Gadé sa ki adan

Ay adan lis a sé sijè-la

Yo rivé « wouvè » vyé woulo-la

Yo rivé « wouvè » vyé woulo-la

Lè yo dékouvè woulo-la a Ayn Gédi, i té ja byen brilé, é pa té ni mwayen li-y. Sé lè yo èskané-y an 3 D kè yo dékouvè kè sé on mòso a liv a Lévitik, é kè non a Bondyé maké adan-y.

AN 1970 a Ayn Gédi, an Izrayèl, a lwès a lanmè Mò la, on gwoup syantifik dékouvè on vyé woulo ki té ja byen brilé. I ka sanm sa sé o sizyèm syèk a épòk an nou yo té détui vilaj-lasa é yo té brilé sinagòg-la. Lè sé syantifik-la fouyé rèstan a sinagòg-la, yo touvé woulo-lasa anmitan a sé débri-la. Tèlman woulo-la té adan on vyé léta, pa té ni mwayen li-y. Lè ou té ka éséyé wouvè-y, i té ka dégrenné. Men grasa on tèknik ka pèwmèt èskané an 3 D, yo rivé « wouvè » vyé woulo-lasa. Yo sèvi èvè on nouvo tèknik ka ba-w imaj asi òwdinatè, kifè yo rivé li sa ki té maké adan-y.

Ka yo dékouvè lè yo èskané woulo-la ? Yo rann-yo kont kè sa ki maké adan-y, sé on mòso a Labib. Adan rèstan a woulo-la, sé koumansman a liv a Lévitik ou ka touvé. Adan-y, ou ka touvé non a Bondyé maké an ébré èvè kat lèt. I ka sanm sa yo maké woulo-lasa ant dézyèm pati a prèmyé syèk-la é katriyèm syèk-la. Kifè, sé pli vyé woulo a Lézékriti Ébrayik kè yo ja touvé dépi sé woulo a lanmè Mò la, a Koumràn. Adan on jounal, The Jerusalem Post, Gil Zohar ka èspliké kè yo maké woulo a lanmè Mò la (ki ni apépré 2000 an) lè épòk a Dézyèm Tanp-la té kay bout. É yo maké Kodèks a Alèp o Mwayennaj, o dizyèm syèk. Kivédi, 1000 lanné té ka séparé toulédé. Yo maké woulo a Ayn Gédi adan péryòd-lasa. Dapré sa dé èspésyalis ka di, woulo-lasa kè yo « wouvè » ka bay prèv kè sa ki maké adan Tora-la « pa jen chanjé pannan plizyè milyé lanné, é kè sé moun-la ki té ka rèkopyé-y la pa mèt pon érè adan-y ».