Alé adan kontèni-an

Ès lasians an akò épi Labib-la ?

Ès lasians an akò épi Labib-la ?

Répons Labib-la

Wi, pas menm si Labib-la pa an liv lasians, i èkzak lè’y ka palé di sijé siantifik. Annou pran yonn-dé èkzanp ka montré lasians épi Labib ka alé an menm sans-lan. Zòt kèy wè diférans ki ni ant sa Labib ka di asou lasians épi sa anlo moun té ka kwè antan yo ékri Labib.

  • Linivè té ni an koumansman (Jènèz 1:1). An patjé kwayans antan lontan pa ka di yo kréyé linivè, men yo ka di i pran kò épi an dézòd jénéral ki té ja la avan. Babilonien té ka kwè, sé dié-a menm ki fè linivè pwan nésans té ka vini di dé loséyan. Dòt léjann ka di linivè sòti andidan an bidim zé.

  • Sé lwa lanati ki ka djidé linivè jou apré jou, é pa piès bondié ki ka fè gou-yo épi lidé-yo (Jòb 38:33 ; Jérémi 33:25). Toupatou asou latè, ni léjann ki ka di lézòm pé pa chapé anba aksion délè kriyèl èk ou pé pa prévwè, sé bondié-tala.

  • Latè-a pann anlè ayen (Jòb 26:7). Pou anlo pèp antan lontan, monn-lan sé té an diks ki té anlè zépòl an jéyan oben anlè an zannimo, kon an lèspès towo oben an tòti.

  • Dlo loséyan ka tounen vapè, épi i ka viré tonbé kon lapli, lanèj oben lagrèl é sé sa ki ka fè lariviè épi lasous (Jòb 36:27, 28 ; Éklézias 1:7 ; Izayi 55:10 ; Amòs 9:6). Grèk antan lontan té ka pansé dlo flèv épi lariviè té ka sòti andidan an loséyan anba latè ; yo kwè sa jik o XVIIIèm sièk.

  • Montann ka lévé épi viré désann ; montann nou konnèt jòdi té anba dlo avan (Sòm 104:6, 8). Dapré pliziè léjann, sé dié-a menm kréyé sé montann-lan kon yo yé a.

  • Règ lijièn ka pwotéjé lasanté. Adan Lalwa Bondié ba Izrayèl té ni règ pou té rèspèkté, davré ou té menyen kò an moun mò, karantenn pou sianka té ni an maladi atrapan, é manniè pou téré zétwon moun (Lévitik 11:28 ; 13:1-5 ; Détéwonòm 23:13). Antan Labib-la ba sé koumandman-tala, sé Éjipsien-an té ka sèvi an rimèd ki té mélanjé épi kaka pou swen an bobo ouvè.

Ès lasians ka montré érè adan Labib ?

Lè nou ka fè an lèkzanmen ki jis èk san piès préférans nou ka réponn, non. Mi sa anlo moun ka pansé asou Labib ki pa vré :

Sa moun ka di : Bib-la ka di yo kréyé linivè an sis jou 24 lè.

Sa ki vré : Dapré Labib-la, Bondié kréyé linivè men i pa ka di a ki moman sa fèt épi konmen tan sa pran (Jènèz 1:1). I pa ka di non pli konmen tan an jou lakréyasion adan Jènèz chapit 1 ka diré. Dayè, yo ka kriyé tout périòd kréyasion sièl épi tè, an « jou » osi (Jènèz 2:4).

Sa moun ka di : Labib-la ka di yo kréyé sé plant-lan avan Solèy-la, kidonk avan fotosentèz-la pé fèt (Jènèz 1:11, 16).

Sa ki vré : Labib-la ka di Solèy-la, yonn adan sé zétwèl-la ki an « sièl-la », té ja kréyé avan sé plant-lan (Jènèz 1:1). Tibren limiè Solèy té ja ka rivé anlè Latè pandan prèmié « jou »-a, oben périòd lakréyasion. Twazièm « jou » lakréyasion, pandan latmòsfè-a té ka kontinié klèsi, té ni asé limiè pou fotosentèz-la koumansé (Jènèz 1:3-5, 12, 13). Sé yonn-dé tan apré sèlman, nou rivé bien wè Solèy-la anlè Latè-a (Jènèz 1:16).

Sa moun ka di : Labib ka di Solèy-la ka tounen alantou Latè-a.

Sa ki vré : Éklézias 1:5 ka di : « Solèy ka lévé épi solèy ka kouché, apré i ka kouri viré menm koté-a i pou viré lévé. » Men fraz-tala ka sèlman palé di mouvman Solèy-la, nou pé wè dépi Latè-a. Jik jòdi, nou ka di « solèy lévé » ouben « solèy kouché » menm si nou sav bien sé Latè-a ki ka tounen alantou Solèy-la.

Sa moun ka di : Labib ka di latè plat.

Sa ki vré : Labib-la ka sèvi pawòl-tala « an bout latè » lè’y ka palé di « koté ki pli lwen anlè latè » (Ak 1:8 ; nòt). I pa lé di latè-a plat oben i ni an bò. Menm manniè, pawòl-tala « kat kwen latè-a » sé an istil lékriti pou palé di tout latè-a (Izayi 11:12 ; Lik 13:29). Jòdi, nou ka itilizé menm zimaj-la pou palé di kat kwen planèt-la.

Sa moun ka di : Labib ka di londjè an won sé ègzaktiman twa fwa diyamèt-li, alòs ki bon nonb-lan sé pi (π), kivédi apéprè 3,1416.

Sa ki vré : Silon 1 Wa 7:23 èk 2 Kwonik 4:2, « Lanmè an métal yo fonn » té ni an diyamèt 10 koudé é « fòk ou té ni an kòd 30 koudé pou fè tout liwon’y ». Sé té pétèt sèlman chif-won pli pré vré mizi-a. Pétèt osi, londjè tout liwon’y té ka korèsponn a mizi andidan basen-an, épi diyamèt-la sé té mizi andéwò basen-an.