aaahi Yehowa gbɛjianɔtoo lɛ mli!”

16 Mɛi ni kuɔ amɛsɛɛ lɛ amii shɛɔ amɛhe waa akɛ Yehowa ena amɛ mɔbɔ, ni amɛhiɛ sɔɔ yelikɛbuamɔ ni asafo lɛ kɛhãa amɛ kɛ suɔmɔ ni ajieɔ lɛ kpo atsɔɔ amɛ lɛ waa. Nyɛmi nuu ko ni ashwie lɛ, ni eye afii 25 dani eku esɛɛ ekoŋŋ lɛ wie akɛ: “Kɛjɛ be ni ahe mi nɛɛ, mimiishɛɛ lɛ etee nɔ efa, ejaakɛ miná ‘tsuiwoo bei’ kɛjɛ Yehowa ŋɔɔ. (Bɔfoi lɛ Asaji 3:19, NW) Mɔ fɛɛ mɔ miiye kɛmiibua mi, ni amɛsumɔɔ misane! Amrɔ nɛɛ miyɛ mumɔŋ weku ko ni nɔ bɛ.” Nyɛmi yoo fioo ko ni ku esɛɛ kɛba asafo lɛ mli be ni ekɛ asafo lɛ ekpa bɔɔ lɛ sɛɛ afii enumɔ lɛ, kɛɛ akɛ: “Mileee nɔ ni mawie po kɛtsɔɔ bo bɔ ni minu he mihã be ni mina ni aajie suɔmɔ ni Yesu wie he lɛ kpo aatsɔɔ mi lɛ. Eji hegbɛ ni nɔ bɛ akɛ mɔ ko aaahi Yehowa gbɛjianɔtoo lɛ mli!”

17, 18. (a) Mɛni wɔkase yɛ nɔkwɛmɔnii etɛ nɛɛ amli? (b) Mɛni wɔtswa wɔfai shi akɛ wɔbaafee?

17 Mɛni wɔkase yɛ nɔkwɛmɔnii etɛ nɛɛ amli? Klɛŋklɛŋ lɛ, esa akɛ wɔnu shishi akɛ, be ni ebaahe Biblia mli nikaselɔ ko ni ekɛya ehiɛ yɛ anɔkwale lɛ mli lɛ bɛ wɔdɛŋ. Wɔshiɔ no wɔhãa Yehowa. Nɔ ni ji enyɔ lɛ, esaaa akɛ wɔkpaa gbɛ akɛ mɛi ni kɛ wɔ bɔɔ loo mɛi ni wɔkɛkaseɔ nii lɛ fɛɛ baasumɔ ni amɛsɔmɔ Yehowa. Naagbee lɛ, eyɛ mli akɛ ekolɛ mɛi komɛi baashi Yehowa moŋ, shi esa akɛ wɔya nɔ wɔkpa gbɛ akɛ amɛbaaku amɛsɛɛ. Ni kɛ́ amɛku amɛsɛɛ lɛ, nyɛhãa wɔherea amɛ atuu yɛ gbɛ ni baatsɔɔ akɛ wɔsumɔɔ amɛ taakɛ Yehowa sumɔɔ amɛ lɛ.

18 Eba akɛ wɔteŋ mɔ fɛɛ mɔ baaya nɔ etao nilee, saneshishinumɔ, kɛ hiɛshikamɔ. Kɛ́ okane Yesu nɔkwɛmɔnii lɛ eko lɛ, bi ohe akɛ: ‘Mɛni nɔkwɛmɔnɔ nɛɛ tsɔɔ? Mɛni hewɔ aŋma yɛ Biblia lɛ mli? Mɛɛ gbɛ nɔ manyɛ mikɛ nɔ ni mikase yɛ mli lɛ atsu nii? Mɛni enɛ tsɔɔ mi yɛ Yehowa kɛ Yesu he?’ Kɛ́ wɔfee nakai lɛ, no baatsɔɔ akɛ wɔmiina Yesu wiemɔi lɛ anaa.