1. Deamɔ ngana lɛma puso hio wi mɔ de ge nde?

NA YÂ ti dunia laso, bibe ti mandako apusu azo mingi ti gi ye gï ndali ti nzoni ti ala wani. Mbeni zo ti dengo buze apeut ti sara aye so akanga lege na amba ti lo ti hon lo. Mbeni wanguru apeut ti sara sioni na mbana na mba ti lo so lo na lo ayeke sara mandako, tongaso si lo sö benda. Mbeni élève so ayeke sara examen ti linda na mbeni nzoni dasendagi apeut ti triché. So e yeke aChrétien, e hinga so a yeke na lege ni ape ti sara aye so; a yeke “akusala ti mitele”. (aGal. 5:19-21). Ye oko, eskê ambeni wakua ti Jéhovah apeut ti maï bibe ti mandako na yâ ti congrégation sân même ti hinga ni? So ayeke mbeni kota hundango tënë ndali ti so bibe ti mandako apeut ti buba yâ ti beoko ti aita.

2. Getemɔ ɔ be zɔk ha zang artcle kɛ nde?

² Na yâ ti article so, e yeke bâ ambeni sioni sarango ye so apeut ti pusu e ti maï bibe ti sarango mandako na aita ti e. E yeke bâ nga tapande ti akoli na awali be-ta-zo ti ândö so ake ti maï bibe ti mandako. Kozo ni, zia e bâ tongana nyen la e lingbi ti hinga ye so ayeke pusu ka e ti sara ye.

3. Gete hio anamɔ ga lɛma nde ɔ ani tɛ ɔ nɛ yo?

³ Ngoi na ngoi, a yeke nzoni e gi ti hinga ye so apusu e ti sara ye. E peut ti hunda terê ti e, e tene: ‘Eskê mbi bâ so mbi yeke  nzoni gï tongana mbi pensé so mbi yeke nzoni mingi ahon mbeni zo? Eskê mbi yeke sara kua ngangu na yâ ti congrégation ndali ti so mbi ye ti tene kua ti mbi aduti nzoni mingi ahon ti ambeni zo? Wala mbi yeke sara kua ngangu gï ndali ti so mbi ye ti zia ngia na bê ti Jéhovah? Ngbanga ti nyen la a yeke nzoni e hunda terê ti e na ahunda so? Bâ ye so Bible atene.

4. Tuka ɛngɛ ɛ osa ha aGalate 6:​3, 4, hazu ge yo bo nɛ dedea na mɔ weki tɛ ɔ nɛ hio ma wi nde?

⁴ Bible awa e ti haka terê ti e na amba ti e ape. (Diko aGalate 6:3, 4.) Ngbanga ti nyen? Mbeni raison ni ayeke so tongana e pensé so e yeke nzoni ahon mbeni ita ti e, e peut ti ga zo ti baba. Me tongana e pensé so amba ti e ayeke nzoni ahon e, e peut ti découragé. Atâa ye ni ayeke so wa, apensé so ayeke na lege ni ape (aRom. 12:3). Katerina, * mbeni ita-wali so ayeke na Grèce, atene: “Mbi yeke haka lani terê ti mbi na aita so mbi bâ so ala yeke pendere ahon mbi, ala fa tënë nzoni ahon mbi nga ala yeke wara akamarade hio ahon mbi. A sara si mbi bâ lani so mbi yeke ye oko ape.” A lingbi e girisa ape so Jéhovah agboto e lani na mbage ti lo, pëpe ndali ti so e yeke pendere, e hinga ti sara tënë nzoni wala azo ahinga e mingi, me ndali ti so e ye lo na bê ti e kue nga e mä yanga ti Molenge ti lo.—Jean 6:44; 1 aCor. 1:26-31.

5. Getemɔ mɛ yamba nɛ wal mɔ ka hɔa ma gdia wewi ka ling wa nɛ Hyun?

⁵ Mbeni hunda so e peut ti hunda terê ti e na ni ayeke so: ‘Eskê a hinga mbi tongana zo so ayeke sara si siriri amaï, wala fani mingi mbi na amba ti mbi e mä terê ape?’ Bâ ye so asi na Hyun, mbeni ita-koli so ayeke na Corée du Sud. Na mbeni ngoi, lo bâ ambeni ita so ayeke na kua na yâ ti congrégation tongana azo so ayeke sara mandako na lo. Lo tene: “Mbi yeke kasa lani aita-koli so nga fani mingi mbi na ala e mä terê ape na ndö ti atënë so ala tene.” Ye ti peko ni ayeke nyen? Lo tene: “Bango ndo ti mbi aga na kangbi na yâ ti congrégation.” Ambeni kamarade ti Hyun a-aidé lo ti hinga kpale ti lo. Hyun asara achangement so lo bezoin ti sara, na laso lo yeke sara kua ti lo ti ancien nzoni mingi. Tongana e bâ so e yeke maï ka bibe ti mandako me bibe ti siriri ape, a lingbi e changé hio.

6. Mɔ nɛ ndang nɛ aGalate 5:​26, hio gete ndangamɔ ga bhɔy dea ngana?

⁶ Diko aGalate 5:26. Asioni sarango ye wa la apeut ti gue na zo ti maï bibe ti mandako? Mbeni ayeke fango terê. Zo so afa terê ti lo ayeke zo ti baba nga lo pensé gï na lo wani. Mbeni nga ayeke sarango kota bê na terê ti zo. Kota bê ayeke pusu zo ti ye ye so mbeni zo ayeke na ni nga ti duti na nzara ti zi ye ni na maboko ti lo. Tongaso, zo so asara kota bê na terê ti mbeni zo ake zo ni biani. E ye ti sara kue ti ke asioni sarango ye so.

7. Gete exemple ha osi nde suotɛ fin gdea sila ha tɛ wi nɛ gdanga nde?

⁷ A peut ti haka baba nga na sarango bê na terê ti zo na akange so ate keke ti li ti mbeni da. Atâa da ni ayeke pendere tongana nyen, tongana akange ate ni, mbeni lâ li ti da ni ayeke tuku. Legeoko nga, mbeni zo apeut ti sara na Jéhovah teti mbeni ngoi. Me tongana lo yeke zo ti baba wala lo sara bê na terê ti zo, lo yeke tï sioni (aProv. 16:18). Lo yeke zia ti sara na Jéhovah nga lo yeke sara sioni na lo wani nga na amba ti lo. Nyen la e peut ti sara ti sara baba ape nga ti sara bê na terê ti zo ape?

8. Getemɔ ɔ peut mɔ de mɔ gde wal suotɛ?

 ⁸ E lingbi ti zia lege ti baba tongana e sara ye alingbi na wango so Paul amû na aPhilippien. Lo tene: “Ala sara mbeni ye na gingo yanga wala na fango terê pëpe, me ala sara terê ti ala kete na ala bâ amba ti ala tongana azo so ayeke kota ahon ala.” (aPhil. 2:3). Tongana e bâ amba ti e tongana azo so ayeke kota ahon e, e yeke sara mandako pëpe na ala so ayeke na anzoni kode ahon e. Me e yeke duti na ngia ndali ni, mbilimbili tongana ala sara kua na akode ti ala ni ti sara na kua ti Jéhovah ti mû gonda na lo. Nga, tongana aita ti e so ayeke na anzoni kode ayeke sara ye alingbi na wango ti Paul, ala yeke bâ anzoni sarango ye ti e. Ye so ayeke sara si e kue e yeke maï siriri nga na beoko na yâ ti congrégation.

9. Mɛng ga ɔ lɛma pena zu gdea sila ha tɛ hio ya ɔ nde?

⁹ E lingbi ti hon ndö ti bibe ti sarango bê na terê ti zo tongana e bâ terê ti e kete, so ti tene, e hinga so ambeni ye ayeke dä so e lingbi ti sara ni nzoni ape. Tongana e bâ terê ti e kete, e yeke gi pëpe ti fa so e yeke na kode mingi wala e hinga ti sara ye nzoni ahon azo kue. Me e yeke gi ti manda ye na mbage ti azo so ahinga ti sara ye nzoni ahon e. Na tapande, tongana mbeni ita ayeke mû apendere diskur na yâ ti congrégation, e peut ti hunda lo tongana nyen la lo yeke leke ni. Tongana mbeni ita-wali ahinga ti tö ye nzoni, e peut ti hunda lo ti fa na e ambeni ye so ayeke aidé e ti tö ye nzoni. Nga, tongana a yeke ngangu na mbeni ita so ade maseka ti wara akamarade, lo peut ti hunda wango na mbeni ita so a yeke ngangu na lo ape ti wara akamarade. Tongana e sara tongaso, e yeke sara bê na terê ti azo ape nga e yeke maï akode ti e.

10. Gete yeksamɔ Gédéon kpaa soeki?

¹⁰ Gbu li na ndö ti ye so asi lani na popo ti Gédéon, so ayeke ti mara ti Manassé, na azo ti mara ti Éphraïm. Jéhovah amû lani maboko na Gédéon na azo ti lo 300 ti sö benda na yâ ti mbeni bira, ye so alingbi lani ti sara si ala pika kate ti ala ngangu. Azo ti Éphraïm  aga awara Gédéon, ti gonda lo ape me ti papa na lo. Ngonzo asara ala ndali ti so Gédéon airi ala hio ape ti tene ala na lo atiri na awato ti Nzapa. Ye so agbu bê ti ala mingi ayeke ti tene azo ane mara ti ala. Me ala girisa so a yeke kota ye mingi so Gédéon ane iri ti Jéhovah nga lo bata azo ti Lo.—aJu. 8:1.

11. Gédéon tɔa soeki nɛ ge ha hio wi mɔ Éphraïm?

¹¹ Gédéon asara terê ti lo kete, lo tene na azo ti Éphraïm, lo tene: “Ye so mbi sara alingbi na ye so ala sara?” Na pekoni, lo dabe ti ala na fason so Jéhovah a-aidé lani ala ti sara akota ye. Ye so asara si “bê ti ala adë.” (aJu. 8:2, 3). Gédéon ayeda lani ti sara terê ti lo kete ti sara si siriri angbâ na popo ti azo ti Nzapa.

12. Getemɔ ɔ lɛma yamba nɛ wal exemple bɛ hio wi mɔ Éphraïm nɛ Gédéon?

¹² Nyen la e lingbi ti manda na lege ti mbaï so? Tapande ti azo ti Éphraïm afa na e so ye so adoit ti gbu bê ti e mingi ayeke ti tene azo ane Jéhovah, me e ape. Amokonzi ti sewa nga na a-ancien alingbi ti manda mbeni ye na mbage ti Gédéon. Tongana bê ti mbeni zo ason ndali ti mbeni ye so e sara, a yeke nzoni e gi ti hinga ndani so bê ti lo ason. E lingbi nga ti gonda lo ndali ti mbeni ye so lo sara ni nzoni. Ti sara ni, a lingbi e sara terê ti e kete, mbilimbili tongana a yeke polele so zo ni asara ye na lege ni ape. Me a yeke kota ye ti duti na nzoni songo na aita ti e ahon ti fa so e yeke na raison.

13. Gete yeksamɔ ga Anna kpaa soeki? A pena zua mɛng nde?

¹³ Gbu li nga na ndö ti tapande ti Hannah. Koli ti lo Elcanah, so ayeke zo ti mara ti Lévi, aye lo lani mingi. Me Elcanah ayeke nga na mbeni wali, iri ti lo ayeke Péninnah. Elcanah aye lani Hannah mingi ahon Péninnah; ye oko, “Péninnah adü, me Hannah adü pëpe.” Ye so asara si Péninnah ayeke gi yanga ti Hannah “lakue ti son gï bê ti lo”. Hannah asara ye lani tongana nyen? Bê ti lo ason lani ngangu. Lo yeke “toto na lo yeke te ye pëpe.” (1 Sam. 1:2, 6, 7). Bible afa ape so Hannah agi lani ti kiri na Péninnah peko ti ye so lo sara na mbeni fason. Me lo zi bê ti lo na Jéhovah, na lo yeke na confiance so lo yeke leke tënë ni. Eskê sarango ye ti Péninnah na mbage ti Hannah achangé lani? Bible afa ni ape. Me e hinga so Hannah akiri awara siriri ti bê nga lo ngbâ ti duti na ni. “Lê ti lo ayeke na vundu mbeni pëpe.”—1 Sam. 1:10, 18.

14. Getemɔ ɔ yamba nɛ wal exemple bɛ Anna?

¹⁴ Nyen la e peut ti manda na lege ti tapande ti Hannah? Tongana mbeni zo agi ti sara mandako na mo na mbeni fason, girisa ape so mo bezoin ape ti sara ye tongana lo nga ti sara mandako na lo. Mo doit pëpe ti sara si ye ni aga mbeni kpale. Kiri sioni ndali ti sioni ape, me gi ti duti na siriri na zo ni  (aRom. 12:17-21). Atâa tongana zo ni achangé ape, mo yeke ngbâ ti duti na siriri ti bê.

15. Ha zang hio getemɔ ga Apollos nɛ Paul ka ndang?

¹⁵ Fadeso, zia e bâ aye so e peut ti manda na lege ti disciple Apollos nga na bazengele Paul. Akoli so use kue ahinga Mbeti ti Nzapa nzoni mingi. Azo ahinga ala mingi nga ala yeke anzoni wafango ye. Ala mû nga maboko na azo mingi ti ga adisciple. Me ala sara bê na terê ti mba ape.

16. Deamɔ bɛ Apollos soeki mɛng nde?

¹⁶ “A dü [Apollos] na Alexandrie,” so ayeke lani ndo so azo ague dä mingi ti manda mbeti na ngoi ti akozo Chrétien. Lo yeke lani zo so ahinga ti sara tënë nzoni nga lo “hinga tënë ti Mbeti ti Nzapa mingi.” (Kus. 18:24). Na ngoi so lo yeke lani na Corinthe, ambeni ita ti congrégation afa lani polele so ala ye lo mingi ahon ambeni ita, na tapande Paul (1 aCor. 1:12, 13). Eskê Apollos amaï lani bibe ti kangbi so? E pensé so lo sara ni ape. Ti tâ tënë ni, ambeni ngoi na peko ti so Apollos aquitté Corinthe, Paul awa lo ti kiri kâ (1 aCor. 16:12). Paul ayeke wa lani Apollos ti kiri kâ ape tongana lo pensé so lo yeke ga na kangbi na yâ ti congrégation. A yeke polele so Apollos asara lani kua nzoni na akode ti lo: ti fa nzoni tënë nga ti kpengba aita ti lo. E lingbi nga ti hinga na bê ti e kue so Apollos ayeke lani zo so asara terê ti lo kete. Na tapande, ye oko afa ape so bê ti Apollos ason na ngoi so Aquila na Priscille ‘akiri azi nda ti lege ti Nzapa na lo nzoni mingi ahon ti kozo.’—Kus. 18:24-28.

17. Paul bhɔya gamɔ soeki mɛng nde?

¹⁷ Bazengele Paul ahinga lani anzoni kua so Apollos asara. Me Paul agi lani bê ti lo ape so azo ayeke pensé ande so Apollos ayeke nzoni  ahon lo. Tongana e diko mbeti so Paul asû lani na aita ti Corinthe, e peut ti bâ so lo sara lani terê ti lo kete nga lo sara ye ahon ndö ni ape. A nzere lani na Paul ape so azo atene “mbi yeke zo ti Paul,” me lo gboto lê gï na ndö ti Jéhovah Nzapa nga na Jésus Christ.—1 aCor. 3:3-6.

18. Mɔ nɛ ndang nɛ 1 aCorinthien 4:​6, 7, getemɔ ga ɔ yamba nɛ wal exemple bɛ Apollos nɛ Paul?

¹⁸ Nyen la e peut ti manda na lege ti tapande ti Apollos na Paul? Peut-être e sara kua ngangu ndali ti Jéhovah nga e mû maboko na azo mingi ti gue na li ni juska na batême. Me e hinga so anzoni ye kue so e sara ayeke gï grâce na tufa ti Jéhovah. Tapande ti Apollos na Paul afa nga na e so tongana e yeke na akua mingi na yâ ti congrégation, e lingbi ti sara aye mingi ti maï siriri. E kiri singila mingi so akoli so ayeke mû li ni ayeke maï siriri nga na beoko na lege so awango so ala yeke mû alondo na Mbeti ti Nzapa nga so ala gboto lê na ndö ti ala wani ape, me na ndö ti Christ Jésus, tapande ti e.—Diko 1 aCorinthien 4:6, 7.

19. Getemɔ ga wi ndang ndang ha soko ɔ peut mɔ de nde? (Zɔk encadré “ Maï pëpe bibe ti mandako.”)

¹⁹ Nzapa amû na zo oko oko na popo ti e ambeni kode. E peut ti sara kua na ni ti sara “kua na amba ti [e]”. (1 Pi. 4:10). E peut ti pensé so ye so e sara ayeke nga kota ye ape. Me akete kete ye so e sara ti maï beoko ayeke tongana kamba so a fü na bongo. Zia e sara ngangu ti zi na yâ ti bê ti e bibe ti mandako. Zia e leke na bê ti e ti ngbâ ti sara ye kue so e peut ti sara ti maï siriri nga na beoko na yâ ti congrégation.—aÉph. 4:3.