On lanné apré, sé frè-la di fanmi a Bétèl-la kè Bétèl a Lafrik di Sid té bizwen volontè pas yo té sòti rèsèvwa on nouvo machin pou enprimé. An mandé pou ay, é an té tèlman kontan lèwvwè yo chwazi-mwen. Yo chwazi twazòt frè osi : Dennis Leech, Bill McLellan, é Ken Nordin. Yo byen fè-nou konprann kè sé on alé san rètou kè yo té’é ban-nou.

An kriyé manman-mwen é mi sa an di-y : « Manman, an ni on gran nouvèl pou-w. An ka pati an Afrik di Sid ! » Manman-mwen pa té on moun ki ka palé onlo, men i té ni fwa toubònman an Jéova é i té bon bon zanmi èvè-y. Lè an di-y sa, i pa di-mwen granzafè, men an té sav i té dakò èvè désizyon an mwen. Menmsi manman-mwen é pap’an mwen té tris pas an té k’ay rété lwen a yo, yo aksèpté désizyon an mwen.

Dabò pou yonn, yo voyé-nou adan Bétèl a Brooklyn pou nou té rèsèvwa on fòwmasyon èspésyal pannan twa mwa ki té ké itil pou nou pé sa travay adan enprimri-la. Aprésa nou pran on gwo bato ki té k’ay o Kap, on vil ki ka touvé-y an Afrik di Sid. An té toufré ni 20 an. Lè nou rivé o Kap, nou pran on tren pou ay Johannesburg ; sé té lèswa. Lèlandèmen maten-la, avan jou ouvè, tren-la arété adan on piti vil. Vil-lasa ka touvé-y Karoo, on réjyon ki tibwen kon on dézè. Koté-lasa té ni onlo pousyè é té ka fè cho toubònman. Lè nou voyé on zyé pa founèt-la, nou mandé-nou men ola nou yé la menm ! Ola nou a-y mèt pyé an nou ? Plizyè lanné apré, lè nou viré an réjyon-lasa, nou rann-nou kont kè sé piti vil-lasa té vréman kalm é agréyab.

Pannan kèlkè lanné, an travay asi on machin ki té tèlman gwo é sa pa té fasil pou fè-y fonksyonné. Machin-lasa té ka pèwmèt-nou préparé sa ki fo pou dòt machin té pé enprimé sé Tou dè Gad la é sé Réveillez-vous ! la. Filyal an nou té ka enprimé jounal adan onpakèt lang afriken pou Lafrik di Sid, men osi pou onlo dòt péyi ki ka touvé-yo o nò a Lafrik. Nouvo machin-lasa fè-nou vin jis an Afrik, men a pa ti kontan nou té kontan vwè jan i té ka touné kon lizin a kann.

Aprésa, yo voyé-mwen travay adan biwo a enprimri la. Adan biwo-lasa, yo té ka fè ansòt pou yo té tradui sé piblikasyon-la, enprimé-yo é voyé-yo adan sé péyi-la. An té ni onlo biten a fè, men an té kontan toubònman.

An 1968, an mayé èvè Laura Bowen, on pyonyé ki té ka rété toupré Bétèl-la. Anplisdisa, i té ka vin travay an Bétèl-la adan sèwvis a tradiksyon la é i té ka ékri sé tèks-la yo té ka ba-y la asi on machin a ékri. A épòk-lasa sé bétélit-la ki té ka mayé la pa té pé rété an Bétèl-la. Kifè yo nonmé-nou pyonyé èspésyal. An pé’é manti ba-zòt, an té tibwen enkyèt. Sa té ka fè 10 an té ka travay an Bétèl-la é pannan tout tan-lasa, sé yo ki ban-mwen bwè é manjé é on koté pou mwen rété. An té ka mandé-mwen kijan nou té kay fè èvè ti lajan-la yo té ka ba sé pyonyé èspésyal-la. Nouchak té kay rèsèvwa 25 rands toulémwa (a épòk-lasa sa té ka fè apépré 30 €). Men pou nou té ni ti lajan-lasa, yo té ka mandé-nou préché on kantité lè, viré vwè on kantité moun é distribiyé on kantité piblikasyon. Ti lajan-lasa té’é sèvi a péyé lwayé an nou, manjé an nou, alé é vini an nou, sé mèdsen-la é tout ti dépans nou té’é pé ni anplis.

Yo voyé-nou soutyenn on ti gwoup pwoklamatè toupré on vil non a-y sé Durban, é vil-lasa té owa loséan Endyen. Koté-lasa té ni onlo Zendyen. Ni onlo adan-yo ki té pitit a moun ki té vin an Afrik di Sid pou travay adan lizin a kann koté lézanné 1875. Konnyéla yo té ka travay adan dòt domenn, men yo pa jen pèd kilti a yo é jan-la yo té ka fè manjé a yo. É kanta ti kolombo-la, pa menm palé ! Anplisdisa, konm yo té ka palé anglé, sa té ka ban-nou on bèl pal.

A épòk-lasa, yo té ka mandé sé pyonyé èspésyal la fè 150 è chak mwa. Prèmyé-jou la, mwen é Laura nou di-nou nou té’é préché 6 èdtan. A pa ti cho té ka fè cho é nou té ka swé onlo. Anplisdisa, nou pa té ni pon vizit é nou pa té ni pon étid nonplis. Kifè, fò-nou té préché 6 èdtan dè kaz-an-kaz. A on sèwten moman, an gadé lè-la é an rann-mwen kont kè sa té ka fè 40 minit sèlman nou té ka préché. An té ka mandé-mwen si nou té’é rivé about menm.

Nou fin pa fè on pwogram. Touléjou, nou té ka pati èvè ti sandwich an nou, ti soup an nou é ti kafé an nou. Lè nou té bizwen fè on ti pòz, nou té ka garé vwati-la anba on pyébwa pou nou té pé sa ni tibwen lonbraj. Dépawfwa, timoun a sé Zendyen-la té ka vin owa vwati an nou é yo té ka rété ka gadé-nou pas yo pa té ni labitid vwè dé moun kon nou. Kèlkè jou apré, nou konstaté kè lèwvwè 2 è oben 3 èdtan té ja pasé, rèstan a jouné-la té ka pasé adan on batzyé.

A pa ti kontan nou té kontan édé moun a téritwa an nou konnèt lavérité ! Yo té ka akéyi moun byen, yo té ka rèspèkté moun, yo té janti é yo té ka kwè an Bondyé. Onlo adan yo té endou, men yo té ka aksèpté mésaj-la nou té ka pòté ba yo la. Yo té enmé tann palé dè Jéova, dè Jézi, dè Labib, dè mond nouvo la é dè èspwa-la ki ni la pou sé mò la. On lanné apré, nou té ni 20 étid ! Chak jou, nou té ka manjé owa yonn adan sé fanmi-la ki té ka étidyé Labib èvè nou la. Nou té kontan toubònman !

Tibwen tan apré, yo nonmé-mwen rèsponsab a siwkonskripsyon. Mwen é madanm an mwen nou té k’ay vizité sé lasanblé-la ki té obò loséan Endyen. A pa ti bèl koté-lasa té bèl ! Chak simenn, nou té k’ay adan on lasanblé diféran ; nou té ka préché èvè sé frè é sè-la, é nou té ka ankourajé-yo. Yo té ka aji èvè nou konsi nou té ka fè pawti a fanmi a yo, é nou té enmé pasé tan èvè yo, èvè timoun a yo é èvè ti zannimo a yo. Nou pasé 2 bèl lanné ka vizité sé lasanblé-la. Men on jou, téléfòn-la sonné. Sé té on frè a filyal-la. I di-mwen : « Nou té’é vlé zò wouvin an Bétèl-la. » Mi sa an di-y : « Ou sav, a pa ti byen nou byen la nou yé la. » Men anfinaldikont, dépi sé pou sèvi Jéova, nou té paré alé kèlkèswa koté-la yo té’é voyé-nou la.

An Bétèl-la, yo voyé-mwen travay adan biwo-la ki té ka okipé-y dè tousa ki anrapò èvè prédikasyon-la, é an té tèlman kontan travay èvè onlo frè ki té byen doubout adan lavérité é ki té ni onlo èkspéryans. A épòk-lasa, lè on rèsponsab a siwkonskripsyon té fin vizité on lasanblé, i té ka voyé on rapò ba Bétèl-la. Lèwvwè nou té fin analizé rapò-lasa, biwo-la té ka voyé on lèt ba lasanblé-lasa. Nou té ka voyé sé lèt-lasa pou ankourajé sé lasanblé-la é pou ba-yo enstriksyon yo té bizwen. A pa ti travay sa té ka ba sé sèkrétè-la, pas lèwvwè sé rapò-lasa té ka rivé, yo té an ksoza, an zoulou é adan dòt lang afriken, é fò-yo té tradui-yo an anglé. Men lèwvwè biwo-la té ba-yo sé lèt-la pou sé lasanblé-la, yo té an anglé, kifè fò-yo té tradui-yo adan sé lang-la sé lasanblé-la té ka palé la. Lè an té ka vwè tousa sé tradiktè-lasa  té ka fè, an té ni onlo rèspé pou yo. É yo édé-mwen konprann pibyen osi ki difikilté sé frè-la ki té afriken la é ki té ni po nwè la té ka jwenn.

An tan-lasa, an Afrik di Sid, gouvènman-la pa té vlé moun ki té ni po blan té mélanjé-yo èvè moun ki té ni po nwè. Yo pa té pé rété adan menm kawtyé-la. Kifè, sé Blan-la é sé Nwè-la pa té pé pasé tan ansanm. Sé frè é sè-la ki té ni po nwè la té ka préché é pran réinyon a yo adan lang a yo.

An poto’o ni lokazyon jwenn èvè onlo frè é sè ki té ni po nwè pas an té ka préché enki ba moun ki té ka palé anglé. Men konnyéla, an té ka aprann konnèt-yo, an té ka dékouvè kilti a yo é tradisyon a yo. An vin sav osi ki difikilté yo té ka jwenn. Yo sibi onlo biten akòz dè tradisyon é kwayans a moun a lantouraj a yo. Pa ègzanp, fò sé frè é sè-la té ni onlo kouraj pou yo lagé tout sé mès é labitid-la yo té ni la ki pa té annakò èvè Lézékriti. Fò-yo té ni kouraj osi pou yo pa té mélanjé-yo adan pon biten ki anrapò èvè sé démon-la, pas fanmi a yo é sé moun-la ki té ka rété adan menm vilaj ki yo té ka mèt présyon asi yo pou yo té suiv sé mové biten-lasa. Adan sé kanpangn-la, sé moun-la té maléré ; lamajorité adan yo pa té ay lékòl oben yo pa té fè onlo lékòl men yo té ni onlo rèspé pou Labib.

Yo té bizwen anpéché sèwten frè é sè an nou adoré Bondyé é yo té bizwen fè-yo pran pawti. An ni lokazyon travay asi plizyè afè konsa pou yo té pé rèspèkté dwa a yo. Adan sé lékòl-la, yo té ka mèt jenn ti Témwen déwò pas yo té ka rèfizé pawtisipé adan chanté a fo rèlijyon é pas yo pa té vé pawtisipé adan priyè a yo nonplis. Lè an té ka vwè jan yo té fidèl é jan yo té ni kouraj, sa té ka rann fwa an mwen pli fò.

Frè é sè an nou sibi ondòt éprèv adan on piti péyi an Afrik yo té ka kriyé Swaziland an tan-lasa. Lè wa a péyi-lasa yo té ka kriyé Sobhuza II mò, yo mandé toutmoun suiv on koutim yo ni labitid fè an péyi-la lèwvwè on moun mò. Fò sé nonm-la té razé tèt a yo pwòp, é fò sé madanm-la té koupé chivé a yo kout kout kout. Yo té ka fè sa pou adoré zansèt a yo é konm sé frè é sè-la té ka rèfizé suiv koutim-lasa, yo té ka pèwsékité onlo adan yo. Yo té fidèl a Jéova é sa té ka fè-nou plézi toubònman. Sé frè é sè afriken la aprann-nou onlo biten ; fwa an nou vin pli solid lè nou vwè jan yo té fidèl é jan yo té ni pasyans.

An 1981, an viré travay adan enprimri-la. Konnyéla, yo té k’ay sèvi èvè òwdinatè pou enprimé sé  piblikasyon-la é an té la pou édé-yo. Épòk-lasa té èstraòwdinè toubònman ! Aprézan, té ni nouvo métòd pou enprimé é sé métòd-lasa pa té ni ayen a vwè èvè jan nou té ka enprimé avan. On misyé ki té ka vann machin pou sé enprimri-la prété Bétèl-la on machin pou nou té pé sa éséyé-y. Anfinaldikont, nou pran 5 machin kon tala pou ranplasé sé 9 la nou té ja ni la. Anplisdisa, nou enstalé on nouvo machin pou enprimé. Enprimri-la té k’ay pran on bèl balan !

Sé òwdinatè-la édé-nou pou kréyé on nouvo sistèm ki té ké ranjé jan-la tèks-la té ké sòti asi on paj. Konm nou té ka sèvi èvè òwdinatè, sa édé-nou touvé on mannyè pou ranjé tèks-la myé asi sé paj-la. Pousa, nou sèvi èvè on nouvo pwogram asi òwdinatè non a-y sé MEPS. Sé on sistèm élèktronik ki ka pèwmèt édité on piblikasyon adan plizyè lang. Aaa sèlman, dépi jou-la mwen é twazòt frè nou té sòti Kanada pou nou té ay an Afrik di Sid, onlo biten té ja chanjé ! Yo té ja fè bon pwogré adan latèknoloji ! (Iz. 60:17). Nou toulékat té ja mayé. Madanm an nou té pyonyé é yo té enmé Jéova toubònman. Mwen é Bill, nou té ka travay an Bétèl-la toujou. É Ken é Dennis vin ni timoun é yo té ka rété toupré a Bétèl-la.

Pli sa té k’ay é pli té ni travay a fè an Bétèl-la. Yo té ka tradui piblikasyon, yo té ka enprimé-yo adan onpakèt lang é yo té ka voyé-yo pou dòt filyal. Men konm kantité lang pou tradui sé piblikasyon-la pa té ka arété ògmanté, Bétèl-la vin two piti. Kifè, sé frè-la té oblijé konstwi on nouvo Bétèl é yo chwazi on bèl ti koté ki té ka touvé-y a lwès a Johannesburg pou konstwi-y. I wouvè an 1987. Piti-a-piti an vwè jan aktivité an nou pran balan an Afrik di Sid é sa fa’an plézi toubònman. Anplisdisa, pannan plizyè lanné, an té adan Komité a filyal-la é sa mèt onlo jwa an tchè an mwen.

Yo té soti mèt nouvo Komité a filyal a Lézétazini anplas é an 2001, yo mandé-mwen si an té vé fè pawti a Komité a filyal-lasa. Mi on bèl siwpriz mi ! Nou té tris pas nou té kay kité zanmi an nou é travay an nou an Afrik di Sid, men nou té présé viv èvè fanmi a Bétèl-la o Zétazini.

Men, ni on biten ki té ka enkyété-nou kanmenm. Manman Laura té ka pran laj. É si nou té k’ay rété jous Nouyòk, a pa granzafè nou té’é pé fè ba-y. Men Laura té ni 3 sè é yo di-nou kè yo ké pran swen a-y é kè yo ké fè ansòt pou i ni tousa i bizwen. Mi sa yo di-nou : « Nou, nou pé pa sèvi aplentan. Men si nou ka okipé dè manman, zò ké pé kontinyé sèvi Jéova adan Bétèl-la. » A pa ti rèkonésans nou ni pou yo !

An té ni on frè ki té ka viv a Toronto o Kanada, èvè madanm a-y é yo osi yo fè kon sè a Laura. Manman-mwen té pèd mari a-y é yo pran-y akaz a yo. I viv plis ki 20 an èvè yo. Tibwen tan apré nou rivé Nouyòk, manman mò. Frè an mwen é bèlsè an mwen okipé dè-y èvè onlo lanmou é yo fè sa joustan i mò. A pa ti rèkonésans nou ni pou sa yo fè ! Sé vréman on bénédisyon lè ou ni on moun an fanmi a-w ki paré a fè sakrifis pou pran swen a manman-w é pap’a-w lè yo ka pran laj, é nou sav kè sa pa toujou fasil !

Pannan kèlkè lanné, an travay o Zétazini adan sèwvis-la ki ka pwodui piblikasyon. Aktivité-lasa toujou kontinyé fè douvan pas yo té ka sèvi èvè nouvo métòd ki té pi senp. Pa ni two lontan, yo voyé-mwen travay èvè sèwvis-la ki ka achté sa Bétèl-la bizwen. Alèla, sa ja ka fè 20 an kè an ka fè pawti a filyal-lasa é sa ka fan’an plézi toubònman. Aprézan, ni apépré 5 000 bétélit é 2 000 volontè adan filyal-lasa.

Tin 60 an dè sa, an pa té’é jen imajiné kè on jou sé la an té’é yé. Pannan tout sé lanné-lasa, Laura té toujou la pou soutyenn-mwen. Vi-la nou viv la té bèl toubònman ! Nou pé’é jen las sonjé tout sé koté-la nou travay la é tout sé frè é sè-la nou travay èvè yo la. Nou pé’é jen oubliyé nonplis touséla nou jwenn la adan tout sé filyal-la nou vizité tibwen toupatou si latè. Alèla, konm an ni plis ki 80 lanné, yo ka ban-mwen lontan mwens travay a fè, pas yo fòwmé onlo jenn frè pou yo pé sa fè travay-la.

Mi sa on Sòm ka di : « Tchè-kontan pou nasyon-la ki ni Jéova konm Bondyé » (Sòm 33:12). Aaa, sé pawòl-lasa vré menm ! An ka di Jéova mèsi toubònman, pas a pa ti kontan an kontan tousa i pèwmèt-mwen fè pou sèvi-y èvè pèp a-y.