Gadé sa ki adan

Ay adan lis a sé sijè-la

1918 : Ni san lanné dè sa

1918 : Ni san lanné dè sa

Tou dè Gad a 1é janvyé 1918 té ka koumansé konsa : « Ka 1918 ké pòté ban nou ? » Prèmyé Lagè Mondyal la pòtòkò fin an Éwòp, men sa ki rivé an koumansman a lanné-la fè Étidyan a Labib é lèmondantyé konprann kè lanné-lasa té ké pòté bon biten pou yo.

LÈMOND KA PALÉ DÈ LAPÉ

Lè 8 janvyé 1918, prézidan Woudro Wilsòn fè on diskou douvan Kongré a Lézétazini. I palé dè 14 lidé, ki sèlon li, té vréman enpòwtan pou i ni on « lapé ki jis é ki ké diré ». I propozé plizyè biten : mété on bon antant ant sé péyi-la, bésé kantité zàm yo ni, é monté « on asosyasyon jénéral [...] a sé nasyon-la » ki té ké menné bon biten « pou tout sé Péyi-la, gran kon piti ». Sé èvè sé « Katòz lidé-lasa » yo sèvi pou kréyé Sosyété a sé Nasyon-la é pou touvé on akò yo kriyé Akò a Vèwsay. Sé grasa akò-lasa kè lagè-la fin.

KIJAN SÉ LÈNMI-LA ÉCHWÉ

Magré difikilté a lanné-la ki té sòti fin la *, sa ki pasé pannan lasanblé jénéral a la Watch Tower Bible and Tract Society fè Étidyan a Labib kwè kè adan pèp a Bondyé osi té ké ni lapé.

Pannan lasanblé-lasa, ki fèt lè 5 janvyé 1918, plizyè moun enpòwtan, yo té ja mété déwò an Bétèl-la, éséyé pran kontwòl a òwganizasyon-la. Richa Bawbè, on frè fidèl ki té ka vizité sé kongrégasyon-la, fè on priyè pou koumansé réinyon-la. Lè yo fin prézanté bilan a lanné-la ki té sòti fin la, yo fè élèksyon a séla ki té kay jéré la. Frè Bawbè propozé frè Ritèwfòwd èvè sis frè anplis. Aprésa, on avoka ki té ka soutyenn sé lènmi-la propozé sèt dòt frè. Adan yo, té ni séla yo té mété déwò an Bétèl-la. Sé frè Ritèwfòwd èvè sé sis frè fidèl la ki gangné élèksyon-la, èvè lontan plis vwa ki sélézòt-la.

Onlo frè touvé kè Jéova béni lasanblé-lasa plis ki tout sélézòt lasanblé-la yo té ja vwè la. Men jwa a yo pa diré lontan.

KIJAN YO RÉYAJI LÈ YO RISIVWÈ LE MYSTÈRE ACCOMPLI

Étidyan a Labib té ka distribiyé liv-la yo ka kriyé Le mystère accompli dépi plizyè mwa. Moun ki sensè byen réyaji parapòt a vérité biblik ki té an liv-lasa.

Édwa Kris té ka vizité sé kongrégasyon-la o Kanada. I palé dè on misyé èvè madanm a-y ki fin li Le mystère accompli an senk simenn tousèl é ki aksèpté vérité-la ki an Bib-la ! I di : « Ki misyé-la, ki madanm-la, byen désidé a sèvi Bondyé é yo ka pwogrésé toubònman. »

Ni on misyé, risivwè i risivwè liv-lasa, i koumansé palé zanmi a-y dè sa i té ni adan. Adan on sans, nou pé di kè mésaj-la ba-y « vim ». Ankijan ? Li-menm ka di : « An té ka maché adan on lari yo té ka kriyé Twazyèm Gran Lalé-la, [lè] on biten kongné « vim » si zépòl an mwen. Lidé an mwen di-mwen kè sé té on brik, men an réyalité sé té liv-la, Le mystère accompli. An menné-y akaz é an li tout liv-la onsèl kou. [...] Dépi sa, an aprann kè sé té on pastè ki té kòlè [...] ki té voyé liv-la pa founèt-la [...]. An sèten kè lè i jété liv-la, i édé plis moun jou-lasa a kwè adan on vré èspérans, ki adan tout vi a-y. [...] Jòdla, sé grasa koudkòlè à pastè-lasa kè nou ka louwé Bondyé. »

A pa pastè-la tousèl ki réyaji konsa. Lè 12 févriyé 1918, lalwa entèwdi liv-lasa o Kanada, pas yo té ka di kè andidan a-y yo touvé dé lidé ki té kont lagè é ki té ka lévé sé moun-la kont gouvènman-la. Aprésa, o Zétazini, lalwa pa tadé a fè menm biten-la. Sé moun-la ki té ka travay pou gouvènman-la fouyé toupatou an Bétèl-la, adan biwo ki té Nouyòk, Pènsilvani é Kalifòwni. Yo té ka chèché prèv pou kondanné sé rèsponsab a òwganizasyon-la. Lè 14 maws 1918, ministè a Lajistis entèwdi Le mystère accompli. Sèlon li, moun ki té ka pibliyé-y é distribiyé-y té ka montré kè yo kont lagè-la, kifè yo pa té ka rèspèkté lalwa asi lèspyonaj.

YO MÉTÉ-YO LAJÒL !

Lè 7 mé 1918, ministè a Lajistis risivwè otorizasyon pou arété Jyovani Détchèka, Jòwj Fichèw, Alèksanndè Makmilàn, Wobè Mawtin, Frank Wobisòn, Jozèf Ritèwfòwd, Wilyàm Vann Anmbèwg, é Kléytòn Woudwòwf. Yo té akizé-yo « dè aji kont lalwa, an trèt, é pa èspré pou pousé moun dézobéyi, aji an malonnèt é rèfizé obéyi lawmé a Lézétazini ». Afè-lasa koumansé pasé tribinal lè 5 jen 1918, men jan-la sa té ka prézanté la, sé kondanné yo té kay kondanné-yo. Poukisa ?

Anrapò èvè lalwa asi lèspyonaj, kè swadizan sé frè-la pa té ka rèspèkté, ministè a lajistis di kè sé té « on bon zàm pou anpéché sé moun-la simé lidé a yo toupatou ». É lè 16 mé 1918, Kongré-la pa té dakò pou modifyé lwa-la, alòskè si i té fè-y, sa té ké pwotéjé sé moun-la ki té ka di « dé biten ki vré, èvè bon lentansyon é èvè òbjèktif ki bèl ». Le mystère accompli té ni on plas enpòwtan adan déba-lasa. Dayè pou yonn, mi sa bilan a Kongré-la té ka di : « Pou simé sé kalté lidé-lasa toupatou, liv-la yo ka kriyé Le mystère accompli [...], sé on ègzanp pawmi sa ki pli danjéré. Sèl éfé i ni, sé tchouyé tout krédi a lagè-la owa sé sòlda-la, é menné sé fanmi-la a rèfizé voyé timoun a yo fè lawmé. »

Lè 20 jen 1918, on jiri touvé kè sé 8 frè-la té koupab. Lèlandèmen, jij-la bay désizyon a-y, i di : « Sé lidé-la sé mésyé-lasa défann é simé toupatou, pli danjéré ki on pakèt sòlda alman. [...] Fò kondannasyon-la rèd menm. » Dé simenn apré, yo voyé sé 8 frè-la adan lajòl nasyonal a Lézétazini ki ka touvé-y a Atlanta (Jéòwji), èvè dé penn ki té kay dè 10 a 20 lanné.

PRÉDIKASYON-LA KA KONTINYÉ

Pannan péryòd-lasa, Étidyan a Labib jwenn gwo opozisyon toubònman. O Zétazini, Biwo nasyonal la ki ka fè ankèt (FBI) étidyé aktivité a yo byen byen menm ; yo maké plizyè milyé rapò anlè yo. Sé rapò-lasa té ka montré kè sé frè-la pa té vlé lagé prédikasyon a yo ditou.

Mi sa chèf a lapòs a Òwlanndo (Florid) maké adan on lèt i voyé ba FBI-la : « [Sé Étidyan a Labib la] ka pasé kaz an kaz toupatou an vil-la, plito lannuit. [...] Dapré sa nou ja vwè, yo pa ni lentansyon arété alé-é-vini a yo lasa menm. »

Adan ministè a Lagè la, ni on kolonèl ki ékri on rapò asi aktivité a Frédrik Franz é ki voyé-y ba FBI-la. Plita, frè-lasa té kay fè pati a Komité santral la. Kolonèl-la di konsa : « Frédrik Franz [...] pawtisipé onlo pou vann plizyè milyé liv Le mystère accompli. »

Chawl Fékèl *, ki li osi té kay fè pati a Komité santral la plita, sibi on gwo opozisyon. Lalwa arété-y paskè i té ka distribiyé Le mystère accompli é yo koumansé kontrolé sé lèt-la i té ka risivwè la. Yo fè-y fè on mwa lajòl a Baltimò (Marilann) é yo fèmé-y antankè « lènmi otrichyen ». Lè i té ka préché ba tout sé moun-la ki té ka pozé-y kèsyon, i sonjé pawòl a Lapòt Pòl, kè nou ka touvé an 1 Korentyen 9:16 : « Malè ké rivé-mwen si an pa ka anonsé bon nouvèl-la ! »

Étidyan a Labib kontinyé pòté bon mannèv adan prédikasyon-la, men anplisdisa yo ranmasé enpé signati pou libéré sé frè-la ki té lajòl Atlanta. Ana Garnèr di : « Nou té ka pòté mannèv touttan. Lè yo mété sé frè-la lajòl, nou koumansé ranmasé signati. Nou té kay dè kaz an kaz, é sé konsa nou rivé ni plizyè milyé signati ! Nou té ka di sé moun-la kè sé frè-lasa sé té dé vré krétyen é kè pa té ni pon rézon pou yo té mété-yo lajòl. »

ONLO LASANBLÉ

Yo òwganizé onlo lasanblé pou édé sé frè-la konsolidé lanmityé a yo èvè Jéova, magré tan difisil la yo té ka viv la. Tou dè Gad la di : « Lanné-lasa, té ni pliski 40 lasanblé [...] é nou tann yenki bon biten asi yo. Avan sa, té ka koumansé ni lasanblé lè lété té ka fin é yo té ka bout lè lotòn té ka démaré ; men aprézan, toulémwa ni lasanblé. »

Moun ki sensè té ka kontinyé aksèpté bon nouvèl-la. Adan on lasanblé ki fèt Klivlann (Oayo), té ni 1 200 moun é 42 pran lèbatèm. Adan séla ki batizé la, té ni on tigason ki fè onlo granmoun réfléchi, paskè i té ni « on gran lanmou pou Bondyé é i té byen désidé a sèvi-y ».

É APRÉSA ?

Lè 1918 bout, sé Étidyan a Labib la pa té sav ka dèmen té ké pòté pou yo. Yo té ja vann biwo ki té Brouklin, é yo té ja déplasé biwo mondyal la pou mété-y Pitsbèwg (Pènsilvani). Sé rèsponsab a òwganizasyon-la té lajòl toujou, é on nouvo lasanblé jénéral té pou fèt lè 4 janvyé 1919. Ka ki té kay rivé ?

Frè an nou pa lagé aktivité a yo. Konm yo té sèten kè tout biten té kay ranjé, yo chwazi tèks a lanné-lasa pou 1919 : « Kèlkèswa zàm yo fè kont vou, ponyonn pé ké sèvi ayen » (Iz. 54:17). É talè, sitiyasyon-la té kay chanjé tèlman, sa té ké konsolidé fwa a yo, é yo té kay touvé fòs-la ki té fo la pou gwo travay-la ki té ka atann-yo la.

^ par. 6 Gadé « Il y a cent ans : 1917 », adan Annuaire 2017 des Témoins de Jéhovah, p. 172-176.

^ par. 22 Gadé istwa a vi a-y adan « Les joies que procure la persévérance dans toute bonne œuvre », ki adan Tou dè Gad a 15 novanm 1970.