1, 2. Ti na kunea ia kamanoara ni boong aikai?

IANGOIA bwa aongkoa ko nakonako i nanon te kawai n te bong ae rangi ni buaka. E a moanna n nubono karawa. E a moanna naba n itirua n rimwiaki n rebwerebwen te baa, ao imwina akea bwa e a ioo te karau ae rangi ni korakora. E waerakeiko te ang maroaa n te aro are ko a kawaekoakoako ma n tarataraa te tabo ae ko na kamanoko iai. Akea bwa ko a nora te tabo ni katantan teuana i rarikin te kawai ae moan te mano, e aki raran, ao e kamwengaraoi. Ai kakawakira iroum te tabo ae rangi ni mano aei!

² Ti a maeka ngkai n taai aika bongi buaka. Baika riiriki n te aonnaba a a rikirake ni kakaiaki buakakaia. Ma bon iai te tabo ni katantan ae mano, ae kona ni kamanoira man te karuanikai. Tera te tabo anne? Nora ana reirei te Baibara: “N na kangai nakon Iehova: ‘Bon au tabo ni kamanomano ngkoe ao au nono, ao Atuau ae I onimakinna.’”—Taian Areru 91:2.

3. Ti na kangaa ni kona ni karika Iehova bwa ara tia kamanomano?

³ Iangoa anne! E kona n riki Iehova ae te tia Karikiriki, ao te Uea i aon bwaai ni kabane, bwa kamanoara. E kona ni kamanoira, bwa a aki kona n orea mwaakana taani kaaitaraira. E ngae  naba ngkana ti a tia n rotakibuaka, ma e kona ni kaitiaki mwini baika bubuaka mairoura. Ti na kangaa ni kona ni karika Iehova bwa ara tia kamanomano? E kainnanoaki bwa ti na onimakinna. Irarikina, e kaumakira Ana Taeka te Atua ni kangai: “Kawakiningkami n te aro ae kam na teimatoa n tangiraki iai iroun te Atua.” (Iuta 21) Eng ti riai ni kateimatoa tangirara iroun te Atua, ao te iraorao ae kaan i marenara ma Tamara are i karawa. Ngkanne ti kona ni kakoauaa iai bwa boni Ngaia ara tia kamanomano. Ma ti na kangaa ni karikirakea te reitaki anne?

4, 5. Baikara aanga tabeua ake e kaotiota iai ana tangira Iehova ibukira?

⁴ Ngkana ti na kateimatoa tangirara iroun te Atua, ti riai n ataa aron Iehova ni kaotiota ana tangira ibukira. Iangoi tabeua ana reirei te Baibara ake ko a tia n reiakin n ana ibuobuoki te boki aei. E a tia Iehova ae te tia Karikiriki n anganira te aonnaba bwa mwengara ae tikauarerei. E a tia naba ni kaonna n te amwarake ao te ran ae rangi ni bati, kaubwain te aba, maan aika kamimi ao ai baika kantara. Kioina ngkai bon te Atua Ngaia ae korea te Baibara, e kaotiota arana iai ao aroarona nakoira. Irarikin anne, e kaotaki naba n Ana Taeka bwa e kanakoa ae bon oin Natina ae tangiraki irouna nakon te aonnaba, ike e a kariaia iai bwa e na karawawataaki Iesu, ma ni mate ibukira. (Ioane 3:16) Tera nanon te bwaintangira anne ibukira? E karekea te kantaninga ae kakukurei ibukira n te tai ae e na roko.

⁵ E boboto naba ara kantaninga ibukin te tai ae e na roko, i aon te mwakuri teuana are e a tia ni karaoia te Atua. E a tia Iehova ni katea te Tautaeka n Uea iroun te Mesia i karawa. E na waekoa ni katoki rawawata ni kabane te tautaeka anne, ao e na karaoa te aonnaba bwa te bwaretaiti. Iangoa aei! Ti kona ni maeka iai ma te rau ao te kukurei n aki toki. (Taian Areru 37:29) Ma imwain rokon anne, e a tia n anganira kairara te Atua bwa e aonga ni waaki raoi maiura moa ngkai. E a tia naba n anganira te bwaintangira ae te tataro, ike ti a kona ni maroro iai ma ngaia n te tai are ti bon taku. Aikai aanga tabeua ake e kaotiota iai ana tangira  Iehova, ibukin te botannaomata ao bon ibukim naba.

6. Ko na kangaa ni kaota ae ko butimwaea ana tangira Iehova are e a tia ni kaotia nakoim?

⁶ E kangai te titiraki ae rangi ni kakawaki ae ko riai n iangoia: N na kangaa ni kaotia bwa I butimwaea ana tangira Iehova? A bati aika a na kangai, “I riai naba n tangira Iehova ibukina bwa e tangirai.” Anne ae ko iangoia? E taku Iesu bwa boni moan te kakawaki te tua ae kangai: “Ko riai n tangira Iehova ae Atuam ma nanom ni kabane, maium ni kabane, ao am iango ni kabane.” (Mataio 22:37) E bae ni bati bukin tangiran Iehova ae te Atua iroum. Ma te koaua bwa e tii kainnanoaki namakinan te tangira iroum ngkana ko na tangira Iehova ma nanom ni kabane, maium ni kabane, ao am iango ni kabane?

7. E tau tii namakinan te tangira ngkana ko na tangira raoi te Atua? Kabwarabwaraa.

⁷ N aron ae e kabwarabwaraaki n te Baibara, e bati ae nanonaki riki n tangiran te Atua nakon ae ko tii namakinna. E koaua bwa e ngae ngke e kakawaki namakinan ae ko tangira Iehova, ma te namakin anne ai bon tibwa moanakin tangirana ni koaua iroum. E kakawaki koraan te aboro bwa e reke mai iai te aroka ae te aboro ae bati uaana. Ngkana ko tangira te aboro, ko na rauaki ngkana e a tii anganiko naba temanna koraana? Ko na aki! N aron naba anne, namakinan ae ko tangira Iehova ae te Atua, ai bon tibwa te moani mwaneka. E reirei ni kangai te Baibara: “Bon aei tangiran te Atua, ae ti na kakairi n ana tua, ao a aki rawawata ana tua.” (1 Ioane 5:3) Tangiran te Atua iroum bon te tangira ni koaua ngkana iai uaana. E riai ni kaotiotaki n te mwakuri.—Wareka Mataio 7:16-20.

8, 9. Ti na kangaa ni kaotiota ara tangira ibukin te Atua ao ara kakaitau?

⁸ Ti kaotiota tangiran te Atua, ngkana ti ongeaba n ana tua ma ana kaetieti. E aki rangi ni kangaanga karaoan aei. A aki karawawata ana tua nako Iehova bwa a karaoaki bwa a na buokira ni kanakoraoa maiura ao ni kakukureira. (Itaia 48:17, 18) Ni maiuakinan  ae boraoi ma ana kairiri Iehova, ti kaotia iai nakon Tamara are i karawa bwa ti boni kakaitau ni koaua ni bwaai ake e a tia ni karaoi ibukira. Ma e kananokawaki bwa a rangi ni karako aomata ni boong aikai aika a kaotiota aia kakaitau. Ti aki kani katotongia te koraki ake a maiu ngke e mena ngkoa Iesu i aon te aba, ake a aki kaotiota te kakaitau. N te tai anne ao e kamarurungia tengaun rebera Iesu, ma tii temanna are e okiria ni karabwaa. (Ruka 17:12-17) Ti boni bae ni kani katotonga teuare e bwaina te kakaitau, ma tiaki naake ruaman ake a aki kakaitau!

⁹ Baikara ana tua Iehova ake ti riai n ongeaba iai? Ti a tia ni maroroakini tabeua mai iai i nanon te boki aei, ma ti na rinanoi riki tabeua. E na buokira te ongeaba n ana tua te Atua, ni kateimatoa tangirara Irouna.

10. Kabwarabwaraa bwa e aera ngkai e kakawaki bwa ti na teimatoa ni karekea ataakin Iehova ae te Atua.

¹⁰ Reiakinan taekan Iehova bon te mwaneka teuana ae rangi ni kakawaki ibukini kaaniana riki. Bon te waaki ae aki kona n toki.  Ngkana ko mena i tinaniku n te tairiki ae rangi ni mwaitorotoro ni kaabueko i rarikin te ai, ko na kariaia bwa e na kekerikaaki uran te ai arei ni karokoa ae inonako? Ko na aki. Ko na bae ni karekareia n aiana bwa e aonga n teimatoa uramwaakana ma kabuebuena. Tao e boboto maium i aon teimatoani kabuebuen te ai anne! N aron te aia ae kauraa te ai, ao ai aron naba “ataakin te Atua” bwa e kakorakoraa tangiran Iehova iroura.—Taeka N Rabakau 2:1-5.

11. Tera aron rotakia taan rimwin Iesu imwin ana reirei nakoia?

¹¹ E tangiriia taan rimwina Iesu bwa a na karikirakea tangiran Iehova ao Ana Taeka ae koaua ma ni kakawaki i nanoia, ni karokoa ae e a riki bwa te namakin ae moan te korakora. Imwini mangautin Iesu, ao e a reireinia taan rimwina aika uoman taekan taetae ni burabeti tabeua ake n te Baibara n Ebera, ake e kakoroi nanoia. Tera uaana nakoia? A taku imwina: “Tiaki a teke nanora ngke e taetae nakoira i aoni kawaira, ngke e kabwarabwaraa raoi nanon te Koroboki ae Tabu nakoira?”—Ruka 24:32.

12, 13. (a) Tera ae riki nakon tangiran te Atua ao te Baibara irouia angia aomata ni boong aikai? (b) Ti na kangaa n totokoa kerikaakin ara tangira?

¹² Ngke ko moan reiakina ana reirei ni koaua te Baibara, ko aki namakinna ae e a moanna n rikirake i nanom te kimwareirei, te ingaingannano, ao ai tangiran te Atua? Akea te nanououa bwa ko bon namakinna. A bati aika a a tia n namakina anne. Te kangaanga ae ko kaaitara ma ngaia ngkai boni kateimatoaan te tangira anne iroum ao karikirakeana. Ti aki kan toua mwin ae kakaraoaki ni boong aikai, bwa e a kaman taekina ae kangai Iesu: “E nang kerikaaki aia tangira angia aomata.” (Mataio 24:12) Ko na kangaa n totokoa kerikaakin tangiran Iehova ao taiani koaua man te Baibara?

¹³ Teimatoa ni kakarekea te atatai ibukin Iehova ae te Atua ao Iesu Kristo. (Ioane 17:3) Kananoa am iango, ke kaiangomwaakako i aoni baike ko reiakin man Ana Taeka te Atua, n titirakiniko ni kangai: ‘Tera reireiau n te baei ibukin Iehova ae te Atua? Tera riki bukin tangiran te Atua ma nanou ni kabane, maiuu ni kabane, ao au iango ni kabane ae reke man te reirei aei?’ (Wareka 1 Timoteo 4:15.) Kananoan te iango n aron anne, e na kateimatoa korakoran tangiran Iehova iroum.

14. E na kangaa ni buokira te tataro ni kateimatoa tangiran Iehova ae korakora iroura?

 ¹⁴ Te anga naba teuana ibukini kateimatoaani korakoran tangiran Iehova iroura, bon te tataro ni katoatai. (1 I-Tetaronike 5:17) Ni Mwakoro 17 ao ti reiakinna iai bwa te tataro bon te bwaintangira ae kakawaki mairoun te Atua. N aron aia iraorao aomata ae waaki raoi n te mamaroro, ao ai aron naba reitakira ma Iehova bwa e teimatoa ni kaan ma n nakoraoi, ngkana ti katoatai n tataro nakoina. E kakawaki naba bwa ti na aki kabwarabae n ara tataro, n arora ni kaokiokii ara taeka aika ti aki raoi nanoni ke akea naba nanoia. Ti riai n taetae nakon Iehova n aroia ataei aika uarereke ngkana a taetae nakoia aia karo aika tatangira. Ni koauana ti rangi ni kan taetae naba ma te karinerine, n aki imamaakin, ni kaota raoi nanora ni koaua. (Taian Areru 62:8) Eng, bon iteran naba ara taromauri ae kakawaki te ukeuke n reirei i bon iroura n te Baibara ao te tataro ae nako mai nanora, bwa a buokira naba ni kateimatoa tangirara iroun te Atua.

15, 16. E aera ngkai ti riai n iangoa uarongorongoan te Tautaeka n Uea, bwa te mwakuri ae rine ao te bwai ae kakawaki?

¹⁵ Te ukeuke n reirei i bon iroura n te Baibara ao te tataro, bon iteran ara taromauri aika ti kona ni karaoi n oin ara tai. Ma ngkai ti na rinanon te waaki n taromauri teuana, ae ti riai ni waakinna i mataia aomata: Bon tataekinan ara koaua nakoia aomata. Ko a tia n tibwai koaua tabeua man te Baibara ma aomata? Ngkana ko a tia, ko a kabwaia ngkai ko ira buakon te mwakuri ae rine aei. (Ruka 1:74) Ngkana ti tibwaa te koaua are ti a tia n reiakinna ibukin Iehova ae te Atua, ti karaoa iai te mwioko ae rangi ni kakawaki are a anganaki Kristian ni kabane, ae tataekinan te rongorongo ae raoiroi ibukin Ana Tautaeka n Uea te Atua.—Wareka Mataio 24:14; 28:19, 20.

¹⁶ E iangoa ana mwakuri ni minita te abotoro Bauro bwa te bwai ae raoiroi, ao e aranna bwa te kaubwai ke te bwai ae kakawaki. (2 I-Korinto 4:7) Maroroakinan taekan Iehova ae te Atua ma ana kantaninga nakoia aomata, bon te mwakuri ae te kabanea n tamaroa ae ko kona ni karaoia. Bon te beku ibukin te Mataniwi ae te kabanea n raoiroi, ao e karekei kakabwaia aika moan raraoi riki  nakoni mwakuri nako. Ngkana ko karaoa te mwakuri aei, ko a buokiia iai aomata aika raraoi nanoia bwa a na kaania Tamara are i karawa, ao ni karekea irouia te kawai nakon te maiu are aki toki! E na iai te mwakuri ae kakukurei riki nakon aei? Irarikin anne, uarongorongoan taekan Iehova ma Ana Taeka, e kakorakoraa riki am onimaki ao e kabatiaa naba tangirana iroum. E taraa naba am  kakorakora Iehova bwa te bwai ae rangi ni kakawaki irouna. (Ebera 6:10) Kakaraoan te mwakuri aei n taai nako ma te kakorakora, e na buokiko ni kateimatoa tangiram iroun te Atua.—Wareka 1 I-Korinto 15:58.

17. E aera ngkai e a riai ni kaumakaki te mwakuri ni minita ni Kristian ni boong aikai?

¹⁷ E kakawaki bwa ti na ururinga are e kaumakaki uarongorongoan te Tautaeka n Uea aei. E taku te Baibara: “Ko na uarongorongoa te taeka, ni kataningamarauko iai.” (2 Timoteo 4:2) E aera ngkai e riai ni kaumakaki karaoana ni boong aikai? E tuangira ae kangai Ana Taeka te Atua: “E a kaan ana bong Iehova ae kakannato! E a kaan ao e rangi ni waekoa!” (Tebania 1:14) Eng, e na waekoa n roko te tai are e nang katoka iai te waaki ae ngkai Iehova i aon te aba. A riai ni kauringaki aomata! A riai n ataia bwa aio te tai are a nang riai iai n rinea Iehova bwa aia tia Tautaeka. “E na aki waeremwe” te toki!—Abakuka 2:3.

18. E aera ngkai ti riai ni botaki ma Kristian ni koaua n taromauria Iehova?

¹⁸ E tangirira Iehova bwa ti na botaki ma Kristian ni koaua n taromauria. Anne bukina ae kangai iai Ana Taeka: “Ti na iaiangoira i marenara bwa ti aonga ni kaungaira nakon te tangira ma mwakuri aika raraoi, ao ti na aki kaaki arora ni bobotaki, n aron ae a taneiai iai tabemwaang, ma ti na kaungaira i marenara, ni kakorakoraira riki iai ngkai ti a nora te bong arei bwa e a kaan.” (Ebera 10:24, 25) Ngkana ti ikotaki ma raora n onimaki n taiani botaki ni Kristian, e na reke iai ara tai ae kakukurei n neboa ma n taromauria Atuara ae tangiraki. Ti kateimatoaira iai i marenara ao ti ikaungaunga naba.

19. Ti na kangaa ni kamatoatoaa te bwai ni kabaebae ae te tangira, i nanon te ekaretia ni Kristian?

¹⁹ Ngkana ti ikoikotaki ma taan taromauria Iehova, ti kamatoatoaa iai te bwai ni kabaebae ae te tangira ao te iraorao i nanon te ekaretia. E kakawaki bwa ti na tatarai raoiroira i marenara, n aron Iehova ae e tataraa raoiroira. Tai kariaa te kororaoi mairouia raom n onimaki. Uringnga are a kakaokoro nako ikawaia n te onimaki, ao akea iroura ae aki bubure. (Wareka I-Korote 3:13.) Ukoukora karekean am iraorao ae kaan ma te koraki ake a rangi n tangira Iehova, ao e na rikirake iai am onimaki. Eng, taromaurian Iehova i buakoia tarim ao mwanem n te onimaki, e na buokiko bwa  ko na teimatoa i nanon ana tangira te Atua. E na kangaa Iehova ni kakabwaiaia te koraki ake a taromauria ma te kakaonimaki, ao ni kateimatoa tangiraia irouna?

20, 21. Tera “te maiu ni koaua,” ao e aera ngkai e kakukurei te kantaninga anne?

²⁰ E karekea kaniwangaia ana toro aika kakaonimaki Iehova n angania te maiu. Ma te maiu tera? Maium ngkai bon te maiu ni koaua? Angia aomata a taku bwa a boni maiu, bwa a bon ikeike, a amwarake, ao a moi. A iangoia bwa e a reke irouia te maiu ni koaua. Ao ngkana ti rotaki n te kukurei, ti bae ni kangai, “Ai boni kaungara te maiu aei!” Ma e katereterea te iango ae kakawaki te Baibara, bwa bon akea te aomata n taai aikai ae e a reke irouna te maiu ni koaua.

²¹ E kaumakira Ana Taeka te Atua bwa ti na “taua raoi te maiu ni koaua.” (1 Timoteo 6:19) E teretere man taeka akanne bwa “te maiu ni koaua” bon te bwai ae ti kantaningaa rekena iroura n te tai ae e na roko. Eng, n te tai are ti a kororaoi iai, e nang reke ngkanne iroura te maiu ni koaua, bwa ti nang maeka n aron are e moani kantaningaia te Atua ibukira. Ngkana ti a maeka n te bwaretaiti i aon te aba, ma te marurung ae kororaoi, te rau, ao te kakukurei, ti nang bon nora ngkanne kakimwareirein “te maiu ni koaua” are te maiu are aki toki. (1 Timoteo 6:12) E kakukurei te kantaninga anne ke e aki?

22. Ko na kangaa n “taua raoi te maiu ni koaua”?

²² Ti na kangaa n “taua raoi te maiu ni koaua”? Ni kaineti naba ma aei ao e kaumakia Kristian Bauro bwa “a na karaoa ae raoiroi” ao “a na kabatiai aia mwakuri aika raraoi.” (1 Timoteo 6:18) E teretere ngkanne bwa rekena iroura e boto i aoni kakororaoan raoi maiuakinani koaua ake ti reiakini man te Baibara. Ma te koaua bwa e nanonna Bauro bwa ti karekea “te maiu ni koaua” rinanoni kakaraoani mwakuri aika raraoi? E aki, bwa reken aeka ni kantaninga aika kakukurei aikai, e boboto i aon reken “ana akoi ae rianako te Atua” iroura. (I-Rom 5:15) Ma e kukurei Iehova ni karekea kaniwangaia te koraki ake a beku ibukina ma te kakaonimaki. E kan noriko bwa ko na karekea “te maiu ni koaua.” Te maiu n aki toki  ane kakukurei anne, ae bati te raoi iai, e na mena imwaia te koraki ake a kateimatoa tangiraia iroun te Atua.

23. E aera ngkai e kakawaki bwa ti na kateimatoa tangirara iroun te Atua?

²³ E raoiroi ngkana ti titirakinira ni kangai, ‘I taromauria te Atua n te aro ae boraoi ma are e kamatataaki irouna n te Baibara?’ Ngkana ti kakoauaa raoi ni katoabong bwa ti bon taromauria te Atua n aron anne, ao ngkanne e bon eti te kawai ae ti toua. Ti kona n onimakinna bwa Iehova bon ara tabo ni kamanomano. E na teimatoa ni kamanoia ana aomata aika kakaonimaki, rinanoni kabaneani bongin te waaki ae karuanikai n te aonnaba ngkai. E na karokoira naba Iehova nakon te waaki ae boou ae kamimi ae e a kaan rokona ngkai. Ai boni korakorara kimwareireira ngkana ti a roko raoi n te tai anne! Ai kimwareireira ngaira n te tai anne bwa ti a tia n rinei baika eti i nanoni kabaneani boong aikai! Ngkana ko rinea aei naba ngkai, ao ko na karekea “te maiu ni koaua,” ae te aeka ni maiu are e a kamani kantaningaia Iehova ae te Atua ibukin te tai ae akea tiana ma tokina!