Jézi di : « Nasyon ké lévé kont nasyon é wayòm kont wayòm. Ké ni gwo tranmanntè, é moun ké mò-fen é ké ni épidémi on koté apré lòt » (Lik 21:10, 11). Tout sé évènman-lasa ansanm ka fòwmé on sign ki klè. Menmjan nou sav on pyébwa kay pòté fwi lè nou ka vwè-y ka fè flè, sé menmjan-la osi sign-la Jézi bay la té’é montré on mannyè ki klè kè « wayòm a Bondyé toupré ». Ès nou ka vwè sé évènman-lasa ka fèt anmenmtan é toupatou si latè ? An-nou gadé sa tibwen.

1. LAGÈ

An 1914, on lagè pété kon sa poto’o jen fèt avan. Sé prèmyé fwa on lagè té ka tchouyé tousa moun, adan tousa péyi. Souvan, sé nonm-la ki ka étidyé Listwa ka di kè 1914, sé on lanné ki chanjé Istwa a limanité, pas sé prèmyé fwa on gè mondyal té ka pété. Pannan gè-lasa, yo sèvi èvè cha, mitrayèt, gaz ki ka tchouyé, yo lagé bonb, é yo sèvi èvè dòt zam ankò. Yo poto’o jen sèvi èvè sé zam-lasa tousa koté. Aprésa, dézyèm gè mondyal la vin pété, é sé prèmyé fwa yo té ka itilizé bonb atomik. É dépi 1914, toujou ni lagè on koté asi latè. Sé gè-lasa fè milyon é milyon mò.

2. TRANMANNTÈ

Dapré on ansiklopédi yo ka kriyé Britannica Academic, chak lanné, yo ka anrèjistré on santèn gwo tranmanntè, ki ka fè « déga séryé toubònman ». Ni on sant o Zétazini ki ka étidyé konpòwtèman a latè, ki ka di kè « sèlon enfòwmasyon yo anrèjistré dépi lanné 1900, fo pa sa étoné-nou si nou vwè omwen 16 gwo tranmanntè chak lanné ». Dapré sèwten moun, si nou ni lenprésyon ni plis tranmanntè jòdila, sé paskè grasa latèknoloji, nou ka rivé sav lè ni on tranmanntè on koté. Kanmenmsa, ni gro tranmanntè ki ka fè moun soufè é ki ka tchouyé kon sa po’o jen fèt.

 3. MOUN KA MÒ-FEN

Ni onlo koté si latè, moun ka mò-fen akòz dè lagè, dè nonm politik ki malonnèt, dè gwo pwoblèm ékonomik, difètkè yo ka mal jéré agrikilti a péyi-la, oben pas yo pa préparé pou sianka ni on gwo katastwòf. Dapré bilan a 2018 a on Pwogram mondyal pou ba moun manjé, « si latè, ni 821 milyon moun ki pa’a manjé vant a yo plen, é adan yo, ni 124 milyon ki ka mò-fen. Chak lanné, ni apépré 3,1 milyon timoun ki ka mò, pas sa yo ka manjé la pa’a pòté-yo sa yo bizwen. An 2011, près lanmwatyé a sé timoun-la ki mò si latè pèd vi a yo akòz dè sa.

4. MALADI É ÉPIDÉMI

Dapré sa Òwganizasyon mondyal a lasanté pibliyé, « dépi 2001, ni déotwa gwo gwo épidémi ki ja touché limanité. Nou ka vwè dé maladi ka wouviré (koléra, lapèst, lafyèv jòn), é dòt ki ka parèt (SRAS, lagrip ki ka kouri onlo koté, MERS, Ébola é Zika). » Pandémi a Covid-19 la sé dènyé-la. Menmsi lasyans é lamèdsin ja fè onlo pwogré, apapousa yo ka touvé on trètman pou lité kont tout sé maladi-la.

5. PRÉDIKASYON-LA KA FÈT TOUPATOU SI LATÈ

Jézi apiyé si ondòt pawti a sign-la. I anonsé : « Bon nouvèl a Wayòm-la, yo ké préché-y toupatou asi latè, pou i sèvi témwagnaj ba tout sé nasyon-la, é aprésa lafen ké vin » (Matyé 24:14). Alòskè moun ka jwenn gwo difikilté toupatou si latè, ni pliski 8 milyon moun ki sòti tout koté, ki ka anonsé bon nouvèl a wayòm a Bondyé, adan 240 péyi é téritwa, é adan pliski 1 000 lang. Sé on biten nou poto’o jen vwè !

Tout sé évènman-la ki adan sign-la Jézi bay la ka fèt a épòk an nou. Poukwa fò sa entérésé-nou ? Paskè Jézi di : « Lè zò ké vwè sé biten-lasa ka fèt, fò-zò sav kè wayòm a Bondyé toupré » (Lik 21:31).

Sign-la Jézi bay la, é pwofési ki adan Labib ki ja réyalizé ka pèwmèt-nou konprann kè Bondyé mèt wayòm a-y anplas an syèl-la an 1914 a. Sé a moman-lasa i fè gason a-y, Jézikri, vin wa (Sòm 2:2, 4, 6-9). Talè, wayòm a Bondyé ké dirijé latè, i ké détwi tou sélézòt gouvènman-la, é i ké fè latè vin on paradi, on koté lézimen ké viv étèwnèlman.

Adan titak tan, sé pawòl-la ki adan modèl priyè-la Jézi bay la ké réyalizé : « Fò wayòm a-w vini. Fò volonté a-w fèt asi latè, kon an syèl-la » (Matyé 6:10). Men ka wayòm a Bondyé ka akonpli dépi i koumansé gouvèné an 1914 ? É ki bèl landèmen ka atann-nou lè wayòm-lasa ké dirijé tout limanité ?