Ès lasyans annakò èvè Labib ?
Mi sa Labib ka di
Wi, pas menmsi Labib pa on liv a syans, i ègzak lèwvwè i ka palé dè sijé syantifik. An-nou pran déotwa ègzanp ki ka montré kè lasyans é Labib pa ka kontrèdi-yo. Nou ké vwè osi kè lè Labib ka palé dè biten kè lasyans pwouvé, sa i ka di vréman diféran dè sa onlo moun té ka kwè a moman-la yo maké-y la.
Linivè ni on koumansman (Jénèz 1:1). An tan lontan, onlo kont é istwa pa té ka di kè yo kréyé linivè, men yo té ka di kè odépa, tout biten té konplètman anpangal é kè linivè òwganizé-y tousèl a-y. Sé Babilonyen-la té ka kwè kè odépa, té ni 2 loséan é kè sé dyé-la ki fè linivè parèt, sòti adan yo. Ni dòt kont é istwa ki ka di kè linivè sòti adan on gwo zé.
Sé lwa a lanati ki ka gidonné linivè touléjou é sa pa ka dépann dè tout ti lanvi sé dyé-la té’é pé ni (Jòb 38:33 ; Jérémi 33:25). Toupatou asi latè, kont é istwa ka di kè sé dyé-la ka fè dé biten kè nou pé pa prévwa, ki vréman méchan dépawfwa é lézimen pé pa chapé anba sa.
Pa ni ayen ka tchenbé latè (Jòb 26:7). Pou onlo pèp ki viv an tan lontan, latè té on disk ki té pozé asi on jéan oben asi on zannimo kon on bèf sovaj oben on tòti.
Dlo-la ka évaporé-y dè sé loséan-la é dè sélézòt sous-la, i ka transfòwmé-y an lapli, nèj oben grèl. Aprésa, i ka woutonbé asi latè pou gonflé sé flèv-la é sé sous-la (Jòb 36:27, 28 ; Éklézyas 1:7 ; Izayi 55:10 ; Amòs 9:6). Sé grèk-la ki té ka viv ja ni bon enpé lanné dè sa té ka kwè kè dlo a sé flèv-la é a sé rivyè-la té ka sòti anba tè. Moun kontinyé kwè sa jis o 18èm syèk.
Sé montangn-la ka monté é yo ka désann. Avan, sé montangn-la kè nou konnèt jòdijou té anba sé loséan-la (Sòm 104:6, 8). Pou onlo kont é istwa, sé sé dyé-la ki kréyé sé montangn-la kon yo yé aprézan.
Lapwòpté ka pwotéjé santé an nou. Adan Lwa-la yo té ba nasyon a Izrayèl, ou té ka touvé sèwten règ fò-w té rèspèkté anrapò èvè lapwòpté, lèwvwè ou té ka touché on moun-mò oben lèwvwè fò-w té mèt on moun apa pas i té ni on maladi ki ka kouri. Lwa-la té ka èspliké osi kè lèwvwè ou té ka fè bèzwen a-w, fò-w té kouvè-yo aprésa (Lévitik 11:28 ; 13:1-5 ; Détéwonòm 23:13). Lè yo ba sé Izraélit-la sé règ-lasa, sé Éjipsyen-la té ni labitid pran bèzwen a moun, yo té ka mélanjé-yo èvè dòt biten pou mété-yo asi on bobo ki po’o té sikatrizé.
Dapré lasyans, ès ni érè adan Bib-la ?
Ou ké pé konstaté kè sa pa vré, lè ou ké pran tan ègzaminé sa Labib ka di san ou pozisyoné-w alavans. Mi sa onlo moun ka kwè asi Labib men yo ka tronpé-yo :
Sa onlo moun ka kwè : Labib ka di kè yo kréyé linivè an sis jou a 24 è.
Mi vérité-la : Labib pa ka di konmen tan Bondyé pran pou kréyé linivè (Jénèz 1:1). Lèwvwè i ka palé dè sé jou a kréyasyon-la adan Jénèz chapit 1, i pa’a di nonplis konmen tan sé jou-lasa diré. Dayè, Labib ka kriyé osi « jou », tout tan-la Bondyé pran pou kréyé lèsyèl é latè (Jénèz 2:4).
Sa onlo moun ka kwè : Labib ka di kè yo kréyé sé plant-la, sé flè-la é sé pyébwa-la avan Solèy-la (Jénèz 1:11, 16).
Mi vérité-la : Labib ka di kè yo kréyé Solèy-la, kivédi yonn adan sé zétwal-la ki ka fè pawti a « syèl-la », avan yo kréyé sé plant-la, sé flè-la é sé pyébwa-la (Jénèz 1:1). Pannan prèmyé « jou » oben péryòd a kréyasyon-la, limyè a Solèy-la té ka répann asi toutlatè. Pannan twazyèm jou a kréyasyon-la, atmòsfè-la té ka vin dè plizanpli klè, kifè limyè a Solèy-la té ka bay asé chalè pou fè sé plant-la, sé flè-la é sé pyébwa-la pousé (Jénèz 1:3-5, 12, 13). Sé plita kè yo koumansé vwè Solèy-la byen dépi Latè (Jénèz 1:16).
Sa onlo moun ka kwè : Labib ka di kè Solèy-la ka touné alantou a Latè.
Mi vérité-la : Adan Éklézyas 1:5 nou ka li : « Solèy ka lévé é solèy ka kouché, aprésa i ka dépéché-y pou wouvin la i ka lévé dabitid. » Men fraz-lasa ka montré-nou tou senplèman, kè lè nou ka gadé Solèy-la dépi Latè, nou pé ni lenprésyon kè i ka boujé. Jòdla ankò, nou ka sèvi èvè sé èsprésyon-lasa « solèy ka lévé » oben « solèy ka kouché » menmsi nou sav byen kè sé Latè ki ka touné alantou a Solèy-la.
Sa onlo moun ka kwè : Bib-la ka di kè latè plat.
Mi vérité-la : Labib ka sèvi èvè èsprésyon-la « jis an bout a latè » pou palé dè « koté-la ki pli lwen la asi latè », men sa pa vlé di kè latè plat oben kè i ni on bò (Akt 1:8 ; Akt 13:47). Menmjan-la osi, èsprésyon-la « kat kwen a latè » sé on imaj pou palé dè tout latè (Izayi 11:12 ; Lik 13:29). An Izayi 40:22, Labib ka di on mannyè ki klè kè Latè won kon boul.
Sa onlo moun ka kwè : Labib ka di kè lantou a on won ka fè ègzaktèman twa fwa dyamèt a-y, alòskè nonb ègzak-la sé pi (π), kivédi apépré 3,1416.
Mi vérité-la : Dapré 1 Wa 7:23 é 2 Kronik 4:2, « Lanmè-la » ki fèt èvè « métal ki fonn » té ni on dyamèt dè 10 koudé é « fò ou té pran on kòd ki té ka fè 30 koudé pou rivé fè lantou a-y ». Pétèt kè sé té dé chif ki té ka raproché-yo dè sé vré mizi-la men sa posib osi kè yo miziré lantou a basen-la dépi andidan é kè yo miziré dyamèt a-y dépi andéwò.