An fèt lè 22 désanm 1929 a Noville, on ti vilaj ki ni 9 fèwm adan. I ka touvé-y toupré a on vil non a-y sé Bastogne, adan réjyon a les Ardennes an Bèljik. An ka sonjé onlo bèl biten an viv lè an té timoun èvè paran an mwen adan fèwm-la nou té ka rété la. Touléjou, mwen é tifrè an mwen Raymond té k’ay pran lèt an manmèl a sé bèf-la é nou té ka édé fanmi an nou rékòlté sa yo té planté. Adan ti vilaj-la nou té ka viv la, toutmoun té ni on bèl létadèspri, yonn té ka édé lòt.

Pap’an mwen é manman-mwen, Emile é Alice té katolik é yo té pran larèlijyon oséryé. Yo té k’ay lanmès toulédimanch. Men koté 1939, déotwa pyonyé sòti an Anglètè pou vin adan vilaj an nou é yo pwopozé papa on abònman. Konsa chakfwa on jounal Consolation té’é sòti, yo té’é voyé-y ba-y (jòdijou yo ka kriyé jounal-lasa Réveillez-vous !). Tousuit, papa rann-li kont kè sa yo té ka di adan jounal-lasa sé té lavérité é sa ba-y balan pou koumansé li bib a-y. Lèwvwè i arété ay lanmès, vwazen an nou koumansé mèt baton an wou a-y alòskè avan sa yo té janti èvè nou. Yo té ka mèt bon présyon asi-y pou i té rété katolik é yo té toujou an lagè èvè-y.

Lè an té ka vwè kijan yo té ka mèt bon présyon asi papa, sa té ka fan’an lapenn. Alò an mandé Bondyé édé pap’an-mwen é sé dè priyè-lasa an ka palé an koumansman a awtik-la. Piti-a-piti, sé vwazen-la arété anbété papa é an té kontan. Lè an vwè sa, sa fan’an sèten kè Jéova sé on Bondyé ki ka kouté lèwvwè ou ka priyé-y.

Lè 10 mé 1940, sé sòlda nazi la ataké Labèljik, kifè onlo moun ki té ka rété la té oblijé kité péyi-la. Fanmi an mwen ay rété o sid a Lafrans. Pannan nou  té ka fè vwayaj-lasa, fò-nou té travèsé plizyè koté lawmé a Lalmagn é lawmé a Lafrans té ka goumé é délè sa té danjéré.

Plita, nou viré adan fèwm an nou, men nou rann-nou kont kè yo té volé près tousa ki té adan. Sèl moun ki té la pou akéyi-nou sé té Bobbie, chyen an nou. Akòz dè tout sé éprèv-lasa, an té ka mandé-mwen poukwa té ni lagè é tousa soufrans.

Sé apépré a moman-lasa frè Emile Schrantz a koumansé vin vwè-nou é chakfwa i té ka vin, i té ka ankourajé-nou onlo. Frè-lasa té ansyen é i té pyonyé. I sèvi èvè Bib-la pou èspliké-nou byen poukwa ni tousa soufrans é i réponn a dòt kèsyon an té ka pozé-mwen asi lavi. Grasa sa, an vin pi bon zanmi èvè Jéova é an té sèten kè i sé on Bondyé ki ni onlo lanmou.

Fanmi an mwen té ka kontinyé fè dé ti kozé èvè sé Témwen-la alòskè lagè-la pò’ò té menm fin. An out 1943, frè José-Nicolas Minet vin koté fèwm-la nou té ka rété la pou bay on diskou. I mandé sé moun-la ki té la la : « Kimoun ki vé pran batèm ? » Pap’an mwen lévé men a-y é aprésa mwen osi an fè menm biten-la. Nou toulédé pran batèm adan on ti rivyè ki té toupré la nou té ka rété la.

An désanm 1944, lawmé a sé Alman-la ataké Léwòp pa koté wès la on dènyé fwa. Sé té on gwo konba toubònman. Sé sa yo ka kriyé la bataille des Ardennes. Konm nou té ka rété toupré koté-la té ni sé konba-la, nou désann adan kav-la é nou té oblijé rété la pannan 1 mwa apépré. On jou, pannan an té sòti pou ay ba sé bèt-la manjé, on bonm tonbé adan fèwm-la é i détwi twa a koté-la nou té ka mèt manjé-la pou sé bèt-la. Lè sa fèt, on sòlda amériken ki té ka touvé-y koté-la nou té ka mèt sé bèt-la kriyé é i di-mwen : « Kouché-w atè-la ! » An kouri jwenn-li, an lonji kò an mwen atè-la owa a-y é i mèt kas a-y asi tèt an mwen pou pwotéjé-mwen.

Apré lagè-la, nou òwganizé-nou pou nou rété an kontak akontinyé èvè frè é sè ki té adan lasanblé a Liège. Parapòt a la nou té ka rété la, lasanblé-lasa té ka touvé-y a 90 km o nò. Tibwen plita, nou fòwmé on ti gwoup a moun ki té ka étidyé Labib a Bastogne. A épòk-lasa osi, an koumansé travay ba lézenpo é an fè étid adan domenn a lajistis. Aprésa an ay  travay pou on notè. An 1951, nou òwganizé on ti lasanblé a siwkonskripsyon a Bastogne. Ni plis ki 100 moun ki vin adan lasanblé-lasa é pawmi yo té ni on ti sè ki té pyonyé é ki té ka pòté bon mannèv pou Jéova. Non a sè-lasa sé té Elly Reuter. I té fè 50 kilomèt a bisiklèt pou vin adan lasanblé-lasa. Sa pa pran onlo tan pou yonn touvé-y enmé lòt, aprésa nou fiyansé. Yo té voyé on envitasyon ba Elly pou fè Lékòl a Galaad o Zétazini. Alò i voyé on lèt ba biwo mondyal la pou èspliké sé frè-la poukwa i té préféré rèfizé envitasyon-lasa. A épòk-lasa, sé frè Knorr ki té an tèt a òwganizasyon-la. I réponn Elly jantiman é i di-y kè pétèt on jou i ké fè lékòl-lasa èvè mari a-y. Nou mayé an févriyé 1953.

Menm lanné-la, mwen é Elly, nou ay adan on lasanblé ki fèt Nouyòk, o Yankee Stadium. Tèm a lasanblé-la sé té « La société du monde nouveau ». Pannan lasanblé-lasa, an jwenn on frè ki pwopozé-mwen on bon travay é ki konséyé-mwen vin rété o Zétazini. Mwen é Elly, nou palé Jéova dè sa adan priyè an nou, é aprésa nou désidé kè nou pa té’é aksèpté pwopozisyon-lasa é kè nou té’é viré Bèljik pou soutyenn on ti gwoup a 10 pwoklamatè apépré ki té ka réyini Bastogne. On lanné apré, nou vin ni on timoun é nou té kontan toubònman. Nou kriyé-y Serge. Men malérèzman, 7 mwa apré i fèt, i tonbé malad é i mò. Nou priyé Jéova pou di-y tout penn-la nou té ni la an fon a tchè an nou é nou pran bon fòs adan èspwa an nou ki sèten : èspwa a larézirèksyon.

An òktòb 1961, an touvé on travay ki té ka pèwmèt-mwen vin pyonyé pas travay-lasa pa té ka pran tout tan an mwen. Menm jou-la, filyal a Labèljik téléfoné-mwen. Yo mandé-mwen ès an té’é dakò pou vin sèwvitè a siwkonskripsyon (alèla yo ka di rèsponsab a siwkonskripsyon). An mandé sé frè-la : « Ès sa té’é posib kè nou vin pyonyé pèwmanan avan nou aksèpté ? » Yo di-mwen wi. An sèptanm 1962, apré nou rété pyonyé pèwmanan pannan 8 mwa, nou koumansé sèvi adan siwkonskripsyon-la.

Apré kè an rété 2 an rèsponsab a siwkonskripsyon, yo mandé-nou si nou té pé vin travay adan Bétèl a Bruxelles. Alò nou koumansé an Bétèl-la an òktòb 1964. Nou jwenn onlo bénédisyon toubònman adan nouvo sèwvis-la nou té ka fè la. An 1965, frè Knorr pasé adan Bétèl-la é déotwa tan apré, yo nonmé-mwen sèwvitè a filyal. Mi on siwpriz mi ! Pita, yo envité mwen é Elly vin adan 41^èm klas a lékòl a Galaad. Sa frè Knorr té di ni 13 an dè sa, fin pa fèt ! Apré yo rèmèt-nou diplòm an nou, nou viré adan Bétèl a Bèljik.

Konm an té konnèt sé lwa-la byen, an ni lokazyon sèvi èvè sa an aprann pou défann dwa a pèp a Jéova an Éwòp é dòt koté ankò. Sé té on bèl lonnè toubònman ! (Filip. 1:7). Sa pèwmèt-mwen jwenn fonksyonnè a léta ki té ni gwo rèsponsabilité adan gouvènman-la adan plis ki 55 péyi diféran. Sé péyi-lasa sé té dé péyi nou pa té pé préché kon nou vé oben dé péyi nou pa té pé préché ditou. Lèwvwè an té ka prézanté-mwen, olyé an té palé dè tousa an té konnèt asi sé lwa-la, an té ka di an sé on « nonm ki ka sèvi Bondyé ». An toujou té ka priyé Jéova, pas  an té sav « tchè a on wa [oben tchè a on jij] kon ti rivyè ki an men a Jéova. I ka dirijé-y koté-la i vlé la » (Pwov. 21:1).

An pé’é jen oubliyé on ti kozé an fè èvè on misyé ki té adan Parlement européen la. An té mandé-y on randévou a plizyè rèpriz, é i fin pa aksèpté. I di-mwen konsa : « An ka ba-w 5 minit. Ou pé’é ni pa menm on minit anplis. » Alò an bésé tèt an mwen é an priyé onfwamenm. Misyé-la té ja on ti jan égri é lèwgadé, i mandé-mwen ki biten an ka fè la. Lè an lévé tèt an mwen, an di-y konsa : « An té ka di Bondyé mèsi pas ou sé on minis a-y. » I mandé-mwen : « Ka ou vé di pa la ? » An fè-y vwè Women 13:4 é konm i té adan on rèlijyon yo ka kriyé pwotèstan, sa ba-y anvi sav plis biten asi sa. Ka ki pasé apré ? Anfinaldikont, misyé-la ban-mwen on dèmi-è-d-tan é ti kozé-la nou fè la byen pasé toubònman. I jous di-mwen jan i ka rèspèkté tout sé biten-la sé Témwen a Jéova la ka fè la.

Pannan sé lanné-la ki pasé la, sèwvitè a Bondyé ay douvan tribinal pou défann dwa a yo pou yo pa té fè lawmé, pou lalwa pa té pran timoun a yo an men a yo, pou yo pa té fòsé-yo péyé on lajan ki pa dwètèt oben pou réglé dòt pwoblèm ankò. Sa ban-mwen lokazyon vwè an 2 zyé an mwen kijan Jéova té ka défann-nou é sa té èstraòwdinè. Sé Témwen-la ja gangné plis ki 140 afè douvan on tribinal yo ka kriyé la Cour européenne des droits de l’homme.

Adan lézanné 1990, an ni lokazyon travay èvè frè Philip Brumley, ki té adan biwo mondyal la, é èvè frè Valter Farneti, ki té sòti an Itali. Nou té ka pòté bon mannèv pou vwè kijan nou té pé édé frè é sè an nou ki té ka viv Kiba pou yo té pi alèz a yo pou yo sèvi Jéova, pas gouvènman-la té ka mèt bon baton an wou a yo. An ékri on lèt pou lanbasad a Kiba ki ka touvé-y an Bèljik. Aprésa an jwenn misyé-la ki té ka okipé dè dèmann an nou. Misyé-lasa té ni on gwo pòs adan gouvènman-la. Men sé prèmyé réinyon-la nou fè èvè-y la pa bay granzafè. Nou pa rivé vwè ki pwoblèm ki té ka bloké gouvènman-la é poukwa yo té ka mèt baton an wou a frè é sè an nou konsa adan péyi-lasa.

Apré nou priyé Jéova pou chèché a sav ka i té vlé nou fè, nou mandé gouvènman-la lotorizasyon pou nou té voyé 500 bib a Kiba. Yo di-nou wi. Sé Bib-la rivé byen é yo distribiyé-yo ba sé frè é sè la. Lè nou vwè sa, nou di-nou konsa kè Jéova té ka béni éfò an nou. Alò aprésa, nou mandé pou nou té voyé 27 500 bib anplis é kou-lasa ankò yo di-nou wi. A pa ti kontan an té kontan pawtisipé adan tout travay-la la ki té ka fèt la pou frè é sè an nou Kiba té pé sa ni on bib.

An ja ni lokazyon ay Kiba a plizyè rèpriz pou gouvènman-la té ban-nou dwa fè plis biten adan péyi-la. Sa pèwmèt-mwen antann-mwen byen èvè onlo moun ki ka travay pou gouvènman-la.

An 1994, yo masakré plis ki 800 000 moun lèwvwè moun a diféran tribi mèt-yo ka goumé èvè onlo vyolans. Malérèzman, sèwten frè é sè pri adan sa é yo pèd vi a yo. Alò onfwamenm, yo fòwmé on gwoup èvè plizyè frè adan-y pou ay pòté frè é sè a yo sèkou, é an té adan.

Lèwvwè gwoup an nou rivé Kigali, kapital a péyi-la, nou vwè léta a biwo a tradiksyon la é léta a koté-la ki té ka sèvi pou mèt sé piblikasyon-la. Sé masonn-la té plen tou pas yo té tiré bon tibwen bal fizi asi yo. Yo rakonté-nou onpakèt istwa a frè é sè yo tchouyé a koudmachèt. Sa té tris toubònman. Men yo rakonté-nou osi onlo istwa a frè é sè ki aji èvè lanmou davwa yonn pwotéjé lòt. Pa ègzanp, nou jwenn on frè toutsi kè on fanmi a frè é sè outou té kaché. Fanmi-la kaché frè-la adan on tou, adan jaden a yo, pannan 28 jou. Pannan on réinyon ki fèt Kigali, nou pòté bon mannèv pou nou té ankourajé é konsolé plis ki 900 frè é sè an nou ki té la.

Aprésa, nou pasé frontyè-la pou nou té ay o Zayi (yo ka kriyé péyi-lasa Répiblik démokratik a Kongo alèla) é nou chèché sé Témwen-la ki té sòti Wannda é ki té kouri kaché owa vil a Goma. Owa vil-lasa, té ni plizyè kan ki té fèt pou moun ki kité péyi a yo pou sové vi a yo. Tout chèché nou chèché-yo, nou pa té ka touvé-yo menm. Alò nou priyé Jéova pou i té pé sa dirèksyonné-nou. Aprésa, nou vwè on misyé ki té ka vin anfas èvè nou. Alò nou mandé-y si i té konnèt sé Témwen a Jéova la. Mi sa i réponn-nou : « Wi, mwenmenm Témwen a Jéova. An té’é byen kontan menné zòt owa sé frè a komité pou pòté sèkou la. » Nou fè on réinyon èvè sé frè a komité-la ki té ankourajan menm. Aprésa, nou sanblé apépré 1 600 frè é sè ki té adan sé kan-la pou ba-yo bon fòs é pou ankourajé-yo. Nou li on lèt Komité santral la té voyé ba yo osi. Ni 2 ti fraz adan lèt-la ki touché sé frè é sè la onlo toubònman. Mi sa sé fraz-lasa té ka di : « Nou ka priyé ba zòt akontinyé. Nou sav kè Jéova pé’é oubliyé-zòt ». É sé pawòl-lasa té vré menm piskè alè, ni plis ki 30 000 Témwen a Jéova ki kontan sèvi Jéova ansanm o Wannda.

An 2011, an pèd Elly, ti madanm an mwen. Sa té ja ka fè 58 an nou té mayé. An priyé Jéova pou di-y tout penn-la an té ni la an fon a tchè an mwen é i konsolé-mwen. Sa ki édé-mwen onlo osi, sé kè an té ka kontinyé préché bon nouvèl a Wayòm-la ba moun an té ka jwenn.

Menmsi alèla an ja ni plis ki 90 an, an ka kontinyé préché chak simenn. An kontan osi pas an pé kontinyé bay on pal adan sèwvis-la ki anrapò èvè lajistis adan filyal a Labèljik, an pé pawtajé sa an viv èvè dòt frè é sè é an pé ankourajé sé jenn frè é sè la ki an Bétèl-la.

An ka sonjé prèmyé fwa-la an priyé Jéova. Sa ja ka fè 84 lanné apépré. Dépi jou-lasa, an koumansé vwayajé èvè Jéova. Vwayaj-lasa té bèl toubònman é pannan vwayaj-lasa, mwen é Jéova, nou pa jen arété vin pi bon zanmi. Tout vi an mwen Bondyé kouté priyè an mwen é an pé’é jen las di-y mèsi pousa b (Sòm 66:19).