ON JUIF, non a-y sé Mawdoché, jouwé on gran wòl adan istwa-la nou ka touvé adan liv a Èstè. Sé té désandan a on Juif yo té chayé pa fòs Babilòn é i té ka travay adan chato a wa a Lapèws. Sa fèt avan épòk an nou, lè 5^èm syèk-la koumansé. Sé wa Asiyéris ki té ka gouvèné an tan-lasa (jòdila, onlo moun ka kriyé wa-lasa Zèwsès 1^é). Yo té monté on konplo pou tchouyé wa-la é Mawdoché anpéché sa fèt. Pou di Mawdoché mèsi, wa-la mandé pou yo onoré-y douvan toutmoun. Aprésa, lèwvwè Amàn, on lènmi a Mawdoché é a tout sé Juif-la mò, wa-la mèt Mawdoché 1^é minis. Konm i té 1^é minis, i té pé fè on lwa pou ponmoun pa té tchouyé sé Juif-la é fè nasyon a yo disparèt (Èstè 1:1 ; 2:5, 21-23 ; 8:1, 2 ; 9:16).

An koumansman a 20^èm syèk-la, dé èspésyalis a Listwa koumansé di kè liv a Èstè sé on istwa yo envanté é kè Mawdoché a pa on moun ki ègzisté vréman. Men an 1941, déotwa awkéològ dékouvè sèwten biten é i ka sanmsa kè sa yo dékouvè la ka montré kè sa Labib ka di anrapò èvè Mawdoché sé lavérité. Men ka yo dékouvè konsa ?

Sé awkéològ-la touvé on tablèt ki fèt an awjil é anlè-y té ni non a on fonksyonnè non a-y sé té Marduka (Mawdoché an kréyòl). Sé té on moun ki té ni sèwten biten anba rèsponsabilité a-y, pétèt i té ka fè lakontabilité adan on vil yo té ka kriyé Siz. Lè yo touvé tablèt-lasa, Arthur Ungnad, on èspésyalis a istwa a réjyon-lasa, ékri kè « sé 1^é fwa yo té ka palé dè Mawdoché on koté ki pa té ni ayen a vwè èvè Labib ».

Dépi sa, sèwten èspésyalis ja tradui plizyè milyé tèks ki té asi tablèt an awjil Pèws. Pawmi sé tablèt-lasa, ni sa yo dékouvè adan rèstan a vil a Pèwsépolis. Yo touvé sé tablèt-lasa, adan biten-la yo té ka itilizé la pou mèt trézò-la. I pa té lwen miray a vil-la. Yo fè sé tablèt-lasa an tan a Zèwsès 1^é. Sa ki té maké asi sé tablèt-lasa té adan on lang yo ka kriyé élamit é asi sé tablèt-lasa ou ka touvé plizyè non ki té adan liv a Èstè a.

A Pèwsépolis, ni plizyè tablèt ki ka palé dè on moun yo ka kriyé Marduka. Sé té sèkrétè a wa Zèwsès 1^é adan chato a Siz. Asi on tablèt, yo ka di kè Mawdoché sé té on tradiktè. Détay-lasa annakò èvè sa Labib ka di asi Mawdoché. Mawdoché sé té on gwo fonksyonnè ki té ka travay pou wa Asiyéris (Zèwsès 1^é). I té ka palé omwen 2 lang. Souvantfwa, Mawdoché té ka « sizé douvan pòt a wa-la » a Siz (Èstè 2:19, 21 ; 3:3). Sa yo ka kriyé pòt-lasa sé té on gwo manman batiman é sé koté-lasa onlo gwo fonksyonnè ki té an kaz a wa-la té ka travay.

Ni déotwa biten yo ka di asi Marduka adan sé tablèt-la é ni déotwa biten yo ka di asi Mawdoché adan Labib ki ka sanm onlo onlo : yo viv a menm épòk-la, yo viv menm koté-la é yonn é lòt té ni dé gwo rèsponsabilité adan menm chato-la. I ka sanm sa kè sé tout biten-lasa ka montré kè Mawdoché é Marduka sé menm moun-la.