Poukwa Témwen a Jéova pa’a sélébré sèwten fèt ?
Kijan Témwen a Jéova ka rivé sav si on fèt bon oben si i pa bon ?
Avan yo désidé si yo ké sélébré on fèt, Témwen a Jéova ka gadé sa Labib ka di. Pa ni pon dout asi sa, sèwten fèt pa annakò ditou èvè prensip a Labib. Kifè, Témwen a Jéova pa ka sélébré-yo. Pou sélézòt fèt-la, chak Témwen dwètèt fè pwòp chwa a-y é fè tousa i pé pou « konsyans [a-y] nèt douvan Bondyé é douvan lézòm » (Akt 24:16).
Mi déotwa kèsyon Témwen a Jéova ka pozé-yo pou sav si yo ké sélébré on fèt a :
Ès fèt-lasa bazé asi on ansègnman ki pa annakò èvè sa Labib ka di ?
Prensip a Labib : « “Sé pousa, sòti anmitan a yo, é mèt-zòt apa”, mi sé sa Jéova ka di, “é arété mannyé sa ki pa pwòp” » (2 Korentyen 6:15-17).
Pou yo séparé-yo onfwa pou tout èvè ansègnman ki pa pwòp adan domenn èspirityèl, kivédi ki pa annakò èvè sa Labib ka di, Témwen a Jéova pa’a sélébré fèt ki ni on biten a vwè èvè sé pwen-lasa :
Fèt ki ka fè moun kwè kè ni dòt dyé. Mi sa Jézi di : « Sé Jéova Dyé a-w ou dwèt adoré, é sé yenki li ou dwèt sèvi » (Matyé 4:10). Annakò èvè vèwsé-lasa, Témwen a Jéova pa’a fè ni Nwèl, ni Pak, ni fèt 1é mé, pas adan sé fèt-lasa yo ka adoré dòt dyé plito ki Jéova. Yo pa’a fè sé fèt-lasa nonplis :
Kwanzaa. Kwanzaa ka vin « dè on èsprésyon swayili (matundaya kwanza) ki vlé di “sé prèmyé fwi-la”. Fèt-lasa ni pou orijin sé prèmyé fèt-la yo té ka fè an Afrik pou sélébré larékòlt » (Encyclopedia of Black Studies). Menmsi pou déotwa moun sa pa ni ayen a vwè èvè larèlijyon, Encyclopedia of African Religion ka konparé-y èvè on fèt afriken. Adan fèt-lasa, « yo ka ba sé dyé-la é sé zansèt-la » sé prèmyé fwi-la « pou di-yo mèsi ». Mi sa i ka di ankò : « Kwanzaa sé on fèt afro-amériken ki bazé asi menm lidé-la. »
La fête de la mi-automne. Yo ka fè « fèt-lasa pou onoré déyès a lalin » (Holidays, Festivals, and Celebrations of the World Dictionary). Pannan yonn adan sé sérémoni-la, « sé madanm-la ki an kaz-la ka mèt-yo ajounou douvan déyès-la » (Religions of the World—A Comprehensive Encyclopedia of Beliefs and Practices).
Thanksgiving. Menmjan ki Kwanzaa, fèt-lasa bazé asi fèt a larékòlt yo té ka fè an tan lontan pou onoré plizyè dyé. Piti-a-piti, « Légliz adòpté sé tradisyon-lasa kè toutmoun té enmé » (A Great and Godly Adventure—The Pilgrims and the Myth of the First Thanksgiving).
Fèt ki bazé asi sipèwstisyon oben asi lachans. Labib ka di kè séla « ki ka préparé on tab pou dyé a Lachans » ka touvé-yo « pawmi séla ki ka lagé Jéova » (Izayi 65:11). Kifè, Témwen a Jéova pa’a sélébré fèt-lasa :
Le Nouvel An lunaire (chinwa oben koréyen). « A moman-lasa èspésyalman, é sa, pliski a pondòt péryòd a lanné-la, sa ki ka konté plis pou lafanmi, lézanmi é moun yo konnèt sé pasé on bon ti lanné, onoré sé dyé-la é sé lèspri-la é swété bon biten pou lanné-la ki ka vin la » (Mooncakes and Hungry Ghosts—Festivals of China). An menm lidé-la, mi sa yo ka fè pannan Joudlan koréyen la : « adoré sé zansèt-la, fè sérémoni pou chasé sé mové-lèspri-la é pou lanné-la byen pasé, é chèché sign ki té’é fèt pou sav alavans ka nouvo lanné-la ké pòté » (Encyclopedia of New Year’s Holidays Worldwide).
Fèt ki bazé asi kwayans-la kè nanm-la pa jen ka mò. Labib ka di on mannyè ki klè kè nanm-la pé mò (Ézékyèl 18:4). Sé pousa, Témwen a Jéova pa’a sélébré sé fèt-la ki ka apiyé lidé-la kè nanm-la pa ka mò. Mi déotwa ègzanp :
Le jour des Morts. Dapré New Catholic Encyclopedia, fèt-lasa « ka konmémoré mò a tout sé défen-la ki té fidèl. Toutolon a Mwayennaj-la, onlo moun té ka kwè kè jou-lasa, sé nanm-la ki té ka péyé pou fòt a yo avan yo té rantré an paradi-la té pé wouviré douvan moun ki té ka fè-yo soufè lè yo té vivan, é kè yo té ka parèt kon limyè, kon moun ka fè sòsyé, kon krapo, oben dòt biten ankò ».
Sanblanni. Pannan fèt-lasa, yo ka ofè moun-mò sé manjé-la yo plis enmé la é yo ka béni nouriti-lasa. Konsa, sé moun-mò-la pé touvé fòs-la é énèwji-la yo bizwen la jistan yo wouviv adan ondòt kò.
Fèt ki anrapò èvè tousa ki mistik. Dapré Labib, Bondyé pa dakò èvè « ponmoun ki ka chèché sav alavans sa ki ké fèt dèmen, ponmoun ki ka fè lamaji, ponmoun ki ka gadé zafè, ponmoun ki ka fè sòsyé, ponmoun ki ka maré moun, ponmoun ki k’ay owa gadèdzafè oben ki k’ay vwè moun ka chèché konnèt sa ki ké fèt dèmen, ni ponmoun ki ka chèché a palé èvè moun-mò. Pas Jéova hay sila ki ka fè sé biten-lasa » (Détéwonòm 18:10-12). Pou yo rété lwen a tousa ki anrapò èvè sé mové-lèspri-la é èvè lastwoloji (on mannyè moun ka chèché sav sa ki ké fèt alavans), Témwen a Jéova pa’a fété ni Halloween ni fèt-lasa :
Le Nouvel An cinghalais et tamoul. « Pannan sé sérémoni-la ki ka rèspèkté mès é labitid a fèt-lasa, moun ka fè sèwten aktivité ki ké pòté-yo chans a kondisyon yo fè-yo a dé moman byen prési, sèlon sa sé astwològ-la ka di » (Encyclopedia of Sri Lanka).
Fèt ki lyanné èvè adorasyon-la ki té ni an tan a Lwa a Moyiz. Lwa-lasa bout èvè sakrifis a Jézi. Labib ka di : « Kris sé fen a Lwa-la » (Women 10:4). An tan lontan, Bondyé té ba Izrayèl Lwa a Moyiz. Jis alajouné jòdi, sé krétyen-la ka bénéfisyé dè sé prensip-la ki adan-y la. Men apapousa yo ka sélébré sé fèt-la ki adan Lwa-lasa, kon pa ègzanp séla ki ka anonsé Mési-la, pas yo ka kwè kè i ja vini. Mi sa nou ka li an Bib-la : « Sé biten-lasa sé té on lonbraj a sa ki ka vin dèyè, men réyalité-la, sé Lèkris » (Kolosyen 2:17). Parapòt a sa men osi difètkè jòdijou ou ka touvé koutim ki pa annakò èvè Labib adan sé fèt-lasa, Témwen a Jéova pa’a sélébré-yo. Mi déotwa ègzanp :
Hanoukka. Fèt-lasa ka konmémoré jou-la yo koumansé sèvi èvè tanp-la ki té Jérizalèm. Men Labib ka anségné kè Jézi divini Gran Prèt a « tant-la [oben : tanp-la] ki pli gran é ki pli pawfè, ki pa fèt èvè men a nonm, kivédi ki pa ka vin dè kréyasyon-lasa » (Ébré 9:11). Pou sé krétyen-la, tanp èspirityèl-lasa ranplasé tanp-la ki té ka ègzisté Jérizalèm.
Rosh ha-Shana. Sé prèmyé jou a lanné-la dapré kalandriyé juif la. An tan lontan, jou a fèt-lasa, yo té ka ofè Bondyé sèwten sakrifis (Nonb 29:1-6). Men lèwvwè Jézi vin antankè Mési, i « fè-yo arété sé sakrifis-la é sé ofrann-la » (Danyèl 9:26, 27). Pou Bondyé, sé pratik-lasa pa valab ankò.
Ès fèt-lasa ka ankourajé on lyannaj ant plizyè rèlijyon ?
Prensip a Labib : « Ka on moun ki ka kwè an Bondyé ni a vwè èvè on moun ki pa’a kwè adan-y ? É ka tanp a Bondyé ni a vwè èvè sé idòl-la ? » (2 Korentyen 6:15-17).
Témwen a Jéova ka fè tousa yo pé pou viv anpé èvè lézòt é pou rèspèkté dwa a chakmoun dè chwazi pwòp kwayans a-y. Pawkont, yo pa ka sélébré fèt ki ka ankourajé lyannaj ant plizyè rèlijyon. Mi déotwa ègzanp :
Fèt ki ka onoré on moun enpòwtan adan on rèlijyon oben ki ka ankourajé moun ki adan diféran rèlijyon mèt-yo ansanm pou adoré Bondyé. An tan lontan, Bondyé fè pèp a-y rantré adan on péyi. Adan péyi-lasa, moun té ka pratiké dòt rèlijyon. Mi sa i di pèp a-y : « Fò pa ou fè alyans èvè yo ni èvè dyé a yo. [...] Si ou té ka sèvi dyé a yo, sa té’é vin on zatrap pou-w » (Ègzòd 23:32, 33). Kifè, Témwen a Jéova pa ka sélébré sé fèt-lasa nonplis :
Loy Kratong. Sé on fèt tay é pannan fèt-lasa, « sé moun-la ka sèvi èvè fèy pou fè ti bòl, yo ka mèt bouji oben baton a lansan adan-y é yo ka lagé sé bòl-la an dlo-la. Sé ti bato-la fèt nòwmalman pou chayé ladévenn olwen. An réyalité, sé Bouda fèt-lasa ka onoré » (Encyclopedia of Buddhism).
La journée nationale de la repentance. Adan The National, on jounal a Papwazi-Nouvèl-Giné, nou ka touvé sa on rèprézantan a gouvènman-la di anrapò èvè moun ki ka sélébré fèt-lasa : « Yo ka montré kè yo dakò èvè valè ki pi enpòwtan adan fwa a on krétyen ». Rèprézantan-la ka di osi kè fèt-lasa la « pou ankourajé tout péyi-la suiv sé prensip krétyen la ».
Vesak. « Sé fèt pli enpòwtan a larèlijyon boudis. I ka sélébré nésans a Bouda, moman-la yo kléré-y èspirityèlman é mò a-y (lèwvwè i atenn nirvâna-la) » (Holidays, Festivals, and Celebrations of the World Dictionary).
Fèt ki bazé asi tradisyon a larèlijyon ki pa annakò èvè Labib. Mi sa Jézi di chèf a sé rèlijyon-la : « Akòz dè tradisyon a zòt, zò fè pawòl a Bondyé pèd tout valè a-y. » I di osi kè adorasyon a yo pa té ka sèvi ayen, ‘pas sé kwayans-la yo té ka anségné la, sé té komandman a lézòm’ (Matyé 15:6, 9). Konm Témwen a Jéova ka pran avèwtisman-lasa oséryé, ni onlo fèt a larèlijyon yo pa’a sélébré.
L’Épiphanie (le Timkat oben la fête des Rois). Fèt-lasa ka sélébré moman-la sé astwològ-la vin vwè Jézi oben moman a batèm a-y. I « ba sèwten fèt payen a prentan-la on koulè krétyen alòskè sé fèt-lasa té ka onoré dyé a sé ti kannal dlo-la, a sé rivyè-la é a sé flèv-la » (The Christmas Encyclopedia). An Étyopi yo ka kriyé fèt-lasa Timkat é i « byen chouké adan tradisyon a péyi-lasa » (Encyclopedia of Society and Culture in the Ancient World).
L’Assomption. Mi sa fèt-lasa ka sélébré : lè manman Jézi monté an syèl-la èvè kò a-y ki fèt èvè chè. Liv-la Religion and Society—Encyclopedia of Fundamentalism, ka di kè « sé prèmyé krétyen-la pa té konnèt kwayans-lasa menm é nou pa ka touvé sa maké ponkoté an Bib-la. »
L’Immaculée conception. « Labib pa ka anségné vréman Immaculée conception [a Mari] [...]. Sé Légliz ki ka anségné sa » (New Catholic Encyclopedia).
Le carême. Dapré New Catholic Encyclopedia, yo mèt fèt-lasa anplas o « 4èm syèk », kivédi pliski 200 zan apré yo fin maké Labib. Pannan péryòd-lasa, sé moun-la anpenn toubònman parapòt a péché a yo, yo ka mandé Bondyé padon é yo ka rété san manjé. Mi sa ansiklopédi-la ka di asi prèmyé jou a karèm-la : « Lè Mèwkrèdi dé sann, yo ka mèt tibwen sann asi fon a sé fidèl-la. Pratik-lasa répann-li toupatou asi latè lèwvwè sé labé-la sanblé Bénévent, an 1091. »
Mesqel. Sé on fèt ki sòti an Étyopi é dapré Encyclopedia of Society and Culture in the Medieval World, yo ka sélébré « lèfètkè yo dékouvè Vré Kwa-la (kwa-la Jézi mò asi-y la). Pannan fèt-lasa, pou montré jan yo kontan, sé moun-la ka limé gwo difé é yo ka dansé alantou a-y » (sé lotè-la ki rajouté sé parantèz-la). Témwen a Jéova pa ka sèvi èvè lakwa pou adoré Bondyé.
Ès fèt-lasa ka pòté anlè on moun, on òwganizasyon oben on senbòl a on nasyon ?
Prensip a Labib : « Mi sa Jéova ka di : “Malédisyon pou nonm-la ki ka fè nonm kon-y menm konfyans, ki ka konté asi pouvwa a nonm kon-y menm é ki ka viré Jéova do” » (Jérémi 17:5).
Menmsi Témwen a Jéova ni onlo rèspé pou lézòt é kè yo jous ka priyé pou yo, yo pa’a pawtisipé adan sé fèt-lasa :
Fèt ki ka gloriyé on dirijan oben ondòt moun enpòwtan. Mi sa Labib ka di : « Arété mèt konfyans a zòt adan nonm kon zòt, pas vi a yo sé yenki on souf ! Poukwa zò té’é tchenn kont dè yo ? » (Izayi 2:22). Pa ègzanp, Témwen a Jéova pa’a fété nésans a on wa oben on renn.
Fèt an lonnè a drapo a on péyi. Témwen a Jéova pa’a sélébré anivèwsè a jou-la yo désidé sèvi èvè on drapo. Poukwa sa ? Pas Labib ka di : « Tansyon a zòt èvè sé idòl-la » (1 Jan 5:21). Pou déotwa moun, drapo-la a pa on idòl, kivédi on biten ki fèt pou adoré. Men mi sa Carlton Hayes, on èspésyalis a Listwa, maké : « Drapo-la sé prèmyé senbòl a lafwa é sé on biten ki fondal pou ba nasyon-la on adorasyon. »
Fèt an lonnè a on sen. Ka ki fèt lèwvwè on nonm mété-y ajounou douvan lapòt Pyè ? Bib-la ka di : « Pyè fè-y doubout é i di-y : “Mété-w doubout ; an sé on nonm kon vou” » (Akt 10:25, 26). Menmjan Pyè é sélézòt apòt-la pa té vlé yo adoré-yo oben yo pòté-yo anlè, menmjan-la, Témwen a Jéova pa ka pawtisipé adan pon fèt ki ni pou òbjèktif dè onoré moun yo ka konsidéré kon sen. Mi déotwa adan yo :
La Toussaint. « On fèt an lonnè a tout sé sen-la [...]. Nou pa byen konnèt ola i sòti » (New Catholic Encyclopedia).
La fête de Notre-Dame de Guadalupe. Fèt-lasa ka gloriyé « madanm-la ki sé sen patron a Lèmèksik ». Sèwten moun ka kwè sé Mari, manman Jézi. Yo ka di kè on mirak fèt é kè i enn parèt douvan on moun ka rété lakanpagn an 1531 (The Greenwood Encyclopedia of Latino Literature).
La fête du prénom. Dapré liv-la Celebrating Life Customs Around the World—From Baby Showers to Funerals, « lè yo ka fè batèm oben konfiwmasyon a on timoun, yo ka ba-y non a on sen. La fête du prénom, sé fèt a sen-lasa ». Liv-lasa ka di osi kè « jou-lasa ni on lyannaj ki fò toubònman èvè larèlijyon ».
Fèt ki ka sélébré mouvman politik oben sosyal. « Vométan nou kouri kaché owa Jéova olyé nou mèt konfyans an nou adan lézòm » (Sòm 118:8, 9). Pou yo pa ba ponmoun lenprésyon kè yo ka mèt konfyans a yo adan lézòm pou réglé pwoblèm a mond-la plito ki adan Bondyé, Témwen a Jéova pa ka pawtisipé ni adan la Journée de la femme ni adan la Journée de la jeunesse. Sé pousa osi, yo pa ka sélébré jou a l’Émancipation ni dòt fèt kon sila. Olyé yo fè sa, yo ka fè fon asi Wayòm a Bondyé pou réglé pwoblèm a ras oben enjistis ki ka fè kè ni sa ki ni plis avantaj ki lézòt (Women 2:11 ; 8:21).
Ès fèt-lasa ka mèt on péyi oben on ras pli ho ki ondòt ?
Prensip a Labib : « Bondyé pa ka fè préférans, men [...] i ka aprésyé tout moun ki ka krenn-li é ki ka fè sa ki jis kèlkèswa nasyon-la i sòti adan-y la » (Akt 10:34, 35).
Menmsi onlo Témwen a Jéova byen enmé péyi a yo, yo pa ka pawtisipé a sé fèt-la ki ka mèt on péyi oben on ras pli ho ki ondòt. Mi déotwa ègzanp :
Fèt an lonnè a lawmé. Olyé i ankourajé disip a-y fè lagè, mi sa Jézi di-yo : « Enmé lènmi a zòt é priyé pou séla ki ka pèwsékité-zòt » (Matyé 5:44). Sé pousa Témwen a Jéova pa’a pawtisipé adan pon fèt ki ka gloriyé sòlda, kon séla ki ka vin la :
La journée de l’Anzac. « Anzac vlé di Australian and New Zealand Army Corps [fòs militè a Lòstrali é a Lanouvèlzéland ki divizé an plizyè gwoup]. » ‘Piti-a-piti, fèt-lasa vin on jou pou sonjé sé sòlda-la ki mò o konba’ (Historical Dictionary of Australia).
L’Armistice (oben jour du Souvenir). Fèt-lasa ka onoré « sé ansyen sòlda-la é sa ki mò o konba pou péyi a yo » (Encyclopædia Britannica).
Fèt ki ka sélébré istwa oben endépandans a on péyi. Anrapò èvè disip a-y, Jézi di : « Yo pa’a fè pati a mond-la, kon mwenmenm pa’a fè pati a mond-la » (Jan 17:16). Menmsi istwa a sé péyi-la ka entérésé-yo, Témwen a Jéova pa ka pawtisipé a fèt-lasa :
Le Jour de l’indépendance. Adan plizyè péyi, sé anivèwsè a jou-la péyi-la pran endépandans a-y.
Ès adan fèt-lasa sé moun-la ka fè nenpòt kibiten oben ès yo ka fè malpwòpté ?
Prensip a Labib : « Zò ja pasé asé tan konsa ka fè sa lénasyon té vlé, lè zò té ka lagé kò a zòt èvè fon é toupé adan on konduit ki san rèspé, lè zò pa té ka métrizé anvi zò té ni pou lachè, lè zò té bwasonè, lè zò té k’ay adan bòdé apiyé, lè zò té ka bwè pou sou é zò té ka dérèspèkté lalwa toupannan zò té ka adoré idòl » (1 Pyè 4:3).
Pou rèspèkté prensip-lasa, Témwen a Jéova pa ka pawtisipé adan fèt moun ka bwè pou sou oben ka fè nenpòt kibiten. Yo enmé pasé dé ti moman èvè zanmi a yo é si yo ka bwè alkòl sé toujou èvè modérasyon. Yo ka fè tousa yo pé pou yo suiv prensip-lasa : « Donk, ki nou ka manjé, ki nou ka bwè, oben kèlkanswa sa nou ka fè, an-nou fè tout biten pou glwa a Bondyé » (1 Korentyen 10:31).
Témwen a Jéova pa ka ni kouri ni gadé kawnaval oben dòt fèt konsa ki ka ankourajé on konpòwtasyon kè Labib ka kondanné. Pa ègzanp, sé sa nou ka konstaté adan fèt juif la yo ka kriyé Pourim. Pannan lontan, fèt-lasa té ka konmémoré libérasyon a sé juif-la o 5èm syèk avan épòk an nou. Men jòdijou, fèt-lasa « pé ka korèsponn a Mawdi gra oben a Kawnaval ». Sé sa liv-la Essential Judaism ka èspliké. Onlo adan séla ki ka pawtisipé « ka dégizé-yo (souvantfwa sé nonm-la ka abiyé kon madanm), yo karéman alawoulib, yo ka bwè pou sou é yo ka fè onpakèt dézòd ».
Konm Témwen a Jéova pa’a sélébré sèwten fèt, ès sa vlé di yo pa enmé fanmi a yo ?
Non. Labib ka anségné-nou kè fò-nou enmé é rèspèkté tout manb a fanmi an nou, kèlkèswa rèlijyon a yo (1 Pyè 3:1, 2, 7). Sé vré, sa pé rivé kè lèwvwè Témwen a Jéova pa ka pawtisipé a sèwten fèt ankò, sèwten manb a fanmi a yo pé santi-yo kontraryé, sa pé fè-yo mal oben yo pé pran sa kon on trayizon. Sé pousa, onlo Témwen a Jéova ka pran douvan pou rasiré fanmi a yo é pou fè-yo sonjé kè yo enmé-yo. Yo ka pran tan osi èspliké-yo èvè onlo dousè poukwa yo pran désizyon-lasa é poukwa yo préféré rann-yo vizit a ondòt moman.
Ès Témwen a Jéova ka entèwdi dòt moun sélébré sèwten fèt ?
Non. Pou yo, sé chakmoun ka désidé (Joziyé 24:15). Yo ka ‘onoré tout kalité moun’, kèlkanswa sa yo ka kwè adan rèlijyon a yo (1 Pyè 2:17).
a Awtik-lasa pa ka palé dè tout fèt Témwen a Jéova pa’a sélébré. I pa ka bay nonplis tout sé prensip biblik la ki lyanné èvè sijé-lasa.