Konm Danièle sé moun ka konprann vit, i sézi tousuit sa ki té ka pasé. I di-mwen an zòrey : « Palapenn kriyé lapolis, i ja la ! » É sété vré a-y. Dèyè do an nou, on loto té sòti arété douvan lotèl-la. On ti moman apré, déotwa sòlda té ja tchenbé-nou toulédé. Men konm madanm an mwen té avèti-mwen avan, an ni tan ba on frè déotwa papyé enpòwtan.

Pannan yo té ka menné-nou lapolis, an sonjé ki chans an té ni dè ni on madanm ki ni kouraj é ki enmé Jéova é òwganizasyon a-y konsa. Jou-lasa nou fonksyonné ansanm-ansanm kon nou té ni labitid fè-y. An kay èspliké-zòt sa ki menné-nou a vizité dé péyi lalwa ka anpéché-nou préché jan nou vlé.

An fèt an 1930 a Croix, on tivil ki o nò a Lafwans. Fanmi an mwen té katolik afon. Fanmi an mwen té kay lanmès chak simenn é pap’an mwen té ni plen biten i té ka fè an légliz-la. Men avan an pran 14 an, ni on biten ki fèt ki wouvè zyé an mwen anlè ipokrizi a klèwjé-la.

Sété pannan Dézyèm Lagè mondyal-la. Lawmé alman la té anvayi Lafwans. Adan sèwmon a-y, toutlè prèt-la té ka ankourajé-nou a soutyenn gouvènman a Vichy ki té èvè sé nazi-la. Sa té ka choké-nou toubònman. Kon onlo fwansé, nou té ka kouté radyo BBC anbistankwen. Sété on radyo ki té ka bay nouvèl a sé Alyé-la. An sèptanm 1944, lawmé amériken fè sé alman-la sòti adan réjyon an nou. Lèwgadé, prèt-la enki chanjé kan é mété-y ka soutyenn sé Alyé-la : i fè on lanmès pou di Bondyé mèsi pou sa yo té fè la. Mi ipokrizi mi ! Kifè an pèd tout konfyans an té ni adan klèwjé-la.

On timoman apré lagè fin, pap’an mwen mò. Simone, pli gran sè an mwen, té ja mayé é i té ka rété Bèljik. Alò an di-mwen kè sété wòl an mwen dè pran swen a manman é a tisè an mwen. An touvé on travay adan on lizin a twèl. Patron an mwen é sé gason a-y la té katolik afon. An té’é pé rivé lwen adan antrèpriz-lasa, men sitiyasyon-la té kay chanjé...

An 1953, Simone, ki té vin Témwen a Jéova, rann-nou on vizit. I sèvi èvè Labib pou i montré-nou kè sa légliz katolik té ka anségné asi lanfè,  latrinité, nanm imòwtèl, sété mansonj. Lè i di-mwen sa, an di-y kè an pa té dakò èvè-y pas i pa té ka sèvi èvè on bib katolik. Men an pa tadé a konprann kè sa i té ka di sété vérité. Plita i menné dé ansyen niméwo a Tou dè Gad la ban mwen. An té enmé li-yo lèswa adan kouch an mwen. An konprann rapidman kè sété lavérité. Men an té pè pèd travay an mwen si an té ka vin Témwen a Jéova.

Pannan plizyè mwa, an kontinyé étidyé Labib é awtik a Tou dè Gad la tousèl an mwen. Aprésa an fin pa ay adan on Sal di Wayòm. I té ni on anbyans plen lanmou ki touché-mwen onlo. On frè ki ni èkspéryans étidyé Labib èvè mwen pannan sis mwa é aprésa an pran batèm an sèptanm 1954. Tibwen tan apré, an té kontan vwè manman mwen é tisè an mwen vin Témwen a Jéova osi.

An asisté lasanblé entèwnasyonal la ki fèt New York an 1958, sété on privilèj. Malérèzman manman mò déotwa simenn avan lasanblé-lasa. Lè an rètouné, konm pa té ni pon fanmi asi kont an mwen ankò, an kité travay an mwen pou an té vin pyonyé. An menm épòk-la, an fiyansé èvè on sè non a-y sété Danièle Delie ki té pyonyé é ki té ka pòté bon mannèv adan sèwvis-lasa. Nou mayé an mé 1959.

Danièle té koumansé sèwvis a-y an Brètagn, on koté ki lwen a la i fèt la. Adan réjyon-lasa, té ni onlo katolik. Fò i té ni kouraj pou préché la é pou déplasé a bisiklèt adan sé téritwa-la pas sété lakanpagn. Menmjan ki mwen, sa ki té ka ba-y balan pou ay préché sé kè i té ka santi kè lafen té pé vin a nenpòt ki moman (Mat. 25:13). I té toujou paré a fè sakrifis, é létadèspri-lasa édé-nou tchenbé lè nou té ka sèvi Jéova aplentan.

Déotwa jou apré nou mayé, yo voyé-nou adan sèwvis a siwkonskripsyon la. Nou té dakò pou nou ni on vi tousenp. Adan prèmyé lasanblé lokal la nou vizité la, té ni 14 pwoklamatè, é ponmoun pa té pé akéyi-nou akaz a yo. Alò nou dòmi asi déotwa matla, anlè èstrad a Sal di Wayòm la. Nou pa té tèlman alèz pas kouch-la pa té ozuil, men sa té bon toubònman pou do-la !

Magré tousa nou té ni a fè, Danièle rivé fè kò èvè sèwvis a siwkonskripsyon la. Lè té ni on réinyon èvè sé ansyen-la kè nou pa té prévwa, byensouvan fò i té atann-mwen adan vwati-la. Men i pa jen plenn-li. Nou rété yenki dé lanné adan sèwvis-lasa. Men sé dé lanné-lasa aprann-nou kijan sa enpòwtan pou dé moun-mayé dè palé franchman é dè fonksyonné ansanm-ansanm (Ékl. 4:9).

An 1962, yo envité-nou Brooklyn (New York) adan 37^èm klas a Lékòl a Galaad. Lékòl-la té ka diré 10 mwa. Asi 100 zélèv, té ni 74 sélibatè, kifè nou santi kè sété on privilèj dè fè lékòl-lasa ansanm antankè moun-mayé. An toujou ka sonjé bèl moman nou pasé èvè dé frè solid adan lafwa kon Frederick Franz, Ulysses Glass é Alexander Macmillan.

Pannan fòwmasyon-la, yo ankourajé-nou a pran tan gadé pli byen sa ki alantou an nou.  Défwa, lè sanmdi aprémidi, konm nou pa té ni lékòl, yo té ka menné-nou New York fè touris. Nou té sav kè, lè lendi, nou té ké ni on ti lègzamen a pasé asi sa nou té vwè anvil. Sé sanmdi-lasa, lè nou té ka rantré, souvan nou té on tijan las. Men frè-la ki té ka gidé-nou la, on bétélit, té ka pozé-nou dé ti kèsyon pou préparé-nou pou ti lègzamen-la. On sanmdi, nou maché anvil tout laprémidi-la. Nou vizité on koté ou pé gadé sa ki an syèl-la. É la, nou dékouvè onlo biten anlè sa yo ka kriyé météòw é anlè météorit. Adan mizé a istwa a lanati, nou aprann ki diférans ki ni ant on aligatò é on kwokodil. Asi chimen a rètou-la, frè-la mandé-nou : « Alò, ki diférans ki ni ant on météòw é on météorit ? » Tèlman Danièle té las i di : « Dan a sé météòw-la pli long ! »

Apré Galaad, yo voyé-nou an Bétèl a Lafwans alòskè nou pa té ka atann-nou a sa ditou. Nou sèvi 53 lanné an Bétèl-la ansanm. An 1976, yo nonmé-mwen koòwdinatè a komité a filyal-la, é yo mandé-mwen vizité plizyè péyi an Afrik é o Mwayen-Oriyan, dé koté nou pa té pé préché kon nou té vlé, oben dé koté nou pa té ni dwa préché menm. Sé konsa nou ay o Gabon, é sé la, sa an rakonté pli ho la rivé. Konfèdmanti, an pa té ka santi-mwen alahotè pou asimé sé nouvo rèsponsabilité-lasa. Men Danièle, tidoudou an mwen, toujou té ka soutyenn-mwen.

Vi an nou an Bétèl-la plè-nou tousuit. Avan nou fè Lékòl a Galaad, Danièle té aprann palé anglé an senk mwa. I vin on bon tradiktè toubònman. Nou té ja ni onlo jwa adan sèwvis an nou an Bétèl-la, men lè nou té ka pawtisipé adan aktivité a lasanblé an nou, nou té pli kontan ankò. An ka sonjé èvè plézi lè nou té ka pran métro ta lèswa pou nou rantré akaz. Nou té ka las, men nou té ka kontan osi pas nou té kondui plizyè étid biblik ansanm. Malérèzman Danièle vin tonbé malad é sa anpéché-y travay otan kè i té vlé.

An 1993, yo touvé kè i té ni on kansè an tété. Trètman-la té rèd toubònman, pas fò yo té opéré-y é fò i té fè on chimyo. Kenz lanné apré, kou-lasa yo touvé kè i té ni on kansè pli grav ankò. Men i té tèlman enmé aktivité a tradiktè a-y kè lè kò a-y vin plibon, i woupran travay a-y.

Magré Danièle té ni vyé maladi-lasa, sa pa jen vin-nou a lidé dè kité Bétèl-la. Sé vré, lè ou malad an Bétèl-la ou pé pran gaz, plis ankò lè lézòt pa sav kijan sitiyasyon-la grav (Pwov. 14:13). Menm asi dènyé jou a-y, lè ou té ka gadé Danièle, figi a-y té dous, i té penpan natirèlman, ou pa té’é jen di kè kò a-y pa té bon. I pa té ka plenn-li parapòt a sitiyasyon a-y. I té ka plito konsantré-y asi sa i té pé fè ba lézòt. Pa ègzanp, i té ka pran tan kouté-yo (Pwov. 17:17). Danièle limenm pa té ka santi-y alahotè pou ba moun konsèy, men i té ka sèvi èvè sa i té ja viv pou édé onlo sè, pou yo pa pè sianka yo trapé on kansè.

Rivé on jou, Danièle pa té pé sèvi aplentan ankò. Men i fè kò èvè nouvo limit a-y é i rété konsantré asi sa i té pé fè pou édé-mwen plis ankò. I fè tousa i té pé pou rann vi an mwen pli fasil. Sa  pèwmèt-mwen sèvi 37 lanné antankè koòwdinatè a komité a filyal-la. Pa ègzanp, chak midi i té ka fè tousa i té pé pou tout biten paré pou nou manjé é pou nou pozé kò an nou ansanm an chanm an nou (Pwov. 18:22).

Danièle té vréman enmé lavi é i toujou kwè kè sa té ké alé. Men lè i vin trapé on twazyèm kansè, sa kasé dé bra an nou. Sé séans a chimyotérapi la é sé séans a radyotérapi la té ka rann-li tèlman fèb kè sé a penn si i té ka maché. Lè i koumansé ni dimal a palé, alòskè i té on bon tradiktè toubònman, sa fann tchè an mwen.

Sé vré onlè, nou pa té sav ka pou nou té fè, men nou kontinyé priyé, pas nou té sèten Jéova pa té’é jen pèwmèt kè nou soufè pliski sa nou té’é pé sipòté (1 Kor. 10:13). Nou toujou éséyé ni onlo rèkonésans pou mannyè Jéova té ka édé-nou. I sèvi èvè Pawòl a-y, èvè frè é sè ki ka swangné moun andidan Bétèl-la, men osi èvè sélézòt frè é sè-la, pou ban-nou on pal.

Byensouvan, nou té ka mandé Jéova édé-nou touvé on trètman kè nou té’é pé aksèpté. Ni onlè, Danièle pa té pé risivwè pon trètman ankò. Dòktè-la ki té ka okipé dè-y la pannan 23 lanné pa té ka rivé èspliké poukwa, chak fwa i té ka fè on séans chimyo, i té ka pèd konésans. I pa té ka vwè ki dòt biten i té’é pé ba-y ankò. Nou té ni lenprésyon fò-nou té démélé-nou noumenm an nou, é nou té ka mandé-nou ka ki té kay fèt. A moman-lasa, ni ondòt èspésyalis a kansè, ki di i dakò pou okipé-y dè Danièle. Sété konsidiré Jéova té prévwa on mwayen pou nou sòti, pou nou mwens enkyèt.

Nou aprann pran sé pwoblèm-la yonn apré lòt. Sé sa Jézi té di : « Chak jou-la ni pwoblèm a-y ki ta-y » (Mat. 6:34). Ni ondòt biten ki édé-nou osi, sé rété pozitif, é aprann ri dè pwoblèm nou té ka jwenn. Pa ègzanp, lè Danièle rété dé mwa san chimyo-la, on jou i souri ban-mwen é i di-mwen : « Ou sav on biten ? Sé prèmyé fwa an ka santi-mwen byen konsa ! » (Pwov. 17:22). Magré tout sé doulè-la i té ka santi la, i té byen kontan chanté sé kantik-la èvè on vwa ki té plen asirans.

Bon létadèspri-la i té ni la édé-mwen aksèpté pwòp limit an mwen. Nou rété mayé 57 lanné, men konfèdmanti, madanm an mwen toujou pran swen an mwen anplen. Pa menm on zé i pa té vlé aprann-mwen kuit ! Kifè, lèwvwè santé a-y ba-y tèlman gaz kè i pa té pé fè gran zafè ankò, an té oblijé aprann lavé lenj, aprann fè vésèl, é aprann bouyi dé ti manjé tou senp. An kasé déotwa vè, men an té kontan fè tout sé biten-lasa ba-y *.

Lè an ka pran tan gadé sa ki pasé, an ka rann-mwen kont kè lè kò-la pa bon é lè laj-la ka monté, sa ka anpéché-w fè tousa ou vlé. É sa aprann-mwen onlo. On prèmyé biten, sé kè fò pa nou jen two okipé pou montré madanm an nou, oben mari an nou, kè nou enmé-y. Sé toupannan santé an nou bon toujou, kè fò-nou pran tan pran swen a moun kè nou enmé (Ékl. 9:9). On dézyèm biten, sé kè fò pa nou enkyété-nou twòp parapòt a dé biten ki pa vo lapenn. Sinon, sa pé anpéché-nou rann-nou kont kè chakjou nou ka risivwè onpakèt bénédisyon (Pwov. 15:15).

Lè an ka réfléchi asi vi an nou adan sèwvis aplentan la, asirésèten, an pé di kè Jéova béni-nou lontan pliski sa nou té’é pé imajiné. An ni menm santiman ki nonm-la ki maké : « Jéova aji èvè bonté épi mwen » (Sòm 116:7).