1, 2. Ni kaineti ma Etekiera 47:​1-12, baikara baike e nori Etekiera? (Nora te taamnei ni moan te mwakoro aei.)

E A MANGA nora riki te bae kamimi Etekiera n ana miitara ae taekan te tembora: Iai te karaanga ae raanga man te tabo ae tabu! Iangoa teuaei ngke e a iraanako raangan te karaanga ae itiaki aei. (Wareka Etekiera 47:​1-12.) E bwarobwaro man te kawai n rin are n te tabo ae tabu, ao e koburake man ana kambwaaun te tembora are i rarikini mataroan te oo are mai mainiku. E kairakinako man te tembora Etekiera iroun te anera are kaneweabaa, ao e taua abwakini mwanangaia. E okioki te anera aei ni kamwanangaa Etekiera rinanon te ran, ao e noria te burabeti bwa e waekoa n iabuti, n uaa ae e a riki bwa te karaanga, ae e a riai n uaua iai ngkana e na rinanona!

² E noria Etekiera bwa e raanga te karaanga aei nakon Taari ae Mate, ao a a mam iai raan ake a taari, ao n onrake n taian iika. Ao e nori aroka aika bati n aekaia nako n riki i mataniwin te karaanga. A katoa namwakaina ni karikiuaa, ao ni bwebwerake baaia aika taiani bwainnaoraki.  E bae ni karekea te raunnano ao te kantaninga ae raoiroi Etekiera n norani baikai ni kabane. Ma tera ae nanonaki ni bwain te tembora ae n te miitara aei, nakoina ao raona n taenikai? Ao tera nanona nakoira ni boong aikai?

3. E aera ngkai a ataia I-Iutaia rimoa bwa tiaki te karaanga ni koaua are n ana miitara Etekiera?

³ A ataia I-Iutaia ake rimoa bwa tiaki te karaanga ni koaua ae n te miitara aei. Ma n taraana a kauringaki ni kiibu aikai taekan te taetae ni burabeti teuana ae taekani manga kaokaia, ae koreaki tao e raka i aon uabubua te ririki n nako iroun te burabeti are Ioera. (Wareka Ioera 3:18.) Ngke a wareki ana taeka Ioera aika kairaki koreaia aikai I-Iutaia ake taenikai, ao a aki kantaningaia bwa iai maunga ni koaua ake e na “timtim te wain ae karewe” mai iai, ke tabuki ake e na “raanga rannimammaia maan” mai iai, ao a aki naba kantaningaia bwa iai te koburake n ran ae “otinako man ana auti Iehova.” A bae naba n ota I-Iutaia aikai bwa te rongorongo are n ana miitara Etekiera bon tiaki taekan te karaanga ni koaua. * Ngaia are tera te rongorongo are e kaotia Iehova? A buokira kiibu aikai n ota n tabeua kanoan te miitara aei. Ma ti na nori ngkai tenua baika karaunano aika mataata ake a aanaki n te tangira, man te taetae ni burabeti aei.

4. (a)  N ana miitara Etekiera ae taekan te karaanga, baikara kakabwaia ake a bae ni kantaningai I-Iutaia mairoun Iehova? (b) N te aro raa ae kabonganaan te taeka ae “te karaanga” ao “te ran” n te Baibara, a karauaki iai nanora bwa Iehova e na boni kakabwaiaia ana aomata? (Nora te bwaoki ae “Karaanga Aika Uotii Ana Kakabwaia Iehova.”)

⁴ Te karaanga ae uotii kakabwaia. A kakabonganaaki n te Baibara karaanga ao te ran ni kataamneia raangan ana kakabwaia Iehova aika kakamaiu. E nora te aeka ni karaanga anne Etekiera n raanga man te tembora, ngaia are man te miitara aei a bae ni kantaningaia ana aomata te Atua ae e na raanga nakoia ana kakabwaia Iehova ni kaineti ma te onimaki, tii ngkana a nimta te taromauri ae itiaki. Baikara kakabwaia akanne? A nangi manga karekei kaetieti ibukin aia onimaki mairouia ibonga. Ao ni kaineti ma angakarea ake n te tembora, a a manga karauaki riki nanoia ngkai e nang karaoaki karekeani kabwaraan aia bure. (Etek. 44:​15, 23; 45:17) Ngaia are a nangi manga itiaki n aron ae a kaitiakaki n te ran ae itiaki are man te tembora.

5. E kangaa te miitara ae taekan te karaanga ni kaekai tabeaianga ni kaineti ma iangoan ae a na teimatoa n tau kakabwaia ibukia aomata nako, ke a na aki?

⁵ A na teimatoa n tau kakabwaia ibukia aomata nako? E kaekai aeka n tabeaianga akanne te miitara aei, ngke e kaota kamimin ririkiraken te ran aei. N te moantai ao bon tii te timtim n ran, ma ngke e raanga te ran, e aki koro teuana te maire raroana ao e a riki naba bwa te karaanga ae korakora! (Etek. 47:​3-5) A na bae n ririkirake mwaitiia I-Iutaia ake a kaokaki nako abaia, ma e na ririkirake naba ana kakabwaia Iehova ni kaaitarai kainnanoia. E tei te karaanga aei ibukin te mari ao te bae bati!

6. (a) Tera te berita ae karaunano man te taetae ni burabeti? (b) Tera te kauring ae kaotaki naba n te miitara? (Nora te kabwarabwara mai nano.)

⁶ Te ran ni kakamaiu. N ana miitara Etekiera ao e raanga te karaanga nakon Taari ae Mate, ao a a mam iai angiin taabo. Noria bwa e kamaiuia nna n iika n aekaia nako te ran anne, aika aekakin iika ake n Taari ae Abwabwaki ke n Taari ae te Meriteranian. Iai naba te botaki n akawa i mataniwin Taari ae Mate i marenani kaawa aika uoua ake e raroa teutana te maranga i marenaia. E taku te anera: “A na maiu bwaai ni kabane n taabo ake e raanga nako iai te karaanga aei.” Nanona ngkanne bwa e buta Taari ae Mate n  te ran are raanga man ana auti Iehova? E aki. E taekinna te anera bwa iai naba neinei ake e na aki roko iai te ran ni kakamaiu aei. A na “tiku n taoro” taabo akanne. * (Etek. 47:​8-11) Ngaia are e kaotaki te berita ae karaunano n te taetae ni burabeti aei, ae a na boni kamaiuaki aomata n te taromauri ae itiaki, ao a na maiureirei iai. Ma e kaotaki naba te kauring ae kangai: A na aki bane aomata ni butimwaei ana kakabwaia Iehova, ao a na aki naba bane ni kamaiuaki.

7. Tera karauan nanoia I-Iutaia ake taenikai, man te miitara are taekani kainnamwarake ake i mataniwin te karaanga?

⁷ Kaai ibukin te amwarake ao te bwainnaoraki. Baikara manenani kaai ake i mataniwin te karaanga? Tiaki a kakaongoraea riki te taetae ni burabeti aei? Ma iai te bwai ae nanonaki iai. E boni bae ni kimwareirei Etekiera ma kaain abana n iaiangoan uaani kaai aika kangkang aikai, aika riki ni katoa namwakaina! A karauaki riki nanoia n te bae e anainano aei, n ae e na boni kaamwarakeia Iehova ni kaineti ma te onimaki. Ao tera riki? Noria bwa baani kaai akanne “a na riki . . . bwa te bwainnaoraki.” (Etek. 47:12) E ataia Iehova bwa a na kainnanoa riki bwainnaorakiaia ni kaineti ma te onimaki I-Iutaia ake taenikai ake a okira abaia, ao e berita bwa e na karaoa anne. E maroroakinaki arona ni karaoa anne n taetae ni burabeti ake tabeua ibukini kaokan te taromauri ae itiaki, n aron are ti noria ni Mwakoro 9 n te boki aei.

8. Tera ae kaotia bwa e na kakororaoaki n te aro ae kakawaki riki ana miitara Etekiera?

⁸ Ma n aron are ti maroroakinna naba ni Mwakoro 9, tii teutana kakororaoan taetae ni burabeti akanne nakoia taenikai ake a oki. Boni ngaiia aika kauarerekea kakororaoan taetae ni burabeti aikai nakoia. E na kangaa Iehova ni kakabwaiaia raoi ngkana a bati i buakoia aika manga kakaraoi aroaro aika buakaka, a aki ongeaba, ao a kakeaa te taromauri ae itiaki? A maraki naake a kakaonimaki ao a un n aroaroia raoia n I-Iutaia aikai. Ma a ataia taan taromauri aika kakaonimaki ni koaua, bwa a aki kona ni kabwaka ana berita Iehova, a boni kokoro bukia. (Wareka Iotua 23:14.) Ngaia are e na boni kakororaoaki n te aro ae kakawaki riki ana miitara Etekiera. Ma n ningai?

9. N ningai ae e kakororaoaki n te aro ae kakawaki riki ana miitara Etekiera ae taekan te tembora?

⁹ N aron are ti noria ni Mwakoro 14 n te boki aei, e kakororaoaki n te aro ae kakawaki riki ana miitara Etekiera ae taekan te tembora ni “kabaneani boong,” ike e a karietataaki iai te taromauri ae itiaki n aron ae tuai man nonoraki. (Ita. 2:2) E kangaa ni kakororaoaki ngkai ana miitara Etekiera aei?

10, 11. (a) Baikara kakabwaia aika raanga nakoira ni boong aikai n aron te karaanga? (b) N te aro raa ae e a korakora iai raangan ana kakabwaia Iehova, ni kaitaraa rikirakeni mwaitini kainnanoia aomata ni kabaneani boong?

¹⁰ Te karaanga ae uotii kakabwaia. Baikara kakabwaia ni boong aikai aika ti kauringaki iai n te ran are raanga man ana auti Iehova? Ti kauringaki raoi iai baika bati aika e katauraoi Iehova ibukini kabwaiara. Ae rianako riki boni korakoran ana karea ni kaboomwi Kristo ni kaitiakira, are e a karekea kabwaraan ara bure. A kabotauaki naba koaua aika itiaki aika n Ana Taeka te Atua ma te ran  ni kakamaiu ae te ran ni kaitiaki. (IEbe. 5:​25-27) A kangaa aeka ni kakabwaia akanne n raanga n ara tai aikai?

¹¹ N 1919 ao tii tabeua tenga mwaitiia ana toro Iehova, ao a kimwareirei ni kakarekei amwarake n taamnei ake a kainnanoi. Irabwi te ririki imwina ao e a ririkirake mwaitiia. Ao ngkai e a riaon wanua te mirion mwaitiia ana aomata te Atua. E boraoi mwaitin te ran ae itiaki n raanga ma te rikirake anne? Eng! A a rangi ni bati amwarake n taamnei ibukira. Iai birion ma birion mwaitini Baibara, booki, maekatin, boroutia, ao turaeki, aika raanga nakoia ana aomata te Atua i nanon tebubua te ririki n nako. N aron te karaanga are e noria Etekiera n ana miitara, e waekoa ni korakora naba raangan te koaua ae itiaki, ni kaitaraa rikirakeni mwaitiia aomata ake a kani karekea ataakin te Atua ni katobibia te aonnaba. A a maan ni boboreetiaki booki aika aanaki n te Baibara. Ao a a kona n reke ngkai aeka ni boki akanne n ara atureti n te intanete ae jw.org, n taetae aika raka i aon 900 mwaitiia! Tera aron rotakia aomata aika raoiroi nanoia n ranin te koaua akanne?

12. (a) N te aro raa ae ti a tia n nora iai aron te koaua ni karekea te maiu ao te marurung ni kaineti ma te onimaki nakoia aomata? (b) Tera te kauring ae roko raoi n taina nakoira ngkai man te miitara aei? (Nora naba te kabwarabwara mai nano.)

¹² Te ran ni kakamaiu. E tuangaki ae kangai Etekiera: “A na maiu bwaai ni kabane n taabo ake e raanga nako iai te karaanga aei.” Iangoa aron te koaua ae raanga nakoia aomata nako ake a a rin n abara ni kaikonaki ae e a manga kaokaki. A a tia koaua aika n te Baibara n rotii nanoia aomata aika iraua te mirion ao ni buokiia bwa a na onimakina Iehova. Ma e kangai naba te kauring ae roko raoi n taina, man te miitara anne: A na aki bane n teimatoa ni butimwaea te koaua anne. N aron taabo aika neinei ma ni mwamwaimwai ake n Taari ae Mate are n ana miitara Etekiera, iai naba aika a na matoatoa nanoia, n aroia n rawa ni butimwaea ao ni maiuakina te koaua. * E bia aki riki anne nakoira!​—Wareka Te Tua-Kaua 10:​16-18.

13. Baikara reireiara ni boong aikai man te miitara ae taekani kainnamwarake?

¹³ Kaai ibukin te amwarake ao te bwainnaoraki. Iai reireiara ae kaunganano ni boong aikai, mani kaai ake n te miitara ake i mataniwin te karaanga? Iai! Uringnga bwa a katoa namwakaina kaai akanne ni karikii uaaia aika kangkang, ao baaia ibukin te bwainnaoraki. (Etek. 47:12) Ti kauringaki iai ae ti beku iroun te Atua ae tituaraoi ni kakanuaira ao ni kamarurungira n te itera ae moan te kakawaki, ae ni kaineti ma ara onimaki. Ni boong aikai ao a aoraki ao ni baki ni kaineti ma te onimaki kaain te aonnaba. Ni kaitaraan anne, iangoi baika e katauraoi Iehova. Iai te tai ae e a tia iai ni bane iroum warekan teuana man ara boki, ke te tai ae ko anenea te kabanea n anene n te runga ke n te bwabwaro, ke ni matakuakina te taamnei ke kanoan ara kanakobwanaa teuana, ao n namakinna ae ko kakabwaiaaki n reken amwarake n taamnei akanne iroum? Ti rangi ni kanuaaki raoi. (Ita. 65:​13, 14) Te koaua bwa a kamarurungira n te onimaki kanara aikai? Ti buokaki n te reirei ni kaetieti ae raoiroi ae boto i aon Ana Taeka te Atua bwa ti na rarawa nakon  te bure ae te wene ni bure, te nanonrang, ao akean te onimaki. E a tia Iehova ni katauraoa te babaire ibukini buokaia Kristian n tokanikai i aon aorakin aia onimaki, imwini karaoan te bure ae kakaiaki. (Wareka Iakobo 5:14.) Ti boni kakabwaiaaki, n aron ae oti ni kainnamwarake ake n ana miitara Etekiera.

14, 15. (a) Tera reireiara man taabo ake a neinei ake n ana miitara Etekiera, ake a aki roko n te mam? (b) Ti kangaa ni kakabwaiaaki ngkai man ana miitara Etekiera ae taekan te karaanga?

¹⁴ Ma ti bia karekea naba reireiara man taabo ake a neinei ake a aki roko n te mam. Ti na bon aki kan tuki ana kakabwaia Iehova bwa a na raanga i nanoni maiura. E karuanikai ngkana ti tiku n aki kamarurungaki n aroia aomata aika rangi bati aika mena n te aonnaba ae bati iai te aoraki. (Mat. 13:15) Ma ti kimwareirei ngkai ti buokaki man te karaanga ae uotii kakabwaia. Ngkana ti ingainga ni moi man te ran ae itiaki aei ae ranin te koaua man Ana Taeka te Atua, ao ngkana ti tibwai koaua akanne nakoia aomata n te mwakuri n uarongorongo, ao ni butimwaea te kairiri ae tatangira, te karaunano, ao te ibuobuoki mairouia unimwaane ake a a tia ni kataneiaaki iroun te toro ae kakaonimaki, ti a kona iai n iangoa te karaanga are n ana miitara Etekiera. Te karaanga anne e uota te maiu ma te marurung nakon taabo ake e roko iai!

¹⁵ Ma tera kakororaoan te miitara ae taekan te karaanga, n taai aika imwaira? N aron ae ti na noria, e na rangi ni korakora riki raangan te karaanga aei n te Bwaretaiti ae imwaira.

16, 17. (a) N te aro raa ae e na raababanako riki iai te ran ni kakamaiu aei n te Bwaretaiti? (b) Ti na kangaa ni kakabwaiaaki man te karaanga ae uotii kakabwaia n te Bwaretaiti?

¹⁶ Ko iangoiko bwa ko mena n te Bwaretaiti, i buakoia raoraom ma am utu, ao ni kukurei raoi ni maium? Neneran ana miitara Etekiera ae taekan te karaanga, e kona ni buokiko ni kataamneia raoi am iango anne. N te aro raa? Iangoi riki tenua iteran te miitara anne aika mataata ao n aanaki n te tangira.

¹⁷ Te karaanga ae uotii kakabwaia. Te aekaki ae e nang raababanako riki raangan te karaanga ni kaikonaki aei n te Bwaretaiti, bwa e na aki tii uotii kakabwaia ni kaineti ma te onimaki, ma n te itera naba n rabwata. N ana tai n Tautaeka Iesu ae Maanna Tenga te Ririki, ao a nang buokaki naake a kakaonimaki rinanon Ana Tautaeka n Uea te Atua aei, ni karekei kakabwaiaaia man te karea ni kaboomwi n te aro ae rianako riki. A nang kororaoi teutana imwin teutana! Ai akea te aoraki, taokita, neeti, onnaoraki, ke te kabwakamwane ibukini bwainnaorakiam! E na raanga te ran ni kakamaiu anne nakoia mirion ma mirion ake a reke maiuia imwin Aremaketon, ake “te koraki ae uanao” ake a na otinako man “te rawawata ae korakora.” (TeKao. 7:​9, 14) Ma e ngae ngke e rangi ni kamimi moan raangan te karaanga ane e uotii kakabwaia anne, ma bon tii te timtim ni kabotauaki ma raangana ane imwina riki. N ana miitara Etekiera, e na raababanako te karaanga ni kaaitarai baika kainnanoaki aika bati.

18. N te aro raa ae e na korakora raangani “karaangan te ran ni kamaiu” i nanon Ririki ake Tenga?

¹⁸ Te ran ni kakamaiu. I nanon Ririki ake Tenga ao e nang korakora raangani “karaangan te ran ni kamaiu.” (TeKao. 22:1) A nang  kautaki man te mate iraua te mirion ke te birion, ao a na anganaki aia tai bwa a aonga ni maiu n aki toki n te Bwaretaiti! Ana kakabwaia Iehova rinanon te Tautaeka n Uea, boni kautaia naba maate aika mwaitikurikuri, ake a a maan ni wene n akea korakoraia i buakon te tano. (Ita. 26:19) Ma a na teimatoa ni maiu n aki toki aomata akana kautaki akanne?

19. (a) Tera ae kaotia bwa e na iai ranin te koaua ae boou mairoun te Atua n te Bwaretaiti? (b) N te aro raa ae iai tabeman aika a na “tiku n taoro” n taai aika imwaira?

¹⁹ Bon ana rinerine temanna ma temanna. Uringnga are iai nira ni boki aika a na kaukaki n te tai anne. Ngaia are kanoan naba te ran ni kakamaiu are mairoun Iehova, boni koaua aika boou ao kaetieti aika boou ibukin te taromauri. Tiaki e kakimwareirei iaiangoan te kantaninga anne? Ma tabeman a na rawa nakon te kakabwaia anne, n aroia n aki kan ongeaba nakon Iehova. Iai aika a na karitei i nanon Ririki ake Tenga, ma a na bon aki kariaiakaki bwa a na kamangaoa te Bwaretaiti. (Ita. 65:20) Ti bae ni kauringaki iai ana miitara Etekiera ao n iaiangoi taabo ake a neinei ake a teimatoa n aki karikiuaa, ake a “tiku n taoro.” Ai nanobabara naake a imanono n rawa ni moi n te ran ae rangi ni kakawaki ae kakamaiu aei! Imwin Ririki ake Tenga ao iai taani karitei aika a na tei n ana itera Tatan. A na bane n titeboo tokia ae te mate n aki toki, naake a rawa nakon ana kairiri ae raoiroi Iehova.​—TeKao. 20:​7-12.

20. Tera te babaire ae katauraoaki ibukini kabwaiara i nanon Ririki ake Tenga, ae ti kauringaki iai taekani kainnamwarake ake e nori Etekiera?

 ²⁰ Kaai ibukin te amwarake ao te bwainnaoraki. E aki tangiria Iehova bwa ti na kabuaa te maiu ae aki toki. Ibukini buokara ni karekea te bae kamimi ae katauraoia aei, e na taraia raoi riki bwa e na iai te babaire n aroni kainnamwarake ake e nori Etekiera. Ma n te Bwaretaiti, a nang reke kakabwaia mairoun Iehova n te itera n rabwata ao n te onimaki naba. A na kairiri bwa ueea i karawa Iesu Kristo ma raona n tautaeka ake 144,000 i nanon Ririki ake Tenga. Ngkai te koraki n ibonga ngaiia, a na tibwai kakabwaia aika reke man ana karea ni kaboomwi Kristo, ni buokiia aomata aika kakaonimaki nakon te kororaoi. (TeKao. 20:6) Ti a kauringaki n te babaire ae uotii kakabwaia n te aro n rabwata ao n te onimaki aei, taekani kaai ake e nori Etekiera i mataniwin te karaanga, ake kainnamwarake ake a karikii uaa aika kangkang ao baaia aika bwainnaoraki. E irekereke ana miitara Etekiera aei ma te taetae ni burabeti naba ae tamaroa are koreia te abotoro Ioane. (Wareka Te Kaotioti 22:​1, 2.) Baani kaai ake e nori Ioane boni “bwainnaoraki nakoia natannaomata.” Mirion ma mirion aomata aika kakaonimaki aika a na kakabwaiaaki man aia mwakuri n ibonga naake 144,000.

21. Tera rotakim n iaiangoan ana miitara Etekiera ae taekan te karaanga, ao tera ae ti na neneria imwina? (Nora te bwaoki ae “E a Riki te Timtim Bwa te Karaanga!”)

²¹ Ngkai ko iaiangoa ana miitara Etekiera ae taekan te karaanga, tiaki e korakora raun nanom iai ma kantaningaan te bae raoiroi? Ai tamaroara taai aika imwaira! Iangoa aei: Iranga te ririki n nako ao e anganira Iehova taetae ni burabeti aika bati aika a na buokira ni kataamneia tein te Bwaretaiti, ao e kaoira ma te taotaonakinnano bwa ti na roko iai ao n nori kakororaoaia aika kakawaki riki, ae kakororaoan nanon taetae ni burabeti akanne. Ko na roko iai? Ko bae n iaiangoia bwa e na iai nnem n te Bwaretaiti ke akea. Ti na nenera imwina aroni kabanean ana taetae ni burabeti Etekiera ni karaui nanora.