1-3. (a) Tera te uota ae rawawata ae rotaki iai te tia areru ae Tawita, ao e kunea iia karauan nanona are raraoma arei? (b) Ngkana ti bure, te rawawata raa are ti kona naba n rinanona, ao tera ae tuangira Iehova ni kaineti ma anne?

 “A RI AON atuu au bure,” e korea ngkoa anne te tia areru ae Tawita. “Kaanga ai aron uotau ae rawawata, ae I aki kona ngkai a rawawata. I nimamate ao I bati ni kaikoakaki.” (Taian Areru 38:4, 8) E ataa aron karawawatan raraoman mataniwin te nano imwin te bure Tawita. Ma e rauaki nanona iai. E mataata bwa e ngae ngke e ribaa te bure Iehova, ma e bon aki ribaa te tia bure are e raira nanona ni koaua ao ni kitan aroarona aika bure. E bon aki nanououa Tawita n aron kukurein Iehova n nanoangaia aomata aika raraoma ni koaua n aia bure, ngaia are e taekina ae kangai: ‘Iehova, Ko kani kabwarai buure.’​—Taian Areru 86:5.

² Ngkana ti bure ao e na boni bae naba n rotaki mataniwin nanora n te karawawataki. E rangi ni manena te namakin aei. E kona ni kaungaira bwa ti na karaoa ae riai ibukin kaetan ara kairua. Ma ti kona naba n taonaki nako iai n raraomaeakinan ara kairua. Ao aei are e a kona ni kairoroira bwa ti na iangoia bwa e a aki kona ni kabwarai ara bure Iehova, n aki ongeia bwa abwakira rairan nanora. Ngkana ti a “taonaki nako” n raraomaeakinan ara kairua, ao e nang kabanea ngkanne ana konaa Tatan ni kabwarai nanora, bwa ti aonga n namakinna bwa akea manenara iroun Iehova ao ti a aki tau n toro irouna.​—2 I-Korinto 2:5-11, BK.

³ Te koaua bwa akea uaara iroun Iehova? E bon aki eti anne! Te kabwara bure boni kaotan naba ana tangira Iehova ae rangi ni korakora. N ana Taeka, ao e tuangira iai bwa ngkana ti kaotiota te rairannano ni koaua ae bon nako mai nanora,  ao e tauraoi ni kabwarai ara bure. (Taeka N Rabakau 28:13) N te aro bwa ti na totokoa namakinan ae e aki kona ni kabwarai ara bure Iehova, ti na noria bwa bukin tera ngkai e kabwarai ara bure ao e kanga ni karaoa anne.

4. Tera ae e uringnga Iehova ni kaineti ma rikiara, ao tera aron rotakin arona n reitaki ma ngaira iai?

⁴ E atai tian ara konabwai Iehova. E taku Taian Areru 103:14: “E atai arora ni karaoaki; e uringira bwa taano ngaira.” E aki mwaninga taekara are ti boni karaoaki man te tano, ao ti mamaara ibukina bwa ti aki-kororaoi. Te kibuntaeka are e “atai arora ni karaoaki,” e kauringira are e kabotauaki Iehova n te Baibara ma te tia karaomwangko, ao ngaira boni mwangko ake e karaoi. * (Ieremia 18:2-6) E taotaona nanona te tia Karaomwangko ae Kakannato ngkana e reitaki ma ngaira ni kaineti ma mamaarara n rikiara ae ti kai bubure, ao arora ni butimwaea ana kairiri ke n aki butimwaaia.

5. E kanga te boki ae I-Rom ni kabwarabwaraa aron ana tautau ae korakora te bure?

⁵ E ataia Iehova bwa e rangi ni korakora te bure. E kabwarabwaraki te bure n ana Taeka bwa te kairoro ae rangi ni korakora nakon te aomata n aron ae kaanga, e tautau ma te matoa. Tera aron korakoran ana tautau te bure? E kabwarabwaraa ae kangai te abotoro Bauro n te boki ae I-Rom: Ti “mena i aan te bure,” n aroia tautia aika a mena i aan aia tia kairiri (I-Rom 3:9); e “tautaeka” te bure i aoia aomata n aron te uea (I-Rom 5:21, BK); e ‘mena,’ ke e “maeka,” i nanora (I-Rom 7:17, 20); e teimatoa ni mwamwakuri i nanora ana “tua,” ni kataia n tautaekana maiura. (I-Rom 7:23, 25) Ai korakora ra ana tautau te bure i aon rabwatara aika aki-kororaoi!​—I-Rom 7:21, 24.

6, 7. (a) Tera aron taraakiia aomata iroun Iehova ake a ukoukora ana nanoanga ma te nano n raraoma ni koaua? (b) Bukin tera ngkai ti aki riai n irannanoa ana nanoanga te Atua?

 ⁶ E ataia Iehova bwa e aki kona ni kororaoi ongeabara irouna, e ngae ngke ti rangi ni kabanea nanora nakoina. E tatangira n arona ni karaua nanora ngke e kaongoira ae ngkana ti ukoukora ana nanoanga ma n raira nanora ni koaua, ao e na boni kabwarai ara bure. E taku Taian Areru 51:17, BK: “Au karea nakoim te nanomaraki te Atua, ko butimaea ane e nanomaraki ma n nanokawaki.” E bon aki kona n rawa Iehova ke n tannako mairoun te aomata ae “nanomaraki ma n nanokawaki” ni karawawatan mataniwin nanona ibukin ana bure.

⁷ Ma, e nanonaki n aei bwa ti kona ngkanne ni karaoa te bure ibukina bwa ti irannanoa are e bon nanoanga te Atua? Tiaki ngaia anne! E aki kairaki Iehova tii ibukin anuana aei. Iai tokin ana nanoanga. E na bon aki kabwarai aia bure te koraki ake a matoatoa nanoia aika kaakaraoa ae kairua, ao a aki kaota te rairannano. (Ebera 10:26) Ma ngkana e nora te nano n raraoma ni koaua, ao e tauraoi ni kabwarabure. Ti na iangoi ngkai tabeua taeka aika kamaiu aika kabonganaki n te Baibara ni kabwarabwaraa iai aron Iehova ni kaota ana tangira n te aro ae tamaroa aei.

8. Tera ae e karaoia Iehova ngkana e kabwarai ara bure, ao tera ae ti onimakinna iai ni kaineti ma aei?

⁸ E raira nanona Tawita ni kangai: “I kaota au bure nako Im, ao I aki karaba au buakaka. . . . Ao Ko kabara buakakan au bure.” (Taian Areru 32:5) Te taeka ae “kabara” e rairaki man te taeka n Ebera ae nanona “tabekarake” ke “uotia.” E kabonganaki ikai bwa e na kabwarabwaraa uotakinakoan “te rawawatannano imwin karaoan te bure, te buakaka, ke tarariaoan te tua.” Mangaia are e tabekarake ana bure Tawita Iehova ao e uotia nako. Akea te nanououa bwa e boni katokaki iai karawawatan nanon Tawita are e uouotia ni kaineti ma ana kairua. (Taian Areru 32:3) Ti kona naba ngaira ni kabatiaa onimakinan te Atua are e uoti nako aia bure te koraki ake a kakorakoraia n ukoukora kabwaran  aia bure n onimakina ana karea ni kaboomwi Iesu.​—Mataio 20:28.

9. Raroara ma ngaira ara bure ake e kabwarai Iehova?

⁹ E kabongana te kibuntaeka ae teretere ikai Tawita ni kabwarabwaraa iai aron Iehova ni kabwarai buure: “Ai aron raroani mainiku mai maeao kararoan ara bure i Rouna mai roura.” (Taian Areru 103:12) Raroara mainiku ma maeao? Raroan mainiku ma maeao bon akea ae kona ni kabotaua, bwa a aki kona naba ni kaitiboo mainiku ao maeao. E taekinna te tia rabakau temanna bwa nanon te kibuntaeka aei, “e aki kariaaki raroana; ke e a riaon are ti kona ni kaantaningaia.” E tuangira ana koroboki Tawita ae kairaki iroun te taamnei bwa ngkana e kabwarai ara bure Iehova, ao e kararoai ara bure mairoura n te raroa ae e a riaon are ti kona ni kaantaningaia.

10. Ngkana e kabwarai ara bure Iehova, bukin tera ngkai ti aki riai n iangoia bwa ti tuuraki n te bure anne ni karokoa tokini maiura?

¹⁰ Ko a tia ni kataia ni kanakoa te memea man te kunnikai ae bebete matana? Tao e ngae ngke ko kabanea korakoram, ma e bon teimatoa naba n tiku te memea anne. Nora aron Iehova ni  kabwarabwaraa arona ni kabwarai buure: “Ngkana tao ai aroni kunnikai aika uraura ami bure, ao a na riki ni mainaina n ai aron te tinoo. Ngkana tao a uraura n ai aron te bwai ae moan te uraura, ao a na riki n ai aroni buraen te tiibu.” (Itaia 1:18) * Ti aki kona ni kanakoa memean ara bure ni bon oin korakorara. Ma e kona ni kanakoi buure Iehova aika ai aron te uraura ae tokatoka matana, ao ni kamainainai kaanga n ai aron te tinoo ao buraen te tiibu. Ngkana e kabwarai ara bure Iehova, ao ti aki riai n iangoia bwa ti tuuraki n te bure anne ni karokoa tokini maiura.

11. Tera ae nanonaki n aron Iehova n tewenakoi ara bure i akuna?

¹¹ N ana anene ni kaitau Etekia are e karioa imwin marurungina man te aoraki ae kamamate, ao e taku nakon Iehova: “Ko tetewe nako au bure ni kabane i akum.” (Itaia 38:17) E taekinaki Iehova ikai bwa e anaa ana bure te aomata ae raraoma ni koaua ma n tewenakoa i Akuna, ike E a aki kona n nori ke ni manga tabeakin. E taekinaki iroun temanna bwa e kangai te iango ae kaotaki iai: “Ko a tia ni karaoa [au bure] bwa aongkoa I bon aki karaoia.” E aki ngkanne karaunano anne?

12. E kanga te burabeti are Mika ni kaotia bwa ngkana e kabwarai ara bure Iehova, ao e na kanakoi n aki toki?

¹² Ni beritanakin kaokan bwaai ao e kabwarabwaraa te burabeti are Mika, bwa Iehova e nang kabwarai aia bure ana aomata ake a raira nanoia, ngke e kangai: “Antai te Atua ae ai arom? . . . ko kakabarai aia bure nikiraia am aomata . . . ma n tewenakoi i kabini marawa.” (Mika 7:18, 19, BK) Iangoia bwa tera ae nanonaki n taeka akanne irouia te koraki ake a maiu n taai aika karakinaki n te Baibara. E kona ni manga reke te bwai ae e a tia ni karenakoaki “i kabini marawa”? E kamatataaki n ana taeka Mika bwa ngkana e kabwarai ara bure Iehova, ao e na kanakoi n aki toki.

13. Tera ae nanonaki n ana taeka Iesu ae kangai:“Kabarai ara bure”?

¹³ E kabongana te kabotau Iesu ni kaineti ma te tia kataarau ao te tia taarau ni kaota aron Iehova ni kabwarai buure. (Mataio 18:23-35) E kaumakira naba Iesu bwa ti na tataro ni kangai: “Kabarai  ara bure [“taarau,” NW].” (Mataio 6:12, BK) Mangaia are e kabotaua te bure Iesu ma te taarau. Ngkana ti bure ao titeboo ma ti “taarau” iroun Iehova. Nanon anne bwa ngkana e kabwarai buure Iehova, ao titeboo ma e kamaunaa ara taarau. A kona ni karekea raun nanoia iai taani bure aika a raira nanoia. E aki kona ni manga tua kabwakaan te taarau ae e a tia ni kamaunaa Iehova.​—Taian Areru 32:1, 2.

14. E katea bannan tera te kibuntaeka ae “a na kamaunaki ami bure”?

¹⁴ E kabwarabwaraki naba ana kabwarabure Iehova ni Mwakuri 3:19: “Ma ngaia ae kam na raraoma, ma n rairi nanomi, ba a na kamaunaki ami bure.” Te kibuntaeka ane te kabanea anne e raira te weabe n Erene ae nanona “kaitiakia, . . . kamauna, ke urua.” Taan rabakau tabeman a kabwarabwaraa bwa te kibuntaeka anne e kona ni katea bannan kamaunan te koroboki man te beeba. E na kanga ni kona n reke aei? Te ingke are e kakamanenaki rimoa e karaoaki man bwaai aika renganaki n aron te mannang, te kanim, ao te ran. N te tai are ko a bon tia naba ngkekei ni koroboki n te aeka n ingke aei, ao e a kona naba te aomata n anaa te moti ni kunnikai ae mwaimwai ma ni kamaunaa iai te koroboki arei. Anne are ai boni bannan raoi ana nanoanga Iehova. Ngkana e kabwarai ara bure, titeboo ma e anaa te moti ni kunnikai ni kamaunai iai.

15. Tera te bwai ae e tangiria Iehova bwa ti na ataia ibukina?

¹⁵ Ngkana ti iangoi taiani kabwarabwara aikai, e aki ngkanne teretere iai bwa e tangirira Iehova bwa ti na ataia raoi bwa e kani kabwarai ara bure, ngkana e ataia bwa ti bon rairannano ni koaua? Ti aki riai ni maaka manga kabuakakara irouna ibukin buure aikai n te tai ae na roko. E kaotaki n aei bwa e kaotiota taekan ana nanoanga ae bati Iehova te Baibara, n aron ae ngkana e kabwarai ara bure ao e a boni mwanuokinna naba.

16, 17. Tera ae nanonaki n te Baibara ngke e taekina ae e mwanuokin ara bure Iehova ao bukin tera ngkai ko kaeka n aron anne?

¹⁶ E berita Iehova ni kaineti ma te koraki ake a mena n te berita nabangkai ni kangai: “N na kabara aia buakaka, ao N na aki manga uring aia bure.” (Ieremia 31:34) Nanon aei bwa ngkana  e kabwarai buure Iehova, ao e a aki kona naba ni manga uring riki buure? Tiaki ngaia anne ae nanonaki ikai. A bati aomata ake a taekinaki aia bure n te Baibara ake a a tia ni kabwaraki aia bure iroun Iehova, n ikotaki naba ma Tawita. (2 Tamuera 11:1-17; 12:13) E teimatoa Iehova n ataa aia kairua are a karaoia. Rongorongon aia bure n ikotaki naba ma aia rairannano ao kabwaran aia bure iroun te Atua, a kakawakinaki ibukin buokara. (I-Rom 15:4) Tera ngkanne ae nanonna te Baibara ngke e taku bwa Iehova e aki “uring” aia bure aomata ake e kabwarai?

¹⁷ E bati riki nanon te weabe n Ebera ae rairaki bwa “manga uring” nakon uringan te bwai ae e a tia n riki. Te boki ae Theological Wordbook of the Old Testament e taekinna bwa “e nanona naba karaoan te mwakuri ae riai [ni kaineti ma ae e a tia n riki].” Mangaia are ni kaineti ma aei, ao “uring” e nanona te mwakuri  ni karekekai nakoia taani buure. (Otea 9:9) Ma ngke e a manga kangai te Atua, “N na aki manga uring aia bure,” e katerea nakoira iai bwa n te tai are e boni kabwarai naba iai ara bure, ao e a bon aki naba kona ni karekekai ni kaineti ma buure akanne. (Etekiera 18:21, 22) E mwaninga ara bure Iehova n te aro are e nanonaki iai bwa e a aki kona ni manga kaokiokia ni bukinira ke ni katuuaaira iai. E aki ngkanne karaunano ataakin ae e boni kabwarai ara bure Atuara ao e mwanuokin?

18. Bukin tera ngkai e aki nanonaki bwa e nang kamaunaki uaan ana bure te tia rairannano ngkana e a kabwaraki te bure?

¹⁸ Te koaua ae aron Iehova ni kani kabwarai buure, e nanonaki iai bwa e a kainaaomataki te tia bure ae raira nanona man uaan ana bure? E bon aki. Tiaki nanona bwa ngkana ti bubure ao e na akea ara kangaanga ae ti na karawawataki iai. E korea ae kangai Bauro: “Te bae e unikia te aomata, ao e na manga anaa naba uaana.” (I-Karatia 6:7) Ti na boni boo ma uaan nako ara mwakuri. Ma tiaki nanon aei bwa e na boni karekea kaira Iehova ngkana e a tia ni kaabwabwaka kabwaraan ara bure. Ngkana iai kangaanga aika riki, ao e aki riai n iango te Kristian ni kangai, ‘Tao e a kani katuuaaeai Iehova imwin au bure n taai aika nako.’ (Iakobo 1:13) N te itera teuana e bon aki kamanoira Iehova man kangaangan nako uaan ara bure. E kona n riki te buu-raure, te bikoukou ae aki kaantaningaki, aorakin te wene ni bure, buan onimakinaia raao ke te aki-karinerine, bwa bwaai aika kananokawaki aikai bon uaan te bure ae aki kona ni birinako te aba mai iai. Uringnga ngkoa are imwin kabwaraan ana bure Tawita n irekerekena ma Nei Bata-teba ao Uria, ao e bon aki katana Tawita Iehova man uaan ana bure aika karuanikai ake a a kaoti rimwi riki.​—2 Tamuera 12:9-12.

19-21. (a) E kanga te tua are koreaki n Nakoaia Ibonga 6:1-7 ni kakabwaiaa te aomata are iraeaki ana bwai ao te tia bure? (b) Ngkana iai aomata aika a rotaki buaka n ara bure, ao e na boni kukurei Iehova ngkana ti karaoa te mwakuri raa?

¹⁹ E kona ni bati riki uaan ara bure, ao e a moamoa riki ngkana iai aika a rotaki buaka n ara mwakuri. Iangoa te katoto are  karakinaki n Nakoaia Ibonga mwakoro 6. E taekinaki ikai n te Tua Mairoun Mote taekan karaoan te bure ae kakaiaki iroun tibun Iteraera temanna n arona n taua ana bwai raona n te aro are e iraea, e taumatoaia, ke e babakanikawaia. Ao rimwi riki e kona ni baka n aki ataia are e a tia ni karaoa te bure, e ngae ngke e taetae n tuea ni kewe bwa e aki karaoa anne. E aki kona n ataaki bwa antai are e taekina te koaua. Ma imwina riki e kona ni manga raraoma mataniwin nanon te tia bure ao e kaota ana bure. Ibukin kabwaraan ana bure iroun te Atua, e riai ni karaoi bwaai aika tenua: e na kaoka te bwai are e a tia n anaia, e na raonna ma kabwakaan te tuuaa ae boraoi ma kanima-mwakoron boon te bwai are e iraea, ao e na anga ana karea ae te tiibu-mwane ibukin ana bure. Ao e taku te tua: “Te ibonga e na karaoa kabaran ana bure i matan Iehova, ao e na kabaraki ana bure.”​—Nakoaia Ibonga 6:1-7.

²⁰ Te tua aei bon te babaire ae kaota te nanoanga ae moan te bati mairoun te Atua. E kakabwaiaki iai te aomata are iraeaki ana bwai bwa e a manga kaokaki, ao akea te nanououa bwa e bae n rangi ni kabebeteaki riki ngke e a boni kaota raoi ana kairua nakoina te tia bure. E kakabwaiaki naba teuare e kairaki ni mataniwin nanona bwa e na kaota ana kairua ma ni kaetia. Ma ngkana e rawa ni karaoa anne, ao e na bon aki kabwaraki ana bure iroun te Atua.

²¹ E ngae ngke ti a aki mena i aan te Tua Mairoun Mote ma e kairira te Tua anne bwa ti na mataata n ana iango Iehova, n ikotaki ma ana iango i aon kabwaraan buure. (I-Korote 2:13, 14) Ngkana iai tabeman aika a tia ni karawawataki n ara kairua, e na kukurei te Atua ngkana ti karaoa ae ti konaa ibukin kaetan ara kairua. (Mataio 5:23, 24) E irekereke aei ma kaotan ara bure, raraomaeakinan ara kairua, ao kabwaran ara bure nakon te aomata are e rotaki iai. Ao ngkanne ti kona ni bubutii buokara mairoun Iehova ni kaineti ma ana karea ni kaboomwi Iesu, ma n namakina te raunnano n ataakin ae e kabwarai ara bure te Atua.​—Ebera 10:21, 22.

22. Tera ae e kona n raona ana kabwarabure Iehova?

²² E na bon iriana ana kabwarabure Iehova n taeka n reirei n  aron te karo ae tatangira. (Taeka N Rabakau 3:11, 12) E kona ni kerikaki te Kristian ae raira nanona man kakabwaiana n nakoana ae te mwakuri n unimwaane, te toro-ni-minita ke te tia uarongorongo ae kabanea ana tai iai. E na rangi ni kammaraki irouna ngkana a bua kakabwaiana ake a kakawaki irouna n te tai ae maan teutana. Aeka n reirei aikai a aki nanona ae Iehova e tuai ni kabwarai buure. Ti riai n uringnga bwa te reirei mairoun Iehova aei boni kakoauan tangirara irouna. Irakin nanona iroura ao karaoana i nanon maiura e na kakabwaiaira.​—Ebera 12:5-11.

23. Bukin tera ngkai ti aki riai n taku bwa e aki kona n nanoangaira Iehova, ao bukin tera ngkai ti riai ni katotonga arona ni kani kabwarai buure?

²³ Ai karaunano ra ataakin ae e ‘kani kabwarai buure’ Atuara! E ngae ngke iai kaairua aika ti a tia ni karaoi ma ti aki riai n taku bwa e aki kona n nanoangaira Iehova iai. Ngkana ti na bon raira nanora ni koaua ao ti na karaoi mwaneka aika ti na kaeta iai te kaairua, ao ti na kakorakoraira n tataro ibukin kabwaraan ara bure ni kaineti ma raraan Iesu are kawawaeaki, ao ti na bon onimakinna raoi bwa e na boni kabwarai ara bure Iehova. (1 Ioane 1:9) Ti riai ni katotonga arona ni kani kabwarai buure ngkana ti reitaki ma tabemwaang. Ngkana ngaia bwa e tatangira ni kabwarai ara bure Iehova ae aki bubure, ti aki riai ngaira aika taani bure ni kakorakoraira riki ni kabwarai aia bure tabemwaang?