1, 2. (a) Tera ae a kantaningaia taanga aika boou? (b) Baikara titiraki aika ti na maroroakini n te mwakoro aei?

KATAAMNEIA taani mare aika kukurei n aia bong ni mare. A ingarakei taai aika imwaia ao a bati aia iango ma kanoani miia. A kantaningaia bwa e na teimaan ao ni kakimwareirei tekatekaia.

² Ma a bati tekateka n taanga aika nakoraoi n te moantai ma a aki teimatoa. A kainnanoa ana kairiri te Atua taanga ngkana e na teimatoa tekatekaia ao ni kakukurei. Ngaia are ti na maroroakina ana kaeka te Baibara nakon titiraki aikai: Baikara raoiroin tabeua te tekateka n taanga? Ngkana ko mare, ko na kangaa n rinea raoi raom? Ko na kangaa n riki bwa te buu ae raoiroi? Ao tera ae e na kateimatoa te tekateka n taanga?​​—Wareka Taeka N Rabakau 3:​5, 6.

3. N am iango e riai ni karekea buuna te aomata bwa e aonga ni kukurei? Kabwarabwaraa.

³ A kakoauaa tabeman bwa e aki kona ni kukurei te aomata n uaa ae e reke buuna. Ma e aki koaua aei. E taku Iesu bwa te aki iein bon te bwaintangira. (Mataio 19:​11, 12) Ao e taku te abotoro Bauro bwa iai raoiroin  ae akea buum. (1 I-Korinto 7:​32-38) E a bon nakoim bwa ko na karekea buum ke ko na aki. Ko aki riai ni kariaia raoraom, am utu, ke am katei, bwa a na kairoroko bwa ko na karekea buum.

4. Baikara tabeua raoiroin ae iai buum?

⁴ E taku te Baibara bwa te mare bon te bwaintangira naba mairoun te Atua, ao iai tabeua raoiroina. E taku Iehova ibukin te moani mwaane are Atam: “E aki raoiroi bwa e na teimatoa n tiku te mwaane aei n tii ngaia. N na karaoa te tia buokia bwa raona ae riai.” (Karikani Bwaai 2:18) E karikaki Nei Ewa iroun Iehova bwa buun Atam, ao a riki bwa te moan utu. Ngkana a kariki taanga, e riai n rangi n rau tekatekaia n taanga n te aro ae a na mwengaraoi iai natiia. Ma karikaia naati tiaki tii ngaia bukin te iein.​​—Taian Areru 127:3; I-Ebeto 6:​1-4.

5, 6. E na kangaa n riki te tekateka n taanga bwa kaanga “te karai ae te nano tennai”?

⁵ E korea aei te Uea ae Toromon: “A raoiroi riki uoman nakon temanna, ibukina bwa iai kaniwangaia ae raoiroi ibukin aia mwakuri korakora. Bwa ngkana e bwaka temanna irouia, ao e kona are temanna ni buoka raona ni kateirakea. Ma tera ae e na riki nakon te aomata ae bwaka ao akea ae e na buokia ni kateirakea? . . . Ao e aki waekoa ni moti te karai ae te nano tennai.”​​—Te Minita 4:​9-12.

⁶ Te tekateka n taanga ae nakoraoi e kona n riki bwa te iraorao ae te kabanea ni kaan i marenaia aomata aika uoman aika uaia n ibuobuoki, ni karaui nanoia, ao ni kamanoia. E kona te tangira ni kamatoaa te tekateka n taanga, ma e na matoa riki ngkana a uaia n taromauria Iehova taanga. E na riki tekatekaia bwa kaanga “te karai  ae te nano tennai,” ae te roobu ae a biraki roobuna aika tennai ni kamatoaaki. E matoa riki te roobu ae te aekaki anne nakon te roobu are tii uaai roobuna. E na matoa riki te tekateka n taanga ngkana iai Iehova iai.

7, 8. Tera te taeka n reirei are e anga Bauro ibukini karekean te buu?

⁷ Imwini mareia taanga ao a kona ni kakukureiia n te wene n taanga ae riai. (Taeka N Rabakau 5:18) Ma ngkana e karekea buuna te aomata tii ibukini katokan nanona n te wene n taanga, e bae n aki rinea raona ma te wanawana. Anne bukina ae e taku te Baibara bwa e riai ni karekea buuna te aomata ngkana e a bwakanako “ana bongi n roro n rikirake,” ae te tai are e korakora iai te kani wene n taanga irouna. (1 I-Korinto 7:36) E raoiroi riki bwa e na aki iein n uaa ae e a kerikaaki te namakin anne, bwa e a kona n iangoraoi riki iai, ao ni karaoa ana motinnano ae raoiroi riki.​​—1 I-Korinto 7:9; Iakobo 1:15.

⁸ Ngkana ko a iangoa karekeani buum, e raoiroi riki bwainan te iango ae riai ao ataakin ae a bane n iai kangaanga n taian tekateka n taanga. E taku Bauro bwa “e na bon reke rawawatan te rabwata irouia” naake a karekeia buuia. (1 I-Korinto 7:28) Bon iai naba aia kangaanga taanga aika rangi n nakoraoi tekatekaia. Ngaia are ngkana ko a baireia bwa ko nang karekea buum, taraia raoi bwa ko na rineia ma te wanawana.

9, 10. Tera ae e kona n riki ngkana ti karekea buura ae aki taromauria Iehova?

⁹ E kangai te boto n reirei ae kakawaki n te Baibara ae ti na ururingnga ngkana ti rinea buura: “Kam na  tai reitaki ma ake a aki onimaki.” (2 I-Korinto 6:14) E boto te kabotau aei i aon te bae kakaraoaki n te ununiki. Ngkana a rangi ni kaokoro buburaia maan aika uoman ke korakoraia, ao e aki kona te tia ununiki ni kaai ni kammwakuriia n te tawaana. E aki raoiroi nakoia maan aikai bwa a na uaia ni kainnano iai. N aron naba anne, a na bae ni bati kangaanga ngkana te tia taromauria Iehova e karekea buuna ae aki taromauria Iehova. Ngaia are e anganira te taeka n reirei ae tamaroa te Baibara bwa ti na mare “tii i nanon te Uea.”​​—1 I-Korinto 7:39.

¹⁰ N tabetai ao a kona Kristian tabeman n iangoia ae raoiroi riki ae a na karekea buuia ae aki taromauria Iehova, nakon ae a na tiku n tii ngaiia. Ma ngkana ti katinanikua ana reirei ni kairiri te Baibara, e aki toki ni karekea nakoira te maraki ao te aki kukurei. Ngkai taan taromauria Iehova ngaira, te bwai ae moan te kakawaki ni maiura bon te toro irouna. Tera am namakin ngkana ko aki kaai n ibuobuoka te bwai ane moan te kakawaki anne ma buum? A bati ake a iangoia bwa a na tiku n aki iein nakon are a nang karekea buuia ae aki tangira Iehova ke n toro irouna.​​—Wareka Taian Areru 32:8.

11. Ko na kangaa n rinea raoi buum?

¹¹ Tiaki nanona bwa te aomata ae toro iroun Iehova e nang riki naba bwa te buu ae raoiroi ibukim. Ngkana ko a iangoa karekeani buum, kakaaea te aomata ae ko tatangiria ao ae ko kinaa raoi. Tataninga n uaa ae ko boo ma te aomata ae kani kakaraoi naba baike ko kani kakaraoi ni maium, ao ae e moanibwaia te toro iroun te Atua. Karekea am tai ni wareware ao n iaiangoi taeka n reirei aika ibuobuoki ni kaineti ma te tekateka n  taanga, ake a katauraoaki iroun te toro ae kakaonimaki.​​—Wareka Taian Areru 119:105.

12. Tera reireiara man te matamata are taekinaki n te Baibara?

¹² Ni katei tabeua ao a tataneiai kaaro ni matana buun natiia. E kantaningaaki bwa a ataa kaaro ae te kabanea n raoiroi ibukin natiia. E bwabwainaki naba te katei aei n taai ake a karakinaki n te Baibara. Ngaia are ngkana a ira te katei anne am utu, a kona ni buokaki kaaro n te Baibara n ataia bwa aeka n aroaro raa ake a na tatarai. N te katoto, ngke e kakaaea buun natina are Itaaka Aberaam, ao tiaki te mwane ae moanibwaia ke te  kaubwai, ma bon aron te aine n tangira Iehova.​​—Karikani Bwaai 24:​3, 67; nora Kabwarabwaraana 25.

13-15. (a) E na kangaa te mwaane ni katauraoia bwa e na riki bwa te buu ae raoiroi? (b) E na kangaa te aine ni katauraoia bwa e na riki bwa te buu ae raoiroi?

¹³ Ngkana ko a iangoa te iein, taraia raoi bwa ko a bon tauraoi. Ko kona n taku bwa ko a tauraoi, ma ti na nora ae e nanonaki raoi n te tauraoi imwain te iein. Ko na bae ni kubanako n te kaeka.

¹⁴ E kaotia te Baibara bwa a kakaokoro tabeia buumwaane ao buuaine n te utu. Ngaia are te tauraoi imwain te iein e kona ni kakaokoro ae e nanonaki iai bwa e boto i aon ae te mwaane ngkoe ke te aine. Ngkana e a iangoa te iein te mwaane, e riai n titirakinna bwa e a tauraoi n riki bwa atun te utu, ke e tuai. E kantaningaa te buu te mwaane Iehova bwa e na tabeakina buuna ao natina n te itera n rabwata ao n aia namakin naba. Ma ae moan te kakawaki, e riai te buu te mwaane ni kairiri n taromaurian te Atua n aia utu. E kabwarabwaraaki n te Baibara bwa te mwaane ae aki tabeakina ana utu, “e buakaka riki nakon te aomata ae aki onimaki.” (1 Timoteo 5:8) Ngaia are ngkana ngkoe te mwaane ae ko a iangoa te iein, iangoa aroni maiuakinan te boto n reirei man te Baibara aei: “Bairea moa am mwakuri are i tinaniku, ao katauraoi bwaai nako n te tawaana. Ao imwina ko a katea am auti.” N taekana riki teuana, imwain ae ko iein, iangoia raoi bwa ko na riki bwa te buu te mwaane are e kantaningaia Iehova.​​—Taeka N Rabakau 24:27.

 ¹⁵ Te aine ae e a iangoa te iein, e riai n titirakinna bwa e a tauraoi nakon tabena n ainenumwa ke tao n tina ke e tuai. E mwanewei tabeua aanga te Baibara, ake e kona iai te buu te aine ae raoiroi n tararuaa buuna ao natina. (Taeka N Rabakau 31:​10-31) A a bati mwaane ao aine ngkai ake a tii iaiangoa te bwai ae e na karaoia buuia ibukia. Ma e tangiria Iehova bwa ti na iaiangoa te bae ti kona ni karaoia ibukia buura.

16, 17. Tera ae ko riai n iaiangoia ngkana ko a iangoa te iein?

¹⁶ Imwain ae ko iein, iaiangoa te baere e taekinna Iehova ibukia buumwaane ao buuaine. Ngkana e a riki te mwaane bwa atun te utu, tiaki nanona bwa e a kona ni kammaraka buuna ke ni karawawataa nanona. E kakairi atun te utu ae raoiroi iroun Iesu are kaokaota te tangira ma te akoi nakoia naake e tararuaiia. (I-Ebeto 5:23) Ao te aine e riai n iangoia bwa tera ae e nanonaki ni boutokaan ana babaire buuna ao n te kaai n ibuobuoki ma ngaia. (I-Rom 7:2) E riai n titirakinna bwa e kukurei n aantaeka iroun te mwaane ae aki kororaoi ke e aki. Ngkana e taku bwa e aki, e kona ni baireia bwa e raoiroi riki n akea moa buuna.

¹⁷ A riai buumwaane ao buuaine n tabeakina riki kukureini buuia nakon oini kukureia. (Wareka I-Biribi 2:4.) E korea ae kangai Bauro: “E riai n tangira buuna temanna ma temanna n arona n tangiria i bon irouna, ao ai arona naba bwa e riai te buu te aine ni korakora karineani buuna irouna.” (I-Ebeto 5:​21-33) A tangiria mwaane ao aine bwa a na tangiraki ao ni karineaki. Ma ngkana e na nakoraoi te tekateka n taanga, te mwaane e kainnanoa riki ataakin ae e karineaki irouni buuna, ao te aine e kainnanoa riki ataakin ae e tangiraki irouni buuna.

18. E aera ngkai a riai n taratara raoi taani karekenano n aia tai n iraorao?

 ¹⁸ E riai ni kakukurei te tai n iraorao irouia taani karekenano ngkai e a reke iai aia tai ni kinaia riki. Bon aei naba aia tai ni bwaina te iango ae riai ao ni bwabwaina te koaua, bwa a aonga ni kona ni baireia bwa a boni kani kabanei nikirani maiuia n reitaki i marenaia ke a aki. N tain naba te iraorao ao a na reireinia ni mamaroro i marenaia, ao n noria bwa tera raoi ae mena i nanoia. Ngkana e a tabe ni korakora riki aia reitaki, e bae ni katikaki nanoia n tamaroan taraakin raoia. Ma a riai  n tiatiana aroia ni kaotii namakin aikai imwaini mareia bwa a aonga n aki karaoa te bae kammaira. E na buokiia te tangira ni koaua n taotaon nanoia, ao e na tukiia mani karaoan te bwai ae e na ruanikai iai aia reitaki i marenaia ao i marenaia ma Iehova.​​—1 I-Tetaronike 4:6.

19, 20. Tera aron iangoan te mare irouia Kristian?

¹⁹ A bati booki ao taamnei ake a motikaki n te mare ae bubura ma ni kakukurei. Ma ni koauana, te mare bon te moani mwaneka. E bairea te tekateka n taanga Iehova bwa e na riki bwa te reitaki ae teimatoa.​​—Karikani Bwaai 2:24.

²⁰ A bati aomata aika iangoa ngkai te mare bwa te babaire ae babane taina. A kai mare ao a kai buuraure. A iangoia tabeman bwa ngkana a a riki kangaanga, ao ikanne are a a kona iai n raure ao n urua aia mare. Ma uringa ana kaikonaki te Baibara are taekan te roobu ae matoatoa ae karaoaki man roobu aika tennai aika biraki. E na aki moti te aeka n roobu anne ngkana e boo naba ma te kangaanga. Ngkana ti onimakina Iehova ibukini buokara, e na bon teimatoa ara mare. E taku Iesu: “Ane e botiia te Atua ao ke a tai karaureia, aomata.”​​—Mataio 19:6.

21. Tera ae e na buoka te buu te mwaane ao te buu te aine bwa a na tangiriia i marenaia?

²¹ A bane n iai korakorara ao kabwakara. Ti rangi ni kai kaatuua iangoani kabwakaia aomata ao riki boni buura. Ma ngkana ti kakaraoa aei ao ti na bon aki kukurei. Ma ngkana ti kaatuua iangoan aroaroni buura aika raraoi, e na boni kakukurei tekatekara. Ti kona n iaiangoa  buura ae aki kororaoi n aron aei? Eng! E ataia Iehova ae ti aki kororaoi, ma e boni kaatuui naba taraan aroarora aika raraoi. Iangoia ngke arona bwa e aki karaoa anne! E taku te tia areru: “Ngkana ko tatarai kairua ngkoe ae Iah, ao antai ngkanne ae kona n tei Iehova?” (Taian Areru 130:3) A kona ni kakairi buumwaane ao buuaine iroun Iehova ngkana a tataraa raoiroini buuia ao ni waekoa ni kabwarabure.​​—Wareka I-Korote 3:13.

22, 23. A kangaa Aberaam ma Tara ni katea te katoto ae raoiroi ibukia taanga?

 ²² Ni waakinakon taian ririki ao e kona ni korakora riki aia reitaki taanga. E maan tekatekaia n taanga Aberaam ma Tara ao e kakukurei. Tao 60 tabun ana ririki Tara ngke e tuangaki Aberaam iroun Iehova bwa a na kitana te kaawa are Ura. Iangoa kangaangani kitanani mwengana ae kamwengaraoi ao e nangi maeka n umwanrianna. Ma Tara bon te rao ao te buu ae raoiroi nakoni buuna, ao e rangi ni karinea. Ngaia are e boutokai ana babaire Aberaam neiei ao e ibuobuoki ni kakororaoi.​​—Karikani Bwaai 18:12; 1 Betero 3:6.

²³ Te tekateka n taanga ae nakoraoi e aki nanonaki iai bwa a nangi boni boboraoi naba n iango taanga. N te taina ngke e aki boraoi ana iango Aberaam ma Tara, ao e tuangnga Iehova ni kangai: “Ongo irouna.” Ao e ongo Aberaam ao e nakoraoi mwina. (Karikani Bwaai 21:​9-13) Ngkana ko aki boraoi n iango n tabetai ma buum, tai kabwaraa nanom. Te bwai ae kakawaki bwa e ngae ngke kam aki boraoi n iango, ma kam bon teimatoa naba ni kaotiota te tangira ao te karinerine i marenami.

24. E na kangaa ni karineaki Iehova n tekatekara?

²⁴ N te ekaretia ni Kristian ao iai taanga aika nga ma nga aika kukukurei. Ngkana ko a kani karekea buum, uringnga are rineani buum bon teuana mai buakoni motinnano aika rangi ni kakawaki ae ko na karaoia. E na bon rotaki iai maium, ngaia are ukera ana kairiri Iehova. Ko na kona ngkanne n rinea buum ma te wanawana, ko na katauraoiko raoi imwain te tekateka n taanga, ao ni mwakuria reken te reitaki ae korakora ao e oti iai te tangira, ae e na karineaki iai Iehova.