Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

YITSO 107

Maŋtsɛ ko Tsu Koni Ayatsɛ Mɛi ni Afɔ̃ Amɛ Nine

Maŋtsɛ ko Tsu Koni Ayatsɛ Mɛi ni Afɔ̃ Amɛ Nine

MATEO 22:1-14

  • YOOKPEEMƆ OKPƆLƆŊMƐƐ LƐ HE NƆKWƐMƆNƆ

Be ni Yesu kɛ esɔɔmɔ nitsumɔ lɛ baa naagbee lɛ, ekɛ nɔkwɛmɔnii tsu nii kɛkpa woloŋmalɔi lɛ kɛ osɔfoi tsiifoi lɛ ahe mama. Enɛ hewɔ lɛ, amɛmiitao amɛgbe lɛ. (Luka 20:19) Shi Yesu kɛwaaa jɛmɛ. Egba nɔkwɛmɔnɔ kroko:

Ekɛɛ akɛ: “Ŋwɛi Maŋtsɛyeli lɛ tamɔ maŋtsɛ ko ní ŋmɛ yookpeemɔ he okpɔlɔ ehã ebinuu. Ni etsu enyɔji koni amɛyatsɛ mɛi ni afɔ̃ amɛ nine kɛhã yookpeemɔ okpɔlɔŋmɛɛ lɛ, shi amɛmiii baa.” (Mateo 22:2, 3) Yesu tsĩ “ŋwɛi Maŋtsɛyeli lɛ” tã kɛje nɔkwɛmɔnɔ lɛ shishi. Ŋwanejee ko bɛ he akɛ, Yehowa Nyɔŋmɔ ji “maŋtsɛ” lɛ. Namɔ ji maŋtsɛ lɛ bi lɛ, kɛ mɛi ni afɔ̃ amɛ nine kɛba yookpeemɔ okpɔlɔŋmɛɛ lɛ shishi lɛ? Shi kome ekoŋŋ lɛ, ewaaa akɛ mɔ fɛɛ mɔ baayɔse akɛ Yehowa Bi lɛ ni gbaa nɔkwɛmɔnɔ lɛ ji maŋtsɛ lɛ bi lɛ, ni nakai nɔŋŋ ewaaa akɛ abaayɔse akɛ mɛi ni afɔ̃ amɛ nine lɛ ji mɛi ni baafata Bi lɛ he yɛ ŋwɛi Maŋtsɛyeli lɛ mli lɛ.

Namɛi ji mɛi ni afɔ̃ amɛ nine klɛŋklɛŋ? Namɛi Yesu kɛ bɔfoi lɛ shiɛ Maŋtsɛyeli lɛ he sane lɛ amɛtsɔɔ? Yudafoi lɛ. (Mateo 10:6, 7; 15:24) Yɛ afi 1513 D.Ŋ.B. lɛ, maŋ nɛɛ kpɛlɛ nɔ akɛ amɛbaaye Mla kpaŋmɔ lɛ nɔ, ni amɛ amɛná hegbɛ lɛ klɛŋklɛŋ akɛ amɛtsɔmɔ “osɔfoi amaŋtsɛyeli.” (2 Mose 19:5-8) Shi mɛɛ be afɔ̃ amɛ nine kɛhã “yookpeemɔ okpɔlɔŋmɛɛ lɛ”? Afee enɛ yɛ afi 29 Ŋ.B. be ni Yesu bɔi ŋwɛi Maŋtsɛyeli lɛ he sane lɛ shiɛmɔ lɛ.

Te Israelbii lɛ ateŋ mɛi babaoo here ninefɔɔ lɛ nɔ hã tɛŋŋ? Taakɛ Yesu wie lɛ, “amɛmiii baa.” Jamɔŋ hiɛnyiɛlɔi lɛ kɛ Israelbii lɛ ateŋ mɛi babaoo heee yeee akɛ Yesu ji Mesia kɛ mɔ ni Nyɔŋmɔ ehala akɛ Maŋtsɛ lɛ.

Shi Yesu tsɔɔ akɛ abaahã Yudafoi lɛ hegbɛ ekoŋŋ, ekɛɛ akɛ: “[Maŋtsɛ lɛ saa] etsu nyɔji krokomɛi ekɛɛ, ‘Nyɛkɛa mɛi ni afɔ̃ amɛ nine lɛ akɛ: “Naa! Migbe miniyenii lɛ naa, agbe mitsinahii kɛ mikooloi ni ewo fɔ lɛ, ni agbe nɔ fɛɛ nɔ naa. Nyɛbaa yookpeemɔ okpɔlɔŋmɛɛ lɛ shishi.”’ Shi amɛbuuu po, ni amɛkɔlɔ amɛgbɛi, mɔ kome tee eŋmɔ mli, ni mɔ kroko hu tee eguɔyeli; shi mɛi ni shwɛ lɛ mɔmɔ nyɔji lɛ, amɛfee amɛ niseniianii, ni amɛgbe amɛ.” (Mateo 22:4-6) Nɔ ko tamɔ nɛkɛ ji nɔ ni tee nɔ be ni ato Kristofoi asafo lɛ shishi lɛ. Nakai beiaŋ lɛ, Yudafoi lɛ yɛ hegbɛ lolo akɛ amɛtsɔmɔɔ Maŋtsɛyeli lɛ mli bii, shi amɛteŋ mɛi pii hereee tsɛmɔ lɛ nɔ, ni amɛwa ‘maŋtsɛ lɛ nyɔji lɛ’ ayi po.​—Bɔfoi 4:13-18; 7:54, 58.

Mɛni jɛ nɔ ni amɛfee lɛ mli kɛba? Yesu kɛɛ akɛ: “Maŋtsɛ lɛ mli fu, ni etsu etabilɔi, ni amɛyagbe nakai gbɔmɔgbelɔi lɛ, ni amɛshã amɛmaŋ lɛ.” (Mateo 22:7) Enɛ ba Yudafoi lɛ anɔ yɛ afi 70 Ŋ.B., be ni Romabii lɛ kpãtã “amɛmaŋ,” ni ji Yerusalem lɛ hiɛ lɛ.

Ani ninefɔɔ lɛ ni amɛhereee nɔ lɛ tsɔɔ akɛ afɔŋ mɛi krokomɛi nine dɔŋŋ? Nɔkwɛmɔnɔ ni Yesu gbaa lɛ etsɔɔɔ nakai. Yesu tee nɔ ewie akɛ: “Kɛkɛ ni [maŋtsɛ lɛ kɛɛ] enyɔji lɛ akɛ, ‘Ato yookpeemɔ okpɔlɔŋmɛɛ lɛ he gbɛjianɔ agbe naa moŋ, shi mɛi ni afɔ̃ amɛ nine lɛ, amɛsaaa. No hewɔ lɛ, nyɛyaa gbɛjegbɛi ni yaa maŋ lɛ ŋmaŋmashai lɛ anɔ lɛ anɔ, ni nyɛyafɔ̃a mɔ fɛɛ mɔ ni nyɛaana lɛ nine kɛbaa yookpeemɔ okpɔlɔŋmɛɛ lɛ shishi.’ Kɛkɛ ni nakai nyɔji lɛ yiŋ amɛtee gbɛjegbɛi lɛ anɔ ni amɛyabua mɛi ni amɛna lɛ fɛɛ naa, mɛi fɔji kɛ mɛi kpakpai; ni yookpeemɔ tsũ lɛ mli yi tɔ kɛ mɛi ni tara niyenii lɛ ashi.”​—Mateo 22:8-10.

Nɔ ko ni sa kadimɔ ji, sɛɛ mli lɛ, bɔfo Petro ji mɔ klɛŋklɛŋ ni atsu ni yaye ebua jeŋmajiaŋbii, ni ji mɛi ni jeee Yudafoi lɛ loo mɛi ni kɛ amɛhe ebadɔmɔko Yudafoi lɛ, ni amɛbatsɔmɔ anɔkwa Kristofoi. Yɛ afi 36 Ŋ.B. lɛ, Nyɔŋmɔ mumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ ba Roma asraafoiatsɛ ni atsɛɔ lɛ Kornelio lɛ kɛ eweku lɛ nɔ, ni no hã amɛná hegbɛ akɛ amɛtsɔmɔ ŋwɛi Maŋtsɛyeli lɛ ni Yesu tsĩ tã lɛ mli bii.​—Bɔfoi 10:1, 34-48.

Yesu tsɔɔ akɛ, jeee mɛi fɛɛ ni ba okpɔlɔŋmɛɛ lɛ shishi lɛ “maŋtsɛ lɛ” baakpɛlɛ akɛ amɛhi okpɔlɔŋmɛɛ lɛ shishi. Ekɛɛ akɛ: “Be ni maŋtsɛ lɛ ba mɛi ni afɔ̃ amɛ nine lɛ kwɛmɔ lɛ, ehiŋmɛi gba nuu ko ni wooo yookpeemɔ atade nɔ yɛ jɛmɛ. No hewɔ lɛ, ekɛɛ lɛ akɛ, ‘Naanyo, te ofee tɛŋŋ obote mli ni owooo yookpeemɔ atade lɛ?’ Enyɛɛɛ etswa esɛŋ. Kɛkɛ ni maŋtsɛ lɛ kɛɛ etsuji lɛ akɛ, ‘Nyɛfimɔa eniji kɛ enaji ni nyɛshɛa lɛ nyɛfɔ̃a agbonaa duŋ lɛ mli. Jɛmɛ ji he ni ebaafo, ni ebaakpe enyanyɔjiashi yɛ.’ Ejaakɛ afɔ̃ mɛi babaoo nine moŋ nɛ, shi mɛi fioo ahala.”​—Mateo 22:11-14.

Eeenyɛ efee akɛ, jamɔŋ hiɛnyiɛlɔi lɛ ni boɔ Yesu toi lɛ nuuu nɔ ni ewieɔ lɛ shishi loo amɛnyɛɛɛ amɛna bɔ ni ekɔɔ amɛhe ehãa. Fɛɛ sɛɛ lɛ, amɛnyaaa nɔ ni ewieɔ lɛ he, ni amɛtswa amɛfai shi fe tsutsu lɛ akɛ amɛbaagbe lɛ yɛ amɛhiɛ shi ni eshwieɔ lɛ hewɔ.