1-3. Hio gete mamɔ lɛma dɛa nde ɔ he kua?

 NDANGBA ngoi so mo toto ayeke lawa? A yeke si ka so ngu ti lê ti e asigi ndali ti so terê ti e anzere. Me mingi ni, e yeke toto ndali ti so e yeke na vundu. Na tapande, tongana mbeni zo so e ye lo akui, e yeke toto. Lorilei, mbeni ita-wali na États-Unis, atene: “Na ambeni ngoi vundu asara mbi mingi ndali ti molenge ti mbi ti wali so akui, a sara si na bango ni ye oko apeut ti dë bê ti mbi ape. Na angoi ni so, mbi pensé so mbi peut ti gbu ngangu ape.” *

² Ambeni raison ayeke dä so ndali ni e peut ti toto. Hiromi, mbeni ita-wali so ayeke pionnier na Japon, atene: “Na ambeni ngoi, vundu asara mbi ndali ti so azo so mbi fa tënë na ala aye ti mä tënë ti Bible ape. Na ambeni ngoi, mbi toto na Jéhovah ti aidé mbi ti wara mbeni zo so ayeke gi tâ tënë.”

³ Mara ti aye so asi na mo awe? A si na mingi ti e awe (1 Pi. 5:9). E ye ti “sara na Jéhovah na ngia na bê,” me na ambeni ngoi e yeke toto ndali ti so mbeni zo so e ye lo akui, ndali ti so e découragé wala ndali ti so e wara mbeni kpale so asara si a yeke ngangu na e ti ngbâ be-ta-zo na Nzapa (Ps. 6:6; 100:2). Tongana aye so asara si vundu ahon ndö ti e, nyen la e peut ti sara ti hon ndö ni?

4. Getemɔ ɔ be zɔk ha zang article kɛ?

⁴ E peut ti manda ye na lege ti tapande ti Jésus. Na ambeni ngoi, lo kue vundu asara lo, a sara si ‘ngu ti lê ti lo ayuru.’ (Jean 11:35; Luc 19:41; 22:44; aHéb. 5:7). Zia e sara tënë na  ndö ti angoi ni so. Na ngoi so e yeke sara tënë na ndö ni, e yeke bâ aye so e peut ti manda. E yeke bâ nga aye so e peut ti sara tongana e wara akpale so asara si e toto.

5. Getemɔ ɔ yamba hazu Jésus nɛ wal histoire ka yoa Jean 11:​32-⁠36?

⁵ Na ngu 32 na ngoi ti dê, terê ti kamarade ti Jésus Lazare ason na lo kui (Jean 11:3, 14). Lazare ayeke na aita ti wali use, Marie na Marthe, na Jésus aye sewa so mingi. Vundu asara awali so mingi ndali ti so ita ti ala so ala ye lo mingi akui. Na peko ti kuâ ti Lazare, Jésus ague na kete kodro ti Béthanie, ndo so Marie na Marthe alango dä. Tongana Marthe amä so Jésus ayeke ga, hio lo gue ti wara lo. Imaginé vundu so ahon ndö ti lo tongana lo tene: “Seigneur, tongana mo yeke fade ge, ka ita ti mbi ti koli akui pëpe.” (Jean 11:21). Kete na pekoni, na ngoi so Jésus abâ Marie nga na ambeni zo ayeke toto, ‘ngu ti lê ti lo ayuru.’—Diko Jean 11:32-36.

6. Hazu ge Jésus hea kua ha ngimɔ ki nde ?

⁶ Ngbanga ti nyen la Jésus atoto na ngoi ni so? Buku Étude perspicace des Écritures atene: “Kuâ ti Lazare, kamarade ti Jésus, nga na vundu so asara aita ti Lazare ti wali asara si lo ‘dema na yâ ti bê ti lo nga ngu ti lê ti lo ayuru.’” * Peut-être Jésus apensé na pasi so kamarade ti lo Lazare abâ na ngoi so terê ti lo ason nga lo imaginé vundu so asara Lazare ndali ti so lo bâ so lo ga nduru ti kui. Nga kite ayeke dä ape so, so vundu asara Marie na Marthe mingi ndali ti kuâ ti ita ti ala ti koli, Jésus nga kue atoto. Tongana mbeni kota kamarade ti mo wala mbeni zo ti sewa ti mo akui, kite ayeke dä ape so mo kue vundu asara mo tongaso. Zia e bâ aye ota so e peut ti manda na lege ti ye so asi so.

7. Ɛngɛ ka milkua li Jésus huyo ha wen zu hio dan-wa osa ɔ nɛ ge ha zu Jéhovah?

⁷ Jéhovah acomprendre vundu ti mo. Jesus ayeke “tâ image” ti Babâ ti lo (aHéb. 1:3). So Jésus atoto, a fa vundu ti bê ti babâ  ti lo (Jean 14:9). Tongana mbeni zo so mo ye lo akui, mo peut ti duti sûr so Jéhovah ahinga vundu ti mo ni nga mawa ti mo asara lo mingi. Lo ye ti sava kä so ayeke na bê ti mo.—Ps. 34:18; 147:3.

8. Hazu ge ɔ lɛma dungɔ nɛ confiance nde Jésus be tunsi bin hio wi bɔ ka ɔ ngoya mbua pentɛ ka fea?

⁸ Jésus aye ti zingo azo ti e so e ye ala mingi so akui. Kete kozo si Jésus atoto, lo tene na Marthe, lo tene: “Ita ti mo ayeke zingo na kuâ.” (Jean 11:23-27). So Marthe ayeke mbeni wakua ti Jéhovah so ayeke be-ta-zo, kite ayeke dä ape so lo hinga lani tënë ti azo so prophète Élie na Élisée azingo ala na kuâ angu ngbangbo mingi kozo (1 aGbia 17:17-24; 2 aGbia 4:32-37). Peut-être lo mä nga tënë ti azo so Jésus azingo ala na kuâ (Luc 7:11-15; 8:41, 42, 49-56). Mo nga kue mo peut ti duti sûr so mo yeke kiri ti bâ ande azo ti mo so mo ye ala so akui. So Jésus atoto na ngoi so lo yeke dë bê ti akamarade ti lo so vundu asara ala, a fa so lo ye mingi ti zingo azo so akui.

9. Gbesi tuka Jésus, mɛng ga mɛ lɛma haa kɔ ha hio wi ka mbua nɛ ngɔtɛ? Ku ma exemple mɔ osi yo.

⁹ Mo peut ti mû maboko na azo so ayeke na vundu. Jésus atoto legeoko na Marthe na Marie, lo mä ala nga lo dë bê ti ala. E peut ti sara tongaso na azo so ayeke na vundu. Dan, mbeni ancien na Australie, atene: “Na peko ti so wali ti mbi akui, mbi bezoin lani ti tene a mû maboko na mbi. Acouple mingi aga bï na lâ ti mä mbi. Ala zia mbi fa vundu ti bê ti mbi, nga tongana mbi toto, na ala a yeke sioni ape. Ala aidé nga mbi ti sara ambeni kua, na tapande ala sukula oto ti mbi, ala vo ambeni ye na mbi nga ala tö na mbi kobe na ngoi so mbi peut ti sara aye ni so ape. Ala sambela nga na mbi fani mingi. Ala fa so ala yeke atâ kamarade nga aita so ‘a dü ala ndali ti angoi ti vundu.’”—aProv. 17:17.

10. Osimɔ ka hɔa ka ɛ tɔa yo ha Luc 19:​36-⁠40.

¹⁰ Jésus asi lani na Jérusalem na lango 9 ti nze ti Nisan, ngu 33. Tongana lo ga nduru na gbata ni, gbâ ti azo abungbi nga azo agbara abongo ti ala na ndö ti lege na devant ti lo ti fa so ala yeda na lo tongana Gbia ti ala. A yeke lani biani mbeni ngoi ti ngia. (Diko Luc 19:36-40.) Me peut-être adisciple ti lo apensé ape na ye so asi na pekoni. ‘Tongana Jésus asi nduru, lo bâ gbata ni lo toto ndali ni’. Na ngu ti lê na lê, Jésus asara tënë na ndö ti asioni ye so ayeke nduru ti si na azo ti Jérusalem.—Luc 19:41-44.

11. Hazu ge Jésus hea kua ha wen zu hio wi mɔ Jérusalem?

¹¹ Bê ti Jésus ason ndali ti so lo hinga so atâa so azo ni ayamba lo na ngia, mingi ti ala afa awe so ala yeke yeda na tënë ti Royaume ape. A sara si a yeke futi Jérusalem nga aJuif so asö kua na ngoi ti futingo gbata ni, a yeke gue na ala na ngbâa (Luc 21:20-24). Mawa ni ayeke so tongana ti so Jésus atene kozo, mingi ti azo ni ake lo. Mingi ti azo ti ndo so mo yeke dä ayeke sara ye tongana nyen tongana a fa tënë na ala? Tongana mo sara effort ti fa atâ tënë na azo si azo mingi ayeda na ni ape, nyen la mo peut ti manda na lege ti sarango ye ti Jésus so lo toto ndali ti azo so lo fa tënë na ala?

12. Ɛngɛ ka Jésus hea kua ha wen zu hio wi ka wɛnɛ osamɔ ha mbua, osa ɔ nɛ ge ha zu Jéhovah?

¹² Jéhovah ayeke pensé na azo. So Jésus atoto, a fa so Jéhovah apensé mingi na azo. “Lo ye si a futi zo oko pëpe, me lo ye si azo  kue achangé bê ti ala.” (2 Pi. 3:9). Laso, e yeke fa so e ye azo so e yeke fa tënë na ala na lege so e ngbâ ti sara asacrifice ti tene nzoni tënë andu bê ti ala.—Mat. 22:39.

13-14. Mɛng ga Jésus osa nde a zɔka ngɔtɛ bɛ hio wi? Mɛng ga ɔ lɛma kio mɔ dung nɛ deamɔ ki nde?

¹³ Jésus afa lani tënë mingi. Lo fa so lo ye azo na lege so lo ngbâ ti fa ye na ala na ngoi kue so lege azi na lo (Luc 19:47, 48). Nyen la apusu lani Jésus ti sara tongaso? Jésus abâ lani mawa ti ala. Na ambeni ngoi, gbâ ti azo aye ti mä Jésus, a sara si lo na adisciple ti lo ‘awara même lege ti te kobe ape.’ (Marc 3:20). Nga na mbeni ngoi, mbeni koli aye lani ti sara tënë na Jésus na bï na Jésus ayeda ti wara terê na lo (Jean 3:1, 2). Mingi ti azo so amä lani Jésus na tongo nda ni aga adisciple ti lo ape. Me ala kue amä lani tënë so lo fa na ala. Laso, e ye ti mû pasa na azo kue ti mä nzoni tënë (Kus. 10:42). Ti sara ni, e bezoin peut-être ti changé kode so e yeke fa na tënë.

¹⁴ Yeda ti sara achangement so mo bezoin ti sara. Tongana e fa tënë lakue na même ngoi, peut-être e yeke wara ape ambeni zo so aye ti mä nzoni tënë. Matilda, so ayeke mbeni pionnier, atene: “Mbi na koli ti mbi e gi ti fa tënë na azo na angoi nde nde. Na ndapre, e yeke fa tënë na ando so azo ayeke kä ye dä. Na midi na ngoi so azo ayeke mingi na ndö ti lege, e yeke sara kua na présentoir. E bâ so lakui ayeke nzoni ngoi ti wara azo mingi na yanga-da ti ala.” Ahon ti ngbâ na ndo ti kapa so e leke so alingbi na e, a yeke nzoni e changé kapa ti e ti fa tënë na ngoi so e peut ti wara azo. Tongana e sara tongaso, e peut ti duti sûr so Jéhovah ayeke na ngia.

15. Getemɔa hɔ ha kpogio zɛ bɛ Jésus ka ɛ tɔa wena ha Luc 22:​39-⁠44?

¹⁵ Na bï ti lango 14 ti nze ti Nisan ngu 33, Jésus ague na yaka ti Gethsémané. Kâ, lo zi bê ti lo na Jéhovah. (Diko Luc 22:39-44.) A yeke na ngoi ni so la, Jésus ‘avoro terê ti lo na yâ ti sambela, lo dekongo ngangu nga lo toto na ngu ti lê’. (aHéb. 5:7). Nyen la Jésus asambela ndali ni na ndangba bï so kozo ti  tene lo kui? Lo sambela ti wara ngangu ti ngbâ be-ta-zo na Jéhovah nga ti sara ye so bê ti lo aye. Jéhovah amä sambela so Molenge ti lo asara na bê ti lo kue nga lo tokua mbeni ange ti kpengba lo.

16. Hazu ge ngɔtɛ dɛa Jésus ha ngimɔ ka wɛnɛa sombalamɔ ha fɔ mɔ Gethsémané?

¹⁶ Kite ayeke dä ape so, Jésus atoto na ngoi so lo yeke sambela na yaka ti Gethsémané ndali ti so vundu asara lo, so azo abâ lo tongana mbeni zo so ane iri ti Nzapa ape. Lo hinga lani so a yeke kota ye mingi ti tene lo ngbâ be-ta-zo nga lo zi zonga so a bi na ndö ti iri ti Babâ ti lo. Tongana mo yeke na yâ ti mbeni kpale so asara si a yeke ngangu na mo ti duti be-ta-zo na Jéhovah, nyen la mo peut ti manda na lege ti tapande ti Jésus so lo toto? Bâ encore ambeni ye ota so mo peut ti manda.

17. Getemɔ ɔ lɛma yamba ha zu Jéhovah ka wɛnɛ kiforo wen ha sombalamɔ be Jésus ka wɛnɛ dea nɛ sila wa fɛt nde?

¹⁷ Jéhovah ayeke mä sambela so mo sara ti voro terê na lo. Jéhovah amä Jésus so asambela lo na bê ti lo kue. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so ye so agbu bê ti Jésus mingi ayeke ti ngbâ be-ta-zo na Babâ ti lo nga ti zi zonga so a bi na ndö ti iri ti Lo. Tongana ye so agbu bê ti e mingi ayeke ti ngbâ be-ta-zo na Jéhovah nga ti zi zonga so a bi na ndö ti iri ti lo, lo yeke mä asambela so e sara ti hunda lo ti aidé e.—Ps. 145:18, 19.

18. Nɛ gete hio wal ga Jésus dung tuka ma gdidan ka demɔ nɛ dede sila fin ka comprendre wi?

¹⁸ Jésus acomprendre vundu ti mo. Tongana e gi bê ti e, e yeke na ngia so e yeke na mbeni kamarade so acomprendre e, mbeni zo so awara mara ti akpale so e wara. Kamarade ni so ayeke Jésus. Ye so a iri ni fatigue nga so zo abezoin mungo maboko, Jésus ahinga ni. Lo hinga awokongo ti e nga lo yeke bâ si e wara mungo maboko ‘na ngoi so e bezoin ni’. (aHéb. 4:15, 16). Gï tongana ti so Jésus ayeda ti tene mbeni ange amû maboko na lo na yaka ti Gethsémané, a yeke nzoni e duti nduru ti yeda na mungo maboko ti Jéhovah atâa na lege ti mbeni mbeti, mbeni vidéo, mbeni diskur, wala vizite so mbeni ancien wala mbeni kamarade ti e so akpengba asara na e.

19. Mɛng ga mɛ lɛma kpa ngaya ha ngimɔ ka mɛ kpaa ma sɛbhalamɔ ka dɛa nde yo nɛ ngaya nɛ mɛ mɔ bhɔn nɛ mboazu nɛ Sɔ? Ku ma exemple mɔ osi yo

 ¹⁹ Jéhovah ayeke mû na mo “siriri ti Nzapa”. Jéhovah ayeke kpengba e tongana nyen? Tongana e sambela e yeke wara “siriri ti Nzapa so ahon ndö ti bibe kue”. (aPhil. 4:6, 7). Siriri so Nzapa ayeke mû na e ayeke sara si e duti kpô nga ayeke aidé e ti tene li ti e aga kirikiri ape. A yeke ye so asi na mbeni ita-wali so iri ti lo ayeke Luz. Lo tene: “Fani mingi, mbi bâ so mbi yeke gï mbi oko. Na ambeni ngoi, mbi pensé so Jéhovah aye mbi ape. Me tongana mbi pensé tongaso, hio mbi fa ni na Jéhovah. Sambela a-aidé mbi ti duti nzoni.” Tongana ti so ye so asi na lo so afa, e peut ti wara siriri na lege ti sambela.

20. Getemɔ ɔ yamba nɛ wal milkua bɛ Jésus ka huyo nde?

²⁰ Biani aye so e manda na lege ti ngu ti lê ti Jésus so ayuru adë bê ti e nga ayeke nzoni. A hunda na e ti girisa ape ti mû maboko na akamarade ti e so ayeke na yâ ti vundu nga ti duti na confiance so Jéhovah na Jésus ayeke aidé e tongana e perdre mbeni zo so e ye lo mingi. Bê ti e apusu e ti fa tënë nga ti fa ye, na ngoi so e yeke sara ni e yeke bâ mawa ti zo ndali ti so Jéhovah Nzapa nga na Jésus Christ afa pendere sarango ye so. Nga, so e hinga so Jéhovah na Molenge ti lo so lo ye lo mingi acomprendre e, ahinga awokongo ti e nga ala ye ti aidé e ti gbu ngangu adë bê ti e. Zia e ngbâ ti sara ye alingbi na aye so e manda so juska ti si na lango so Jéhovah ayeke sara si pendere zendo so lo mû ti “mbô ande ngu ti lê kue na lê ti [e]” aga tâ tënë.—Apoc. 21:4.