1, 2. Pou sèwten moun, ka lèmo « paradi » vlé di ?

ONLO frè é sè ki sòti adan plizyè péyi diféran té vin Séoul, an Koré, pou on lasanblé. Lè lasanblé-la fin, pannan yo té ka sòti an istad-la, yo vwè onlo frè é sè Koré ki té sanblé pou di-yo ovwa. Sa touché tchè a yo toubònman lè yo tann sé frè-la hélé : « Nou ké wouvwè adan paradi-la ! » Sèlon vou, dè ki paradi yo té vlé palé ?

² Lèmo « paradi » pa vlé di menm biten-la pou toutmoun. Pou désèrten moun, sé on koté ki ka ègzisté yenki an rèv. Pou dòt moun, sé tousa ki ka pwokiré-yo lajwa é tchè-kontan. Pa ègzanp, on misyé ki ka mò-fen ké santi-y adan on paradi douvan on tab plen manjé. Oben, on madanm ki on koté plen èvè bèl ti flè pé di i adan on paradi. É pou-w, paradi-la, ka sa yé ? Ès ou ka di on koté konsa ké ègzisté on jou ?

3. Kijan Labib ka palé dè paradi-la ki té ka ègzisté odépa ?

³ Bib-la ka palé dè on paradi ki té ka ègzisté an tan lontan é dè on paradi ki pou vin. Dépi adan Lajénèz, Labib ka palé dè paradi-la. Adan Jénèz 2:8, nou ka li : « Anplisdisa, Jéova Dyé planté on jaden an Édèn [on paradi plézi, sèlon Bib katolik a Douay] on koté ki ka touvé-y a lès ; é koté-lasa, i mété nonm-la i fè la ». Lèmo « Édèn » vlé di « Plézi », é adan jaden-lasa  ou té adoumanman. Té ni manjé agogo, té ni bèl koté toubònman, é lézòm té anpé èvè lézannimo (Jén. 1:29-31).

4. Poukwa nou pé di kè Jadendédèn-la sété byen on paradi ?

⁴ An ébré, mo-la yo té ka itilizé la pou di « jaden », lè yo tradui-y an grèk, sa bay paradéïsos. Adan on ansiklopédi, M’Clintock é Strong palé dè sa on grèk té ka imajiné lè i té ka tann mo-lasa. An tèt a-y, i té ka vwè on bèl koté yo baré èvè on bayè, on koté ponmoun pòkò jen mannyé. Andidan a-y, ni dé manman pyébwa, é ni enpé ki ka pòté fwi. Dlo-sous byen pwòp ka pasé an pyé a yo pou yo rété byen frèch, é asi bò a sé rivyè-la, onlo mouton ka pwonmlé (konparé èvè Jénèz 2:15, 16).

5, 6. Kijan nou pèd paradi-la, é ka sèwten moun pé ka mandé-yo ?

⁵ Bondyé té mété Adan é Èv adan on paradi konsa, men yo pa rété adan-y. Poukisa ? Paskè yo dézobéyi Bondyé. Sé pousa, ki yo, ki pitit-a-pitit a yo, pèd paradi-la (Jén. 3:23, 24). Menmsi ponmoun pa té ka viv adan-y ankò, i ka sanm sa jaden-lasa kontinyé ègzisté jiskatan Délij a Noé rivé.

⁶ Sèwten moun pé ka mandé-yo si on jou yo ké pé pwofité dè paradi-la anlè latè. Ka nou pé di asi sa ? Si ou ka èspéré viv èvè moun ou enmé adan paradi-la, ès ou ni on rézon valab dè kwè kè sa ké fèt ? Ès ou té’é pé èspliké poukisa nou sèten ké ni on paradi ?

7, 8. a) Ka Bondyé pwomèt Abraam ? b) Pou Abraam, ola pwomès a Bondyé té ké réyalizé ?

⁷ Méyè koté nou pé touvé répons a kèsyon nou ka pozé-nou anlè paradi-la sé an Bib-la, paskè i ka vin dè Bondyé, sila ki kréyé prèmyé paradi-la ki té ni la. An-nou vwè ka Bondyé di Abraam, ki té zanmi a-y. Bondyé pwomèt-li kè tèlman timoun a-y té ké miltipliyé, yo té ké vin menmjan ki « sé grennsab-la ki òbò lanmè-la ». É anplisdisa i di ondòt biten enpòwtan : « Grasa pitit-a-pitit a-w, tout sé nasyon-la asi latè ké risivwè on bénédisyon, pas ou kouté vwa an mwen » (Jén. 22:17, 18). Aprésa, Bondyé pwomèt gason a Abraam é gason a gason a-y menm biten-la (li Jénèz 26:4 ; 28:14).

⁸ Pa ni ayen an Bib-la ki ka montré kè pou Abraam lézòm té ké risivwè rékonpans-la adan on paradi an syèl-la. Kifè, lè Bondyé di-y kè « tout sé nasyon-la asi latè ké risivwè on bénédisyon », asirésèten, Abraam pansé kè bénédisyon-lasa té ké fèt asi latè. Konm sé Bondyé ki té fè pwomès-lasa, alò « tout sé nasyon-la asi latè » té’é pé sèten kè yo té’é pé viv adan méyè kondisyon ki tini. Ès aprésa Bondyé fè sèwvitè a-y dòt pwomès ki té kay adan menm sans-la ?

9, 10. Ni dòt pwomès ankò ki édé sèwvitè a Bondyé kwè kè i ké ni on paradi asi latè. Kilès la ?

⁹ Bondyé enspiré David, on pitit a Abraam, pou anonsé kè on jou « sé méchan-la pé ké la ankò » (Sòm 37:1, 2, 10). Okontrè, « moun ki dous, toutlatè sé ké ta yo é tèlman ké ni lapé, yo ké adoumanman ». David di osi : « Moun ki jis, latè sé ké ta yo, é yo ké viv anlè-y pou touttan » (Sòm 37:11, 29 ; 2 Sam. 23:2). Sèlon vou, ki éfé sé pwomès-lasa té ni asi moun ki ka sèvi Bondyé ? Yo té ni on bon rézon dè kwè kè on jou, sé yenki moun jis ki ké asi latè, é kè latè limenm ké wouvin on paradi kon i té yé an Jadendédèn-la.

¹⁰ Pi tan-la té ka pasé é pi té ni Izraélit ki té ka ba Jéova do é onlè lamajorité adan yo arété fè volonté a-y. Alò, Bondyé lésé sé Babilonyen-la fè lagè èvè yo, gangné-yo é krazé péyi a yo. Sé  Babilonyen-la menné onlo Izraélit lwen péyi a yo (2 Kron. 36:15-21 ; Jér. 4:22-27). Men pwofèt a Jéova té ja anonsé kè lè 70 lanné té ké pasé, sé Izraélit-la té ké wouviré adan péyi a yo. Sé pwofési-lasa réyalizé é yo ka aprann-nou onlo biten. Toupannan nou ka étidyé déotwa adan yo, gadé byen kijan yo ka édé-nou kwè kè i ké ni on paradi asi latè.

11. Kijan pwofési a Izayi 11:6-9 réyalizé, é ki kèsyon nou pé pozé-nou ?

¹¹ (Li Izayi 11:6-9.) Bondyé pasé pa Izayi pou pwomèt pèp a-y kè lè yo té ké wouviré akaz a yo, péyi-la té ké on tikoté trankil. Ponmoun pa té ké pè zannimo ataké-yo é yo pa té ké pè moun ki ka aji kon bèt nonplis. Ki jennmoun ki moun ki ja ni on tilaj té ké viv ansékirité. Ès sa pa’a fè-w sonjé jan lavi té yé adan Jadendédèn-la ? (Iz. 51:3). Men a pa yenki pou Izrayèl té’é ni bénédisyon. Pwofési a Izayi té ka anonsé osi kè tout latè té ké ranpli èvè « konésans a Jéova [...] kon dlo ka kouvè fon a lanmè-la ». Kitan sa té ké fèt ?

12. a) Ki bénédisyon sé Izraélit-la risivwè lè yo wouviré an péyi a yo ? b) Kijan nou fè sav kè pwofési a Izayi 35:5-10 ké réyalizé ondòt fwa ankò ?

¹² (Li Izayi 35:5-10.) Izayi èspliké ondòt fwa ankò kè sé Izraélit-la ki té ké wouviré adan péyi a yo pa té ké pè, ni moun, ni zannimo. I di osi kè tè a yo té ké ba-yo bon manjé toubònman pas yo té ké ni dlo pou tann é konprann kon adan Jadendédèn-la (Jén. 2:10-14 ; Jér. 31:12). Ès sé yenki an tan a sé Izraélit-la pwofési-lasa té ké réyalizé ? Pwofési a Izayi té ka anonsé osi kè moun-avèg té’é vwè klè, kè moun ki ka bwété té’é soté é kè moun-soud té’é tann. Men a pa konsa sa pasé pou moun ki sòti Babilòn. An réyalité, Bondyé té ka anonsé kè, plita, i té ké géri tout kalté maladi.

13, 14. Kijan pwofési a Izayi 65:21-23 réyalizé pou sé Izraélit-la ki wouviré an péyi a yo, men ki mòso a pwofési-lasa ké réyalizé plita ? (gadé prèmyé imaj a awtik-la).

¹³ (Li Izayi 65:21-23.) Ni ondòt détay enpòwtan adan pwofési-lasa. I ka di kè sèwvitè a Bondyé « ké viv lontan, menmjan ki on pyébwa ». Ni dé pyébwa ki ka viv plizyè milyé lanné. Pou moun viv tousa tan, fò yo té’é ni on bon santé toubònman ! É si anplisdisa yo té’é pé viv on bèl tikoté byen trankil, kon Izayi té anonsé, alò la, sa té ké bon toubònman, yo té ké adan on paradi ! Ében, pwofési-lasa ké réyalizé !

¹⁴ Lè sé Juif-la wouviré an péyi a yo, yo pa touvé kaz ki té ni tousa ki té fo pou yo té viv alèz a yo. Yo pa touvé jaden oben pyès-rézen tou planté nonplis. Men grasa bénédisyon a Bondyé, tout biten ranjé pou yo. A pa ti kontan yo té kontan konstwi kaz a yo yomenm a yo, rété adan, é manjé sa yo té planté yomenm !

15. Ès ou té’é pé palé dè déotwa bénédisyon ki anonsé adan liv a Izayi ?

¹⁵ Ou vwè kijan sé pwomès-la nou sòti ègzaminé la ka palé dè paradi-la ki ké ni la. Latè ké plen èvè moun kè Bondyé ké béni. Ponmoun pé’é pè on bèt sovaj oben on moun vyolan ataké-y. Moun-avèg, moun-soud é moun-enfim ké géri. Sé moun-la ké pé konstwi kaz a yo ki ta yo é yo ké rékòlté pwodui ki sen, kè yomenm planté. Yo ké viv pli lontan ki sé pyébwa-la. É wi, nou ka touvé plizyè prèv an Bib-la ki ka montré kè sé on bèl landèmen konsa ki ka atann-nou. Men, pétèt ou ké touvé déotwa moun ki ké di kè sé pwofési-lasa pa ka palé dè on paradi asi latè. Ka ou té’é réponn-yo ? Poukwa voumenm a-w ou sèten kè on jou ké ni on paradi asi latè ? Pli gran nonm-la ki ja pasé asi latè, Jézikri, ka ban-nou on rézon.

16, 17. Adan ki sitiyasyon Jézi té ka touvé-y lè i palé dè paradi-la ?

¹⁶ Magré Jézi té inosan, yo kondanné-y é yo maré-y si on poto, anmitan a dé malfétè juif. Avan i mò, ni yonn adan sé dé malfétè-la ki rèkonnèt kè Jézi sété on wa é mi sa i mandé-y : « Jézi, sonjé-mwen lè ou ké vin adan wayòm a-w » (Lik 23:39-42). Nou ka touvé répons-la Jézi ba-y la an Lik 23:43. É répons-lasa ni on rapò èvè sa dèmen pé pòté ba-w. Ni déotwa èspésyalis a Labib, lè yo ka tradui vèwsé-lasa, yo ka mété on viwgil avan lèmo « jòdla », kifè sa ka bay : « An ka di-w sa, jòdla ou ké èvè mwen an paradi-la. » Ni plizyè lidé asi koté-la pou mèt viwgil-la adan fraz-lasa. Ka Jézi té vlé di ègzaktèman ?

¹⁷ Adan onlo lang ki ka ègzisté konnyéla la, yo ka sèvi èvè viwgil pou édé moun konprann sans a on fraz. Men, adan sé pli vyé maniskri grèk la, ou pa toujou té ka touvé zafè a viwgil, pwen... Kifè, nou oblijé mandé-nou : Ès Jézi té vlé di : « An ka di-w sa, jòdla ou ké èvè mwen an paradi-la », oben : « An ka di-w sa jòdla, ou ké èvè mwen an paradi-la » ? Ni dé tradiktè ki ka mèt viwgil-la swa avan, swa apré lèmo « jòdla », sèlon jan yo ka konprann sa Jézi di. Ou ka touvé toulédé vèwsyon-la adan Bib ki ka ègzisté jòdijou.

18, 19. Ka ki ka édé-nou konprann sa Jézi té vlé di ?

¹⁸ Men, fò pa nou oubliyé sa Jézi té di disip a-y anrapò èvè mò a-y : « Gason a lòm ké pasé twa jou é twa nuit an vant a latè. » I di osi kè lènmi a-y té ké trayi-y. « Yo [té] ké tchouyé-y é i [té] ké résisité twazyèm jou-la » (Mat. 12:40 ; 16:21 ; 17:22, 23 ; Mawk 10:34). Lapòt Pyè ka fè-nou sav kè sé byen konsa sa pasé (Akt 10:39, 40). Kifè, ni Jézi ni malfétè-la pa ay an paradi-la jou-la yo mò la. I rété « an Tonm-la » pannan twa jou jiskatan Bondyé té résisité-y * (Akt 2:31, 32 ; nòt).

¹⁹ Donk, nou ka tou konprann kè pou koumansé palé malfétè-la dè pwomès a paradi-la, Jézi sèvi èvè èsprésyon-lasa : « Vréman, an ka di-w sa jòdla. » Sé konsa moun té ni labitid palé an tan a Moyiz. Pa ègzanp, Moyiz ni lokazyon di : « Sé pawòl-la an ka di-w jòdla, fò-yo asi tchè a-w » (Dét. 6:6 ; 7:11 ; 8:1, 19 ; 30:15).

20. Ka ki ka montré kè nou byen konprann sans a pawòl a Jézi ?

²⁰ Mi sa on moun ki tradui Bib-la adan sé péyi arab la di anrapò èvè répons a Jézi : « Adan pasaj-lasa, lèmo “jòdla” ni onlo enpòwtans é mi konsa pou li fwaz-lasa : “Vréman, an ka di-w sa jòdla : Ou ké èvè mwen an paradi-la.” Jézi fè pwomès-la jou-la i di sa la, é pwomès-lasa té pou réyalizé plita. Sé konsa moun ka palé sé koté-lasa. Pwomès-la ka fèt on sèwten jou, é asiré pa pétèt, i ké réyalizé. » Dayè pou yonn, o senkyèm syèk, adan on bib an lang siryak mi kijan yo maké répons a Jézi : « Amèn, an ka di-w sa jòdla, ou ké èvè mwen adan Jadendédèn-la. » Sa oblijé ankourajé noutout lè nou ka tann pwomès-lasa.

21. Ki biten Jézi pa pwomèt malfétè-la, é kijan nou fè sav sa ?

²¹ Lè Jézi palé malfétè-la dè paradi-la, i pa té ka palé dè on paradi an syèl-la. Kijan nou fè sav sa ? Pou koumansé,  malfétè-la pa té sav Jézi té fè on alyans èvè apòt fidèl a-y pou yo vin wa ansanm èvè-y an syèl-la (Lik 22:29). Anplisdisa, i pa menm té batizé (Jan 3:3-6, 12). Nou ka tou konprann kè lè Jézi fè malfétè-la pwomès-lasa, i té ka palé dè on paradi asi latè. Déotwa lanné plita, adan on vizyon, lapòt Pòl vwè on nonm yo té « menné adan paradi-la » (2 Kor. 12:1-4). Sé vré kè Pòl é sélézòt apòt fidèl la té kay vin wa an syèl-la ansanm èvè Jézi, men la, Pòl té ka palé dè on biten ki té ké fèt adan on paradi ki té ké la plita *. Ès paradi-lasa té ké asi latè ? Ès ou ké pé viv adan-y ?

22, 23. Ki èspwa ou pé ni ?

²² Sonjé kè David di kè onlè, moun ki jis ké ni latè pou yo (Sòm 37:29 ; 2 Pyè 3:13). A moman-lasa, toutmoun asi latè ké viv annakò èvè prensip a Bondyé, ki jis (Sòm 104:5). Pwofési-la ki adan Izayi 65:22 ka di : « Pèp an mwen ké viv lontan, menmjan ki on pyébwa. » Sa vlé di kè moun ki ké sèvi Jéova adan mond nouvo la ké viv plizyè milyé lanné. Ou ka di sa ké fèt ? Wi, sèlon sa Révélasyon 21:1-4 ka di, Bondyé ké béni limanité, kifè « lanmò pé ké la ankò ».

²³ Sa Labib ka anségné asi paradi-la byen klè. Adan é Èv pèd paradi-la yo té ni la an Édèn, men latè ké wouvin on paradi. Bondyé ké tchenn a mo a-y, i ké béni moun ki asi latè. David té di kè moun ki ni imilité é moun ki jis ké ni latè pou yo é yo ké viv anlè-y pou touttan. Sé pwofési-la ki adan liv a Izayi la ka édé-nou imajiné jan lavi ké bèl anlè latè adan paradi-la. Kitan sa ké fèt ? Lè pwomès-la Jézi té fè malfétè-la ké réyalizé. Ni mwayen ou la adan paradi-lasa. Ès ou ka sonjé sa sé frè é sè la hélé byen fò an fen a lasanblé-la an Koré ? Yo di : « Nou ké wouvwè adan Paradi-la ! » Asirésèten, lè paradi-la ké la, sé pawòl-lasa ké réyalizé.